Giáo án môn Ngữ văn lớp 9 - Tiết 85: Những đứa trẻ

NS: 
NG: 
Tiết 85
Văn bản
Những đứa trẻ
 Go-rơ-ki
A. Mục tiêu: Giúp học sinh.
- Rung cảm trước những tâm hồn tuổi thơ trong trắng, sống thiếu tình thương và hiểu rõ NT kể chuyện của Go-rơ-ki trong đoạn trích tiểu thuyết tự thuật này.
- Rèn kĩ năng đọc và NX cách đọc của bạn.
B. chuẩn bị: 
 - G: giáo án; sách giáo khoa; bảng phụ; phiếu học tập..
 - H: bài soạn.
C. phương pháp: 
 - G: phân tích; phát vấn; giảng bình;.....
 - H: hoạt động độc lập;...
D. Tiến trình giờ dạy:
I. ổn định lớp: 
II. Kiểm tra bài cũ:
 - KT sự chuẩn bị của HS.
III. Bài mới: 
 Tiểu thuyết “tự thuật”, có khi gọi là “tự truyện”, là loại tiểu thuyêts trong đó nhà văn kể chuyện đời mình. Trong “Thời thơ ấu”, các nhân vật, các sự kiện được nhắc đến đều có thật và liên quan đến nhân vật chính là chủ thể xưng “tôi”, tức A-li-ô-sa. Hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu truyện (đoạn trích “Những đứa trẻ”).
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nôị dung
* HĐ1: Tìm hiểu TG, TP (5 phút).
? Hãy giới thiệu về TG?
G Giới thiệu thêm cho HS về TG (SGV/239).
? Giới thiệu xuất xứ của đoạn trích?
G Đọc phần giới thiệu tóm tắt TP “Thời thơ ấu” (SGV/239).
G Cần đọc to, rõ ràng; chú ý giọng của các nhân vật.
? Đọc chú thích: 5, 7, 11, 12.
* HĐ2: PT VB (35 phút)
? Hãy lược thuật các sự việc được kể trong đoạn trích?
? Hãy tách các đoạn VB theo các ý chính?
? Nhân vật chính là ai? Vì sao em xác định như vậy?
? NX về phương thức biểu đạt?
? Kiểu NN nhân vật?
? NX về việc SD chi tiết?
? Vì sao bất chấp sự cấm đoán của bố, những đứa trẻ con ông đại tá lại chơi thân với A-li-ô-sa?
? Điều này cho thấy tình bạn của bọn trẻ ntn?
? Có gì đặc biệt trong cách bọn trẻ đến với nhau?
? Hành động A-li-ô-sa trèo cây tìm bạn và cả bọn cùng nhau “trèo lên cái xe trượt tuyết cũ, ngắm nghía nhau” cho thấy TC của bọn trẻ dành cho nhau ntn?
G YC HS theo dõi cuộc nđối thoại của bọn trẻ.
? Vì sao lời đầu tiên A-li-ô-sa nói với bạn lại là: “các cậu có bị ăn đòn không”?
? Vì sao A-li-ô-sa “khó mà tin được rằng những đứa trẻ này cũng bị đánh đòn như mình”, và cảm thấy “tức thay cho chúng”?
G A-li-ô-sa đã trèo cây bắt chim vì nó hót hay, nhưng A-li-ô-sa cũng nhanh chóng từ bỏ ý định này khi 1 đứa nhỏ nhất phản đối, cậu ta sẵn sàng bắt 1 con chim bạch yến theo ý muốn của bạn.
? Qua đó, em nghĩ gì về tình bạn của A-li-ô-sa?
? HA bọn trẻ con ông đại tá “ngồi sát vào nhau giống như những chú gà con” khi nói đến dì ghẻ, gợi cho em cảm nghĩ gì?
? NT gì đã được SD ở đây?
? Qua đây gợi cho em điều gì?
G Điều này cũng toát lên sự đồng cảm của A-li-ô-sa với nỗi bất hạnh của các bạn nhỏ.
? Vì sao khi đó A-li-ô-sa lại kể chuyện cổ tích về người chết sẽ sống lại?
? Nếu em cũng là bạn của bọn trẻ, lúc này em sẽ làm gì cho chúng?
? Tìm các biểu hiện của bọn trẻ khi nghe cổ tích? 
? Những chi tiết trên gợi cho em cảm nghĩ gì?
? Cách kể của TG trong truyện này có gì đặc biệt?
? Qua đó, HA những đứa trẻ hiện lên ntn?
? Tình bạn của chúng ra sao?
? Nhân vật A-li-ô-sa hiện lên ntn trong tình bạn của cậu?
G YC HS theo dõi phần 2 của VB.
? HA “1 ông già với bộ ria trắng mình vận chiếc áo dài lùng thùng màu nâu nhạt như của thầy tu, đầu đội chiếc mũ xù lông bỗng xuất hiện trong khung cảnh những đám mây đỏ treo lơ lửng trên các mái nhà”, gợi em liên tưởng đến loại nhân vật đặc biệt nào trong truyện cổ tích?
? Em có NX gì về 1 CN từ cách ông ta quát bọn trẻ: “Đứa nào đây?”, “Đứa nào gọi nó sang?”, “Cấm không được đến nhà tao!”.
? Hành động nhanh chóng đẩy ra khỏi cổng 1 đứa trẻ đã từng cứu sống con mình cho thấy ông ta là 1 người ntn?
G Như vậy ở nhân vật này có sự tương phản giữa HA 1 ông già cổ tích với 1 ông già đời thường trong các lời nói và hành động.
? Sự tương phản này có YN gì?
? Khi người cha xuất hiện, bọn trẻ con “lặng lẽ bước ra khỏi chiếc xe và đi vào nhà như những con ngỗng ngoan ngoãn”. Em hiểu gì về bọn trẻ qua các chi tiết này?
G Đây là lần thứ 2 nhà văn SD hình tượng SS này. SS chính xác vừa thể hiện dáng dấp bên ngoài của 3 đứa trẻ, vừa thể hiện thế giới nội tâm của chúng. Chúng bị bố áp chế, lẳng lặng vào nhà, chẳng dám hé răng.
G Ông già đã khiến A-li-ô-sa sợ đến phát khóc.
? Thảo luận: Theo em, A-li-ô-sa sợ đến phát khóc vì lí do nào trong các lí do sau:
A. Vì sợ bị ông ta đánh; hoặc mách ông ngoại đánh.
B. Vì cảm thấy lẻ loi cô đơn.
C. Vì ông già là kẻ lạnh lùng không có tình thương con trẻ.
D. Vì ông ta là người thô bạo.
? Sự việc này gợi em cảm xúc gì?
? Nếu em cũng là bạn của bọn trẻ trong lúc này em sẽ làm gì cho bạn?
? Qua đây, em thấy cuộc sống của bọn trẻ ntn?
G YC HS theo dõi phần cuối VB.
? Cách tiếp tục chơi của bọn trẻ diễn ra ntn?
? Em hãy NX về việc này?
G Bọn trẻ đã kể cho A-li-ô-sa về cuộc sống buồn tẻ của chúng, về những con chim “Tôi” bẫy được đang sống ra sao, nhưng chưa bao giờ chúng nói 1 lời nào về bố và về dì ghẻ.
? Em nghĩ gì về cuộc sống của bọn trẻ từ những chi tiết này?
? A-li-ô-sa đã thể hiện 1 tình bạn ntn khi cậu tiếp tục kể chuyện cổ tích cho những người bạn đang thiếu mẹ?
? NX về NT trong đoạn truyện này?
? Từ đây em hiểu thêm gì về tình bạn của bọn trẻ?
G 1 tình bạn sâu sắc và cao cả.
? Em hiểu ntn về 1 người bạn có tên là A-li-ô-sa?
* HĐ3: Tổng kết (5 phút).
? Qua VB em nhận được những vẻ đẹp và sức mạnh nào của tình bạn?
? Qua VB em thấy những nhu cầu nào của trẻ em thiếu tình thương yêu?
? Qua tình bạn của A-li-ô-sa giúp em hiểu gì về tấm lòng của M.Go-rơ-ki đối với những CN cô độc, đau khổ?
? Qua tiểu thuyết tự thuật của Go-rơ-ki em rút ra KN gì khi tự kể chuyện về mình?
? Em muốn có những người bạn như A-li-ô-sa không? Vì sao?
? Đọc ghi nhớ/SGK/234.
- 4 đứa trẻ hàng xóm trạc tuổi nhau cùng chơi và kể chuyện cho nhau nghe. Ông bố của GĐ 3 đứa trẻ kia ngăn cấm chúng. Nhưng 4 đứa trẻ vẫn bí mật tìm cách gặp nhau.
- P1: từ đầu -> “êm nó cúi xuống”.
Tình bạn tuổi thơ trong trắng.
- P2: tiếp -> “đến nhà tao”.
Tình bạn bị ngăn cấm.
- P3: Tình bạn vẫn được tiếp diễn.
- Là nhân vật kể chuyện xưng “Tôi”. Vì nhân vật “Tôi” xuất hiện trong mọi sự việc được kể.
- TS kết hợp với MT.
- NN đối thoại của nhân vật.
- Đan xen chi tiết thật của đời thường với chi tiết ảo của cổ tích.
- Vì chúng đã từng cứu nhau.
- Vì chúng đều là hàng xóm.
- Vì chúng đều là những đứa trẻ thiếu tình thương.
- Là tình bạn gắn bó, muốn chia sẻ tình cảm.
- Sau gần 1 tuần không được gặp nhau.
- Đứa ở trên cây, đứa ở dưới sân phát hiện ra nhau.
- Cả bọn chui vào 1 chiếc xe trượt tuyết cũ dưới mái hiên nhà kho.
- Chúng luôn hướng về nhau (cho dù bị người lớn cấm đoán).
- Chúng luôn đoàn kết vì hiểu nhau.
- Chúng luôn quan tâm đến nhau.
- Bọn bạn bên đó đã để em ngã xuống giếng.
- Bản thân A-li-ô-sa cũng thường bị ăn đòn.
- Vì những đứa trẻ đó mất mẹ nhưng còn bố, chúng lại hiền lành và yếu ớt.
- Vì A-li-ô-sa muốn bênh bạn nhưng bất lực.
- Biết sống cho bạn, hết lòng yêu quý bạn.
- Những đứa trẻ mồ côi thật yếu ớt, cô độc, đáng thương. Chúng rất cần người lớn chở che, đùm bọc.
- SS.
- SS chính xác khiến ta liên tưởng lũ gà con sợ hãi co cụm lại khi nhìn thấy diều hâu.
- Cậu muốn an ủi những người bạn mồ côi, muốn nhen lên hi vọng nơi chúng bạn.
- Thằng bé nhất mím chặt môi và phồng má lên, còn thằng kia thì chống khuỷu tay lên đầu gối; tay kia quàng lên vai em nó, ấn em nó cúi xuống.
- Những chuyện cổ tích thật kì diệu vì nó khơi dậy trong trẻ em lòng tin về những điều tốt đẹp ở đời.
- Những đứa trẻ thật đáng yêu và đáng thương.
- Chủ yếu = NN đối thoại của nhân vật.
- Kết hợp nhuần nhuyễn chuyện đời thường với cổ tích.
- Chân thực và sinh động.
- A-li-ô-sa yêu quý, đồng cảm, sẻ chia mọi buồn vui của bạn.
- Có vẻ như những nhân vật thần tiên hiện lên cứu giúp người nghèo khổ, bất hạnh.
- 1 người hách dịch và thô lỗ, không yêu trẻ.
- Lạnh lùng và tàn nhẫn.
- Càng làm nổi bật tính cách thô lỗ, lạnh lùng, tàn nhẫn của nhân vật người cha này.
- Bọn trẻ ngoan ngoãn nhưng cam chịu và thật đáng thương.
- 1 bàn 1 nhóm thảo luận -> trả lời = miệng.
- Ghét kẻ thô bạo, thương người yếu đuối, đơn độc,
- “Nấp sau bụi cây đó, tôi khoét 1 lỗ hổng hình bán nguyệt ở hàng rào, mấy thằng bé, lần lượt từng đứa hay 2 đứa 1, lại gần, và chúng tôi ngồi xổm hoặc quỳ xuống nói chuyện khe khẽ với nhau. 1 đứa trong số 3 anh em chúng phải luôn đứng canh để đề phòng ông đại tá bắt gặp chúng tôi”.
- 1 cuộc chơi đoàn kết, có tổ chức.
- Nhưng đó là 1 cuộc chơi không bình thường: không đáng bí mật mà phải bí mật, không đáng trốn tránh mà phải trốn tránh.
- Cuộc sống âm thầm và cô độc.
- Thiếu vắng niềm vui và tình thương của người ruột thịt.
- Đồng cảm, chia sẻ và nâng đỡ.
- Yêu quý, gắn bó, thuỷ chung với nhau.
- Hiểu biết, chân thành, giàu lòng nhân ái,
- Gắn bó, thuỷ chung, chân thành.
- Bù đắp tình thương, bớt đi nỗi bất hạnh.
- CN dù là đứa trẻ, sẽ cao cả lên trong tình bạn của mình.
- Nhu cầu có bạn, được vui chơi cùng bạn bè.
- Nhu cầu được sống trong tình thương yêu của những người ruột thịt.
- Tấm lòng nhân ái, đồng cảm, nâng đỡ, chia sẻ bất hạnh của CN, nhất là trẻ em.
- Sống gắn bó với mọi người để có nhiều chuyện để kể.
- Sẵn lòng đồng cảm với mọi người, nhất là những CN bất hạnh.
- Cách kể đan xen các YT cổ tích với đời thường, kết hợp TS với MT và BC, tăng cường NN đối thoại của nhân vật.
I. Tìm hiểu TG, TP:
1. TG:
- Mác-xim Go-rơ-ki (1868-1936) là nhà văn lớn của Nga.
2. TP:
- “Những đứa trẻ” trích chương IX TP “Thời thơ ấu”.
3. Đọc và tìm hiểu chú thích:
II. PT VB:
1. Kết cấu, bố cục:
- Bố cục: 3 phần.
2. PT:
a. Tình bạn tuổi thơ trong trắng:
- Tình bạn gắn bó sâu sắc từ những mất mát và hi vọng.
b. Tình bạn bị cấm đoán:
- Bọn trẻ đơn độc sợ hãi, thiếu tình thương yêu của cha mẹ => cuộc sống bất hạnh.
- TS kết hợp với MT và BC.
-> Tình bạn trong sáng, ấm áp.
III. Tổng kết:
1. ND:
2. NT:
3. Ghi nhớ:
IV. Củng cố: 
? Hãy nêu đôi nét về TG?
? Tình bạn của 4 đứa trẻ ntn? Qua đây em thấy A-li-ô-sa là 1 người ntn?
V. Hướng dẫn: 
 - Đọc lại TP và tìm hiểu thêm về TG.
 - Xem bài PT.
 - Soạn bài: Chuẩn bị kiểm tra tổng hợp cuối học kì.
E. Rút kinh nghiệm: 
 - Cần đi PT thêm về NT: chuyện đời thường và truyện cổ tích (câu hỏi 4/SGK).