Giáo án Ngữ văn 9 - Tuần 15 - GV Nguyễn Thị Diễm - Trường THCS thị trấn Thứ 11

Tuần: 15
Tiết: 71
ChiÕc l­îc ngµ
 Nguyễn Quang Sáng
Ngµy so¹n: 15/11
Ngày giảng:
I. Mục tiêu bài học:
1. KiÕn thøc
- Cảm nhận được tình cha con sâu nặng trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh.
- Nắm được nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật đặc biệt là nhân vật bé Thu.
- Nghệ thuật xây dựng tình huống truyện bất ngờ thú vị, tự nhiên của tác giả .
2. Kü n¨ng
- Rèn kĩ năng đọc diễn cảm, phát hiện những chi tiết nghệ thuật đáng chú ý trong một truyện ngắn. 
3. Th¸i ®é: 
Gi¸o dôc häc sinh t×nh yªu gia ®×nh, quª h­¬ng, ®Êt n­íc
 II. Chuẩn bị:
- GV: Chân dung tác giả, 
- HS: Đọc - tóm tắt truyện, tìm hiểu câu hỏi SGK.
III. Tiến trình hoạt động:
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung ho¹t ®éng
Bổ sung
Ho¹t ®éng I: Khëi ®éng
1 – kiểm tra : 
 Ấn tượng của em khi học xong truyện lặng lẽ Sa Pa ? Vì sao trong truyện tác giả không đặt tên cho nhân vật? 
2. Giíi thiÖu bµi
Ho¹t ®éng II: H­íng dÉn häc sinh t×m hiÓu chung v¨n b¶n.
Gv : H­íng dÉn ®äc, ®äc mÉu.
Hs. 2-3 em ®äc toµn v¨n b¶n – nhËn xÐt
Gv. NhËn xÐt, uèn n¾n
Yªu cÇu häc sinh tãm t¾t l¹i cèt truyÖn cña ®o¹n trÝch.
Hs. §äc phÇn chó thÝch *
H. Tãm t¾t nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶ NguyÔn Quang S¸ng?
Gv. Giíi thiªu ch©n dung nhµ v¨n, nhÊn m¹nh mét sè ®iÓm cÇn l­u ý.
H. TruyÖn ng¾n chiÕc l­îc ngµ ®­îc s¸ng t¸c trong hoµn c¶nh vµ thêi gian nµo?
H. Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch x©y dùng truyÖn cña nhµ v¨n?
Gv. TruyÖn ng¾n kh¸ dµi viÕt theo c¸ch truyÖn lång trong truyÖn mµ phÇn chÝnh lµ truyÖn cña b¸c Ba (§ång ®éi cò cña «ng S¸u) kÓ vÒ cha con «ng S¸u.
H. Em h·y cho biÕt thÓ lo¹i vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh cña truyÖn?
H. Ngoµi ph­¬ng thøc tù sù cßn kÕt hîp víi ph­¬ng thøc nµo? (Xen miªu t¶)
H. Ng«i kÓ vµ t¸c dông cña ng«i kÓ ®ã?
( Ng«i thø nhÊt – T¨ng ®é tin cËy vµ tÝnh tr÷ t×nh cña truyÖn)
Ho¹t ®éng III: H­íng dÉn t×m hiÓu chi tiÕt v¨n b¶n
H. Néi dung chÝnh cña c©u truyÖn lµ g×?
( Béc lé t×nh c¶m cña cha con «ng S¸u)
H. Trong ®o¹n trÝch t¸c gi¶ ®É x©y dùng ®­îc nh÷ng t×nh huèng nµo ®Ó béc lé t×nh c¶m cña cha con «ng S¸u ?
H. §©u lµ t×nh huèng c¬ b¶n ?
H. ë hai t×nh huèng ®ã ®· béc lé t×nh c¶m g× cña nh©n vËt lµm ng­êi ®äc xóc ®éng ?
H. Dùa vµo hai t×nh huèng trªn x¸c ®Þnh bè côc v¨n b¶n ?
Hs/ §äc l¹i t×nh huèng 1.
H. DiÔn biÕn t©m lý vµ t×nh c¶m cña nh©n vËt bÐ Thu trong ®o¹n trÝch cña truyÖn cã rhÓ chia thµnh mÊy giai ®o¹n, ®ã lµ nh÷ng giai ®o¹n nµo?
H. T×m nh÷ng tõ ng÷ h×nh ¶nh chøng tá bÐ Thu kh«ng nhËn «ng S¸u lµ cha?
- Nghe «ng S¸u gäi: GiËt m×nh trßn m¾t ng¬ ng¸c l¹ lïng.....
- MÆt bçng t¸i nhît ®i, chíp chíp m¾t nh×n anh Ba nh­ muèn hái
- Vôt ch¹y kªu thÐt lªn gäi m¸
H. Qua nh÷ng cö chØ hµnh ®éng ®ã em c¶m nhËn ®­îc t©m tr¹ng g× ®ang diÔn ra trong bÐ Thu ?
H.Ph¶n øng t©m lý cña bÐ Thu diÔn ra trong hoµn c¶nh cô thÓ nµo?
Em h·y ph©n tÝch t©m lý cña bÐ Thu trong tõng hoµn c¶nh?
- H/c1: Khi mÑ b¶o nã mêi ba ra ¨n c¬m 
- H/c2: Khi nÊu c¬m vµ cÇn sù gióp ®ì.
H. Khi mêi «ng S¸u vµo ¨n c¬m. bÐ Thu mêi ntn?
- Nãi trèng kh«ng ....
H. Theo em v× sao bÐ Thu l¹i cã ph¶n øng ®ã?
Cã ph¶i ®ã lµ dÊu hiÖu cña ®øa trÎ h­ kh«ng?
- BÐ Thu ®· bµy tá t×nh c¶m s©u s¾c, t×nh yªu m·nh liÖt ®èi víi ng­êi cha trong ¶nh cña m×nh. BÐ Thu kh«ng coi «ng S¸u lµ cha, chØ lµ ng­êi ®µn «ng xa l¹ kh«ng tèt.
Trong hoµn c¶nh xa c¸ch tr¾c trë cña chiÕn tranh, bÐ Thu cßn nhá kh«ng hiÓu hÕt ®­îc nh÷ng t×nh thÕ kh¾c nghiÖt cña c/s ng­êi lín, còng kh«ng kÞp ®ãn nhËn nh÷ng kh¶ n¨ng bÊt th­êng nh­ng l¹i th­êng x¶y ra trong h/c chiÕn tranh.
Gv. Qua sù gi¶i thÝch cña bµ ngo¹i Thu ®· hiÓu ra tÊt c¶ vËy th¸i ®é vµ hµnh ®éng cña bÐ Thu trong buæi chia tay – khi Thu nhËn ra cha ntn?-> T2
H. Buæi s¸ng cuèi cïng cña ngµy phÐp khi anh S¸u lªn ®­êng Thu ®· cã th¸i ®é vµ hµnh ®éng nh­ thÕ nµo?
Hs. Th¶o luËn nhãm t×m nh÷ng chi tiÕt miªu t¶.
§¹i diÖn nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶, nhËn xÐt, bæ sung.
Th¸i ®é : mÆt sÇm l¹i buån rÇu, nh×n kh«ng ng¬ ng¸c, kh«ng l¹ lïng, vÎ mÆt nghÜ ngîi s©u xa.
Hµnh ®éng : Gäi thÐt, «m chÇm, bÝu chÆt, h«n cïng kh¾p, tay siÕt cæ, ch©n c©u chÆt
H. TÊt c¶ nh÷ng hµnh ®éng cña bÐ Thu nãi lªn ®iÒu g× ?
H. NÕu chøng kiÕn c¶nh t­îng ®ã em c¶m thÊy nh­ thÕ nµo ?
H. Em hiÓu g× vÒ nh©n vËt bÐ Thu qua ®o¹n trÝch ?
Hs. Nªu ý kiÕn
Gv, NhËn xÐt vµ b×nh gi¶ng
H. H·y nhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt cña t¸c gi¶?
H. V× sao ng­êi th©n «ng S¸u khao kh¸t ®­îc gÆp mÆt nhÊt l¹i chÝnh lµ ®ø a con?
- V× ®· 8 n¨m «ng ch­a mét lÇn gÆp mÆt ®øa con g¸i ®Çu lßng...
H. H·y chØ ra nh÷ng chi tiÕt biÓu hiÖn t×nh c¶m cña «ng S¸u ®èi víi con trong ba ngµy phÐp?
Hs. Th¶o luËn nhãm 
§¹i diÖn nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶ nhËn xÐt bæ sung.
Gv. NhËn xÐt kÕt luËn
- Gäi Thu ! con – cïng víi ®iÖu bé võa b­íc võa khom ng­êi ®­a tay ®ãn chµo con.
- Suèt ngµy quanh quÈn bªn con
- Vç vÒ ch¨m sãc con
H. Nh÷ng chi tiÕt ®ã biÓu lé t×nh c¶m nh­ thÕ nµo cña «ng S¸u ®èi víi bÐ Thu ?
H. Khi ®øa con tõ chèi nh÷ng t×nh c¶m ®ã cña «ng S¸u «ng cã nh÷ng biÓu hiÖn g× ?
- MÆt sÇm l¹i, 2 c¸nh tay bu«ng nh­ bÞ g·y
H.Nh÷ng biÓu hiÖn ®ã cho thÊy t©m tr¹ng «ng S¸u ntn ?
H. §Õn khi bÐ Thu chÞu nhËn «ng S¸u lµ cha t©m tr¹ng cña «ng ntn ?
Hs. Th¶o luËn nhãm vµ t×m chi tiÕt biÓu hiÖn
H. Nh÷ng chi tiÕt ®ã gióp em c¶m nhËn ®­îc ®iÒu g× diÔn ra trong t©m tr¹ng cña «ng ?
H. T×nh c¶m s©u s¾c cña «ng S¸u víi bÐ Thu cÇn ®­îc thÓ hiÖn tËp trung ë phÇn nµo trong c©u chuyÖn ?
- Khi «ng S¸u ë n¬i c¨n cø
H. ¤ng ®· lµm g× ®Ó béc lé t×nh c¶m nhí th­¬ng yªu con cña m×nh?
T×m nh÷ng chi tiÕt béc lé t×nh c¶m cña «ng S¸u khi «ng lµm c©y l­îc ngµ?
- C­a r¨ng l­îc thËn träng, tØ mØ
- Trªn sèng l­ng l­îc kh¾c ch÷...
- Khi nhí con th× lÊy l­îc ra ng¾m.
H. Qua nh÷ng chi tiÕt ®ã em cã nhËn xÐt g× vÒ t×nh c¶m cña «ng S¸u ®èi víi con m×nh?
H. Khi lµm xong chiÕc l­îc t­ëng nh­ lµm dÞu ®i nçi ©n hËn day døt trong «ng S¸u nh­ng ®iÒu g× ®· x¶y ra?
- «ng S¸u hy sinh khi ch­a kÞp trao c©y l­îc ®Õn tay con g¸i.
H. Qua c©u chuyÖn vÒ chiÕc l­îc ngµ kh«ng chØ nãi ®Õn t×nh c¶m cha con th¾m thiÕt mµ cßn ph¶n ¸nh ®­îc ®iÒu g×?
- Nh÷ng ®au th­¬ng mÊt m¸t do chiÕn tranh g©y ra cho bao gia ®×nh, bao con ng­êi.
Ho¹t ®éng III. H­íng dÉn tæng kÕt
H. §iÓm lín nhÊt ®Ó t¹o nªn ng«n ng÷ hÊp dÉn cña chuyÖn lµ g×?
H. C¸ch lùa chän ng«i kÓ cã hiÖu qu¶ ntn?
Néi dung ph¶n ¸nh cña ®o¹n trÝch lµ g×?
Hs. Nªu ý kiÕn
Gv. KÕt luËn theo ghi nhí
H. Nªu c¶m nghÜ cña em vÒ t×nh cha con qua truyÖn ng¾n ChiÕc l­îc ngµ cña NguyÔn Quang S¸ng?
I. Tìm hiểu chung :
T¸c gi¶
NguyÔn Quang S¸ng sinh n¨m 1932, quª ë chî Míi – An Giang
Tham gia phong trµo kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p 1954 sau ®ã trë vÒ ho¹t ®éng t¹i chiÕn tr­êng miÒn Nam tiÕp tôc viÕt v¨n.
Næi tiÕng víi truyÖn gn¾n vµ tiªu thuyÕt
§Ì tµi chñ yÕu viÕt vÒ cuéc sång vµ con ng­êi nam bé.
T¸c phÈm
ViÕt n¨m 1966 khi «ng tham gia chiÕn ®Êu t¹ chiÕn tr­êng Nam bé.
ThÓ lo¹i: TruyÖn ng¾n
Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t: Tù sù
 4. Đọc- tìm hiểu chú thí thích 
5. Bè côc
- T×nh huèng truyÖn:
+ Hai cha con gÆp nhau sau 8 n¨m xa c¸ch, bÐ Thu kh«ng nhËn cha, khi nhËn ra cha th× «ng S¸u ph¶i ®i-> BiÓu lé t×nh c¶m m·nh liÖt cña bÐ Thu.
+ ë n¬i c¨n cø «ng S¸u ®· dån t×nh yªu th­¬ng nhí con vµo lµm chiÕc l­îc ngµ.
II. Đọc- Hiểu văn bản:
1. Nội dung:
a. H×nh ¶nh bÐ Thu trong lÇn cha vÒ th¨m nhµ.
*Tr­íc khi bÐ Thu nhËn ra «ng S¸u lµ cha.
-BÐ Thu ng¹c nhiªn , lo l¾ng, sî h·i vµ xa l¸nh
-Cù tuyÖt mét c¸ch quyÕt liÖt tr­íc nh÷ng t×nh c¶m cña «ng S¸u giµnh cho m×nh- Kh«ng chÊp nhËn «ng S¸u lµ cha.
* Khi nhËn ra «ng s¸u lµ cha.
- Sù ngê vùc vÒ cha trong bÐ Thu ®· ®­îc gi¶i to¶, Thu ©n hËn vµ hèi tiÕc, t×nh yªu cha vµ nçi nhí mong cha Èn s©u ttrong lßng bïng ra m¹nh mÏ.
* Thu lµ mét em bÐ cã t×nh c¶m s©u s¾c, m¹nh mÏ, m·nh liÖt trong t×nh yªu th­¬ng nhÊt lµ ®èi víi ng­êi cha cña m×nh. Nh­ng ë em còng cã biÓu hiÖn cña mét ®øa trÎ b­íng bØnh gan l× vµ c­¬ng quyÕt.
* Nhµ v¨n rÊt am hiÓu t©m lý trÎ em vµ diÔn t¶ hÕt søc sinh ®éng b»ng c¶ tÊm lßng yªu mÕn vµ tr©n träng t×nh c¶m cña trÎ th¬.
b.Nh©n vËt «ng S¸u
*. Trong ba ngµy phÐp
- Buån , thÊt väng nh­ng ®Çy lßng tha thø khi ®øa con tõ chèi t×nh c¶m cña m×nh.
- Sung s­íng, h¹nh phóc khi c¶m nhËn ®­îc t×nh ruét thÞt tõ con m×nh.
*. Ở n¬i c¨n cø.
- ¤ng ®· dån hÕt t©m huyÕt, lßng yªu th­¬ng con vµo lµm chiÕc l­îc ngµ 
2. Nghệ thuật:
-Tạo tình hứông truyện éo le.
-Cốt truyện mang yếu tố bất ngờ.
-Người kể chuyện là bạn của ông Sáu, chứng kiến toàn bộ câu chuyện.
3. Ý nghĩa văn bản:
Câu chuyện cảm động về tình cha con sâu nặng, Chiếc lược ngà cho ta hiểu thêm về những mất mát do chiến tranh mang lại.
* Ghi nhí (SGK)
3. Hướng dẫn tự học:
- Đọc, nhớ những chi tiết nghệ thuật đặc sắc trong đoạn trích.
-Nắm được những kiến thức của bài học.
4. Cñng cè :
 - Em c¶m nhËn ®­îc ®iÒu g× trong t©m tr¹ng cña bÐ thu khi «ng S¸u gäi Thu lµ con.
 - §iÓm lín nhÊt t¹o nªn ng«n ng÷ cña c©u truyÖn lµ g×?
 - NhËn xÐt vÒ t×nh huèng truyÖn vµ c¸ch x©y dùng tÝnh c¸ch nh©n vËt.
5. H­íng dÉn vÒ nhµ (2’)
- §äc vµ tãm t¾t l¹i t¸c phÈm
- Ph©n tÝch t©m tr¹ng cña nh©n vËt bÐ Thu khi ch­a nhËn ra «ng S¸u lµ cha
- ¤n tËp tiÕng viÖt theo néi dung SGK
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
TuÇn 15
TiÕt: 73
«n tËp tiÕng ViÖt
Ngµy so¹n:
19/11
Ngày giảng:
I Môc tiªu bµi häc.
1. KiÕn thøc
Gióp häc sinh cñng cè kiÕn thøc vÒ c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i ®· häc. C¸c c¸ch x­ng h« trong héi tho¹i, c¸ch dÉn trùc tiÕp, dÉn gi¸n tiÕp.
VËn dông vµo giao tiÕp hµng ngµy.
 2 . Kü n¨ng
- RÌn kü n¨ng giao tiÕp
 II. ChuÈn bÞ.
 - Gv. Gi¸o ¸n, bµi tËp mÉu, b¶ng phô
 - Hs. ¤n tËp kiÕn thøc theo néi dung h­íng dÉn SGK.
 III. TiÕn tr×nh tæ chøc ho¹t ®éng
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung ho¹t ®éng
Bổ sung
Ho¹t ®éng I: Khëi ®éng
KiÓm tra : KiÓm tra trong phÇn «n tËp lý thuyÕt
Giíi thiÖu bµi
Ho¹t ®éng I: H­íng dÉn häc sinh tæng hîp kiÕn thøc vÒ c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i.
H. H·y kÓ tªn c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i ®· häc ?
Hs. Th¶o luËn nhãm
§¹i diÖn nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶, nhËn xÐt, bæ sung.
Gv. NhËn xÐt,kÕt luËn.
Ho¹t ®éng II: H­íng dÉn häc sinh t×m hiÓu tõ ng÷ x­ng h« trong héi tho¹i.
Hs: Chia lµm 3 nhãm 
N1. LiÖt kª c¸c ®¹i tõ nh©n x­ng
N2. LiÖt kª c¸c tõ ng÷ x­ng h« chØ quan hÖ hä hµng.
N3. LiÖt kª c¸c tõ ng÷ x­ng h« lµ danh tõ chØ tªn ng­êi
Y/c c¸c nhãm nªu c¸ch dïng cña tõng lo¹i tõ ng÷ x­ng h«thoe b¶ng mÉu.
Hs. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶
NhËn xÐt, bæ sung.
Gv. NhËn xÐt, uèn n¾n, söa ch÷a.
Gv. Trong tiÕng ViÖt khi x­ng h« th­êng theo ph­¬ng ch©m x­ng khiªm, h« t«n.
H. Em hiÓu thÕ nµo lµ x­ng khiªm, h« t«n?
LÊy vÝ dô cho c¸hc x­ng h« ®ã.
H. Qua t×m hiÓu em cã nhËn xÐt g× vÒ tõ ng÷ x­ng h« TiÕng ViÖt?
H. VËy ta ph¶i c¨n cø vµo ®©u ®Ó lùa chän vµ sö dùng tõ ng÷ x­ng h« cho phï hîp khi giao tiÕp?
Ho¹t ®éng III: H­íng dÉn t×m hiÓu vÒ c¸ch dÉn trùc tiÕp, c¸ch dÉn gi¸n tiÕp.
H. ThÕ nµo lµ c¸ch dÉn trùc tiÕp, c¸ch dÉn gi¸n tiÕp?
Ho¹t ®éng IV: H­íng dÉn luyÖn tËp
BT2 (III): Chuyển lời thoại thành lời dẫn gián tiếp. 
A.Lý thuyÕt.
I.C¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i. 
Cã 5 ph­¬ng ch©m héi tho¹i
+ Ph­¬ng ch©m vÒ l­îng
+ Ph­¬ng ch©m vÒ chÊt
+ Ph­¬ng ch©m c¸ch thøc
+ Ph­¬ng ch©m quan hÖ
+ Ph­¬ng ch©m lÞch sù
II.X­ng h« trong héi tho¹i
C¸c tõ ng÷ x­ng h« trong tiÕng ViÖt vµ c¸ch dïng.
+ §¹i tõ nh©n x­ng:
T«i, tí, chóng t«i, chóng tí.......
CËu, b¹n, c¸c b¹n, c¸c cËu,........
Nã, h¾n, chóng nã,..........
-> Dïng ë ng«i thø nhÊt, hai, ba víi sè Ýt, sè nhiÒu.
 + §¹i tõ dïng ®Ó chØ quan hÖ hä hµng, chøc vô, nghÒ nghiÖp.
- Anh, em, chÞ, chÞ, chó, b¸c, c«.....
- Thñ t­íng, gi¸m ®èc, b¸c sÜ.....
-> Dïng theo vai quan hÖ trªn d­íi
 + Danh tõ chØ tªn ng­êi: Mai, Lan, Hoa, Hång, HuÖ..........
-> Dïng ®Ó gäi vµ x­ng tªn
a.Ph­¬ng ch©m x­ng khiªm, h« t«n.
+ X­ng khiªm: Ng­êi nãi tù x­ng mét c¸ch khiªm nh­êng.
( X­a: ThÇn, ®Ö, muéi....
 Nay: )
+ H« t«n: Gäi ng­êi ®èi tho¹i mét c¸ch khiªm tèn ( Quý bµ, quý c«, gäi b¸c thay con.....)
b.Lùa chän tõ ng÷ x­ng h« trong giao tiÕp.
- TN x­ng h« tiÕng ViÖt v« cïng phong phó vµ ®a d¹ng
+ C¨n cø vµo t×nh huèng giao tiÕp (th©n hay s¬)
+ C¨n cø vµo quan hÖ gi÷a ng­êi nãi víi ng­êi nghe
II.C¸ch dÉn trùc tiÕp, dÉn gi¸n tiÕp.
B.LuyÖn tËp
Chú ý cách xưng hô.
 * Tôi => nhà ma.
 * Chúa công => Qung Trung.
 * Bây giờ => Bấy giờ.
*.Củng cố: 
 Các PCHT ? Từ ngữ xưng hô trong hội thoại? Cách dẫn gián tiếp và dẫn trực tiếp? 
 *. H­íng dÉn vÒ nhµ 
- ¤n tËp l¹i kiÕn thøc bµi häc.
- ChuÈn bÞ lµm bµi kiÓm tra 1 tiÕt.
TuÇn 15
TiÕt: 74
KiÓm tra tiÕng ViÖt
Ngµy so¹n:
19/11
Ngày giảng:
I. Mục tiêu bài học:
Giúp HS: 
- Kiểm tra HS nắm các bài thơ, truyện hiện đại đã học.
- Đánh giá kết quả HS về tri thức, về kĩ năng để khắc phục những điếm còn yếu.
 II. Chuẩn bị:
- GV: Ra đề kiểm tra
- HS: Chuẩn bị giấy kiểm tra, kiến thức làm bài. 
III. Tiến trình hoạt động:
Ổn định phát đề: (2phút)
 2. HS làm bài: (42 phút)
 §Ò bµi