Giáo án môn Vật lý 9 - Tuần 19

Ngày soạn : 1 / 1 Tuần 19
Ngày giảng : 7 / 1
Tiết 37 : Dòng điện xoay chiều.
I . Mục tiêu.
- Nêu được sự phụ thuộc của chiều dòng điện cảm ứng vào sự biến đổi của số đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây .
- Phát biểu được đặc điểm của dòng điện xoay chiều là dòng điện cảm ứng có chiều luân phiên thay đổi .
- Bố trí được thí nghiệm tạo ra dòng xoay chiều trong cuộn dây dẫn kín theo 2 cách cho nam châm quay hoặc cuộn dây quay .
- Rút ra điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng xoay chiều .
- Rèn kỹ năng quan sát và mô tả chính xác hiện tượng xảy ra .
- Rèn tính cẩn thận yêu thích môn học .
II . Chuẩn bị.
Mỗi nhóm :
1 cuộn dây dẫn kín có 2 bóng đèn LEDmắc song song và ngược chiều vào mạch điện .
1 nam châm vĩnh vửu có thể quay quanh một trục thẳng đứng .
Giáo viên :
1 bộ thí nghiệm phát hiện dòng điện xoay chiều 
vẽ sẵn bảng 1
III . Hoạt động dạy học
 1 . ổn định tổ chức. Lớp 9 / 27 
 2 . Kiểm tra bài cũ
 Nêu điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng ?
 3 . Bài mới
Trợ giúp của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Yờu cầu HS làm TN hỡnh 33.1 theo nhúm, quan sỏt kĩ hiện tượng xảy ra để trả lời cõu hỏi C1.
? So sỏnh sự biến thiờn số đường sức từ xuyờn qua tiết diện S của cuộn dõy dẫn kớn trong 2 trường hợp?
? Nờu cỏch sử dụng đốn LED đó học ở lớp 7 (đốn LED chỉ cho dũng điện theo một chiều nhất định). Từ đú cho biết chiều dũng điện cảm ứng trong 2 trường hợp trờn cú gỡ khỏc nhau ? 
? Yờu cầu cỏ nhõn đọc mục 3: Tỡm hiểu khỏi niệm dũng điện xoay chiều.
GV cú thể liờn hệ thực tế : Dũng điện trong mạng điện sinh hoạt là dũng điện xoay chiều. Trờn cỏc dụng cụ sử dụng điện thường ghi AC 220V (AC : Dũng điện xoay chiều), hoặc ghi DC 6V (Dũng điện 1 chiều khụng đổi).
? Yờu cầu HS đọc cõu C2, nờu dự đoỏn về chiều dũng điện cảm ứng xuất hiện trong cuộn dõy, giải thớch.
? Làm TN theo nhúm kiểm tra dự đoỏn → đưa ra kết luận.
-GV làm TN kiểm tra, yờu cầu cả lớp quan sỏt . Lưu ý HS quan sỏt kỹ TN.
-Hướng dẫn HS thảo luận đi đến kết luận cho cõu C3.
GV Yờu cầu HS ghi kết luận chung cho 2 trường hợp.
Hướng dẫn học sinh trả lời C4 
Hoạt động 1 : Phát hiện vấn đề mới cần nghiên cứu: Có 1 dòng điện khác với dòng điện một chiều không đổi do pin và ác quy tạo ra
1. Thớ nghiệm :
- HS tiến hành TN theo nhúm.
- HS quan sỏt kĩ TN, mụ tả chớnh xỏc TN so sỏnh được : Khi đưa nam chõm từ ngoài vào trong cuộn dõy, số đường sức từ xuyờn qua tiết diện S của cuộn dõy dẫn tăng, cũn khi kộo nam chõm từ trong ra ngoài cuộn dõy thỡ số đường sức từ xuyờn qua tiết diện S của cuộn dõy dẫn giảm.
- Khi đưa nam chõm từ ngoài vào trong cuộn dõy 1 đốn LED sỏng cũn khi đưa nam chõm từ trong ra ngoài cuộn dõy thỡ đốn LED thứ 2 sỏng . Mà 2 đốn LED được mắc song song và ngược chiều nhau, đốn LED chỉ cho dũng điện đi theo một chiều nhất định → Chiều dũng điện trong 2 trường hợp trờn là ngược nhau.
2. Kết luận  
Khi số đường sức từ xuyờn qua tiết diện S của cuộn dõy tăng thỡ dũng điện cảm ứng trong cuộn dõy cú chiều ngược với chiều dũng điện cảm ứng khi số đường sức từ xuyờn qua tiết diện đú giảm.
3. Dũng điện xoay chiều 
-HS : Dũng điện luõn phiờn đổi chiều gọi là dũng điện xoay chiều.
Hoạt động 2 : Tìm hiểu hai cách tạo ra dòng điện xoay chiều
1.Cho nam chõm quay trước cuộn dõy dẫn kớn.
- Cỏ nhõn HS nghiờn cứu cõu C2 nờu dự đoỏn về chiều dũng diện cảm ứng.
- Tham gia TN kiểm tra dự đoỏn theo nhúm.
- Thảo luận trờn lớp kết quả để đưa ra kết luận.
C2 : Khi cực N của nam chõm lại gần cuộn dõy thỡ số đường sức từ xuyờn qua tiết diện S của cuộn dõy tăng. Khi cực N ra xa cuộn dõy thỡ số đường sức từ qua S giảm. Khi nam chõm quay liờn tục thỡ số đường sức từ xuyờn qua S luõn phiờn tăng giảm. Vậy dũng điện cảm ứng xuất hiện trong cuộn dõy là dũng xoay chiều.
2.Cho cuộn dõy dẫn kớn quay trong từ trường.
- HS nghiờn cứu cõu C3, nờu dự đoỏn.
- HS quan sỏt TN, phõn tớch TN và so sỏnh với dự đoỏn ban đầu → Rỳt ra kết luận cõu C3 : Khi cuộn dõy quay từ vị trớ 1 sang vị trớ 2 thỡ số đường sức từ xuyờn qua tiết diện S của cuộn dõy tăng. Khi cuộn dõy từ vị trớ 2 quay tiếp thỡ số đường sức từ giảm. Nếu cuộn dõy quay liờn tục thỡ số đường sức từ xuyờn qua tiết diện S luõn phiờn tăng, giảm. Vậy dũng điện cảm ứng xuất hiện trong cuộn dõy là dũng điện xoay chiều.
3. Kết luận 
 Khi cho cuộn dõy dẫn kớn quay trong từ trường của nam chõm hay, cho nam chõm quay trước cuộn dõy dẫn thỡ trong cuộn dõy cú thể xuất hiện dũng điện cảm ứng xoay chiều
Hoạt động 3 : Vận dụng
- Cỏ nhõn HS hoàn thành cõu C4 : Khi khung dõy quay nửa vũng trũn thỡ số đường sức từ qua khung dõy tăng. Trờn nửa vũng trũn sau, số đường sức từ giảm nờn dũng điện đổi chiều, đốn thứ hai sỏng.
4 . Củng cố _ dặn dò.
Thế nào là dòng điện xoay chiều? Nêu cách tạo ra dòng điện xoay chiều?
Gv chốt lại kiến thức cơ bản
Về nhà học bài , làm bài tập trong SBT
IV . Bài học kinh nghiệm.
Ngày soạn : 3 / 1 Tuần 19
Ngày giảng : 9 / 1
Tiết 38 : Máy phát điện xoay chiều.
I . Mục tiêu.
- Nhận biết hai bộ phận chính của một máy phát điện xoay chiều ,chỉ ra được rôto và stato của mỗi loại máy .
- Trình bày được nguyên tắc hoạt động của máy phát điện xoay chiều .
- Nêu được cách làm cho máy phát điện liên tục .
- Rèn kỹ năng quan sát , mô tả trên hình vẽ , htu nhận thông tin từ SGK.
- Thấy rõ vai trò của vật lí học yêu thích môn học .
II . Chuẩn bị.
Giáo viên vẽ to hình 34.1 và 34.2 
Mô hình máy phát điện xoay chiều .
III . Hoạt động dạy học
 1 . ổn định tổ chức. Lớp 9 / 27 
 2 . Kiểm tra bài cũ
Nêu cách tạo ra dòng điện xoay chiều ? Nêu hoạt động của đinamô xe đạp từ đó cho biết máy đó thắp sáng được loại đèn nào?
 3 . Bài mới
Trợ giúp của giáo viên
Hoạt động của học sinh
GV thụng bỏo : Ở cỏc bài trước, chỳng ta đó biết cỏch tạo ra dũng điện xoay chiều. Dựa trờn cơ sở đú người ta chế tạo ra 2 loại mỏy phỏt điện xoay chiều cú cấu tạo như hỡnh 34.1 và 34.2.
 GV treo hỡnh 34.1 ; 34.2 phúng to. Yờu cầu HS quan sỏt hỡnh vẽ kết hợp với quan sỏt mụ hỡnh mỏy phỏt điện trả lời cõu C1.
 Gv hướng dẫn thảo luận cõu C1, C2.
? Loại mỏy phỏt điện nào cần cú bộ gúp điện ? Bộ gúp điện cú tỏc dụng gỡ ? Vỡ sao khụng coi bộ gúp điện là bộ phận chớnh ?
? Vỡ sao cỏc cuộn dõy của mỏy phỏt điện lại được quấn quanh lừi sắt ?
? Hai loại mỏy phỏt điện xoay chiều cú cấu tạo khỏc nhau nhưng nguyờn tắc hoạt động cú khỏc nhau khụng ?
? Như vậy 2 loại mỏy phỏt điện ta vừa xột ở trờn cú cỏc bộ phận chớnh nào ?
? Yờu cầu HS tự nghiờn cứu phần II sau đú yờu cầu 1, 2 HS nờu những đặc điểm kĩ thuật của mỏy phỏt điện xoay chiều trong kĩ thuật :
+ Cường độ dũng điện.
+ Hiệu điện thế.
+ Tần số.
+ Kớch thước.
+ Cỏch làm quay rụto của mỏy phỏt điện.
? Yờu cầu HS dựa vào thụng tin thu thập được trong bài trả lời cõu hỏi C3.
Hoạt động 1 : Tìm hiểu các bộ phận chính của máy phát điện xoay chiều và hoạt động của 
1. Quan sỏt.
- HS quan sỏt hỡnh vẽ 34.1 ; 34.2 để trả lời cõu hỏi C1. Yờu cầu chỉ được trờn mụ hỡnh 2 bộ phận chớnh của mỏy phỏt điện xoay chiều.
C1 : - Hai bộ phận chớnh là cuộn dõy và nam chõm.
- Khỏc nhau : 
+ Mỏy ở hỡnh 34.1 :
Rụto là cuộn dõy, Stato là nam chõm.
Cú thờm bộ gúp điện là vành khuyờn và thanh quột.
+ Mỏy ở hỡnh 34.2 :
Rụto là nam chõm, Stato là cuộn dõy.
C2 : Khi nam chõm hoặc cuộn dõy quay thỡ số đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dõy dẫn luõn phiờn tăng giảm → thu được dũng điện xoay chiều trong cỏc mỏy trờn khi nối hai cực của mỏy với cỏc dụng cụ tiờu thụ điện.
- Cỏ nhõn HS suy nghĩ trả lời :
- Loại mỏy cú cuộn dõy dẫn quay cần cú thờm bộ gúp điện. Bộ gúp điện chỉ giỳp lấy dũng điện ra ngoài dễ dàng hơn.
- Cỏc cuộn dõy của mỏy phỏt điện được quấn quanh lừi sắt để từ trường mạnh hơn.
- Hai loại mỏy phỏt điện trờn tuy cấu tạo cú khỏc nhau nhưng nguyờn tắc hoạt động đều dựa vào hiện tượng cảm ứng điện từ.
2.Kết luận : 
Cỏc mỏy phỏt điện xoay chiều đều cú 2 bộ phận chớnh là nam chõm và cuộn dõy dẫn.
Hoạt động 2 : Tìm hiểu một số đặc điểm của máy phát điện xoay chiều dùng trong kĩ thuật
- Cỏ nhõn HS tự nghiờn cứu phần II để nờu được một số đặc điểm kĩ thuật :
+ Cường độ dũng điện đến 2000A.
+ Hiệu điện thế xoay chiều đến 25000V.
+ Tần số 50Hz.
+ Cỏch làm quay mỏy phỏt điện : Dựng động cơ nổ, dựng tuabin nước, dựng cỏnh quạt giú,
Hoạt động 3 : Vận dụng
- Cỏ nhõn HS suy nghĩ trả lời cõu hỏi C3.
C3 : Đinamụ xe đạp và mỏy phỏt điện ở nhà mỏy phỏt điện.
- Giống nhau : Đều cú nam chõm và cuộn dõy dẫn, khi một trong hai bộ phận quay thỡ xuất hiện dũng điện xoay chiều.
- Khỏc nhau : Đinamụ xe đạp cú kớch thước nhỏ hơn→Cụng suất phỏt điện nhỏ, hiệu điện thế, cường độ dũng điện ở đầu ra nhỏ hơn.
4 . Củng cố _ dặn dò.
Qua bài học hôm nay ta cần ghi nhớ kiến thức cơ bản nào?
Gv chốt lại kiến thức cơ bản
Về nhà học bài , làm bài tập trong SBT
IV . Bài học kinh nghiệm.