Giáo án môn Vật lý lớp 9 - Tiết 10: Biến trở - Điện trở dùng trong kỹ thuật

Ngày soạn: 
Ngày dạy: 
Tuần 5 - Tiết 10: Biến trở - Điện trở dùng trong kỹ thuật
I/ Mục tiêu bài học:
1. Kiến thức:
- Nêu được biến trở là gì? và nêu được nguyên tắc hoạt động của biến trở.
- Biết dùng biến trở để làm thay đổi cường độ dòng điện trong mạch.
- Nhận ra được các điện trở dùng trong kỹ thuật.
2. Kỹ năng:
- Quan sát, nhận biết, mắc mạch điện theo sơ đồ để điều chỉnh cường độ dòng điện chạy trong mạch.
3. Thái độ:
- Ham học, thích tìm hiểu thực tế và vận dụng kiến thức vào cuộc sống.
II/ Chuẩn bị:
Chuẩn bị cho mỗi nhóm: 1 biến trở con chạy có R max = 20W, I max = 2A, 1 biến trở than, 1 nguồn điện, khoá, dây nối, 1 bóng đèn, 3 điện trở kỹ thuật có ghi trị số điện trở, 3 điện trở kỹ thuật có chỉ thị bằng vòng màu.
III/ các hoạt động dạy học
Trợ giúp của thầy
tg
Hoạt động của trò
Hoạt động1: Kiểm tra bài cũ 
- Nêu ý nghĩa của điện trở suất? Chất có điện trở suất càng nhỏ thì khả năng dẫn điện tốt hay kém? áp dụng làm bài tập 9.1, 9.2, 9.3 SBT.
- Điện trở của dây dẫn được tính bằng công thức nào? áp dụng giải bài tập 9.4 SBT.
Hoạt động 2: Tình huống học tập
 Sử dụng biến trở có thể làm cho một bóng đèn từ từ sáng dần lên hoặc từ từ tối dần đi. Cũng nhờ biến trở mà ta có thể điều chỉnh tiếng của rađiô hay của tivi to dần lên hay nhỏ dần đi  Vậy biến trở có cấu tạo và hoạt động như thế nào?
Hoạt động 3: Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở.
Gv yêu cầu học sinh quan sát H.10.1các loại biến trở.
Gv phát dụng cụ
Gv yêu cầu nhận diện để trả lời C1
Gv nêu tên từng loại biến trở mà nhóm có.
Gv cho học sinh quan sát biến trở con chạy thật và yêu cầu chỉ ra cuộn dây, con chạy?
• Khi mắc hai đầu A, B của cuộn dây nối tiếp vào mạch điện thì khi dịch chuyển con chạy C, biến trở có tác dụng thay đổi điện trở không? Vì sao?
• Khi mắc hai dầu A, N của cuộng dây nối tiếp vào mạch điện thì khi dịch chuyển con chạy C, biến trở có tác dụng thay đổi điện trở không? Vì sao?
Gv mời tưng học sinh trả lời tưng phần của H.10.2 theo yêu cầu câu C4 
Gv yêu cầu học sinh chỉ ra phần có dòng điện chạy qua biến trở khi biến trở tham gia vào mạch?
Hoạt động 4: Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện trong mạch điện có bóng đèn.
 Gv yêu cầu học sinh vẽ sơ đồ mạch điện H. 10.3
Gv yêu cầu học sinh quan sát biến trở (20- 2A) .
• Cho biết trị số điện trở lớn nhất? Cường độ dòng điện lớn nhất cho phép chạy qua biến trở? 
Gv yêu cầu các nhóm lắp mạch điện theo H.10.3 và thảo luận trả lời các yêu cầu của C6 ra bảng nhóm
• Biến trở là gì? Biến trở có tác dụng gì?
Hoạt động 5: Nhận dạng các loại biến trở trong kỹ thuật.
Gv yêu cầu học sinh đọc và trả lời câu C7
• Lớp than hay kim loại mỏng thì tiết diện lớn hay nhỏ?
• Lớp than hay kim có điện trở lớn hay nhỏ?
Gv yêu cầu học sinh đọc C8 về cách xác định điện trở của các điện trở kĩ thuật
Gv hướng dẫn học sinh đọc vòng màu và các giá trị tương ứng.
Gv mời học sinh đọc trị số của điện trở mà em có.
Hoạt động 6: Vận dụng
Gv cho học sinh quan sát một số điện trở giống như hình 10.4a và yêu cầu đọc trị số.
Gv hướng dẫn thực hiện C10: 
Tính chiều dài dây dẫn l = 
Tính chiều dài một vòng dây l = Nd
Tính số vòng dây N= 
5/
2/
10/
10/
2/
6/
7/
Hai HS lên bảng trả lời:
HS1 trả lời câu hỏi 1và làm bài tập
HS2 trả lời câu hỏi và làm bài tập 
Hs khác nhận xét, bổ xung.
Hs lắng nghe
Hs suy nghĩ có thể dự đoán và trả lời
i- biến trở
1. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở.
Hs quan sát H.10.3
Nhóm trưởng nhận dụng cụ
Từng học sinh nhận diện biến trở theo yêu cầu C1.
Đại diện nhóm trả lời
Hs quan sát và trả lời các câu hỏi 
Từng học sinh thực hiện C4 để nhận dạng kí hiệu của biến trở trong các mạch điện.
Hs chỉ ra phần có dòng điện chạy qua
2.Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện trong mạch điện 
Hs thực hiện câu C5
Hs các nhóm quan sát và trả lời các câu hỏi để tìm hiểu về R max và I max của biến trở.
Các nhóm mắc mạch điện theo sơ đồ và tiến hành quan sát độ sáng của bóng đèn khi thay đổi R biến trở rồi trả lời các yêu cầu của C6
3. Kết luận
Hs trả lời rút ra kết luận và có thể ghi chép
Ii - điện trở trong kĩ thuật
Hs đọc C7 và thực hiện các yêu cầu của mục này.
Hs trả lời các câu hỏi
Hs thực hiện C8 để nhận biết hai loại điện trở kỹ thuật theo cách ghi trị số của chúng.
Hs quan sát 
Hs có thể đọc trị số của mình tìm được
iii- vận dụng
HS thực hiện theo yêu cầu C9
HS thực hiện C10 theo hướng dẫn của Gv
iv- Củng cố – dặn dò (3/)
1.Củng cố:
- Biến trở dùng để làm gì?
- Nêu cấu tạo và hoạt động của biến trở con chạy?
- Nêu đặc điểm của các điện trở trong kỹ thuật?
2.Dặn dò:
- Học thuộc “ghi nhớ”- Làm bài tập SBT.
- Đọc và làm trước các bài tập trong bài 11.