Giáo án Ngữ văn 8 - Tiết 49 Văn bản: Bài toán dân số (Thái An)

Tuần 13
Tiết 49	Văn bản : BÀI TOÁN DÂN SỐ 
 ( Thái An)
A. MỤC TIÊU 
1. Kiến thức : 
Giúp h/s : 
- Nắm được nội dung và mục đích tác giả đặt ra qua văn bản là cần phải hạn chế sự gia tăng dân số, đó là con đường “tồn tại hay không tồn tại”của chính loài người.
- Thấy được cách viết nhẹ nhàng, kết hợp kể chuyện với lập luận trong việc thể hiện nội dung bài viết.
2. Kĩ năng :
- Tích hợp với tập làm văn , vận dụng kiến thức ở bài Phương pháp thuyết minh đẻ đọc , hiểu , nắm bắt được vấn đề có ý nghĩa thời sự trong văn bản .
3. Thái độ :
- HS có thái độ đúng đắn với vấn đề dân số và kế hoạch hóa gia đình , có ý thức vận động tuyên truyền mọi người xung quanh vấn đề “ kế hoạch hóa gia đình” nhằm hạn chế tối đa sự gia tăng dân số .
B. CHUẨN BỊ.
Gv: Giáo án, bảng phụ ghi các số liệu liên quan , ghi các bài tập củng cố khắc sâu kiến thức bài học .
Hs : Trả lời các câu hỏi SGK, sưu tầm những câu tục ngữ , thành ngữ về dân số 
C. LÊN LỚP.
I. Ổn định tổ chức.: kiểm tra việc chuẩn bị bài mới và học bài của học sinh 
II. Kiểm tra bài cũ.
Nêu những tác hại của ôn dịch, thuốc lá?.
HS có thể trả lời các ý :
- Thuốc lá có hại cho bản thân , cho cộng đồng , nó làm băng hoại đạo đức con người 
III. Bài mới.
1. Giới thiệu bài:
Bài học trước các em đã biết thuốc lá có hại rất lớn đến đời sống , sức khỏe , tính mạng của con người . Không phải chỉ có thuốc lá mà còn có nhiều vấn đề khác , có mức độ tác hại không kém gì , Vấn đề mà cả thế giới đang quan tâm đó chính là vấn đề dân số . Vấn đề này nó như thế nào ? hậu quả của nó ra sao ? Biện pháp nào giải quyết tối ưu nhất , thầy trò cùng tìm hiểu tiết học hôm nay : Tiết 49 Văn bản : Bài toán dân số của tác giả Thái An .
2. Tiến trình bài dạỵ
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung
Hoạt động 1: Hướng dẫn Tìm hiểu chung văn bản
 GV hướng dẫn cho hs cách đọc : đọc giọng rõ ràng, chú ý các câu cảm; những phiên âm , những chỗ thể hiện thái độ của tác giả
GV đọc mẫu một đoạn , gọi học sinh đọc tiếp theo.
G : Cho học sinh xem chú thích SGK
? Qua việc theo dõi các bạn đọc , kết hợp chuẩn bị ở nhà em hãy cho biết : Văn bản này thuộc kiểu văn bản nào? Phương thức biểu đạt chính của văn bản này là gì ? 
 ? Căn cứ vào nội dung của văn bản hãy chia bố cục của bài ? Nêu nội dung chính từng phần ?
Để tìm hiểu rõ hơn những nội dung trên chúng ta sang phần 2
Hoạt động 2: Hướng dẫn tìm hiểu văn bản.
Yêu cầu Hs quan sát đoạn mở bài . 
H: Vấn đề bài toán dân số theo tác giả, thực chất là vấn đề gì ?Vấn đề này có mới đây hay từ bao giờ ? 
? Theo em ai sáng mắt ra? Sáng mắt ra là như thế nào? 
? Khi nói mình“sáng mắt ra” tác giả muốn điều gì ở người đọc?
GV chốt lại => 
? Em thấy cách đặt vấn đề của tác giả có gì độc đáo ? Theo em cách diễn đạt đó có tác dụng gì? 
GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu phần thân bài . 
? Các em quan sát nội dung đoạn 1 phần thân bài và cho biết :
Trước khi làm rõ vấn đề dân số của thế giới tác giả đã nói đến chuyện gì? 
? Có thể tóm tắt bài toán cổ ntn? Kết quả của bài toán đó ra sao ? 
( GV ghi những luận điểm chính vào cột bảng phụ đê khaui thác nội dung)
? Tại sao tác giả lại nói chuyện bài toán cổ trước khi nói về vấn đề gia tăng dân số? Em hiểu thực chất bài toán về những hạt thóc này là gì ? Theo em nhà thông thái đặt ra bài toán này để làm gì? 
? Đoạn tiếp theo tác giả đã nói về bài toán dân số - bài toán này tác giả bắt đầu từ đâu? Hãy tóm tắt bài toán dân số trong đoạn 2 ? 
- Các tính toán trên có tác dụng gì trong việc trình bày vấn đề dân số ?
? Ở đoạn tiếp theo , tác giả viện dẫn thêm vấn đề gì? Tại sao lại nói đến vấn đề ấy ?
– GV treo bảng số liệu tỉ lệ sinh con của phụ nữ các nước châu phi , châu Á 
Cho HS kết hợp quan sát bảng thống kê dự báo trang 133 SGK.
? Nhìn vào bảng số liệu hãy cho biết tỉ lệ sinh con của phụ nữ ở nước nào cao nhất? Căn cứ vào bảng thống kê này , so sánh với cách tính của bài toán cổ , em có nhận xét gì về sự gia tăng dân số hiện nay của thế giới ? 
? Em thấy ở nước ta tình hình dân số và kế hoạch hóa gia đình gần đây như thế nào ?
? Theo em ở nước ta , những quan niệm nào hiện nay còn tồn tại đã dẫn đến tình trạng sinh đẻ nhiều ? Phải chăng sinh con nhiều là do phụ nữ ? 
Cho HS thảo luận nhóm câu hỏi sau:
H: Theo em , sự gia tăng dân số có ảnh hưởng như thế nào đến đời sống , xã hội của các dân tộc ? ( Hậu quả của gia tăng dân số)
- GV treo một số bức ảnh về trẻ em châu phi , hướng dẫn các em liên hệ với các số liệu thống kê trong bảng phụ .
H: Nêu nhận xét của em về nội dung các bức ảnh này ? Nguyên nhân ? 
GV diễn giảng thêm và 
đọc một số thông tin liên quan về dân số Việt Nam 2009.( Ngoài nội dung SGK) -> tăng dân số dẫn tới hậu quả gì? (GV gợi dẫn - chốt ý )
? Ở địa phương mình , em thấy các cấp chính quyền đã làm gì để hạn chế việc gia tăng dân số? Là một thành viên trong gia đình , em sẽ làm gì để góp phần làm hạn chế việc tăng dân số ?
H: Em có nhận xét gì về cách trình bày vấn dề của tác giả trong phần thân bài ? Nó có tác dụng như tế nào đối với vấn đề thuyết minh ?
GV nói :Tăng dân số với tốc độ cao -> hậu quả rất nặng nề . Trước thực trạng đó thái độ của tác giả ra sao? => Chuyển mục 
H: Em hiểu như thế nào về lời nói sau đây của tác giả: “Đừng để cho mỗi con người  một hạt thóc”?
? Tại sao tác giả lại cho rằng: Đó là con đường “tồn tại hay không tồn tại”của chính loài người?
Từ đó tác giả muốn thể hiện điều gì? 
Hoạt động 3: Tổng kết.
Chuyển ý 
Hoạt động 4: Hướng dẫn luyện tập.
? Đọc phần đọc thêm cho biết con đường tốt nhất để hạn chế gia tăng dân số là gì?
? Theo em ta nên làm gì để mọi người hiểu và cùng tham gia thực hiện tốt chính sách dân số?
Bài tập 2,Bài 3 : Hướng dẫn học sinh về nhà làm .
1-2 h/s đọc nối tiếp nhau.
Hs hỏi đáp chú thích 
HS trả lời , các em khác bổ sung .
- Là văn bản nhật dụng. 
- Phương thức biểu đạt chính là lập luận kết hợp với tự sự 
-HS chia bố cục 3 phần : 
- Từ đầu sáng mắt ra: Nêu vấn đề dân số và kế hoạch hóa gia đình.
- Tiếp theo .. ô thứ 31 của bàn cờ : Làm rõ vấn đề tốc độ gia tăng dân số và vấn đề kế hoạch hóa gia đình trên thế giới .
- Còn lại: Bày tỏ thái độ về dân số, kế hoạch hóa gia đình.
HS trả lời 
- Bài toán dân số thực chất là vấn đề dân số và kế hoạch hóa gia đình; cụ thể là vấn đề sinh đẻ có kế hoạch .
Vấn đề dân số và kế hoạch hóa gia đình dường như đã được đặt ra từ thời cổ đại.
- HS trình bày tự do 
Hiểu rõ về một vấn đề mà trước đây còn mơ hồ.
- Mọi người cũng “sáng mắt ra” về vấn đề dân số và kế hoạch hóa gia đình.
- Cách nêu vấn đề nhẹ nhàng, giản dị, thân mật , tình cảm nên gần gũi tự nhiên , dễ thuyết phục và còn tạo sự hấp dẫn cho người đọc.
- HS đọc thầm đoạn 1 phần thân bài , trả lời :
- Chuyện “một bài toán cổ”đó là câu chuyện nhà thông thái kén rể .
-> Bàn cờ có 64 ô đặt các hạt thóc theo cấp số nhân 
-> Các hạt thóc có thể phủ khắp bề mặt trái đất => Kết quả không có chàng trai nào giải được 
- Tạo sự cuốn hút , hấp dẫn người đọc , làm tiền đề để người đọc đễ dàng so sánh , nhận xét vấn đề chính .
- chỉ có 64 ô nhưng số hạt thóc có thể phủ khắp thế giới => liên hệ đến vấn đề tăng dân số 
Hs trả lời :
Tác giả viện dẫn câu chuyện trong kinh thánh : 
Lúc đầu trái đất chỉ có 2 người 
Đến 1995 là 5,63 tỉ người.
=> Sự gia tăng dân số quá nhanh , đất đai không sinh sản ,con người không có đất sống .
- Tác giả viện dẫn các số liệu thống kê trong hội nghị Cai- rô về tỉ lệ sinh của phụ nữ của một số nước châu phi, châu Á 
Hs trả lời : 
-Tỉ lệ sinh cao nhất là các nước châu Phi và châu Á 
-Dân số tăng đến mức chóng mặt , nó gấp rất nhiều lần so với cách tính của bài toán cổ . DT ngày càng hẹp dân số ngày càng đông . =>
- HS trả lời : Tỉ lệ sinh có giảm , tuy nhiên vẫn còn cao đứng thứ 3 Đông Nam Á , cao hơn nhiều so với một số nước châu Âu
- HS trả lời : Thiên chức của người phụ nữ là sinh con => Nguyên nhân làm gia tăng dân số 
- Không phải hoàn toàn do người phụ nữ mà còn do đàn ông , do tư tưởng trọng nam khinh nữ , tư tưởng “trời sinh voi sinh cỏ ”
Hs thảo luận trả lời : 
- Dân số tăng -> không có đất sống -> nghèo -> nền kinh tế kém phát triển-> Thất học , văn hóa giáo dục không được nâng cao -> lạc hậu -> nghèo .->Gia tăng dân số. 
- HS trả lời theo nội dung ảnh và nguyên nhân cơ bản là do gia tăng dân số .
- HS liên hệ ở địa phương 
-Lí lẽ đơn giản, chứng cớ đầy đủ.
- Vận dụng các phương pháp thuyết minh như thống kê , so sánh , phân tích.
- Kết hợp dùng các dấu câu như dấu hai chấm , dấu chấm phẩy.=> Vấn đề thuyết minh rõ ràng , nổi bật , thuyết phục hơn .
HS trả lời :
- Nếu con người sinh sôi trên trái đất theo cấp số nhân của bài toán cổ thì đến một lúc sẽ không còn đất sống.
-Tăng dân số nhanh sẽ kìm hãm sự phát triển của xã hội, là nguyên nhân dẫn đến tình trạng đói nghèo, lạc hậu.
- Muốn tồn tại phải sinh đẻ có kế hoạch 
và sống còn của nhân loại.
- Nhận thức rõ vấn đề gia tăng dân số và hiểm họa của nó.
- Có trách nhiệm với đời sống cộng đồng.
- Trân trọng cuộc sống tốt đẹp của con người.
- Hạn chế sự gia tăng dân số là đòi hỏi sống còn của nhân loại.
- HS thực hiện , nhận xét bổ sung 
Đẩy mạnh giáo dục là con đường tốt nhất để hạn chế sự gia tăng dân số. Bởi vì, sinh đẻ là quyền của phụ nữ, không thể cấm đoán bằng mệnh lệnh và các biện pháp thô bạo. Chỉ bằng con đường giáo dục mới giúp mọi người hiểu ra nguy cơ của sự bùng nổ và gia tăng dân số.
- HS liên hệ ở địa phương 
- Dân số tăng, thu hẹp dần môi trường sống của con người, con người sẽ thiếu đất sống.
- Dân số tăng sẽ kìm hãm sự phát triển kinh tế , văn hóa.
I. Tìm hiểu chung 
1. Đọc 
3. Kiểu văn bản và phương thức biểu đạt chính :
- Là văn bản nhật dụng
- Lập luận kết hợp với tự sự 
( nghị luận chứng minh- giải thích )
3. Bố cục : 3 phần 
II. Tìm hiểu chi tiết 
1, Nêu vấn đề về bài toán dân số 
- Thực chất là vấn đề dân số và kế hoạch hóa gia đình
-Vấn đề này dường như đã được đặt ra từ thời cổ đại
2. Vấn đề gia tăng dân số trên thế giới 
a. Thực trạng tình hình dân số thế giới :
- Câu chuyện “ một bài toán cổ”.
- Vấn đề dân số từ câu chuyện trong kinh thánh :
- Thực tế việc sinh đẻ tự nhiên của phụ nữ là rất lớn, nên dân số càng tăng nhanh 
=> Dân số thế giới tăng với tốc độ quá nhanh( Theo cấp số nhân) , con người đang đứng trước nguy cơ không có đất sống .
b. Hậu quả : Tăng dân số -> đói nghèo , lạc hậu, kinh tế , xã hội kém phát triển .
3. Thái độ của tác giả 
- Muốn con người phải :
+ Sinh đẻ có kế hoạch 
+ Nhận thức rõ vấn đề gia tăng dân số và hiểm họa của nó.
+ Có trách nhiệm với đời sống cộng đồng 
+Biết trân trọng cuộc sống tốt đẹp của con người.
4.Tổng kết : ( Ghi nhớ SGK)
I
II. Luyện tập.
Bài 1: Đẩy mạnh giáo dục là con đường tốt nhất để hạn chế sự gia tăng dân số. Bởi vì, sinh đẻ là quyền của phụ nữ, không thể cấm đoán bằng mệnh lệnh và các biện pháp thô bạo. Chỉ bằng con đường giáo dục mới giúp mọi người hiểu ra nguy cơ của sự bùng nổ và gia tăng dân số.
Bài 2,3: HS về nhà làm 
4. Củng cố :Qua bài này em hiểu gì về vấn đề dân số và Kế hoạch hóa gia đình ? Cho biết sự gia tăng dân số ở địa phương em ntn, nó tác động đến đời sống ra sao? Học xong bài học này em sẽ có những ý kiến gì về vấn đề tăng dân số ở địa phương mình với những người thân và người dân xung quanh mình ?
5.Hướng dẫn về nhà.
-Học thuộc ghi nhớ.
Làm bài tập 3.
Soạn bài mới: “Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác”.
 Kí duyệt của tổ chuyên môn
	..
	..
	..
	..