Giáo án môn Ngữ văn khối 9 - Văn bản: Đấu tranh cho một thế giới hoà bình

Vb : 	ĐẤU TRANH CHO MỘT THẾ GIỚI HOÀ BÌNH
G.G. Mác-két
I. Mục tiêu cần đạt : Giúp HS :
 1) Hiểu được nội dung vấn đề đặt ra trong vb : nguy cơ chiến tranh hạt nhân đang đe doạ toàn bộ sự sống trên trái đất, cuộc chạy đua vũ trang chuẩn bị cho chiến tranh hạt nhân đã làm mất đi khả năng để con người được sống tốt đẹp hơn. Thấy được nghệ thuật nghị luận của tác giả : chứng cứ cụ thể, xác thực, cách so sánh rõ ràng, giàu sức thuyết phục, lập luận chặt chẽ.
 2) Tiếp tục rèn luyện kĩ năng đọc, phân tích vb.
 3) Bồi dưỡng lòng yêu chuộng hoà bình ; luôn đấu tranh vì sự hoà bình, thịnh vượng của nhân loại.
II. Chuẩn bị :
* GV : Tham khảo tài liệu liên quan, phương án tổ chức lớp (HS hoạt động cá nhân).
* HS : Oân bài cũ. Đọc - soạn bài “Đấu tranh cho một thế giới hoà bình”.
III. Tiến trình tiết dạy :
Ổn định lớp (1’)
Kiểm tra bài cũ (4’) : 
Câu hỏi :
(1) Nêu cảm nhận của em về những nét đẹp trong phong cách HCM.
(2) Nêu khái quát nội dung và nghệ thuật của vb Phong cách HCM.
Đáp án :
 	(2) - Vẻ đẹp của phong cách HCM là sự kết hợp hài hoà giữa truyền thống văn hoá dân tộc và tinh hoa văn hoá nhân loại, giữa thanh cao và giản dị.
 - Vb có sự kết hợp hài hoà giữa kể và bình luận ; chọn lọc những chi tiết tiêu biểu ; đan xen thơ NBK, cách dùng từ Hán Việt gợi cho người đọc thấy sự gần gũi giữa HCM với các bậc hiền triết của dân tộc ; nghệ thuật đối lập sử dụng hợp lí.
 3. Bài mới : Hiện nay, cuộc khủng hoản hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên, việc Iran mở cửa lại các nhà máy hạt nhân đang làm cho cả thế giới hết sức lo ngại. Riêng đối với Triều tiên, Trung Quốc – Hàn Quốc – Nhật Bản – Nga – Mĩ đã rốn rất nhiều công sức ( thông qua ngoại giao ) để giải quyết cuộc khủng hoản này, nhưng đến nay vẫn chưa mang lại kết quả khả quan. Vì sao vấn đề vũ khí hạt nhân luôn được cả thế giới đặc biệt quan tâm như vậy ? Nó có ảnh hưởng gì tới hoà bình của nhân loại hay không ? Hôm nay, qua việc tìm hiểu bài “Đấu tranh cho một thế giới hoà bình” của nhà văn G.G Mát-két các em sẽ rõ.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung kt
Hđ 1: Hd đọc, tìm hiểu chung 
* H/dẫn đọc ( đọc chính xác, rõ ) -> GV đọc mẫu -> gọi HS đọc -> góp ý cách đọc của HS.
* Gọi HS đọc chú thích -> GV giải thích khái niệm lí trí của tự nhiên : qui luật của tự nhiên, lôgíc tất yếu của tự nhiên.
* GV nhấn mạnh những nét cơ bản về tác giả, tác phẩm (chú thích ¶)
-H: Vb này thuộc cụm vb gì ?
Về thể loại, vb này thuộc loại gì ?
Hđ 1: Đọc vb - tìm hiểu chung.
* Lưu ý cách đọc -> đọc vb.
* Tìm hiểu chú thích.
* Nghe, nắm những nét cơ bản về tg và tp.
- Suy luận -> Trình bày : cụm vb nhật dụng ; thuộc loại nghị luận chính trị, xã hội.
I. Đọc, tìm hiểu chung vb :
Hđ 2 : Hd phân tích vb.
-H: Hãy nêu luận điểm và hệ thống luận cứ của vb ?
* Gợi ý tìm hệ thống luận cứ : 
-H: Ý chính của đv Chúng ta đang ở đâu ? ... đối với vận mệnh thế giới là gì ?
-H: Trong Niềm an ủi duy nhất ... xoá nạn mù chữ cho toàn thế giới, tác giả chỉ ra tác hại gì của cuộc chạy đua vũ trang ?
-H: Nội dung chính của Một nhà tiểu thuyết ... trở lại điểm xuất phát của nó là gì ?
-H: Luận điểm của đv cuối ?
-H: Trong Chúng ta đang ở đâu ? ... đối với vận mệnh thế giới , tác giả đã lập luận ntn để làm rõ nguy cơ chiến tranh hạt nhân đang đe doạ loài người và toàn bộ sự sống trên trái đất ?
-H: Để thấy rõ hơn sức tàn phá khủng khiếp của kho vũ khí hạt nhân, tác giả còn đưa ra những tính toán lý thuyết ntn ?
-H: Cách vào đề trực tiếp và bằng những chứng cứ xác thực có tác dụng gì đối với người đọc ?
* Công nghệ hạt nhân mang lại nhiều lợi ích to lớn cho loài người như các nhà máy điện hạt nhân phục vụ hoà bình . Nhưng cuộc chạy đua vũ trang chuẩn bị cho chiến tranh hạt nhân thì lại mâu thuẩn với lợi ích nói trên, nó làm mất đi khả năng để con người được sống tốt đẹp hơn.
-H: Vậy, sự tốn kém và tính chất vô lí của cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân đã được tác giả chỉ ra bằng những chứng cứ nào ?
* GV chốt -> thuyết giảng -> ghi bảng.
-H: Em có nhận xét gì về nghệ thuật lập luận của tác giả ở phần này ? 
Hđ 2 : Phân tích 
* Khái quát -> Nêu :
- L\ điểm : Chiến tranh hạt nhân là một hiểm hoạ khủng khiếp đang đe doạ toàn thể loài người và mọi sự sống trên trái đất, vì vậy đấu tranh để loại bỏ nguy cơ ấy cho một thế giới hoà bình là nhiệm vụ cấp bách của toàn thể nhân loại.
- L\ cứ : 
 + Kho vũ khí hạt nhân đang được tàng trữ có khả năng huỷ diệt trái đất và các hành tinh khác trong hệ mặt trời.
 + Cuộc chạy đua vũ trang đã làm mất đi khả năng cải thiện đời sống của hàng tỉ người. Những ví dụ so sánh trong các lĩnh vực xh, y tế, tiếp tế thực phẩm, giáo dục, ... với những chi phí khổng lồ cho chạy đua vũ trang đã cho thấy tính chất phi lý của việc đó.
 + Chiến tranh hạt nhân không chỉ đi ngược lại lí trí của loài người mà còn ngược lại lí trí của tự nhiên, phản laị sự tiến hoá.
+ Vì vậy, tất cả chúng ta phải có nhiệm vụ ngăn chặn cuộc chiến tranh hạt nhân, đấu tranh cho một thế giới hoà bình.
* Để cho thấy tính chất hiện thực và sự khủng khiếp của nguy cơ này, tác giả đã bắt đầu bài viết bằng việc xác định cụ thể thời gian ( Hôm nay ngày 8 – 8 – 1996 ) và đưa ra số liệu cụ thể về đầu đạn hạt nhân với một phép tính đơn giản : Nói nôm na ra -> mọi dấu vết của sự sống trên trái đất.
* Để thấy rõ hơn sức tàn phá khủng khiếp của kho vũ khí hạt nhân, tác giả còn đưa ra những tính toán lý thuyết : kho vũ khí ấy “có thể tiêu diệt tất cả hành tinh đang xoay quanh mặt trời, cộng thêm bốn hành tinh nữa và phá huỷ thế thăng bằng của hệ mặt trời”.
* Cách vào đề trực tiếp và bằng những chứng cứ xác thực đã thu hút được người đọc và gây ấn tượng mạnh mẽ về tính chất hệ trọng của vấn đề đang được nói tới.
* Nghe, lưu ý.
* Phát hiện -> trình bày :
- Năm 1981 ... 7000 tên lửa vượt đại châu.
- Giá 10 chiếc tàu sân bay ... riêng cho Châu Phi mà thôi.
- Theo tính toán của FAO ... trong bốn năm tới.
- Chỉ hai chiếc tàu ngầm mang vũ khí hạt nhân là đủ tiền xoá nạn mù chữ cho toàn thế giới.
* Nghệ thuật lập luận của tg ở đoạn văn này thật đơn giản nhưng có sức thuyết phục cao, không thể bác bỏ được. Ở đây, tác giả lần lượt đưa ra những ví dụ so sánh trên nhiều lĩnh vực khiến người đọc ngạt nhiên, bất ngờ trước những sự thật hiển nhiên mà rất phi lí. 
II. Phân tích.
1. Nguy cơ chiến tranh hạt nhân :
- Hơn 50.000 đầu đạn hạt nhân đã được bố trí khắp hành tinh.
- Mỗi người đang ngồi trên một thùng bốn tấn thuốc nổ .
- Kho vũ khí ấy “có thể tiêu diệt tất cả hành tinh đang xoay quanh mặt trời, cộng thêm bốn hành tinh nữa và phá huỷ thế thăng bằng của hệ mặt trời”.
2. Cuộc chạy đua vũ trang chuẩn bị cho chiến tranh hạt nhân đã làm mất đi khả năng để con người được sống tốt đẹp hơn.
- Lĩnh vực xh : Dự kiến chương trình giải quyết những vấn đề cấp bách cho 500 triệu trẻ em nghèo khổ nhất trên thế giới của UNICEF cần 100 tỉ đô la = 100 máy bay ném bom chiến lược B.1B của Mĩ và cho dưới 7000 tên lửa vượt đại châu.
- Lĩnh vực y tế : Giá 10 chiếc tàu sân bay mang vũ khí hạt nhân = chương trình phòng bệnh trong 14 năm và sẽ bảo vệ cho hơn 1 tỉ người khỏi bệnh sốt rét ...
- Lĩnh vực tiếp tế thực phẩm: Chỉ cần 27 tên lửa MX là đủ tiền trả nông cụ cho các nước nghèo để họ có được thực phẩm trong bốn năm tới.
- Lĩnh vực giáo dục : Chỉ hai chiếc tàu ngầm mang vũ khí hạt nhân là đủ tiền xoá nạn mù chữ cho toàn thế giới.
Hđ 3 : Củng cố :
* GV nêu câu hỏi -> HS tự trả lời để củng cố kiến thức :
- Những nét cơ bản về tác giả và hoàn cảnh ra đời của tp ?
- Nguy cơ chiến tranh hạt nhân, cuộc chạy đua vũ trang chuẩn bị cho chiến tranh hạt nhân đã và đang cướp đi của thế giới nhiều điều kiện để cải thiện cuộc sống con người, nhất là ở những nước nghèo, được tác giả chỉ ra bằng những chứng cứ nào ? 
- Nghệ thuật lập luận của tác giả trong đoạn văn 1,2 ntn ?
Hđ 4 : Dặn dò 
- Nắm những nét cơ bản về tác giả, hoàn cảnh ra đời và xuất xứ của tp .
- Nắm nội dung kiến thức của bài học và học thuộc lòng những chi tiết tiêu biểu trong vb.
- Tìm hiểu tiếp 2 luận cứ còn lại của vb : 
 + Chiến tranh hạt nhân chẳng những đi ngược lại lí trí của con người mà còn phản lại sự tiến hoá của tự nhiên.
 + Nhiệm vụ đấu tranh ngăn chặn chiến tranh hạt nhân, cho một thế giới hoà bình.
Ngày soạn :
Tuần / tiết : 2 \ 7
Văn học ; 	Bài 2
 Vb : 	ĐẤU TRANH CHO MỘT THẾ GIỚI HOÀ BÌNH (T2)
G.G. Mác-két
I. Mục tiêu cần đạt : Giúp HS :
 1. Hiểu được nội dung vấn đề đặt ra trong vb : Nguy cơ chiến tranh hạt nhân đang đe doạ toàn bộ sự sống trên trái đất ; nhiệm vụ cấp bách của toàn thể nhân loại là ngăn chặn nguy cơ đó, là đấu tranh cho một thế giới hoà bình. Thấy được nghệ thuật nghị luận của tác giả : chứng cứ cụ thể, xác thực, cách so sánh rõ ràng, giàu sức thuyết phục, lập luận chặt chẽ.
 2. Rèn luyện kĩ năng đọc, phân tích vb nhật dụng.
 3. Có lòng yêu chuộng hoà bình ; tinh thần dũng cảm luôn đấu tranh vì sự hoà bình, thịnh vượng của nhân loại.
II. Chuẩn bị :
* GV : Tham khảo tài liệu liên quan. Phương án tổ chức lớp : thảo luận nhóm.
* HS : Học bài cũ. Tìm hiểu tiếp các nội dung còn lại của vb.
III. Tiến trình tiết dạy :
Ổn định lớp (1’)
Kiểm tra bài cũ (4’) : 
 a) Câu hỏi :
(1) Nêu luận điểm của vb Đấu tranh cho một thế giới hoà bình.
(2) Nguy cơ chiến tranh hạt nhân được G.G Mac-két chỉ ra ntn trong vb trên ?
 b) Đáp án :
	(1) Chiến tranh hạt nhân là một hiểm hoạ khủng khiếp đang đe doạ toàn thể loài người và mọi sự sống trên trái đất, vì vậy đấu tranh để loại bỏ nguy cơ ấy cho một thế giới hoà bình là nhiệm vụ cấp bách của toàn thể nhân loại.
	(2) Nguy cơ chiến tranh hạt nhân :
- Hơn 50.000 đầu đạn hạt nhân đã được bố trí khắp hành tinh.
- Mỗi người đang ngồi trên một thùng bốn tấn thuốc nổ .
 - Kho vũ khí ấy “có thể tiêu diệt tất cả hành tinh đang xoay quanh mặt trời, cộng thêm bốn hành tinh nữa và phá huỷ thế thăng bằng của hệ mặt trời”.
Bài mới : Cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân để lại hậu quả rất nặng nề cho nhân loại, nó phản tiến hoá và đi ngược lại lí trí tự nhiên. Vậy mọi người phải làm gì để loại trừ vấn nạn này ?
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung kt
Hđ 1 : Hd HS tìm hiểu luận cứ 3,4 của vb.
* Gọi HS đọc lại phần văn bản : từ Một nhà tiểu thuyết đến hết.
-H: Vì sao có thể nói : Chiến tranh hạt nhân là phản tiến hoá, “không những đi ngược lại lí trí con người mà còn đi ngược lại lí trí tự nhiên nữa” ?
-H: Để làm rõ ý này, tác giả đã đưa ra những chứng cứ gì ?
* GV khát quát : Để làm rõ luận điểm này, tác giả đã đưa ra những chứng cứ từ khoa học địa chất và cổ sinh học về nguồn gốc và sự tiến hoá của sự sống trên trái đất. Tất cả cho thấy, sự sống ngày nay trên trái đất và con người là kết quả của một quá trình tiến hoá hết sức lâu dài của tự nhiên, một quá trình được tính bằng hằng triệu năm. Từ đó dẫn đến một nhận thức rõ ràng về tính chất phản tiến hoá, phản tự nhiên của chiến tranh hạt nhân : nếu nổ ra nó sẽ đẩy lùi sự tiến hoá trở về điểm xuất phát ban đầu, tiêu huỷ mọi thành quả của quá trình tiến hoá sự sống trong tự nhiên.
* GV: Sau khi chỉ ra một cách hết sức rõ ràng về hiểm hoạ hạt nhân đang đe doạ loài người và sự sống trên trái đất, tác giả không dẫn người đọc đến sự lo âu mang tính chất bi quan về vận mệnh của nhân loại, mà hướng tới một thái độ tích cực là đấu tranh ngăn chặn chiến tranh hạt nhân, cho một thế giới hoà bình.
-H: Nhưng liệu những tiếng nói ấy có thể ngăn chặn được hiểm hoạ hạt nhân hay không, và nếu như nó vẫn xảy ra thì sao.
 Để kết thúc lời kêu gọi của mình, Mác-két đã nêu ra đề nghị gì ? 
Hđ 1: Tìm hiểu luận cứ 3,4.
* Đọc .
* Phát hiện -> Suy luận.
* Từ khi mới nhen nhúm sự sống ... trở lại điểm xuất phát của nó.
* Nghe, lưu ý.
* Nghe, lưu ý.
* Phát hiện , khái quát
3. Chiến tranh hạt nhân chẳng những đi ngược lại lí trí của con người mà còn phản lại sự tiến hoá của tự nhiên.
- Chiến tranh hạt nhân tiêu diệt nhân loại và phá huỷ mọi sự sống trên trái đất.
4. Nhiệm vụ đấu tranh ngăn chặn chiến tranh hạt nhân, cho một thế giới hoà bình.
- Mọi người cùng đấu tranh cho một thế giới không có vũ khí, bảo vệ hoà bình và công bằng xh.
- Nhân loại cần giữ gìn kí ức của mình sau thảm hoạ hạt nhân, để lịch sử luôn lên án những thế lực hiếu chiến đã xoá bỏ sự sống khỏi vũ trụ này.
Hđ 2 : Hd HS tổng kết.
-H(TL nhóm) Vì sao vb này được đặt tên là Đấu tranh cho một thế giới hoà bình ?
* Gọi HS trình bày kết quả thảo luận -> GV chốt.
-H: Qua việc pt trên, em có nhận xét gì về nghệ thuật lập luận của tg trong vb này ?
Hđ 2 : Tổng kết
* Thảo luận -> Trình bày
* Ghi chép
* Nhận xét -> Nêu : lập luận chặt chẽ, chứng cứ phong phú, xác thực, cụ thể.
III. Tổng kết
 - Nguy cơ chiến tranh hạt nhân đang đe doạ toàn thể loài người và sự sống trên trái đất. Cuộc chạy đua vũ trang vô cùng tốn kém đã cướp đi của thế giới nhiều điều kiện để phát triển, để loại trừ nạn đói, nạn thất học và khắc phục nhiều bệnh tật cho hàng trăm triệu con người. Đấu tranh cho hoà bình, ngăn chặn và xoá bỏ nguy cơ chiến tranh hạt nhân là nhiệm vụ thiết thân và cấp bách của toàn thể nhân loại.
 - Bài viết của Mác-két đã đề cập vấn đề cấp thiết nói trên với sức thuyết phục cao bởi lập luận chặt chẽ, chứng cứ phong phú, xác thực, cụ thể và còn bởi nhiệt tình của tác giả.
Hđ 3 : Hd luyện tập
* GV nêu bt -> Gọi HS trả lời (Phát biểu cảm nghĩ cá nhân) -> GV góp ý.
Hđ 3 : Luyện tập
* Phát biểu cảm nghĩ cá nhân.
IV. Luyện tập
 Phát biểu cảm nghĩ của em sau khi học bài Đấu tranh cho một thế giới hoà bình của nhà văn G.G. Mác-két.
Hđ 4 : Dặn dò :
Nắm nội dung kiến thức của bài học và học thuộc lòng những chi tiết tiêu biểu trong vb.
Tìm hiểu bài Các phương châm hội thoại (tiếp theo) , cụ thể :
 + Trả lời các câu hỏi trong mục I, II, III
 + Tìm hiểu thế nào là Phương châm quan hệ, Phương châm cách thưc, Phương châm lịch sự trong các phần Ghi nhớ của bài.