Giáo án môn Ngữ văn khối 9 - Tuần 12 - Lê Thị Hoàn

Tuần: 12
Tiết: 147
Ngày dạy: 12 – 04 – 2012
Giáo viên: Lê Thị Hoàn
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT 
 1. Kiến thức: Hệ thống hóa kiến thức về từ loại, cụm từ, thành phần câu, kiểu câu.
 2. Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng nhận diện chúng trong câu cụ thể.
II. CHUẨN BỊ 
 - GV : SGK – Giáo án 
 - HS : Chuẩn bị bài trước khi đến lớp.
III. CÁC BƯỚC LÊN LỚP 
1/. Ôn định: Kiểm tra sĩ số – Vệ sinh.
2/. Kiểm tra bài cũ:
Kiểm tra vở soạn – Vở ghi chép.
 3/. Bài mới: 
Giới thiệu bài: Chúng ta đã học ba từ loại lớn là danh từ, động từ, tính từ thông qua ba tiêuchuẩn: ý nghĩa khái quát; khả năng kết hợp; chức năng cú pháp thường dùng. Hôm nay chúng ta sẽ ôn tập tổng kết thông qua việc nhận diện chúng trong câu cụ thể.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS
NỘI DUNG CẦN ĐẠT
Ø Hoạt động 1: Hệ thống hóa về danh từ, động từ, tính từ.
 - GV cho HS nhắc thế nào là danh từ, động từ, tính từ.
 - Danh từ là những từ chỉ người,vật, hiện tượng, khái niệm, 
Danh từ có thể kết hợp với từ chỉ số lượng ở phía trước, các từ này, ấy, đó, ở phía sau và một số từ ngữ khác để lập cụm danh từ.
Chức vụ điển hình của danh từ là chủ ngữ. Khi làm vị ngữ, danh từ cần có từ là đứng trước.
- Động từ là những từ chỉ hành động, trạng thái của sự vật.
Động từ thường kết hợp với các từ đã, sẽ, đang, cũng, vẫn, hãy, đừng, chớ,  để tạo thành cụm động từ.
Chức vụ điển hình trong câu của động từ là vị ngữ. Khi làm chủ ngữ, động từ mất khả năng kết hợp với các từ đã, sẽ, đang, cũng, vẫn, hay, chớ, đừng,
- Tính từ là những từ chỉ đặc điểm, tính chất của sừ vật, hành động, trạng thái.
Tính từ có thể kết hợp với các từ đã, sẽ, đang, cũng, vẫn, để tạo thành cụm tính từ. Khả năng kết hợp với các từ hãy, đừng, chớ của tính từ rất hạn chế.
Tính từ có thể làm vị ngữ, chủ ngữ trong câu. Tuy vậy, khả năng làm vị ngữ của tính từ hạn chế hơn động từ.
- GV gọi HS đọc bài tập 1 xác định yêu cầu bài tập
- HS đọc và xác định danh từ, động từ, tính từ.
- Danh từ: lần, lăng, làng
- Động từ: đọc, nghĩ ngợi, phục dịch, đập
- Tính từ: hay, đột ngột, phải, sung sướng.
- GV gọi HS đọc bài tập 2 xác định yêu cầu bài tập
GV chia 6 nhóm HS thảo luận 5 phút
? Hãy thêm các từ cho sau đây vào trước những từ thích hợp với chúng trong 3 cột bên dưới. Cho biết các từ trong mỗi cột đó thuộc từ loại nào?
những, các, một
hãy, đã, vừa
rất, hơi, quá
 /../ hay // cái (lăng) // đột ngột
/../ đọc // phục dịch //ông(giáo)
// lần // làng // phải
// nghĩ ngợi // đập // sung sướng 
 Nhóm 1, 2 cột 1
 Nhóm 3, 4 cột 2
 Nhóm 5, 6 cột 3
Đại diện trình bày, nhóm khác bố sung
GV nhận xét
/c/ hay /a / cái /c/ đột ngột
/b/ đọc /b/ phục dịch /a/ ông
/a/ lần /a/ làng /c/ phải
/b/ nghĩ ngợi /b/ đập /c/ sung sướng
- Từ nào sau (a) là danh từ
- Từ nào sau (b) là động từ
- Từ nào sau (c) là tính từ
GV gọi HS đọc bài tập 3 xác định yêu cầu bài tập
 Từ kết quả ở hai bài tập cho biết danh từ, dộng từ, tính từ có thể đứng sau những từ nào?
HS làm bài tập 3
- Danh từ có thể đứng sau những, cc, một.
- Động từ có thể đứng sau hãy, đã, vừa.
- Tính từ có thể đứng sau rất, hơi, quá.
GV gọi HS đọc bài tập 4 xác định yêu cầu bài tập
GV gọi HS đọc bài tập 5 xác định yêu cầu bài tập
Gv gọi cá nhân làm bài tập
? Các từ in đậm vốn thuộc từ loại nào nhưng ở đây chúng được dùng như từ thuộc từ loại nào?
 HS làm bài tập 
- tròn là tính từ được dùng như dộng từ
- lí tưởng là danh từ được dùng như tính từ
- băn khoăn là tính từ được dùng như danh từ
Ø Hoạt động 2: Ôn tập các loại từ khác
Số từ
Đại từ
Lượng từ 
Chỉ từ 
Phó từ
Quan hệ từ
Trợ từ
Tình
thái 
từ 
Thán từ
-Ba
năm
-Tôi
Bao nhiêu
Bao giờ
Bấy giờ
những
ấy
đâu
Đã
Mới
Đã 
đang
Ơ
Của
Nhưng
như
Chỉ
Cả
Ngay
chỉ
hả
Trời ơi
A. TỪ LOẠI
 I. Danh từ, động từ, tính từ
Bài tập 1. Xác định danh từ, động từ, tính từ.
- Danh từ: lần, lăng, làng
- Động từ: đọc, nghĩ ngợi, phục dịch, đập
- Tính từ: hay, đột ngột, phải, sung sướng.
Bài tập 2.
/c/ hay 
/b/ đọc 
/a/ lần 
/b/ nghĩ ngợi 
/a/ cái(lăng) 
/b/ phục dịch 
/a/ làng 
/b/ đập 
/c/ đột ngột
/a/ ông(giáo)
/c/ phải
/c/ sung sướng 
- Từ nào sau (a) là danh từ
- Từ nào sau (b) là động từ
- Từ nào sau (c) là tính từ
Bài tập 3. 
Danh từ có thể đứng sau những, các, một.
Động từ có thể đứng sau hãy, đã, vừa.
Tính từ có thể đứng sau rất, hơi, quá.
Bài tập 4
Ý nghĩa khái quát của từ loại
Khả năng kết hợp
Kết hợp về phía trước
Từ loại
Kết hợp về phía sau
Chỉ sự vật
(người,vật, hiện tương, khái niệm)
những 
các 
một 
danh từ
này, kia, ấy, đó, nọ
Chỉ hoạt động trang thái của sự vật
hãy, 
 đã,
 vừa, 
động từ
Chỉ đặc điểm tính chất của sự vật , hoạt động trạng thái
 rất, 
hơi
quá
tính từ
lắm quá
Bài tập 5
- tròn là tính từ → ở câu a được dùng như động từ
- lí tưởng là danh từ→ ở câu b được dùng như tính từ
- băn khoăn là tính từ → ở câu c được dùng như danh từ
II. Các loại từ khác
Bài tập 1. Xếp các từ in đậm vào cột thích hợp 
Thán từ
Trời ơi
T.Thái từ
Hả 
Trợ từ
Chỉ 
Cả
 Ngay
Chỉ
Quan hệ từ
Ơ 
Của 
Nhưng 
Như
Phó từ
Đã 
Mức 
Đã
Đang
Chủ từ
đâu 
Ay 
Lượng từ
Những
Đại từ
Tơi 
Bao nhiêu 
Bao giờ
Bây giờ
Số từ
Ba
 năm
Bài tập 2
Từ chuyên dùng ở cuối câu để tạo câu nghi vấn là : à, ứ, hử, hở, hả. Chúng thuộc loại tính thái từ
4. Củng cố
 ? Danh từ có thể đứng sau những từ nào?
 ? Động từ có thể đứng sau những từ nào?
 ? Tính từ có thể đứng sau những từ nào?
5. Hướng dẫn học bài :
 - Ôn lại bài, hệ thống các kiến thức về cụm từ vàcâu thành phần câu.
 - Chuẩn bị tốt cho biết luyện tập viết biên bản.
Hoaït ñoäng cuûa thaày
Troø
Ghi baûng
HÑ1: Heä thoáng hoùa veà danh töø, ñoäng töø, tính töø.
Höôùng daãn HS laøm baøi taäp 1 muïc I (SGK)
(yeâu caàu HS nhôù laïi caùc bieåu thöùc veà danh töø, ñoäng töø, tính töø ñaõ ñöôïc hoïc).
Höôùng daãn HS laøm BT2
c. Hay a. laøng
b. Ñoïc b. ñaäp
a. laàn c. ñoät ngoät
b. nghó ngôi a. oâng giaùo
a. Caùi laêng c. phaûi
b. phuïc ñòch c. sung söôùng
Qua hai baøi taäp treân em haõy cho bieát danh töø coù theå ñöùng sau nhöõng töø naøo, ñoäng töø coù theå ñöùng sau nhöõng töø naøo vaø tính töø coù theå ñöùng sau nhöõng töø ?
® GV choát laïi.
BT4:
Treo baûng HS leân ñieàn caùc töø coù theå keát hôïp vôùi danh töø, ñoäng töø , tính töø vaøo coät ñeå troáng.
Höôùng daàn HS laøm BT5.
Em haõy cho bieát nhöõng töø in ñaäm voán thuoäc töø loaïi naøo? Chuùng ñöôïc duøng nhö töø thuoäc töø loaïi naøo?
HÑ 2:
Heä thoáng hoùa veà caùc töø loaïi khaùc.
- Höôùng daãn HS laøm BT1.
Ngoaøi 3 töø loaïi chính heä thoáng töø loaïi tieáng vieät coøn coù 9 töø loaïi khaùc.
Em haõy saép xeáp nhöõng HS leân ñieàn vaøo töø in ñaäm trong nhöõng baûng phuï caâu sau ñaây coøn nhöõng coät thích hôïp theo baûng maãu SGK T132
Em haõy tình nhöõng töø chuyeân duøng ôû cuoái caâu ñeå taïo caâu nghi vaán?
Haõy cho bieát nhöõng töø aáy thuoäc töø loaïi naøo?
Xaùc ñònh phaàn trung taâm cuûa caùc cuïm danh töø in ñaäm trong SGK. Nhôø ñaâu em coù theå nhaän bieát ñöôïc?
Nhaéc laïi caùc khaùi nieäm veà danh töø, tính töø.
Xeáp caùc töø in ñaäm theo caùc coät töø loaïi trong baûng maãu
Thöïc hieän yeâu caàu cuûa baøi taäp.
HS khaùc nhaän xeùt 
( Baøi taäp naøy khaù ñôn giaûn HS laøm nhanh).
Hoïc sinh thaûo luaän, theo nhoùm ñaïi dieän nhoùm cho yù kieán.
Hoïc sinh ghi taäp HS ñoïc yeâu caàu BT leân baûng ñieàn vaøo baûng phuï (goïi 3 HS laøm) 
HS khaùc nhaän xeùt boå sung.
® Ghi taäp
HS traû lôøi 
HS khaùc nhaän xeùt.
HS leân ñieàn vaøo baûng phuï
Xaùc ñònh cuïm DT naém vöõng caáu taïo cuûa cuïm töø ñeå thöïc hieän yeâu caàu baøi taäp
A. Töø loaïi
I. Danh töø, ñoäng töø, tính töø.
BT1 : Xeáp caùc töø in ñaäm theo baûng töø loaïi:
Danh töø
Ñoäng töø
Tính töø
Laàn
Caùi laêng oâng giaùo laøng
Ñoïc
Phuû ñònh
Ñaäp
Hay
Nghó ngôïi
Ñoät ngoät sung söôùng
BT2: Theâm caùc töø ñaõ cho vaøo tröôùc nhöõng töø thích hôïp vôùi chuùng.
Raát hay
Ñaõ ñoïc
BT3 : 
+ Danh töø coù theå ñöùng sau: nhöõng, caùc, moät.
+ Ñoäng töø coù theå ñöùng sau:
haõy, ñaõ, vöøa.
+ Tính töø coù theå ñöùng sau:
raát, hôi, quaù.
BT4: Baûng toång keát veà khaû naêng keát hôïp cuûa DT, ÑT, TT (SGK T131).
YÙ nghóa khaùi quaùt cuûa töø loaïi
Khaû naêng keát hôïp
Phuï tröôùc
Töø loaïi
Phuï sau
Chæ söï vaät
(ngöôøi,vaät, hieän töông, khaùi nieäm)
Nhöõng 
caùc 
moät 
moïi
Danh töø
Naøy, kia, aáy, ñoù, noï
Chæ hoaït ñoäng trang thaùi cuûa söï vaät
Haõy, ñöùng,chôø, ñaõ, vöøa, môùi
Ñoäng töø
roài
Chæ ñaëc ñieåm tính chaát cuûa söï vaät , hoaït ñoäng traïng thaùi
Ñaõ, vöøa, môùi, raát, quaù
Hôi
Tính töø
Laém 
BT5: T131
Troøn maét nhìn – Tính töø – ñoäng töø
Laø lyù töôûng – tính töø – danh töø
Nhöõng baên khoaên – tính töø ® Danh töø.
II. Caùc loaïi töø khaùc
1. Xeáp caùc töø in ñaäm vaøo coät thích hôïp 
Thaùn töø
Trôøi ôi
T.Thaùi töø
Haû 
Trôï töø
Chæ 
Caû
 Ngay
Chæ
Quan heä töø
Ôû 
Cuûa 
Nhöng 
Nhö
Phoù töø
Ñaõ 
Möùc 
Ñaõ
Ñang
Chuû töø
ñaâu 
Aáy 
Löôïng töø
Nhöõng
Ñaïi töø
Tôi 
Bao nhieâu 
Bao giôø
Baây giôø
Soá töø
Ba
 naêm
2. BT2
Töø chuyeân duøng ôû cuoái caâu ñeå taïo caâu nghi vaán laø : aø, öù, höû, hôû, haû.
Chuùng thuoäc loaïi tính thaùi töø
B. Cuïm töø.
I. Phaân loaïi cuïm töø.
1. Tìm cuïm danh töø, xaùc ñònh phaàn trung taâm.
a. Taát caû nhöõng aûnh höôûng qteá ñoù.
Moät caùch raát Vieät Nam.
Moät loái soáng.
® Caáu taïo cuïm töø.
(BT2, BT3).
Phaàn tröôùc
Phaàn trung taâm
Phaàn sau
Ñaõ
Seõ
Seõ
Raát 
Raát
Raát 
Raát 
Vöøa
Ñeán gaàn anh
Chaïy xoâ vaøo loøng anh
Oâm laáy coå anh
Hieän ñaïi
Vieät Nam
Phöông Ñoâng
Kinh dò
Leân caûi chính
4. Daën doø : 	+ OÂn laïi baøi, heä thoáng caùc kieán thöùc veà caâu thaønh phaàn caâu.
+ Chuaån bò toát cho bieát luyeän taäp vieát bieân baûn.