Giáo án môn Vật lý 9 - Tuần 15

Ngày soạn : 26 / 11 Tuần 15
Này giảng : 3 / 12
Tiết 29 : Lực điện từ
I . Mục tiêu.
- Mô tả được thí nghiệm chứng tỏ tác dụng của lực điện từ lên đoạn dây dẫn thẳng có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường .
- Vận dụng được qui tắc bàn tay trái biểu diễn lực từ tác dụng lên dòng điện thẳng đặt vuông góc với đường sức từ ,khi biết chiều đường sức từ và chiều dòng điện .
- Rèn kỹ năng mắc mạch điện theo sơ đồ , sử dụng các biến trở và các dụng cụ điện .
- Vẽ và xác định chiều đường sức từ của nam châm .
- Giáo dục tính cẩn thận , trung thực .
II . Chuẩn bị.
 Mỗi nhóm:
 - 1 nam châm chữ U, nguồn điện 6V
 - 1 đoạn dây dẫn bằng đồng đường kính 2,5mm,dài 10cm, 1 biến trở loại 20W -2A
 - 1 công tắc , 1giá thí nghiệm , 1 am pe kế GHĐ 1,5Avà ĐCNN 0,1A.
Giáo viên : vẽ phóng to H 27.1 ,27.2sgk.
III . Hoạt động dạy học
 1 . ổn định tổ chức . 
 2 . Kiểm tra bài cũ
 Nêu thí nghiệm ơ xơ tét chứng tỏ dòng điện có tác dụng từ ?
 3 . Bài mới
Trợ giúp của giáo viên
Hoạt động của học sinh
? Yêu cầu học sinh nghiên cứu thí nghiệm hình 27.1 sgk.
Giáo viên treo hình 27.1
? Nêu tên dụng cụ thí nghiệm cần thiết ?
Giáo viên giao dụng cụ thí nghiệm cho các nhóm .
? Yêu cầu học sinh làm thí nghiệm theo nhóm :
Giáo viên lưu ý : đoạn dây dẫn AB phải đặt sâu vào trong lòng nam châm chữ U không để dây dẫn chạm vào nam châm .
? Gọi học sinh trả lời C1, so sánh với dự đoán ban đầu rút ra kết luận .
? Qua thí nghiệm cho biết chiều của lực điện từ phụ thuộc vào những yếu tố nào ?
? Học sinh nêu dự đoán .
? Yêu cầu học sinh nêu cách làm thí nghiệm kiểm tra 
? Rút ra nhận xét qua thí nghiệm ?
Giáo viên treo hình 27.2 
Học sinh tìm hiểu hình vẽ để hiểu rõ quy tắc 
Giáo viên hướng dẫn cụ thể cách sử dụng quy tắc để Học sinh vận dụng làm ngay trên lớp 
Vận dụng quy tắc để kiểm tra chiều của lực điện từ trong thí nghiệm 
Cho học sinh tiến hành thí nghiệm đổi chiều dòng điện và đổi chiều từ trường .Đồng thời đổi cả hai chiều trên 
? Y/c hs tự hoàn thành C2, C3,C4 của phần vận dụng 
? Xác định chiều dòng điện thì làm cách nào 
? Muốn xác định chiều đường sức từ cần biết những gì?
Hoạt động 1 : Tác dụng của từ trường lên dây dẫn có dòng điện :
1/ Thí nghiệm :
- Hs tìm hiểu thí nghiệm .
- Hs nêu nhữnh dụng cụ cần thiết cho thí nghiệm .
- Các nhóm vhận dụng cụ thí nghiệm .
- Các nhóm tiến hành thí nghiệm .
Khi đóng khóa K: AB bị hút vào trong lòng nam châm hoặc đẩy ra 
Từ trường đã tác dụng lực lên dây dẫn Ab khi có dòng điện , lực này gọi là lực điện từ .
2/ Kết luận :
 Sgk/73.
Hoạt động 2 : Chiều của lực điện từ - qui tắc bàn tay trái .
1/ Chiều của lực điện từ phụ thuộc những yếu tố nào 
- Chiều dòng điện .
 Chiều đường sức từ .
- Thí nghiệm 1:
Làm thí nghiệm kiểm tra sự phụ thuộc của chiều lực điện từ vào chiều dòng điện .
- Đổi chiều dòng điện qua AB thì chiều dòng điện cũng thay đổi .
- Thí nghiệm 2: 
 Đổi cực của nam châm thì chiều của lực điện từ cũng thay đổi .
- Kết luận :
2/ Qui tắc bàn tay trái :
 (sgk/74)
- Học sinh đọc qui tắc :
- Học sinh theo dõi giáo viên hướng dẫn vận dụng qui tắc ngay trên lớp .
Hoạt động 3 : Vận dụng
Cá nhân hoàn thành C2,C3,C4 .
C2: trong đoạn dây dẫn AB dòng điện từ B đến A .
Muốn biết chiều dòng điện chạy qua dây dẫn cần biết chiều của lực điện từ và chiều của đường sức từ .
Vận dụng quy tắc bàn tay trái để xác định .
C3: đường sức từ của nam châm có chiều đi từ dưới lên trên .
Muốn xác định được chiều đường sức từ cần biết chiều lực điện từ và chiều dòng điện qua dây dẫn ,rồi vận dụng quy tắc bàn tay trái
4 . Củng cố _ dặn dò.
Dùng quy tắc bàn tay trái để làm gì ? Phát biểu quy tắc bàn tay trái ?
Gv chốt lại kiến thức cơ bản
Về nhà học bài , làm bài tập trong SBT
IV . Bài học kinh nghiệm.
Ngày soạn : 28 / 11 Tuần 15
Này giảng : 5 / 12
Tiết 30 : Động cơ điện một chiều
I . Mục tiêu.
 - Mô tả được các bộ phận chính , giải thích được hoạt động của động cơ điện một chiều .
 - Nêu được tác dụng của mỗi bộ phận chính trong động cơ.
 - Phát hiện sự biến đổi điện năng thành cơ năng trong khi động cơ điện hoạt động .
 -Vận dụng qui tắc bàn tay trái xác định chiều lực điện từ , biểu diễn lực điện từ .
 - Giải thích được nguyên tắc hoạt động của động cơ điện một chiều .
 - Giáo dục tinh thần ham hiểu biết , yêu thích môn học.
II . Chuẩn bị.
 Mỗi nhóm :
1 mô hình động cơ điện một chiều có thể hoạt động được với nguồn điện 6V.
1 nguồn diện 6V 
 Giáo viên : vẽ phóng to hình 28.2
III . Hoạt động dạy học
 1 . ổn định tổ chức . 
 2 . Kiểm tra bài cũ
 Phát biểu qui tắc bàn tay trái ? Làm bài 27.3?
 3 . Bài mới
Trợ giúp của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Giáo viên phát mô hính cho các nhóm .
? Yêu cầu học sinh đọc sgk phần 1.
? Hãy chỉ ra các bộ phận chính của động cơ ?
? Gọi học sinh đọc phần thông báo sgk 
Giáo viên thông báo : trong kỹ thuật bộ phận đứng yên gọi là stato và bộ phận quay gọi là rôto.
? Yêu cầu trả lời C1
? Tìm hiểu C2 nêu dự đoán hiện tượng xảy ra với khung dây ?
? Cặp lực từ có tác dụng gì với khung dây ?
? Yêu cầu học sinh làm thí nghiệm kiểm tra ?
? Rút ra kết luận qua thí nghiệm ?
Giáo viên theo hình 28.2
? Nêu bộ phận chính của động cơ trong kĩ thuật ?
? Nêu sự khác nhau giữa động cơ mô hình và động cơ thực tế ?
? Gọi học sinh đọc kết luận sgk.
Ngoài ra còn động cơ điện xoay chiều .
Còn chế tạo điện kế khung quay .
? Khi hoạt động động cơ điện chuyển hóa như thế nào?
? Y/c học sinh làm C5,C6,C7.
? Gọi học sinh nhận xét kết quả .
Hoạt động 1 : Tìm hiểu nghuyên tắc cấu tạo và hoạt động của động cơ điện một chiều
1/ Các bộ phận chính của động cơ điện một chiều .
- Cá nhân học sinh nghiên cứu sgk và hình 28.1 nêu được các bộ phận chính của động cơ điện một chiều :
 - Khung dây dẫn .
 - Nam châm .
 - Cổ góp điện 
2/ hoạt động của động cơ điện một chiều .
- Hs đọc phần thông báo sgk để nêu được nguyên tắc hoạt động của động cơ điện một chiều là dựa trên tác dụng của từ trường lên khung dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường .
- Cá nhân học sinh thực hiện C1 :
- Vận dụng qui tắc bàn tay trái xác định cặp lực từ tác dụng lên hai cạnh AB và CD của khung dây .
- Học sinh thực hiện câu C2: Hiện tượng xảy ra với khung dây : Khung dây quay .
- Học sinh tiến hành thí nghiệm kiểm tra dự đoán C3 theo nhóm . đại diện các nhóm báo cáo kết quả so sánh với dự đoán.
3/ Kết luận :
 ( SGK / 77 )
Hoạt động 2 : Nghiên cứu động cơ điện một ciều trong kĩ thật
1/ Cấu tạo của động cơ điện một chiều trong kỹ thuật.
- Học sinh nêu cấu tạo 
 Stato là nam châm điện 
 Rô to : là cuộn dây 
2) Kết luận :
 ( SGK/77 )
Hoạt động 3: Tìm hiểu sự biến đổi năng lượng trong động cơ điện
- Cỏ nhõn HS nờu nhận xột về sự chuyển hoỏ năng lượng trong động cơ điện.
- HS nờu được: Khi động cơ điện một chiều hoạt động, điện năng chuyển hoỏ thành cơ năng.
Hoạt động 4 : Vận dụng
- Hs suy nghĩ trả lời C5 -> C7
- Lên bảng trả lời
4 . Củng cố _ dặn dò.
Nêu nguyên tắc hoạt động của động cơ điện ?
Gv chốt lại kiến thức cơ bản
Về nhà học bài , làm bài tập trong SBT
IV . Bài học kinh nghiệm.