Giáo án Ngữ văn 9 - Tiết 41: Nhân nghĩa trong Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu

TUAÀN 9 Ngaøy soaïn : 30/9/2011 
Tieát 41 
NHÂN NGHĨA TRONG LỤC VÂN TIÊN
CỦA NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU
I-MUÏC TIEÂU :
1-Kiến thức:
Những hiểu biết bước đầu về tư tưởng nhân nghĩa trong thơ Lục Vân Tiên của NĐ Chiểu
2-Kĩ năng:
 Cảm nhận được vẻ đẹp của hình tượng nhân vật lí tưởng theo quan niệm đạo đức mà NĐC đã khắc họa trong đ/trích.
3-Thái độ:
Đề cao lối sống nhân nghĩa.
II-CHUAÅN BÒ:
- Chuaån bò cuûa Giaùo vieân: Tài liệu liên quan đến bài dạy
- Chuaån bò cuûa Hoïc Sinh: Nắm kĩ cốt truyện Lục Vân Tiên
III- HOAÏT ÑOÄNG DAÏY HOÏC: 
1-OÅn ñònh tình hình lớp : (1’)-điểm danh hs
2-Kieåm tra baøi cuõ: 5’ + Phân tích h/a n/v LVT trong đ/trích LVT cứu KNN? 
-> a/ Luïc Vaân Tieân ñaùnh cöôùp:
- Beû caây laøm gaäy nhaèm laøng xoâng voâ
- Keâu raèng: bôù ñaûng hung ñoà
- Taû ñoät höõu xoâng khaùc naøo Trieäu Töû phaù voøng Ñöông Dang
=> Kieân quyeát, quaû caûm, xaû thaân vì nghóa.
b/ Khi gaëp Kieàu Nguyeät Nga:
- Khoan khoan ngoài ñoù chôù ra
Naøng la phaän gaùi ta laø phaän trai.
 Ñöùng ñaén, lòch thieäp
- Vaân Tieân nghe noùi lieàn cöôøi
“Laøm ôn haù deã troâng ngöôøi traû ôn”
- Nhôù caâu kieán ngaõi baát vi
Laøm ngöôøi theá aáy cuõng phi anh huøng
=> haøo hieäp, voâ tö
* Luïc vaân Tieân laø nhaân vaät lí töôûng, tài ba , dũng cảm trọng nghĩa khinh tài, laø hieän thaân cuûa caùi thieän choáng caùi aùc.
 3-Giaûng baøi môùi :
-Giới thiệu bài : 1’
 Giờ học hôm nay cá em sẽ được tìm hiểu thêm về tư tưởng nhân nghĩa trong thơ LVTiên của NĐ Chiểu
- Tiến trình bài dạy
TG
HĐ của GV
HĐ của HS
Nội dung
4’
H Đ 1/ Tìm hiểu khái quát về tư tưởng nhân nghĩa.
-Theo em , nhân nghĩa theo quan niệm của nhân dân là gì?
-Tư tưởng nhân nghĩa được NĐC khái quát n/t/nào? 
-cá nhân trả lời
Nhân nghĩa là đạo đức của nhân dân, là gốc rễ để trau dồi rèn dũa con người.
-cá nhân trả lời
Hỡi ai lẳng lặng mà nghe
Dữ răn việc trước, lành dè thân sau
Trai thời trung hiếu làm đầu
Gái thời tiết hạnh làm câu trau mình
      Tư tưởng Nhân nghĩa  được Nguyễn Đình Chiểu chuyển tải vào trong truyện thơ rất gần gũi với nhân dân nói chung và người dân Nam Bộ nói riêng.Vẻ đẹp của tư tưởng ấy được toát lên, tỏa sáng qua những hình tượng nghệ thuật trong tác phẩm Lục Vân Tiên. 
3’
HĐ 2/ Tìm hiểu những biểu hiện của tư tưởng nhân nghĩa trong tr LVT.
tư tưởng nhân nghĩa trong tr LVT được biểu hiện n/t/n?
-cá nhân trả lời
cứu dân, diệt trừ cái ác.
chữ Hiếu
chữ tiết hạnh
21
* H/dẫn HĐ nhóm theo KT khăn phủ bàn.
-Phân công 3 nhóm HĐ, mỗi nhóm giải quyết 1 nội dung.
+Nhóm 1: Hành động đạo nghĩa cứu dân, diệt trừ cái ác trong t/p Tr / LVTđược thể hiện nt/n? 
GV(bổ sung) Kẻ nào đi ngược lại với truyền thống đạo lý của dân tộc chỉ là kẻ tiểu nhân, tầm thường. Vì vậy bên cạnh ngợi ca Lục Vân Tiên, Nguyễn Đình Chiểu còn đề cao nghĩa khí của Hớn Minh, Tử Trực, ông Quán
+Nhóm 2: Chữ hiếu trong t/p Tr / LVTđược thể hiện nt/n? 
+Nhóm 3: Chữ tiết trong t/p Tr / LVTđược thể hiện nt/n? 
-HĐ nhóm theo KT khăn phủ bàn.
Mỗi nhóm trình bày 7 phút
-DK trả lời
+Nhóm 1
Đánh cướp cứu dân, giải thoát cho Kiều Nguyệt Nga - con gái quan tri phủ, con đường công danh của Vân Tiên sẽ rất rộng mở nếu chàng nhận lời mời của nàng đến thăm nhà để được tạ ơn. Nhưng Vân Tiên đã khẳng khái chối từ: Làm ơn há dễ trông người trả ơn. ơn nghĩa là chuyện ở đời. Nhưng làm ơn không nghĩ đến trả ơn là lối hành xử của người có học, của người quân tử và cũng là đạo lý của nhân dân:
Nhớ câu kiến ngãi bất vi
Làm người thế ấy cũng phi anh hùngTôi xin ra sức anh hào/ Cứu người cho khỏi lao đao buổi này
+Nhóm 2
-Về chữ Hiếu trong Lục Vân Tiên đã thực sự làm người đọc xúc động bởi nó vừa cao đẹp vừa gần gũi trong cuộc sống thường nhật của người lao động.
Trên đường về LVT khóc thương mẹ đến thành bệnh mà mù mắt. Mắt đã mù nhưng nỗi sầu vẫn chưa nguôi ngoai: 
Ôi thôi! Con mắt đã mang lấy sầu
Mịt mù nào thấy gì đâu.
-KNN vì chữ hiếu nghe lời cha nên đã gặp nạn.
(Làm con đâu dám cãi cha....)
+Nhóm 3
-Truyện Lục Vân Tiên còn đề cao chữ tiết hạnh
Kiều Nguyệt Nga thủy chung son sắt với Lục Vân Tiên theo quan niệm tình yêu lấy chữ nghĩa làm gốc chứ không phải là tình. NNga là tiểu thư con tri phủ, nàng được giáo dục chu đáo nhất là chữ tiết
- cứu dân, diệt trừ cái ác.
Vân Tiên đánh cướp vì người dân gặp nạn, nhằm cứu dân, diệt trừ cái ác
-Chữ hiếu 
LVT khóc thương mẹ đến thành bệnh mà mù mắt.
-KNN vì chữ hiếu nghe lời cha nên đã gặp nạn.
-Chữ tiết:
Truyện Lục Vân Tiên đề cao chữ tiết hạnh
3
GV bổ sung
Song song với tư tưởng nhân nghĩa, đề cao đạo lý của dân tộc, truyện còn thể hiện tư tưởng nhân- quả. Đó là trừng trị kẻ bất nhân phi nghĩa, người tốt được hưởng hạnh phúc.
nhân quả trong Lục Vân Tiên rất gần với cuộc sống và ước mơ của nhân dân. Tư tưởng Phật giáo là khổ kiếp này, kiếp sau được hưởng hạnh phúc, còn với Lục Vân Tiên kẻ ác bị trừng trị đích đáng và một kết thúc có hậu ngay sau những gian truân khổ cực cho những người hiền lành. Đó cũng là đạo lý sống ở đời của dân tộc ta. Truyện là bản án kết tội những kẻ bất nhân, lòng lang dạ sói như: Gia đình Võ công lật lọng với chàng rể tương lai họ Lục đang lúc gặp họa; Trịnh Hâm đố kị, phản trắc phạm tội giết người; Bùi Kiệm thiếu tình, thiếu nghĩa tình cách tranh vợ sắp cưới của bạn Những kẻ như thế không chỉ bị phỉ nhổ mà còn bị trừng trị: Võ Thể Loan bị cọp bắt bỏ vào hang đến chết; Trịnh Hâm bị sóng thần nhấn chìm thuyền và bị cá nuốt sống....
-Nghe, ghi chép
-Ngoài ra Tư tưởng ác giả ác báo, ở hiền gặp lành được Nguyễn Đình Chiểu đưa vào tác phẩm bằng cả trái tim nhiệt huyết, bằng cả tài năng nghệ thuật. Vì vậy nó có một sức sống mãnh liệt trong lòng nhân dân.    
5’
Hoạt động 3:Luyện tập củng cố
GV dùng sơ đồ hệ thống toàn bộ nội dung bài học, gọi HS giải thích sơ đồ
SƠ ĐỒ TƯ DUY
4- Daën doø HS chuaån bò cho tieát hoïc tieáp theo ( 1’)
 Nắm vững nội dung bài học
 	Chuaån bò Chöông trình ñòa phöông phaàn vaên.
IV/ RUÙT KINH NGHIEÄM, BOÅ SUNG :