Giáo án môn Ngữ văn lớp 9 - Tiết 91 đến tiết 112

Ngµy d¹y:
TiÕt 91: Bµn vÒ ®äc s¸ch
Chu Quang TiÒm
A- Môc tiªu cÇn ®¹t: 
- N¾m ®­îc nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ t¸c gi¶ Chu Quang TiÒm, bè côc chÆt chÏ hîp lý cña v¨n b¶n vµ tÇm quan träng , ý nghÜa cña viÖc ®äc s¸ch.
B- ChuÈn bÞ :
- Thµy: Gi¸o ¸n, ®äc thªm vÒ t¸c gi¶, m¸y chiÕu.
- Trß: So¹n bµi ë nhµ.
C- TiÕn tr×nh bµi d¹y: 
I- KiÓm tra bµi cò: ViÖc so¹n bµi cña HS
II- Bµi míi:
* Giíi thiÖu bµi: Nªu tÇm quan träng cña viÖc ®äc s¸ch, yªu cÇu ngµy cµng cao cña ho¹t ®éng nµy trong qu¸ tr×nh tÝch luü tri thøc cña mçi con ng­êi.
Ho¹t ®éng cña thµy vµ trß
Néi dung chÝnh
-- GV h­íng dÉn ®äc, gäi 2 HS ®äc
- Nªu nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ t¸c gi¶? T¸c phÈm?
-
- Nªu bè côc v¨n b¶n? ( GV chiÕu m¸y)
Gåm 3 phÇn:
PhÇn1: Tõ ®ÇuthÕ giíi míi: Kh¼ng ®Þnh tÇm quan träng, ý nghÜa cÇn thiÕt cña viÖc ®äc s¸ch.
PhÇn2: TiÕplùc l­îng: Nªu c¸c khã kh¨n, c¸c thiªn h­íng sai l¹c dÔ m¾c ph¶i cña viÖc ®äc s¸ch hiÖn nay.
PhÇn3: Cßn l¹i: Bµn vÒ ph­¬ng ph¸p ®äc s¸ch
-T¸c phÈm thuéc thÓ lo¹i nµo?
+ThÓ lo¹i nghÞ luËn
- 1 HS ®äc phÇn1
-Nªu nhËn thøc cña m×nh vÒ ý nghÜa cña s¸ch trªn con ®­êng ph¸t triÓn cña nh©n lo¹i?
- V× sao ph¶i ®äc s¸ch?
III- Cñng cè- H­íng dÉn
GV liªn hÖ ®Õn viÖc ®äc s¸ch cña häc sinh hiÖn nay.
I- §äc -hiÓu chó thÝch
1- T¸c gi¶ -t¸c phÈm:
-Chu Quang TiÒm( 1897- 1986), lµ nhµ mÜ häc vµ lý luËn v¨n häc næi tiÕng cña Trung Quèc
-Bµi viÕt nµy lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tÝch luü kinh nghiÖm, dµy c«ng suy nghÜ, lµ nh÷ng lêi bµn t©m huyÕt cña ng­êi ®i tr­íc truyÒn l¹i thÕ hÖ sau.
2- Bè côc:
3- ThÓ lo¹i
II- §äc - HiÓu v¨n b¶n
1- TÇm quan träng , ý nghÜa cña viÖc ®äc s¸ch
- S¸ch ®· ghi chÐp, l­u truyÒn mäi tri thøc, mäi thµnh tùu mµ loµi ng­êi t×m tßi , tÝch luü ®­îc qua tõng thêi ®¹i.
- Nh÷ng cuèn s¸ch cã gi¸ trÞ cã thÓ xem lµ nh÷ng cét mèc trªn con ®­êng ph¸t triÓn häc thuËt cña nh©n lo¹i.
-S¸ch trë thµnh kho tµng quý b¸u cña di s¶n tinh thÇn mµ loµi ng­êi thu l­îm suèt mÊy ngh×n n¨m
-V× vËy ®äc s¸ch lµ mét con ®­êng tÝch luü , n©ng cao vèn tri thøc 
Ngµy d¹y:
TiÕt 92: Bµn vÒ ®äc s¸ch
Chu Quang TiÒm
A- Môc tiªu cÇn ®¹t:
- HiÓu ®­îc sù cÇn thiÕt cña viÖc ®äc s¸ch vµ ph­¬ng ph¸p ®äc s¸ch.
- RÌn luyÖn thªm c¸ch viÕt v¨n nghÞ luËn qua viÖc lÜnh héi bµi nghÞ luËn s©u s¾c, sinh ®éng, giµu tÝnh thuyÕt phôc.
B- ChuÈn bÞ :
- Thµy: Gi¸o ¸n, m¸y chiÕu.
-Trß: So¹n bµi ë nhµ.
C- TiÕn tr×nh bµi d¹y: 
I- KiÓm tra bµi cò: Kh«ng
II - Bµi míi: ( TiÕp )
Ho¹t ®éng cña thµy vµ trß
Néi dung chÝnh
- 1 HS ®äc phÇn 2
- §äc s¸ch cã dÔ kh«ng?
- T¹i sao cÇn lùa chän s¸ch khi ®äc?
- Cã nh÷ng thiªn h­íng sai l¹c nµo trong t×nh h×nh ®äc s¸ch hiÖn nay?
+ Trong t×nh h×nh hiÖn nay, s¸ch vë ngµy cµng nhiÒu th× viÖc ®äc s¸ch còng kh«ng dÔ, cã nhiÒu thiªn h­íng sai l¹c.
- Theo ý kiÕn t¸c gi¶, cÇn lùa chän s¸ch khi ®äc nh­ thÕ nµo?
- Nh÷ng ý kiÕn nµy chøng tá t¸c gi¶ lµ ng­êi nh­ thÕ nµo?
+ ý kiÕn nµy chøng tá t¸c gi¶ lµ ng­êi giµu kinh nghiÖm , tõng tr¶i.
- Theo t¸c gi¶, ®iÓm g× lµ quan träng thuéc ph­¬ng ph¸p ®äc s¸ch?
+ §ã lµ viÖc biÕt lùa chän s¸ch ®Ó ®äc.
-T¸c gi¶ ®· ®­a ra lêi bµn nh­ thÕ nµo vÒ c¸ch ®äc? 
+ Theo t¸c gi¶ , ®äc s¸ch ®©u chØ lµ viÖc häc tËp tri thøc. §ã cßn lµ chuyÖn rÌn luyÖn tÝnh c¸ch, chuyÖn häc lµm ng­êi.
- H·y ph©n tÝch tÝnh thuyÕt phôc , søc hÊp dÉn cña v¨n b¶n?
+ Nguyªn nh©n c¬ b¶n t¹o nªn tÝnh thuyÕt phôc , søc hÊp dÉn cao cña v¨n b¶n?
-Néi dung c¸c lêi bµn vµ c¸ch tr×nh bµy võa ®¹t lý võa thÊu t×nh: C¸c ý kiÕn ®­a ra thËt x¸c ®¸ng, cã lý lÏ
- Bè côc bµi viÕt chÆt chÏ , hîp lý, ®­îc dÉn d¾t tù nhiªn.
- C¸ch viÕt giµu h×nh ¶nh.
- H·y nªu nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt vµ néi dung cña t¸c phÈm?
- 1 HS ®äc ghi nhí SGK
- HS ph¸t biÓu nh÷ng ®iÒu m×nh thu ®­îc sau khi häc xong bµi.
III- Cñng cè - H­íng dÉn:
- VÒ nhµ häc bµi ,chó ý phÇn 2,3
- So¹n bµi : " TiÕng nãi cña v¨n nghÖ"
II- §äc - HiÓu v¨n b¶n
2- Lêi bµn cña t¸c gi¶ vÒ c¸ch lùa chän s¸ch khi ®äc
* Hai thiªn h­íng sai l¹c th­êng gÆp:
- S¸ch nhiÒu khiÕn ng­êi ta kh«ng chuyªn s©u, dÔ sa vµo lèi " ¨n t­¬i nuèt sèng" chø kh«ng kÞp tiªu ho¸, nghiÒn ngÉm.
- S¸ch nhiÒu khiÕn ng­êi ®äc khã chän lùa, l·ng phÝ thêi gian vµ søc lùc víi nh÷ng cuèn kh«ng thËt cã Ých.
* CÇn chän s¸ch khi ®äc:
- Kh«ng tham ®äc nhiÒu, ®äc lung tung mµ ph¶i chän cho tinh, ®äc cho kü nh÷ng quyÓn nµo cã gi¸ trÞ, cã lîi cho m×nh.
- CÇn ®äc kü c¸c cuèn s¸ch, tµi liÖu c¬ b¶n thuéc lÜnh vùc chuyªn m«n, chuyªn s©u cña m×nh.
- Kh«ng thÓ xem th­êng viÖc ®äc lo¹i s¸ch th­êng thøc. T¸c gi¶ kh¼ng ®Þnh: " Trªn ®êi kh«ng cã häc vÊn nµo lµ c« lËp , t¸ch rêi c¸c häc vÊn kh¸c".
3- Lêi bµn cña t¸c gi¶ vÒ ph­¬ng ph¸p ®äc s¸ch
- Kh«ng nªn ®äc l­ít qua, mµ ph¶i võa ®äc võa suy nghÜ
- Kh«ng nªn ®äc mét c¸ch trµn lan, theo kiÓu høng thó c¸ nh©n mµ cÇn ®äc cã kÕ ho¹ch vµ cã hÖ thèng.
*TÝnh thuyÕt phôc hÊp dÉn cña v¨n b¶n
III- Tæng kÕt- Ghi nhí
-Ghi nhí SGK
* LuyÖn tËp
-Ph¸t biÓu ®iÒu thu ho¹ch thÊm thÝa nhÊt cña em khi häc bµi nµy?
Ngµy d¹y:
TiÕt 93: Khëi ng÷
A- Môc tiªu cÇn ®¹t: -
- NhËn biÕt khëi ng÷, ph©n biÖt khëi ng÷ víi chñ ng÷ cña c©u.
- NhËn biÕt c«ng dông cña khëi ng÷, biÕt ®Æt nh÷ng c©u cã khëi ng÷.
B- ChuÈn bÞ:
- Thµy: Gi¸o ¸n, b¶ng phô, m¸y chiÕu
- Trß: Häc bµi ë nhµ, giÊy trong , bót d¹.
C- TiÕn tr×nh bµi d¹y: 
I- KiÓm tra bµi cò: KÕt hîp trong giê
II- Bµi míi:
Ho¹t ®éng cña thµy vµ trß
Néi dung chÝnh
1 HS ®äc| vÝ dô SGK
- Ph©n biÖt c¸c tõ ng÷ in ®Ëm víi chñ ng÷ trong nh÷ng c©u sau vÒ vÞ trÝ trong c©u vµ quan hÖ víi vÞ ng÷
- X¸c ®Þnh CN trong nh÷ng c©u ®· cho
+ (a) : CN lµ tõ anh thø hai
+ (b) : CN lµ tõ t«i
+ (c) : CN lµ tõ chóng ta
- Ph©n biÖt c¸c tõ ng÷ in ®Ëm víi CN
- Tr­íc c¸c tõ ng÷ ®ã cã thÓ thªm nh÷ng quan hÖ tõ nµo?
+ Cã thÓ thªm c¸c quan hÖ tõ vÒ , ®èi víi.
- ThÕ nµo lµ khëi ng÷? Khëi ng÷ cã t¸c dông g×?
- 1 HS ®äc ghi nhí SGK
- 1 HS ®äc BT 1
- Nªu yªu cÇu BT
- Muèn t×m khëi ng÷ trong nh÷ng c©u nµy cÇn dùa vµo kiÕn thøc nµo?
-Chia nhãm ®Ó lµm
- Gäi c¸c nhãm ch÷a- nhËn xÐt - bæ sung
- 1 HS ®äc BT2
- Nªu yªu cÇu BT
- Chia 2 nhãm ®Ó lµm
- Gäi c¸c nhãm ch÷a
III- Cñng cè - H­íng dÉn:
- VÒ häc phÇn ghi nhí
- Tù ®Æt 3 c©u cã khëi ng÷
I- Bµi häc : §Æc ®iÓm vµ c«ng dông cña khëi ng÷ trong c©u
1- VÝ dô : SGK Trang 7
2- NhËn xÐt:
- VÒ vÞ trÝ : C¸c tõ in ®Ëm ®øng tr­íc CN
- VÒ quan hÖ víi VN : C¸c tõ in ®Ëm kh«ng cã quan hÖ C-V víi VN
-
3- KÕt luËn : Ghi nhí SGK
II- LuyÖn tËp
1- Bµi tËp 1: T×m khëi ng÷ trong c¸c c©u sau : 
a- §iÒu nµy
b- §èi víi chóng m×nh
c- Mét m×nh
d- Lµm khÝ t­îng
e- §èi víi ch¸u
2- BT2: LuyÖn tËp dïng khëi ng÷ trong t×nh huèng cô thÓ:
a- Lµm bµi, anh Êy cÈn thËn l¾m
b- HiÓu, th× t«i hiÓu råi, nh­ng gi¶i th× t«i ch­a gi¶i ®­îc
Ngµy d¹y:
TiÕt 94: PhÐp ph©n tÝch vµ tæng hîp
A- Môc tiªu cÇn ®¹t:
- Gióp HS hiÓu vµ biÕt vËn dông c¸c phÐp lËp luËn ph©n tÝch, tæng hîp trong lµm v¨n nghÞ luËn.
B- ChuÈn bÞ:
- Thµy: Gi¸o ¸n, m¸y chiÕu hoÆc b¶ng phô.
- Trß: GiÊy trong , bót d¹.
C- TiÕn tr×nh bµi d¹y: 
I- KiÓm tra bµi cò: Kh«ng
II- Bµi míi:
-1HS ®äc bµi tËp SGK trang 9
- Bµi v¨n ®· nªu nh÷ng dÉn chøng g× vÒ trang phôc?
+ C¸c dÉn chøng thÓ hiÖn cho 2 nguyªn t¾c ¨n mÆc ®· nªu ë trªn.
- V× sao " kh«ng ai" lµm c¸i ®iÒu phi lý nh­ t¸c gi¶ nªu ra?
- ViÖc kh«ng lµm ®ã cho thÊy nh÷ng quy t¾c nµo trong ¨n mÆc cña con ng­êi?
- T¸c gi¶ ®· dïng phÐp lËp luËn nµo ®Ó nªu ra c¸c dÉn chøng?
+PhÐp ph©n tÝch.
- C©u " ¡n mÆc ra sao còng ph¶i phï hîp víi hoµn c¶nh riªng cña m×nh v µ hoµn c¶nh chung n¬i c«ng céng hay toµn x· héi" cã ph¶i lµ c©u tæng hîp c¸c ý ®· ph©n tÝch ë trªn kh«ng? Nã cã th©u tãm ®­îc c¸c ý trong tõng ®Én chøng cô thÓ nªu trªn kh«ng?
+§ã lµ c©u tæng hîp , th©u tãm c¸c ý ë trªn.
- Tõ tæng hîp quy t¾c ¨n mÆc nãi trªn, bµi viÕt ®· më réng sang vÊn ®Ò ¨n mÆc ®Ñp nh­ thÕ nµo?
- Nªu c¸c ®iÒu kiÖn quy ®Þnh c¸i ®Ñp cña trang phôc nh­ thÕ nµo?
+ Cã phï hîp th× míi ®Ñp, sù phï hîp víi m«i tr­êng, phï hîp víi hiÓu biÕt, phï hîp víi ®¹o ®øc.
- Qua c¸c vÊn ®Ò nªu trªn, em hiÓu ph©n tÝch tæng hîp lµ phÐp lËp luËn nh­ thÕ nµo?
VÞ trÝ cña phÐp tæng hîp trong ®o¹n v¨n?
-1 HS ®äc phÇn ghi nhí SGK
1 HS ®äc bµi tËp SGK
- Nªu yªu cÇu cña BT
- GV chia líp thµnh 3 nhãm ®Ó lµm. Yªu cÇu viÕt ra giÊy trong ®Ó ch÷a trªn m¸y chiÕu.
- Nhãm1: Ph©n tÝch ý: §äc s¸ch rèt cuéc lµ mét con ®­êng cña häc vÊn.
- Nhãm2: Ph©n tÝch lý do ph¶i chän s¸ch mµ ®äc.
- Nhãm 3: Ph©n tÝch tÇm quan träng cña c¸ch ®äc s¸ch.
- Tõ ®ã em hiÓu ph©n tÝch cã vai trß g× trong lËp luËn? 
III- Cñng cè- h­íng dÉn:
- VÒ nhµ häc bµi phÇn ghi nhí.
- Tù t×m hiÓu vai trß cña ph©n tÝch vµ tæng hîp qua c¸c v¨n b¶n ®· häc.
- ChuÈn bÞ tèt cho tiÕt luyÖn tËp.
I- T×m hiÓu phÐp ph©n tÝch vµ tæng hîp
1-Bµi tËp: ®äc v¨n b¶n SGK vµ tr¶ lêi c©u hái
- T¸c gi¶ t¸ch ra tõng tr­êng hîp ®Ó cho thÊy " Quy t¾c ngÇm cña v¨n ho¸" chi phèi c¸ch ¨n mÆc cña con ng­êi. 
- §Ó lµm râ ý nghÜa cña sù vËt, hiÖn t­îng, ng­êi ta th­êng dïng phÐp ph©n tÝch vµ tæng hîp.
2- KÕt luËn: Ghi nhí SGK
II- LuyÖn tËp:
T×m hiÓu kü n¨ng ph©n tÝch trong v¨n b¶n " Bµn vÒ ®äc s¸ch" cña Chu Quang TiÒm
* Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch rÊt cÇn thiÕt trong lËp luËn v× cã qua sù ph©n tÝch lîi - h¹i , ®óng- sai, th× c¸c kÕt luËn rót ra míi cã søc thuyÕt phôc.
Ngµy d¹y:
TiÕt 95: LuyÖn tËp ph©n tÝch vµ tæng hîp
A- Môc tiªu cÇn ®¹t:
- Gióp HS cã kü n¨ng ph©n tÝch vµ tæng hîp trong lËp luËn.
B- ChuÈn bÞ:
- Thµy: Gi¸o ¸n, m¸y chiÕu.
- Trß: ¤n lý thuyÕt ë nhµ, bót d¹ , giÊy trong.
C- TiÕn tr×nh bµi d¹y:
I- KiÓm tra bµi cò: kÕt hîp trong giê
II- Bµi míi:
- 1 HS ®äc BT1
- Cho HS th¶o luËn vµ chØ ra tr×nh tù ph©n tÝch cña ®o¹n v¨n (a)
- T­¬ng tù nh­ thÕ ®èi víi ®o¹n v¨n (b)
- Cho HS th¶o luËn theo 2 nhãm:
+ Nhãm 1: Ph©n tÝch thùc chÊt cña lèi häc ®ãi phã.
+ Nhãm 2: Ph©n tÝch c¸c lý do b¾t buéc mäi ng­êi ph¶i ®äc s¸ch
- C¸c nhãm ghi vµo giÊy trong c¸c ý ph©n tÝch
- GV gäi c¸c nhãm ch÷a tr­íc líp
- Hs kh¸c bæ sung
- GV h­íng dÉn HS viÕt ®o¹n v¨n tæng hîp. C¸ch tiÕn hµnh nh­ trªn . ( ®o¹n v¨n cã thÓ b¾t ®Çu b»ng tãm l¹i )
III- Cñng cè - h­íng dÉn
- VÒ «n l¹i lý thuyÕt ®· häc
1- Bµi tËp 1:
a- Tõ c¸i " hay c¶ hån lÉn x¸c, hay c¶ bµi", t¸c gi¶ chØ ra tõng c¸i hay hîp thµnh c¸i hay c¶ bµi.
- Hay ë c¸c ®iÖu xanh
-ë nh÷ng cö ®éng
- ë nh÷ng vÇn th¬
- ë c¸c ch÷ kh«ng non Ðp.
b- Tr×nh tù ph©n tÝch lµ:
- §o¹n nhá më ®Çu nªu c¸c quan niÖm mÊu chèt cña sù thµnh ®¹t.
- §o¹n nhá tiÕp theo ph©n tÝch tõng quan niÖm ®óng , sai vµ kÕt l¹i viÖc ph©n tÝch b¶n th©n chñ quan cña mçi ng­êi.
2- Bµi tËp2,3: Thùc hµnh ph©n tÝch
3- Bµi tËp 4: ViÕt ®o¹n v¨n tæng hîp nh÷ng ®iÒu ®· ph©n tÝch trong bµi " Bµn vÒ ®äc s¸ch".
Ngµy d¹y:
TiÕt 96 : TiÕng nãi cña v¨n nghÖ
NguyÔn §×nh Thi
A- Môc tiªu cÇn ®¹t:
- N¾m ®­îc vÒ t¸c gi¶ vµ hoµn c¶nh ra ®êi cña t¸c phÈm. BiÕt tãm t¾t hÖ thèng luËn ®iÓm cña v¨n b¶n.
- HiÓu ®­îc néi dung ph¶n ¸nh , thÓ hiÖn cña v¨n nghÖ.
B- ChuÈn bÞ:
- Thµy: Gi¸o ¸n, ®äc thªm vÒ t¸c gi¶ NguyÔn §×nh Thi
- Trß: So¹n bµi ë nhµ.
C- TiÕn tr×nh bµi d¹y:
 ... h thøc gi÷a c¸c c©u trong ®o¹n v¨n cña v¨n b¶n ChuÈn bÞ hµnh trang vµo thÕ kû míi.
- Chñ ®Ò cña v¨n b¶n vµ cña ®o¹n v¨n lµ vÊn ®Ò chÝnh ®­îc nªu ra trong v¨n b¶n vµ trong ®o¹n v¨n. C¸c ý trong v¨n b¶n vµ trong ®o¹n v¨n ph¶i tËp trung vµo viÖc thÓ hiÖn chñ ®Ò ®ã.
1- Chñ ®Ò chung cña ®o¹n v¨n lµ kh¼ng ®Þnh n¨ng lùc trÝ tuÖ cña con ng­êi ViÖt Nam vµ - quan träng h¬n - lµ nh÷ng h¹n chÕ cÇn kh¾c phôc . §ã lµ sù thiÕu hôt vÒ kiÕn thøc, kh¶ n¨ng thùc hµnh vµ s¸ng t¹o yÕu do c¸ch häc thiÕu th«ng minh g©y ra .
Néi dung c¸c c©u v¨n ®Òu tËp trung vµo chñ ®Ò ®ã 
.
Tr×nh tù s¾p xÕp hîp lý cña c¸c ý trong c¸c c©u :
- MÆt m¹nh cña trÝ tuÖ ViÖt Nam 
- Nh÷ng ®iÓm h¹n chÕ 
- CÇn kh¾c phôc h¹n chÕ ®Ó ®¸p øng sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ míi .
2- C¸c c©u ®­îc liªn kÕt víi nhau b»ng nh÷ng phÐp liªn kÕt sau :
- B¶n chÊt trêi phó Êy nèi c©u (2) víi c©u (1) ( phÐp ®ång nghÜa ) 
- Nh­ng nèi c©u (3) víi c©u (2) (phÐp nèi )
- Êy lµ nèi c©u (4) víi c©u (3) (phÐp nèi ) .
-lç hæng ë c©u (4) vµ c©u (5) (phÐp lÆp tõ ng÷) .
- th«ng minh ë c©u (5) vµ ë c©u (1) (phÐp lÆp tõ ng÷) 
 Ngµy d¹y 	: TiÕt 111: Con cß
 ChÕ Lan Viªn
A- Môc tiªu cÇn ®¹t:
- N¾m ®­îc nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶ ChÕ Lan Viªn.
- C¶m nhËn ®­îc vÎ ®Ñp vµ ý nghÜa cña h×nh t­îng con cß ®­îc gîi ra trùc tiÕp tõ lêi h¸t ru ®Ó thÊy ®­îc vÎ ®Ñp cña t×nh mÉu tö.
B- ChuÈn bÞ :
- Thµy: Gi¸o ¸n, ch©n dung nhµ th¬ , m¸y chiÕu.
- Trß; So¹n bµi ë nhµ, bót d¹, giÊy trong.
C- TiÕn tr×nh bµi d¹y:
I- KiÓm tra bµi cò: ( 5 phót) : Ph©n tÝch ng¾n gän h×nh ¶nh chã sãi vµ cõu trong th¬ ngô ng«n cña La Ph«ng - Ten.
II- Bµi míi:
* Giíi thiÖu bµi: GV ®i tõ h×nh ¶nh con cß trong mét sè c©u ca dao quen thuéc ®Ó dÉn vµo bµi.
- GI¸O VIªN h­íng dÉn ®äc: Bµi th¬ ®­îc viÕt theo thÓ th¬ tù do, c¸c c©u dµi ng¾n kh«ng ®Òu, nhÞp ®iÖu biÕn ®æi vµ cã nhiÒu c©u th¬ ®iÖp l¹i, t¹o nhÞp ®iÖu gÇn víi lêi h¸t ru. Khi ®äc cÇn chó ý thÓ hiÖn ®óng nhÞp ®iÖu cña tõng c©u , tõng ®o¹n.
- GI¸O VIªN ®äc ®o¹n ®Çu, gäi 2 HS ®äc tiÕp. 
- Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ ChÕ Lan Viªn vµ t¸c phÈm.
- HS th¶o luËn nhãm nhá: ý nghÜa biÓu t­îng cña h×nh t­îng con cß ®­îc bæ sung , biÕn ®æi nh­ thÕ nµo qua c¸c ®o¹n th¬?
- T¸c gi¶ ®· tù chia bµi th¬ thµnh ba ®o¹n: H·y t×m néi dung chÝnh cña mçi ®o¹n.
+ §o¹n 1: H×nh ¶nh con cß qua nh÷ng lêi ru b¾t ®Çu ®Õn víi tuæi Êu th¬.
+ §o¹n 2: H×nh ¶nh con cß ®i vµo tiÒm thíc cña tuæi th¬, trë nªn gÇn gòi vµ sÏ cïng con ng­êi trªn mäi chÆng ®­êng ®êi.
+ §o¹n 3; Tõ h×nh ¶nh con cß, suy ngÉm vµ triÕt lý vÒ ý nghÜa cña lêi ru vµ lßng mÑ ®èi víi cuéc ®êi mçi ng­êi.
- HS gi¶i nghÜa chó thÝch (1) SGK
- 1 HS ®äc ®o¹n ®Çu
- Trong ®o¹n ®Çu bµi th¬, nh÷ng c©u ca dao nµo ®· ®­îc vËn dông?
- H·y nhËn xÐt vÒ c¸ch vËn dông cña t¸c gi¶? ( ChØ ra ý nghÜa cña h×nh ¶nh con cß trong c¸c bµi ca dao ®­îc vËn dông)
- Th¶o luËn nhãm: T×m c¸c bµi ca dao cã ý nghÜa t­¬ng tù mµ embiÕt. ( HS ghi ra giÊy trong nh÷ng c©u ca dao t×m ®­îc)
* GI¸O VIªN : Qua nh÷ng lêi ru cña mÑ, h×nh ¶nh con cß ®· ®Õn víi t©m hån tuæi Êu th¬ mét c¸ch v« thøc. §©y chÝnh lµ sù khëi ®Çu con ®­¬ng ®i vµo thÕ giíi t©m hån con ng­êi cña nh÷ng lêi ru, cña ca dao d©n ca, qua ®ã lµ c¶ ®iÖu hån d©n téc vµ nh©n d©n. ë tuæi Êu th¬, ®øa trÎ ch­a thÓ hiÓu vµ còng ch­a cÇn hiÓu néi dung, ý nghÜa cña nh÷ng lêi ru nµy- chóng chØ cÇn ®­îc vç vÒ trong nh÷ng ©m ®iÖu ngät ngµo, dÞu dµng cña lêi ru ®Ó ®ãn nhËn b»ng trùc gi¸c, v« thøc t×nh yªu vµ sù che chë cña ng­êi mÑ. §o¹n th¬ khÐp l¹i b»ng h×nh ¶nh thanh b×nh cña cuéc sèng: "Ngñ yªn! Ngñ yªn!...ch¼ng ph©n v©n"
III- Cñng cè - h­íng dÉn:
- VÒ nhµ so¹n tiÕp bµi : t×m hiÓu ý nghÜa biÓu t­îng con cß ë nh÷ng ®o¹n cßn l¹i.
- NhËn xÐt vÒ thÓ th¬ , nhÞp ®iÖu, giäng ®iÖu cña bµi th¬.
I- §äc- hiÓu chó thÝch
1- T¸c gi¶, t¸c phÈm:
- SGK trang 47
* H×nh t­îng bao trïm c¶ bµi th¬ lµ h×nh t­îng con cß ®­îc khai th¸c tõ trong ca dao truyÒn thèng. Trong ca dao, h×nh ¶nh con cß xuÊt hiÖn rÊt phæ biÕn vµ ®­îc dïng víi nhiÒu ý nghÜa, mµ th«ng dông nhÊt lµ ý nghÜa Èn dô. Con cß lµ h×nh ¶nh ng­êi n«ng d©n, ng­êi phô n÷ trong cuéc sèng nhiÒu vÊt v¶, nhäc nh»n nh­ng giµu ®øc tÝnh tèt ®Ñp vµ niÒm vui sèng.
2- Bè côc : Bµi th¬ chia ba phÇn theo sù ph¸t triÓn cña h×nh t­îng trung t©m vµ xuyªn suèt c¶ bµi th¬- h×nh t­îng con cß, trong mèi quan hÖ víi cuéc ®êi con ng­êi, tõ bÐ th¬ ®Õn tr­ëng thµnh vµ suèt c¶ ®êi ng­êi
3- Chó thÝch: SGK
II- §äc- HiÓu v¨n b¶n
1- H×nh ¶nh con cß qua nh÷ng lêi ru b¾t ®Çu ®Õn víi tuæi Êu th¬
- Nh÷ng c©u ca dao ®­îc gîi l¹i ®· thÓ hiÖn Ýt nhiÒu sù phong phó trong ý nghÜa biÓu t­îng cña h×nh ¶nh con cß ë ca dao.
- C¸c c©u Con cß bay l¶ bay la- Bay tõ cæng phñ bay ra c¸nh ®ång hay Con cß bay l¶ bay la- Bay tõ cöa phñ, bay vÒ §ång §¨ng gîi t¶ kh«ng gian vµ khung c¶nh quen thuéc cña cuéc sèng thêi x­a: thong th¶, b×nh yªn , Ýt biÕn ®éng.
- Cßn trong bµi ca dao Con cß mµ ®i ¨n ®ªm l¹i cã mét néi dung vµ ý nghÜa t­ t­ëng kh¸ s©u s¾c: t­îng tr­ng cho nh÷ng con ng­êi, cô thÓ lµ ng­êi mÑ, ng­êi phô n÷ nhäc nh»n , vÊt v¶, lÆn léi kiÕm sèng. Bµi ca dao nµy gîi nhí ®Õn nhiÒu c©u ca dao cã h×nh ¶nh con cß mang ý nghÜa t­¬ng tù nh­ c¸i cß ®i ®ãn c¬n m­a,Con cß lÆn léi bê s«ng hay h×nh ¶nh bµ Tó trong th¬ Tó X­¬ng: lÆn léi th©n cß khi qu·ng v¾ng.
 Ngµy d¹y:
TiÕt 112: Con cß
 ChÕ Lan Viªn
A- Môc tiªu cÇn ®¹t:
- HS c¶m nhËn ®­îc vÎ ®Ñp vµ ý nghÜa cña h×nh t­îng con cß trong bµi th¬ ®­îc ph¸t triÓn tõ nh÷ng c©u h¸t ru x­a ®Ó ngîi ca t×nh mÑ vµ nh÷ng lêi ru.
- ThÊy ®­îc sù vËn dông s¸ng t¹o ca dao cña t¸c gi¶ vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ h×nh ¶nh, thÓ th¬, giäng ®iÖu cña bµi th¬.
- RÌn luyÖn kü n¨ng c¶m thô vµ ph©n tÝch th¬, ®Æc biÖt lµ nh÷ng h×nh t­îng th¬ ®­îc s¸ng t¹o b»ng liªn t­ëng , t­ëng t­îng.
B- ChuÈn bÞ:
- Thµy: Gi¸o ¸n, m¸y chiÕu.
- Trß: So¹n bµi ë nhµ, bót d¹, giÊy trong.
C- TiÕn tr×nh bµi d¹y:
I- KiÓm tra bµi cò: Kh«ng
II- Bµi míi: Häc tiÕp
-
 1 HS ®äc bµi th¬
- Theo em, h×nh ¶nh con cß ®­îc x©y dùng b»ng nghÖ thuËt nµo?
+ H×nh ¶nh con cß ®­îc x©y dùng b»ng sù liªn t­ëng, t­ëng t­îng cña nhµ th¬.
- B»ng sù liªn t­ëng, t­ëng t­îng phong phó Êy , ë ®o¹n 2, h×nh ¶nh con cß ®· gîi nh÷ng ý nghÜa biÓu t­îng nµo?
+ Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ c¸c c©u th¬:
 Con ngñ yªn th× cß còng ngñ,
C¸nh cña cß, hai ®øa ®¾p chung ®«i.
Vµ: Mai kh«n lín, con theo cß ®i häc,
 C¸nh tr¾ng cß bay theo gãt ®«i ch©n.
Hay:
 C¸nh cß tr¾ng l¹i bay hoµi kh«ng nghØ
 Tr­íc hiªn nhµ
 Vµ trong h¬i m¸t c©u v¨n
* GV cã thÓ chia nhãm th¶o luËn vÒ ý nghÜa biÓu t­îng cña nh÷ng c©u th¬ trªn, 3 nhãm mçi nhãm t×m hiÓu mét phÇn.
- GV: Trong ®o¹n 2, h×nh ¶nh con cß trong ca dao ®· tiÕp tôc sù sèng cña nã trong t©m thøc con ng­êi. H×nh ¶nh con cß ®­îc x©y dùng b»ng sù liªn t­ëng , t­ëng t­îng phong phó cña nhµ th¬, nh­ ®­îc bay ra tõ nh÷ng c©u ca dao ®Ó sèng trong t©m hån con ng­êi, theo cïng vµ n©ng ®ì con ng­êi trong mçi chÆng ®­êng. Nh­ thÕ, h×nh ¶nh con cß ®· gîi ý nghÜa biÓu t­îng vÒ lßng mÑ, vÒ sù d×u d¾t, n©ng ®ì dÞu dµng vµ bÒn bØ cña ng­êi mÑ.
- 1 HS ®äc l¹i ®o¹n 3
- §Ðn ®o¹n 3, h×nh ¶nh con cß ®­îc nhÊn m¹nh ë ý nghÜa biÓu t­îng nµo?( GV dïng m¸y chiÕu)
A- TÊm lßng ng­êi mÑ.
B- Sù d×u d¾t, n©ng ®ì cña ng­êi mÑ.
C- Sù dÞu dµng, bÒn bØ cña ng­êi mÑ.
( §¸p ¸n: A )
- Tõ sù thÊu hiÓu tÊm lßng ng­êi mÑ, nhµ th¬ ®· kh¸i qu¸t mét quy luËt, ®ã lµ quy luËt nµo? ®­îc thÓ hiÖn qua c©u th¬ nµo?
* GV: Tõ xóc c¶m mµ më ra nh÷ng suy t][nmgr, kh¸i qu¸t thµnh nh÷ng triÕt lý- ®ã lµ c¸ch th­êng thÊy ë th¬ ChÕ lan Viªn vµ còng lµ mét ­u thÕ cña th¬ «ng.
- NhËn xÐt vÒ ©m h­ëng vµ ý nghÜa cña nh÷ng c©u th¬ cuèi?
* Th¶o luËn nhãm: NhËn xÐt vÒ thÓ th¬, giäng ®iÖu cña bµi th¬. C¸c yÕu tè trªn cã t¸c dông nh­ thÕ nµo trong viÖc thÓ hiÖn t­ t­ëng, c¶m xóc cña nhµ th¬?
- H×nh ¶nh bao trïm vµ xuyªn suèt bµi th¬ lµ h×nh ¶nh con cß. H×nh ¶nh Êy võa thèng nhÊt l¹i võa cã sù biÕn ®æi. Em h·y nªu sù biÕn ®æi trong ý nghÜa cña h×nh ¶nh con cß qua 3 ®o¹n cña bµi th¬?
* GV: m¹ch vËn ®éng cña c¶m xóc cµ t­ t­ëng trong mét bµi th¬ tr÷ t×nh th­êng g¾n víi sù vËn ®éng, biÕn ®æi cña h×nh t­îng trung t©m cña bµi th¬, ë bµi th¬ nµy lµ h×nh ¶nh con cß. Qua 3 ®o¹n cña bµi th¬, ta nhËn thÊy sù vËn ®éng trong ý nghÜa biÓu t­îng cña h×nh ¶nh con cß. Trong ®o¹n 1, con cß hiÖn ra qua nh÷ng c©u h¸t ru ®Ó ®Õn víi tuæi Êu th¬ mét c¸ch v« thøc qua ©m ®iÖu cña lêi ru, mÆc dï ®øa trÎ ch­a hÒ biÕt con cß. Trong ®o¹n 2, h×nh ¶nh con cß g¾n bã víi mçi ng­êi trong suèt cuéc ®êi, tõ tuæi Êu th¬ råi ®Õn tuæi tr­ëng thµnh. Con cß tõ trong lêi ru ®· ®i vµo t©m thøc cña mçi con ng­êi, hay còng chÝnh lµ nh÷ng lêi ru cña mÑ ®· theo suèt cuéc ®êi mçi ng­êi. §Õn ®o¹n 3 th× h×nh ¶nh con cß ®­îc nhÊn m¹nh ë ý nghÜa biÓu t­îng cho tÊm lßng ng­êi mÑ lu«n theo s¸t, yªu th­¬ng vµ n©ng ®ì cho mçi ng­êi, dï ë n¬i ®©u vµ trong suèt c¶ cuéc ®êi.
- 1 HS ®äc nghi nhí SGK
- GV h­íng dÉn HS nªu c¶m nhËn vÒ h×nh ¶nh ng­êi mÑ ë phÇn ®äc thªm.
III- Cñng cè- H­íng dÉn:
- Häc thuéc lßng bµi th¬.
- ViÕt 1 ®o¹n v¨n tr×nh bµy c¸ch hiÓu vµ c¶m nghÜ cña em vÒ nh÷ng c©u th¬ sau:
Dï ë gÇn con
 vÉn theo con.
2- H×nh ¶nh con cß ®i vµo tiÒm thøc cña tuæi th¬, trë nªn gÇn gòi vµ sÏ theo cïng con ng­êi trªn mäi chÆng ®­êng ®êi.
- C¸nh cß ®· trë thµnh b¹n ®ång hµnh cña con ng­êi trªn suèt ®­êng ®êi tõ tuæi Êu th¬ trong n«i:
 Con ngñ yªn th× cß còng ngñ,
C¸nh cña cß, hai ®øa ®¾p chung ®«i.
®Õn tuæi tíi tr­êng:
 Mai kh«n lín, con theo cß ®i häc, 
C¸nh tr¾ng cß bay theo gãt ®«i ch©n"
Vµ ®Õn lóc tr­ëng thµnh:
 C¸nh cß tr¾ng l¹i bay hoµi kh«ng nghØ
 Tr­íc hiªn nhµ
 Vµ trong h¬i m¸t c©u v¨n
* H×nh ¶nh con cß ®· gîi ý nghÜa biÓu t­îng vÒ lßng mÑ, vÒ sù d×u d¾t, n©ng ®ì dÞu dµng vµ bÒn bØ cña ng­êi mÑ.
3- Tõ h×nh ¶nh con cß, suy ng·m vµ triÕt lý vÒ ý nghÜa cña lêi ru vµ lßng mÑ ®èi víi cuéc ®êi mçi ng­êi.
- H×nh ¶nh con cß ®­îc nhÊn m¹nh ë ý nghÜa biÓu t­îng cho tÊm lßng ng­êi mÑ, lóc nµo còng ë bªn con ®Õn suèt cuéc ®êi:
 Dï ë gÇn con,
Dï ë xa con,
 Lªn rõng xuèng bÓ,
Cß sÏ t×m con,
 Cß m·i yªu con
- Tõ sù thÊu hiÓu tÊm lßng ng­êi mÑ, nhµ th¬ ®· kh¸i qu¸t mét quy luËt cña t×nh c¶m cã ý nghÜa bÒn v÷ng, réng lín vµ s©u s¾c:
Con dï lín vÉn lµ con cña mÑ,
 §i hÕt ®êi, lßng mÑ vÉn theo con.
- PhÇn cuèi bµi th¬ trë l¹i víi ©m h­ëng lêi ru vµ ®óc kÕt ý nghÜa phong phó cña h×nh t­îng con cß trong nh÷ng lêi ru Êy:
Mét con cß th«i,
Con cß mÑ h¸t
Còng lµ cuéc ®êi
Vç c¸nh qua n«i.
III- Tæng kÕt- Ghi nhí:
- NghÖ thuËt:
+ ThÓ th¬ tù do. C¸c ®o¹n th­êng ®­îc b¾t ®Çu tõ nh÷ng c©u th¬ ng¾n, cã cÊu tróc gièng nhau, nhiÒu chç lÆp l¹i gîi ©m ®iÖu lêi ru.
+ Giäng ®iÖu cña bµi th¬ lµ giäng ®iÖu suy ngÉm, triÕt lý.
+ NghÖ thuËt s¸ng t¹o h×nh ¶nh con cß b»ng nh÷ng liªn t­ëng, t­ëng t­îng phong phó gîi ra nhiÒu ý nghÜa biÓu t­îng.
- Néi dung: Bµi th¬ ngîi ca t×nh mÑ vµ ý nghÜa cña lêi ru ®èi víi cuéc sèng mçi ng­êi.
IV- LuyÖn tËp:
- Nªu c¶m nhËn cña em vÒ h×nh ¶nh ng­êi mÑ trong ®o¹n trÝch bµi th¬ Ngåi buån nhí mÑ ta x­a cña NguyÔn Duy ë phÇn ®äc thªm.