Giáo án môn Vật lý lớp 9 - Tiết 70: Động cơ điện một chiều

Ngày soạn:02/12/2007
Ngày dạy: 15/12/2007
Tiết 30: Động cơ điện một chiều
I/ Mục tiêu bài học:
1. Kiến thức:
- Mô tả được các bộ phận chính, giải thích được hoạt động của động cơ điện một chiều.
- Nắm được tác dụng của mỗi bộ phận chính trong động cơ điện.
- Phát hiện sự biến đổi điện năng thành cơ năng trong khi động cơ hoạt động.
2. Kỹ năng:
- Quan sát mô hình, tranh vẽ để xác định được các bộ phận chính của động cơ điện.
3. Thái độ:
- Vận dụng kiến thức vào cuộc sống, tăng khả năng liên tưởng và yêu thích bộ môn.
II/ Chuẩn bị
Chuẩn bị cho cả lớp:1 mô hình động cơ điện một chiều, 1 nguồn điện, dây nối và tranh vẽ H.28.1 và H.28.3 - SGK.
III/ các hoạt động dạy học
Trợ giúp của thày
tg
Hoạt động của trò
Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ
- Phát biểu quy tắc bàn tay trái ?
- Xác định cặp lực điện từ tác dụng vào khung dây ABCD, cặp lực này có tác dụng gì đối với khung dây ABCD ? 
Hoạt động 2: Tình huống học tập
Làm thế nào mà dòng điện có thể làm quay động cơ và vận hành một đoàn tàu hàng chục tấn ?
Hoạt động3: Tìm hiểu nguyên tắc cấu tạo của Động cơ điện một chiều
Gv yêu cầu Hs đọc tài liệu
Gv treo tranh H.28.1
Gv tổ chức cho Hs tìm hiểu mô hình cấu tạo của động cơ điện một chiều.
* Hãy chỉ rõ các bộ phận của động cơ điện một chiều?
Gv nhấn mạnh giúp Hs nắm rõ hai bộ phận chính của động cơ điện một chiều.
Hoạt động 4: Nghiên cứu hoạt động của động cơ điện một chiều.
Gv giới thiệu: Nguyên tắc hoạt động của động cơ điện một chiều dựa trên tác dụng từ trường lên khung dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường.
Gv mời Hs vận dụng quy tắc bàn tay trái để xác định cặp lực F1 và F2 tác dụng lên các đoạn dây AB, CD 
* Lực F1 kéo khung sang phía nào ? Lực F2 kéo khung sang phía nào ? Cặp lực này cùng tác dụng thì sẽ có xu thế làm cho khung dây chuyển động như thế nào ?
Gv cho các nhóm quan sát động cơ hoạt động.
* Vậy động cơ điện một chiều có những bộ phận chính gì ? Nó hoạt động theo nguyên tắc nào ?
Hoạt động 5: Tìm hiểu động cơ điện một chiều trong kỹ thuật 
Gv yêu cầu Hs quan sát H.28.2
Gv phát dụng cụ 
* ở môn Công Nghệ lớp 8 đã học về Rôto và Stato của động cơ, hãy cho biết trong kỹ thuật Rôto và Stato của động cơ có giống mô hình trên quan sát không ?
* Nam châm của động cơ có phải là nam châm vĩnh cửu không ? Nam châm điện thì có tác dụng gì ?
* Bộ phận Rôto có đơn giản là một khung dây không ?
Gv mời Hs khá trả lời câu C4.
Gv yêu cầu Hs rút ra kết luận về động cơ điện một chiều trong kĩ thuật.
Gv giới thiệu về động cơ điện xoay chiều.
Hoạt động 6: Sự biến đổi năng lượng khi động cơ hoạt động 
*Trong khi động cơ làm việc thì có quá trình biến đổi năng lượng nào không ? *Năng lượng đưcợ biến đổi từ dạng nào sang dạng nào ?
Hoạt động7: Vận dụng
Gv mời Hs trả lời câu C5
Gv mời Hs giải thích câu C6
Gv mời Hs trả lời câu C7
Gv đề nghị Hs nhận xét câu trả lời của bạn.
5/
2/
15/
10/
2/
6/
Hai Hs lên bảng trả lời
HS1 trả lời câu hỏi 1 
HS 2 trả lời yêu cầu 2 
Hs khác nhận xét bổ xung
Hs lắng nghe
Hs suy nghĩ, trả lời
i- nguyên tắc cấu tạo và hoạt động của động cơ điện một chiều
1. Các bộ phận chính của động cơ điện một chiều
Hs đọc tài liệu
Hs quan sát tìm hiểu trên H.28.1 kết hợp mô hình thực.
Hs chỉ ra các bộ phận chính của động cơ điện một chiều.
Hs có thể ghi chép
2. Hoạt động của động cơ điện một chiều.
Hs lắng nghe
Hs vận dụng quy tắc bàn tay trái để xác định F1, F2 tác dụng lên AB, CD
Hs trả lời các câu hỏi
Cá nhân Hs nêu dự đoán về tác dụng của cặp lực điện từ F1 và F2: Cặp lực này có tác dụng làm cho khung dây ABCD quay.
Hs quan sát
3. Kết luận
Các nhóm trao đổi rút ra kết luận
Hs phát biểu kết luận như SGK.
ii- động cơ điện một chiều trong kỹ thuật 
1. Cấu tạo của động cơ điện một chiều trong kĩ thuật
Hs quan sát nghiên cứu H.28.2 để chỉ ra được 2 bộ phận chính của động cơ điện trong kỹ thuật.
Nhóm trưởng nhận dụng cụ
Các nhóm thảo luận tìm Rôto và Stato của động cơ
Hs quan sát và trả lời các câu hỏi của Gv
Cá nhân HS thực hiện C4 
2. Kết luận
Hs rút ra kết luận về động cơ điện một chiều trong thực tế như SGK.
Hs lắng nghe
iii- Sự biến đổi năng lượng trong động cơ
Từng HS dựa vào vốn kiến thức để tìm hiểu về quá trình biến đổi năng lượng trong khi động cơ hoạt động 
iv- Vận dụng 
Hs trả lời câu C5
Hs giải thích câu C6
Hs tra rlời câu C7
Hs thảo luận cả lớp về các câu trả lời của các bạn.
iv- củng cố – dặn dò (5/)
1. Củng cố:
- Nêu cấu tạo và hoạt động của động cơ điện một chiều ?
- Em hãy so sánh cấu tạo của động cơ điện một chiều và động cơ điện một chiều trong kĩ thuật?
- Động cơ điện một chiều hoạt động dựa trên nguyên tắc nào? Khi nó hoạt động đã thực hiện biến đổi năng lượng nào thành năng lượng nào?
2. Dặn dò:
- VN Học thuộc bài và làm - Đọc mục "Có thể em chưa biết"
- VN Chuủan bị mỗi em một báo cáo thực hành SGK- T81