Giáo án môn Vật lý 9 năm 2010 - Tiết 5, 6

Tuần	 3	Ngày soạn / 08 / 2010
Tiết 5	Ngày dạy / 09 / 2010
§4. ĐOẠN MẠCH MẮC NỐI TIẾP.
A. Mục tiêu:
1.Suy luận để xây dựng được công thức tính điện trở tương đương của đoạn mạch gồm hai điện trở mắc rối tiếp Rtđ = R1+R2 và hệ thức từ kiến thức đã học.
2.Mô tả được cách bố trí và tiến hành TN kiểm tra các hệ thức suy ra từ lý thuyết.
3.Vận dụng những kiến thức đã học để giải thích một số hiện tượng và giải bai tập về đoạn mạch nối tiếp.
B. Chuẩn bị.
Đối với mỗi nhóm HS
3 điện trở mẫu lần lượt có giá trị là 6W, 10W, 16W.
1 ampe kế có GHĐ 1,5A ĐCNN 0,1A.
1 vôn kế có GHĐ 6V và ĐCNN 0,1V.
1 nguồn điện 6V.
1 công tắc.
7 đoạn dây nối, mỗi đoạn dài khoảng 30 cm
C. Tiến trình lên lớp.
Ôn đinh lớp.
Bài cũ.
Bài mới.
HĐ của GV
HĐ của HS
HĐ1. Đặt vấn đề.
Liệu có thể thay thế hai điện trở mắc nối tiếp bằng một điện trở để dòng điện chạy qua mạch không thay đổi? chúng ta sẽ tìm hiểu qua bài học hôm nay.
HĐ2. Ôn lại những kiến thức có liên quan bài mới.
Yêu cầu 1 vài HS nhắc kiến thức trong đọan mạch mắc nối tiếp 2 bóng đèn.
- Cường độ dòng điện chạy qua mỗi đèn có liên hệ như thế nào với cường độ dòng điện mạch chính? 
- Hiệu điện thế giữa 2 đầu đọan mach có mối liện như thế nào với hiệu điện thế giữa hai đầu mỗi đèn? 
I/ Cường độ dòng điện và hiệu điện thế trong đọan mạch nối tiếp 
1/ Nhắc lại kiến thức lớp 7
- Từng HS chuẩn bị và trả lời câu hỏi.
-I=I1+I2
-U=U1+U2
HĐ3: nhận biết được đọan mạch mắc nối tiếp.
-Chuyển tiếp: tiếp tục xét đọan mạch hình 4.1
Yêu cầu từng HS quan sát hình 4.1và trả lời câu hỏi C1.
Theo các em trong đoạn mạch gồm 2 điện trở mắc nối tiếp:
- Cường độ dòng điện chạy qua mỗi điện trở có liên hệ như thế nào với cường độ dòng điện mạch chính? 
- Hiệu điện thế giữa 2 đầu đọan mach có mối liện như thế nào với hiệu điện thế giữa hai đầu mỗi điện trở? 
GV yêu cầu HS vận dụng trả lời câu C2 vời gợi ý sau:
Viết công thức định luật Ôm cho từng điện trở, tìm cách biến đổi biều thức bằng kỹ năng tóan để CM biểu thức của C2.
Còn cách nào khác nữa.
2/ Đọan mạch gồm 2 điện trở mắc nối tiếp.
-HS làm việc cá nhân
Trả lời C1: R1, R2, và ampe kế được mắc nối tiếp nhau
- HS làm việc cá nhân và trả lời:
- I=I1=I2
-U=U1+U2
HS làm việc theo cá nhân:
Trả lời câu C2
-P.án 1:	;	 
Vì R1 mắc nối tiếp R2: I1=I2 =>=>
- P.án 2:	=> U1=I1R1
	=> U2=I2R2
Lập tỉ số : 
Vì R1 mắc nối tiếp R2: I1=I2 =>
HĐ4: Xây dựng công thức tính Rtđ.
Để giải quyết vấn đề đặt ra ở phần mở bài: bây giờ chúng ta hãy tìm hiểu tiếp về khái nhiệm và công thức .
Hãy tìm thông tin trong SGK để trả lời câu hỏi sau: thế nào là điện trở tương đương của 1 đọan mạch?
Điều kiện gì để có điện trở tương đương của 1 đọan mạch?
Hãy vận dụng hiều biết của em hãy tìm ra =>
-Hãy trả lời câu C3. hướng dẫn HS xây dựng công thức:
Kí hiệu hiệu điện thề giữa 2 đầu đọan mạch là U
Kí hiệu hiệu điện thề giữa 2 đầu mỗi điện trở là U1, U2
Cường độ dòng điện qua đọan mạch là I
Viết biểu thức tính U,U1,U2 theo I và R tương ứng 
Viết biểu thức liên hệ giữa U, U1 và U2 
Dùng kỷ năng thay thế biều thức để tìm ra công thức tình R 
II/ Điện trở tương đương đọan mạch mắc nối tiếp.
1/ Điện trở tương đương:
-HS làm việc cá nhân sẽ tìm hiểu trong SGK
(ghi vào vở bài học hoặc gạch dưới thông tin này)
-Yêu cầu HS làm việc theo nhóm trình bày câu trả lời.
Với cùng hiệu điện thế, I chạy qua đọan mạch vẫn giữ nguyên
2/ Công thức tính điện trở tương đương đọan mạch gồm hai điện trở mắc nối tiếp:
HS làm việc theo cá nhân để chứng minh
Trả lời C3
U=I.Rtđ
U1=I1R1
U2=I2R2
U=U1+U2
IRtđ= I1R1+ I2R2
IRtđ= I (R1+ R2)
 Rtđ = R1+ R2
HĐ 5. Thí nghiệm kiểm tra.
Hãy kiểm tra công thức trên bằng thực nghiệm.
-GV theo dõi, nhóm HS làm thí nghiệm, ghi lại kết quả và so sánh như SGK (chú ý phải giữ nguyên giá trị UAB)
-Giáo viên ghi nhận lại các kết quả so sánh, và yêu cầu nhận xét: Rtd có phải là điện trở tương đương? Vì sao?
Từ lý thuyết và thí nghiệm đã kiểm tra có kết luận gì về cách tính điện trờ tương đương đọan mạch gồm 2 điện trở mắc nối tiếp.
3/ Thí nghiệm kiểm tra.
-HS làm việc theo nhóm:
Nhận dụng cụ thí nghiệm , đọc hướng dẫn trong SGK và tự lắp ráp, tiến hành thí nghiệm, ghi nhận kết quả. Sau đó báo cáo kết quả thí nghiệm theo từng nhóm: IAB, I’AB và so sánh, nhận xét.
4/ Kết luận:
Thảo luận nhóm rút ra kết luận 
HĐ 6. Củng cố bài học và vận dụng.
Yêu cầu HS vận dụng giải câu C4.
Giải tiếp câu C5 nếu còn thời gian (có thể mang về nhà giải tiếp) Chú ý hình vẽ trong SGK có gợi ý cho câu b: dùng điện trở tương đương R12 (hoặc RAB) cho đoạn mạch AB gồm R1 và R2.
Kí hiệu điện trở tương đương RAC cho câu b (có thể HS dùng ký hiệu khác)
Chú ý nếu R1=R2=R3 mắc nối tiếp thì điện trở tương đương đoạn mạch gấp bao nhiêu lần mổi điện trở? 
GV đặt tình huống: nếu đoạn mạch gồm 3 điện trở R1, R2, R3 mắc nối tiếp. Hãy viết công thức tính Rtđ .
Suy rộng ra với n điện trở (đ/v lớp khá).
-HS làm việc theo cá nhân
Trả lời C4: 
- Khi K mở : hai đèn không họat động vì mạch hở, không có dòng điện chạy qua 2 bóng đèn
- Khi K đóng, cầu chì bị đứt hai đèn không họat động vì mạch hở không có dòng điện chạy qua 2 bóng đèn
- Khi K đóng, dây tóc bóng đèn Đ1 bị đứt thì bóng đèn Đ2 không họat động vì mạch hở không có dòng điện chạy qua nó
HS làm việc theo cá nhân:
Trả lời C5:
5/ Mở rộng 
HS làm việc theo cá nhân trả lời câu hỏi trên
(ghi vào vở bài học)
R= R1+ R2+ R3
HĐ 7. Hướng dẫn – dặn dò.
Về nhà học ghi nhớ yêu cầu HS phát biều theo các ý đóng khung SGK.
Đọc có thể em chưa biết
Chép ghi nhớ vào cuối bài và học bài
Làm bài tập 4.1 ==> 4.7.
D. Rút kinh nghiệm.
Tuaàn 3	 	Ngaøy soaïn / 09 / 2010
Tieát 6	 	Ngaøy daïy / 09 / 2010
§5. ÑOAÏN MAÏCH MAÉC SONG SONG.
A. Muïc tieâu
Suy luaän ñeå xaây döïng ñöôïc coâng thöùc tính ñieän trôû töông ñöông cuûa ñoaïn maïch goàm hai ñieän trôû maéc song song vaø heä thöùc töø nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc.
Moâ taû ñöôïc caùch boá trí vaø tieán haønh thí nghieäm kieåm tra laïi caùc heä thöùc suy ra töø lyù thuyeát ñoái vôùi ñoaïn maïch song song.
Vaän duïng ñöôïc nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc ñeå giaûi thích moät soá hieän töôïng thöïc teá vaø giaûi baøi taäp veà ñoaïn maïch song song.
B.Chuaån bò:
Moãi nhoùm hoïc sinh
- 3 Ñieän trôû maøu, trong ñoù coù moät ñieän trôû laø ñieän troå töông ñöông cuûa hai ñieän trôû kia maéc song song.
- 1 Ampe keá coù GHÑ 1,5A vaø ÑCNN 0,1A;1 Von keá coù GHÑ 6V vaø ÑCNN 0,1V; 1 Coâng taéc; 1 nguoàn ñieän 6V; 9 ñoaïn daây, moãi ñoaïn daøi 30 cm.
C.Tieán trình leân lôùp.
1.OÅn ñònh lôùp.
2.Kieåm tra baøi cuõ.
HS1: Laøm BT 4.4
HS2: Laøm BT 4.6.
HS3: Vieát bieåu thöùc toång quaùt tính I, U, R trong ñoaïn maïch maéc noái tieáp.
3.Baøi môùi.
HĐ cuûa GV
HĐ cuûa HS
HÑ1: OÂn laïi kieán thöùc coù lieân quan.
-Veõ maïch ñieän goàm 2 boùng ñeøn maéc song song leân baûng).
-Hai boùng ñeøn ñöôïc maéc nhö theá naøo? Taïi sao em bieát?
-Cöôøng ñoä doøng ñieän chaïy trong maïch chính quan heä nhö theá naøo vôùi cöôøng ñoä doøng ñieän chaïy trong moãi maïch reõ?
-Hieäu ñieän theá giöõa hai ñaàu ñoaïn maïch quan heä nhö theá naøo vôùi hieäu ñieän theá giöõa hai ñaàu moãi maïch reõ?
-Hai boùng ñeøn ñöôïc maéc song song vì chuùng coù hai ñieåm chung.
-Cöôøng ñoä doøng ñieän chaïy trong maïch chính baèng toång cöôøng ñoä doøng ñieän chaïy trong caùc maïch reõ: I = I1 + I2.
-Hieäu ñieän theá giöõa hai ñaàu ñoaïn maïch baèng hieäu ñieän theá giöõa hai ñaàu moãi maïch reõ: U = U1 + U2.
HÑ 2. Nhaän bieát ñöôïc ñoaïn maïch goàm hai ñieän trôû maéc song song.
(Yeâu caàu hoïc sinh ñoïc caâu C1 vaø goïi moät hoïc sinh traû lôøi).
-Yeâu caàu HS ñoïc caâu C2, thaûo luaän nhoùm ñeå chöùng minh heä thöùc 3 vôùi caùc coâng thöùc , .
-R1, R2 maéc song song vì chuùng coù hai ñieåm chung. -Voân keá ño hieäu ñieän theá hai ñaàu ñoaïn maïch (cuõng chính laø hieäu ñieän theá hai ñaàu moãi ñieän trôû), Ampe keá ño cöôøng ñoä doøng ñieän chaïy trong maïch chính.
-Traû lôøi C2. 
HÑ 3. XDCT tính ñieän trôû töông ñöông cuûa ñoaïn maïch goàm hai ñieän trôû maéc song song.
-Höôùng daãn HS xaây döïng coâng thöùc (4) vôùi caùc coâng thöùc I = I1 + I2, U = U1 = U2, , ,.
-Hs thaûo luaän ñöa ra caâu traû lôøi C3.
-Traû lôøi C3. 
HÑ 4. Thí nghieäm kieåm tra.
-Haõy kieåm tra caùc coâng thöùc treân baèng thöïc nghieäm.
-Y/C thöïc hieän caùc böôùc.
Maéc maïch ñieän theo sô ñoà hình 5.1 trong ñoù R1, R2, UAB ñaõ bieát.
Ñoïc chæ soá cuûa A à I
Thay R1, R2 baèng ñieän trôû töông ñöông. Giöõ UAB khoâng ñoåi.
Ñoïc chæ soá cuûa A à I.
So saùnh IAB, I’AB à neâu keát luaän 
-Gv goïi ñaïi dieän nhoùm neâu keát quaû thí nghieäm vaø ruùt ra keát luaän töø keát quaû thöïc nghieäm.
-Gv thoâng baùo. Ngöôøi ta thöôøng duøng caùc duïng cuï ñieän coù cuøng hieäu ñieän theá ñònh möùc vaø maéc chuùng song song vaøo maïch ñieän. Khi ñoù chuùng ñeàu hoaït ñoäng bình thöôøng vaø coù theå söõ duïng ñoäc laäp vôùi nhau, neáu hieäu ñieän theá cuûa maïch ñieän = hieäu ñieän theá ñònh möùc cuûa caùc duïng cuï.
-HS ghi keát quaû thí nghieäm vaøo vôû.
-Ghi keát luaän vaøo vôû.
HÑ 5. Vaän duïng – cuõng coá.
Yeâu caàu hoïc sinh phaùt bieåu thaønh lôøi moái quan heä giöõa U,I,R trong ñoaïn maïch song song.
Yeâu caàu hs thaûo luaän nhoùm caâu C4.
Yeâu caàu hs hoaøn thaønh caâu C5.
Môû roäng. Neáu trong ñoaïn maïch coù 3 ñieän trôû maéc song song thì Rtñ.
Hs phaùt bieåu.
Traû lôøi caâu C4. Vì quaït traàn vaø ñeøn daây toùc coù cuøng HÑT ñònh möùc laø 220V neân ñeøn vaø quaït ñöôïc maéc song song vaøo nguoàn 220V ñeå chuùng hoaït ñoäng bình thöôøng.
Sô ñoà maïch ñieän. 
Neáu ñeøn khoâng hoaït ñoäng thì quaït vaån hoaït ñoäng vì vaãn ñöôïc maéc vaøo HÑT ñaõ cho.
Traû lôøi caâu C5:
+
+
HÑ 6. Höôùng daãn –Daën doø.
- Laøm baøi taäp 5.1 à 5.6 SBT
- OÂn laïi kieán thöùc §1, 2, 3, 4.
- Chuaån bò tröôùc §6.
D. Ruùt kinh nghieäm.