Giáo án Ngữ văn 9 - Bài 24 Tiết 121: Sang thu (Hữu Thỉnh)

Bài 24 tiết 121
 Tuần dạy 25 SANG THU
 ( HỮU THĨNH)
1- MUC TIÊU
 1.1- Kiến thức
 - Vẻ đẹp của thiên nhiên trong khoảnh khắc giao mùa và những suy nghĩ mang tính triết lí của tác giả 
1.2. Kó naêng: 
 - Đọc-hiểu văn bản trữ tình hiện đại
 - Thể hiện những suy nghĩ cảm nhận về một hình ảnh thơ, một khổ thơ, một tác phẩm thơ
1.3. Thaùi ñoä: 
- Thài độ trân trong , yêu mến thiên nhiên, niểm tin vững vàng trong cuộc sống
 - Caûm nhaän toát nghệ thuật
2-TRONG TÂM
Trọng tâm kiến thức và kĩ năng
3- CHUAÅN BÒ:
 3.1 GV Tranh, bảng phụ
3.2 HS Đọc văn bản, tìm hiểu chú thích , trả lời các câu hỏi SGK, tìm hiểu về nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa văn bản 
4- TIEÁN TRÌNH 
4.1. OÅn ñònh tổ chức và kiểm diện KTSS 
 4.2 Kiểm tra miệng
- Đọc thuộc lòng bài thơ ? 2đ
Phân tích cảm xúc, tâm trang, tấm lòng của nhà thơ khi viếng thăm Bác 6đ
Trình bày đại ý bài thơ sang thu ? 2đ
TL đọc thuộc đúng đầy đủ bài thơ 2đ
Cảm xúc theo trình tự cuộc vào lăng viếng Bác: Cảnh bên ngoài lăng,cảm xúc trước hình ảnh dòng người vào lăng viếng Bác, Xúc cảm và suy ngẫm về Bác được gợi lên bằng những hình ảnh giàu biểu tượng: Mặt trời, vầng trăng, trời xanh (3đ)
Tấm lòng: thành kính, yêu mến Bác, muốn được ở mãi bên lăng Bác, tôn kính Bác qua hình ảnh ẩn dụ “ Mặt trời trong lăng”, tâm trạng tấm lòng biểu hiện bằng hình ảnh sâu xa” vẫn biết trời xanh là mãi mãi mà sao nghe nhói ở trong tim. (3đ)
Đại ý cảm nhận tinh tế và tâm trạng ngỡ ngàng cảm xúc bâng khuâng của nhà thơ về vẻ đẹp thiên nhiên trong thời khắc giao mùa. Lời gởi gấm đầy triết lí về cuộc đời và con người (2đ)
4.3. Baøi môùi: 
Hoaït ñoäng thaày vaø troø 
Noäi dung bài học
Hoaït ñoäng 1: Vào bài 
 Ñeà taøi muøa thu laø ñeà taøi quen thuoäc cuûa nhieàu nhaø thô. Ñeán vôùi Höõu Thænh vaø Sang Thu seõ giuùp ta caûm nhaän moät phaàn naøo thiên nhiên vaøo thu ôû mieàn Baéc.
 Hoạt động 2 
GV höôùng daãn h/s ñoïc baøi thô
- Gioïng nheï nhaøng theå hieän noãi loøng cuûa taùc giaû ñaèm thaém, xuùc ñoäng; Caàn ñoïc roõ töøng caâu, nhaán töøng chöõ “Boãng ,chuøng chình, deành daøng)
- Gv ñoïc maãu -> H/S ñoïc -> GV nhaän xeùt.
Gv: Cho h/s tìm hieåu chuù thích
** Neâu vaøi neùt veà taùc giaû Höõu Thænh?
HS thực hiện. HS nhận xét
**: Neâu vaøi neùt veà Sang Thu?
HS thực hiện,Hs nhận xét GV ghi nhận chốt ý.
Gv: Cho h/s ñoïc vaøi töø khoù trong phaàn chuù thích
Hoaït ñoäng 3: Tìm hiểu nội dung , nghệ thuật 
** Muøa thu veà ñöôïc ñöôïc tác giả caûm nhaän qua nhöõng tín hiệu naøo cuûa TN?
HS Höông oåi, gioù se se laïnh, höông oåi ñang vaøo ñoä chín,làn sương chùng chình qua ngõ , dòng sông chảy chùng chình, chim vội vã, làn mây
HS nhận xét GV ghi nhận
**Những biến đổi đó mang đến tâm trạng tác giả như thế nào? Biểu hiện bằng từ ngữ gợi tả nào?
Hs tâm trạng ngỡ ngàng, cảm xúc bâng khuâng xao xuyến qua từ ngữ “bỗng”,”hình như”
HS nhận xét, GV ghi nhận, định hướng
**Sự biến đổi của trời đất lúc thu sang được nhà thơ cảm nhận qua nhiều yếu tố bằng nhiều giác quan và sự rung động tinh tế em hãy phân tích?
HS: cảm nhận tinh tế: khứu giác (hương ổi), xúc giác (gió se), thị giác(sương chùng chình), cảm nhận của lí trí( hình như thu đã về). Liên tưởng kết hợp trí tưởng tưởng bay bỗng”Có đám mây mùa hạ/ vắt nửa mình sang thu”
Hs nhận xét, Gv ghi nhận định hướng
**Em hãy tìm hiểu cách dùng từ ngữ miêu tả của tác giả và cảnh chọn lọc hình ảnh mang những nét đặc trưng của thời điểm giao mùa để thấy được vẻ đẹp bài thơ và cảm nhận sâu sắc của tác giả?
HS; Dùng từ ngữ có sự chọn lọc gợi cảm có tác dụng sâu sắc ví dụ “bỗng” thể hiện sự đột ngột, từ ‘phả”, “chùng chình” thể hiện sự bất chợt. Hoặc hình ảnh”sông dềnh dàng”,”chim vội vã”tạo cảnh sống động, có hồn 
THAÛO LUAÄN:
- Em coù nhaän xeùt gì veà taâm traïng caûm nhaän vaø caùch mieâu taû thieân nhieân cuûa nhaø thô Höõu Thænh?
- (Hs trao ñoåi theo nhoùm, trình baøy tröôùc lôùp-HS nhận xét, GV nhaän xeùt vaø bình: 
Hữu Thỉnh thể hiện một cách đặc sắc những cảm xúc tinh tế, thể hiện sự nhạy cảm của một hồn thơ trước bước chuyển giao mùa.Qua đó bộc lộ tình cảm yêu mến thiên nhiên, một tâm hồn nhạy cảm sâu sắc.
**: Taïi sao taùc giaû laïi vieát?
 “ Saám cuõng bôùt baát ngôø
 Treân haøng caây ñöùng tuoåi”
HS - Coù theå hieåu laø möa ít hôn, saám cuõng bôùt baát ngôø. Luùc naøy sanh thu neân möa , saám, khoâng coøn lôùn, döõ doäi nhö hoài thaùng 6, thaùng 7.
 ** Đây cảm nhận bằng kinh nghiệm, bằng sự suy ngẫm của tác giả em hảy phân tích các tầng lớp nghĩa?
HS Nghĩa thực: cảnh vật thời tiết nắng, mưa, sấm tất cả đang còn những dấu hiệu của mùa hạ nhưng đã thay đổi bước chân mùa thu.
Nghĩa ẩn dụ : Từ những thay đổi của mùa thu thiên nhiên, tác giả liên tưởng đến những thay đổi của mùa thu đời người. Con người từng trãi thì vững vàng bình tĩnh hơn trước tình yêu thiên nhiên con người đằm thắm hơn.
HS nhận xét, GV ghi nhận, nhận xét định hướng
Vaäy khoå thô cuoái theå hieän ñieàu gì?
HS thực hiện, HS nhận xét
GV ghi nhận diễn giảng những suy ngẫm sâu sắc của tác giả con người từng trãi trong trận mạc và những cuộc sống khó khăn
GV giáo dục thái độ, ý chí cho HS
**Tìm những hình ảnh nghệ thuật được tác giả vận dụng trong bài thơ như hình ảnh thơ, sử dụng từ ngữ, biện pháp tu từ ?
HS thực hiện , HS nhận xét
GV ghi nhận định hướng nghệ thuật
Hoaït ñoäng 4: Toång keát 
GV tổng kết về nội dung, nghệ thuất bài thơ 
 Hoaït ñoäng 5: Luyeän taäp
- Döïa vaøo caùc hình aûnh, boá cuïc cuûa baøi thô, vieát moät baøi vaên ngaén dieãn taû caûm nhaän cuûa Höõu Thænh tröôùc söï bieán chuyeån cuûa trôøi ñaát luùc sang thu ?
GV: gợi ý cho H/S thực hiện ở nhà
I. Ñoïc – Tìm hiểu chú thích
1. Ñoïc:
2. Chuù thích:
a. Taùc giaû:Sinh naêm 1942. Queâ huyeän Tam Döông – Vónh Phuùc.Ông là nhà thơ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mĩ. Viết nhiều, viết hay về con người cuộc sống ở làng quê về mùa thu
b. Taùc phaåm: Saùng taùc cuoái naêm 1977
Những suy nghĩ của người lính từng trải qua một thời trận mạc và cuộc sống khó khăn sau ngày dất nước thống nhất đọng lại trong những vần thơ sang thu lắng sâu cảm xúc
c. Töø khoù 
II. Phân tích văn bản
1- Nội dung
a. Söï bieán ñoåi cuûa trôøi ñaát luùc sang thu, sự cảm nhận của tác giả 
- Tín hieäu cuûa söï chuyeån muøa: ngọn gió se mang theo hương ổi, làn sương chùng chình qua ngõ. Xa hơn dòng sông, cánh chim, làn mây...
- Tâm trạng ngỡ ngàng, xao xuyến:”Bỗng”, “Hình như”
- Cảm nhận bằng nhiều giác quan và sự rung đông tinh tế có liên tưởng kết hợp trí tưởng tượng.
à Tình yêu mến thiên nhiên, một tâm hồn nhạy cảm sâu sắc
b- Suy ngẫm triết lí
- Sấm, hàng cây vừa tả thực vừa mang ý nghỉa ẩn dụ gợi những suy tư mang ý nghĩa trải nghiệm con người lịch lãm, từng trải có thể bình tâm trước những biến động của ngoại cảnh
2- Nghệ thuật
- Khắc họa hình ảnh thơ đẹp gợi cảm, đặc sắc về thời điểm giao mùa.
Sáng tạo trong cách dùng từ, ngữ( bỗng , phả, hình như..). Nhân hóa( sương chùng chình, sông được lúc dềnh dàng..) phép ẩn dụ ( sấm, hàng cây đứng tuổi)
III. Toång keát: 
* Ghi nhôù: 
IV. Luyeän taäp:
 4.4 Câu hỏi và bài tập củng cố
Phân tích những suy ngẫm sâu sắc mamg tính triết lí về về con người và cuộc đời của tác giả qua bài thơ “sang thu”?
Đáp án từ cảm nhận tinh tế vế thiên nhiên trong thời khắc giao mùa từ hạ sang thu tác giả vận dụng hình ảnh ẩn dụ sấm là những tác động bất thường của ngoại cảnh, cuộc đời , hàng cạy đứng tuổi là con người tứng trãi. Chúng ta phải vững vàng giữ vững niềm tin trước những thay đổi về thiên nhiên cuộc đời
4.5- Hướng dẫn học sinh tự học
- Học thuộc lòng bài thơ.
-Phân tích cảm thụ những hình ảnh thơ hay đặc sắc trong bài? Phân tích những cảm nhân tinh tế của tác giả về thiên nhiên trong thời khắc giao mùa từ hạ sang thu?
- Sưu tẩm thêm một vài đoạn thơ bài thơ viết về mùa thu, cảm nhận để thấy được nét đặc sắc của bài thơ.
- Chuẩn bị bài:” Nói với con” đọc văn bản tìm hiểu chú thích, trả lời các câu hỏi tìm hiểu SGK
Tìm hiểu về nội dung, nghệ thuật và ý nghĩa của văn bản bài thơ “Nói với con “
5. Ruùt kinh nghieäm
....................................................................................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................................................................................