Giáo án Ngữ văn khối lớp 9 - Trường THCS Mỹ Hội - Tuần 5

Tuaàn 5 - TiÕt 21. Ngày soạn: 10/9/2011 - Ngày dạy: 12/9/2011
Sù ph¸t triÓn cña tõ vùng
I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
 	N¾m ®­îc thªm hai c¸ch quan träng ®Ó ph¸t triÓn cña tõ vùng tiÕng ViÖt lµ t¹o tõ ng÷ míi vµ m­în tõ ng÷ cña tiÕng n­íc ngoµi.
II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG:
1. KiÕn thøc:
- ViÖc t¹o tõ ng÷ míi.
- ViÖc m­în tõ ng÷ cña tiÕng n­íc ngoµi.
2. KÜ n¨ng:
- NhËn biÕt tõ ng÷ míi ®­îc t¹o ra tõ nh÷ng tõ ng÷ m­în của tiÕng n­íc ngoµi.
- Sö dông tõ ng÷ m­în tiÕng n­íc ngoài phï hîp.
3. Th¸i ®é:
- BiÕt gi÷ g×n vµ ph¸t triÓn tiÕng mÑ ®Î, kh«ng nªn l¹m dông tõ ng÷ n­íc ngoµi.
III. CÁC KNS CƠ BẢN:
- Giao tiếp: trao đổi về sự phát triển của từ vựng tiếng Việt.
- Ra quyết định: lựa chọn và sử dụng từ phù hợp với mục đích giao tiếp.
IV/.CÁC PP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC:
-Thực hành: luyện tập sử dụng từ theo những tình huống giao tiếp cụthể.
- Động não: suy nghĩ, hệ thống hoá các vấn đề về từ vựng TV.
V/.CHUẨN BỊ:
GV-HS: so¹n hÖ thèng c©u hái, d÷ liÖu ®Ó tr¶ lêi c©u hái.
VI/. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY-HỌC:
 1. Ổn ®Þnh tæ chøc:
 2. KiÓm tra bµi cò: ThÕ nµo lµ c¸ch dÉn trùc tiÕp, c¸ch dÉn gi¸n tiÕp.
 3. Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y vµ häc bµi míi:
Ho¹t déng 1: Tao t©m thÕ
 Môc tiªu: T¹o t©m thÕ vµ ®Þnh h­íng chó ý.
 Ph­¬ng ph¸p: ThuyÕt tr×nh.
 Thêi gian: 2 phót.
TiÕng ViÖt rÊt giµu vµ ®Ñp nh­ng ngµy nay, x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn, cã nh÷ng tõ kh«ng cßn phï hîp víi ng÷ c¶nh giao tiÕp nªn ph¶i thay ®æi ®Ó phï hîp víi sù ph¸t triÓn cua thêi ®¹i. VËy, ph¸t triÓn tõ vùng tiÕng ViÖt b»ng c¸ch nµo. Chóng ta cïng nhau t×m hiÓu bµi häc ngµy h«m nay.
Ho¹t ®éng 2, 3: T×m hiÓu bµi (§äc, quan s¸t vµ ph©n tÝch, gi¶i thÝch c¸c vÝ dô, kh¸i qu¸t kh¸i niÖm, n¾m ®­îc sù biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn cña tõ ng÷.
Môc tiªu: HS n¾m ®­îc c¸c dÉn trùc tiÕp vµ c¸h dÉn gi¸n tiÕp.
Ph­¬ng ph¸p: VÊn ®¸p; Nªu vÊn ®Ò, thuyÕt tr×nh...
KÜ thuËt: Phiªó häc tËp (vë luyÖn tËp Ng÷ v¨n), Kh¨n tr¶i bµn, ®éng n·o.
Thêi gian: 20 - 25 phót.
* TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc.
TG
Ho¹t ®éng cña GV
Ho¹t ®éng cña HS
Nội dung
* Ho¹t ®éng 2: H­íng dÉn HS t×m sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ (20p).
I. SỰ BIẾN ĐỔI VÀ PHÁT TRIỂN NGHĨA CỦA TỪ NGỮ
1/ Ví dụ 1:
+ §äc vd?
- §äc vd 1,2 (b¶ng phô)
 H: Từ “kinh tế” có nghĩa là gì? Ngày nay nghĩa đó có còn dùng nữa không? Vậy ngày nay được hiểu theo nghĩa nào?
Nhận xét về nghĩa của từ theo sự phát triển của thời gian?
Đọc ví dụ 2:
Chỉ ra nghĩa của từ “xuân”, ”tay” trong mỗi trường hợp.
Theo em từ” xuân” từ” tay “phát triển nghĩa theo phương thức nào.
-VD 1:
“kinh tế”: trị nước cứu đời.
Ngày nay nghĩa đó không còn được sử dụng.
Ngày nay chỉ hoạt động lao động sản xuất, trao đổi mua bán hàng hoá.
Cùng với sự phát triển của XH, nghĩa của từ cũng có sự thay đổi.
- VD 2:
*Th¶o luËn bàn
Xuân 1: mùa
Xuân 2: tuổi trẻ (ẩn dụ)
Tay 1: bộ phận cơ thể
Tay 2: chuyên giỏi về 1 môn, nghề nào đó.( hoán dụ)
 Xuân 2:ẩn dụ
 Tay 2: hoán dụ
- Kinh tế: kinh bang tế thế, trị nước cứu đời.
 - Hoạt động lao động sản xuất, phát triển và sử dụng của cải.
2/ Kết luận: (ghi nhớ 1-sgk)
* Ví dụ 2:
Xuân 1: mùa
Xuân 2: tuổi trẻ (ẩn dụ).
Tay 1: bộ phận cơ thể.
Tay 2:chuyên giỏi về một môn (hoán dụ).
- Nghĩa của từ phát triển à từ nghĩa gốc à nghĩa chuyển.
- Theo hai phương thức ẩn dụ, hoán dụ.
GV phân biệt ẩn dụ từ vựng và ẩn dụ tu từ bằng các ví dụ: mắt, tay.
Gọi HS đọc ghi nhớ SGK.
Nghe 
Đọc ghi nhớ.
3/ Kết luận: ghi nhớ 2
Ho¹t ®éng 3: LuyÖn tËp, cñng cè.
- Ph­¬ng ph¸p: VÊn ®¸p gi¶i thÝch
- KÜ thuËt: Kh¨n tr¶i bµn,dïng c¸c phiÕu.
- Thêi gian: 15-20 phót.
II. LuyÖn tËp
Bài tập 1
- §äc yêu cÇu bµi tËp 1 -> lµm miÖng
Bµi tËp 1/56.
H: Xác định nghĩa gốc, nghĩa chuyển và phương thức chuyển nghĩa.
- chân 1: nghĩa gốc
- chân 2: nghĩa chuyển (hoán dụ)
- chân 3: nghĩa chuyển (ẩn dụ)
- chân 4: nghĩa chuyển (ẩn dụ)
H: Hãy nêu nhận xét về nghĩa của từ trà trong những cách dùng sau:trà a-ti–sô, trà hà thủ ô, trà sâm...
- Dựa vào những cách dùng như: đồng hồ điện, đồng hồ nước...nêu nghĩa chuyển của từ đồng hồ.
- §äc yªu cÇu bµi tËp 2 ,3
-> Th¶o luËn, tr¶ lêi.
Bµi tËp 2/57.
- Trà trong các tên gọi à nghĩa chuyển (ẩn dụ)
- Đồng hồ điện... (ẩn dụ) những khí cụ để đo có bề mặt giống như đồng hồ.
H: Hãy tìm ví dụ để chứng minh rằng các từ hội chứng, ngân hàng, sốt, vua là từ nhiều nghĩa.
Gọi hs đọc yêu cầu BT 5:
- §äc yªu cÇu bµi tËp 4 
-> chia làm 4 nhóm th¶o luËn, tr¶ lêi.
Thảo luận bàn à trả lời.
Bµi tËp 4/57.
- Hội chứng: tập hợp nhiều triệu chứng cùng xuất hiện của bệnh. 
- Nghĩa chuyển: tập hợp nhiều hiện tượng, sự kiện biểu hiện một tình trạng, vấn đề XH cùng xuất hiện ở nhiều nơi.
- Ngân hàng: tổ chức kinh tế hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh quản lí các nghiệp vụ tiền tệ, tính dụng.
- Nghĩa chuyển: Kho lưu trữ những thành phần, bộ phận của cơ thể để sử dụng khi cần.
- Sốt: tăng nhiệt độ cơ thể lên quá mức bình thường do bị bệnh.
- Nghĩa chuyển: ở trạng thái tăng đột ngột về nhu cầu, khiến hàng hoá trở nên khang hiếm, giá tăng nhanh.
- Vua: người đứng đầu nhà nước quân chủ.
- Nghĩa chuyển: người được coi là nhất trong một lĩnh vực nhất định.
Bài tập 5/57:
Từ “mặt trời “ câu thơ thứ 2 là phép ẩn dụ tu từ, không phải là hiện tượng phát triển nghĩa của từ. Vì sự chuyển nghĩa có tính chất lâm thời, không làm cho từ đó có thêm nghĩa mới và không thể đưa vào giải thích trong tự điển.
 5/ H­íng dÉn HS häc ë nhµ: 
ChuÈn bÞ bµi “Hoàng Lê nhất thống chí”: §äc, tr¶ lêi c©u hái sgk.
Đọc thêm văn bản: Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh.
 RÚT KINH NGHIỆM:
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Tuaàn 5 - TiÕt 22. Ngày soạn: 12 /9/2011 - Ngày dạy:14/9/2011
ChuyÖn cò trong phñ chóa TrÞnh (đọc thêm)
(TrÝch “Vò trung tuú bót”)
I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
- B­íc ®©u lµm quen víi thÓ lo¹i tuú bót thêi k× Trung ®¹i.
- C¶m nhËn ®­îc néi dung ph¶n ¸nh x· héi cña tuú bót trong “ChuyÖn cò trong phñ chóa TrÞnh.
- ThÊy ®­îc vÎ ®Ñp ®éc ®¸o cña truyÖn.
II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG:
1. KiÕn thøc: 
- C¶m nhËn ®­îc, thÊy ®­îc cuéc sèng xa hoa cña vua chóa, sù nhòng nhiÔu cña quan l¹i thêi Lª 
- TrÞnh vµ gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña mét bµi tuú bót cæ.
2. KÜ n¨ng: §äc-hiÓu mét vb tuú bót thêi trung ®¹i.
- Tù t×m hiÓu mét sè ®Þa danh, chøc s¾c, nghi lÔ thêi Lª TrÞnh.
3. Th¸i ®é: Gi¸o dôc HS lßng c¨m ghÐt thãi xa hoa, sù nhòng nhiÔu.
III. CHUÈN BÞ:
 *GV: - §äc tham kh¶o “C¸c triÒu ®¹i phong kiÕn VN” vÒ chóa TrÞnh S©m.
 - TÝch hîp t¸c phÈm “Th­îng kinh kÝ sù” cña Lª H÷u Tr¸c.
 *HS: §äc, tãm t¾t ®o¹n trÝch.
IV. TỔ CHỨC DẠY –HỌC:
1. æn ®Þnh tæ chøc:
2. KiÓm tra bµi cò:	
? Theo em v× sao khi chuyÓn thÓ truyÖn “Ng­êi con g¸i..” nµy sang kÞch b¶n chÌo, nhµ biªn kÞch l¹i ®Æt tªn lµ “ChiÕc bãng oan khiªn”? 
3/. Tæ chøc d¹y vµ häc bµi míi:
Ho¹t ®éng 1: T¹o t©m thÕ.
 - Thêi gian: 2 phót.
 - Môc tiªu: Gióp häc sinh t¹o t©m thÕ tèt vµo bµi häc.
 - Ph­¬ng ph¸p: thuyÕt tr×nh.
 - KÜ thuËt: 
Vµo TK XVI-XVII ®Êt n­íc ta tr¶i qua hµng tr¨m n¨m chiÕn tranh lo¹n l¹c do cuéc tranh giµnh quyÒn lùc gi÷a c¸c tËp ®oµn phong kiÕn M¹c-TrÞnh-NguyÔn.ë §µng ngoµi c¸c thÕ hÖ nhµ TrÞnh lÇn l­ît lªn ng«i chóa(1545-1786).Vµo n¨m 1767 ThÞnh V­¬ng TrÞnh S©m lªn ng«i,ban ®Çu vèn lµ con ng­êi cøng r¾n, th«ng minh, quyÕt ®o¸n, s¸ng suèt trÝ tuÖ h¬n ng­êi. Nh­ng khi ®· dÑp yªn c¸c phe ph¸i chèng ®èi lËp l¹i kØ c­¬ng th× dÇn sinh kiªu c¨ng,chØ ¨n ch¬i xa hoa,say mª tuyªn phi §Æng ThÞ HuÖ phÕ con tr­ëng (TrÞnh T«ng-lµ con cña Qói phi D­¬ng ThÞ Ngäc Hoµn) lËp con thø, g©y nhiÒu biÕn ®éng... VËy chèn phñ chóa víi hiÖn thùc cuéc sèng diÔn ra ntn?
*Ho¹t ®éng 2: Tri gi¸c
 - Môc tiªu: N¾m ®­îc vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm, c¶m nhËn b­íc ®Çu vÒ v¨n b¶n qua viÖc ®äc.
 - Ph­¬ng ph¸p: §äc diÔn c¶m, vÊn ®¸p, thuyÕt tr×nh.
 - KÜ thuËt: 
TG
Ho¹t ®éng cña GV
Ho¹t ®éng cña HS
Nội dung 
10’
H: Dùa vµo chó thÝch, h·y giíi thiÖu vµi nÐt vÒ tg?
- Giíi thiÖu t¸c gi¶.
 Chó thÝch *
I. T×m hiÓu chung
1. T¸c gi¶.
GV: Cßn gäi lµ «ng Chiªu Hæ víi nh÷ng giai tho¹i ho¹ th¬ cïng HXH, tõng lµ sinh ®å Quèc Tö gi¸m, 2 tp cã gi¸ trÞ lµ Vò trung tuú bót, Tang th­¬ng ngò lôc
*¤ng sèng trong thêi chÕ ®é phong kiÕn khñng ho¶ng trÇm träng nªn cã t­ t­ëng muèn Èn c­ vµ s¸ng t¸c v¨n ch­¬ng, kh¶o cøu nhiÒu lÜnh vùc.
- Th¬ v¨n cña «ng chñ yÕu kÝ th¸c t©m sù bÊt ®¾c chÝ cña mét nho sinh kh«ng gÆp thêi.
-Nghe, hiÓu thªm
- Ph¹m §×nh Hæ (1768 - 1839).
- Quª qu¸n: Lµng §an Loan, huyÖn §­êng An, tØnh H¶i D­¬ng.
H: H·y nªu c¸ch ®äc v¨n b¶n?
-> §äc râ rµng, diÔn c¶m, chËm r·i b×nh th¶n hµm ý phª ph¸n
- Hai HS ®äc -> nhËn xÐt
2. T¸c phÈm
H: H·y nªu xuÊt xø cña t¸c phÈm?
- Giíi thiÖu (dùa vµo sgk).
- TrÝch trong “Vò trung tuú bót” mang gi¸ trÞ v¨n ch­¬ng nghÖ thuËt
Lµ 1/88 mÈu chuyÖn
H: Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ “Vò Trung tuú bót”, vµ thÓ lo¹i tuú bót?
-> Tuú bót: Ghi chÐp sù viÖc con ng­êi theo c¶m høng chñ quan, kh«ng gß bã theo hÖ thèng kÕt cÊu nh­ng vÉn tu©n theo mét t­ 
t­ëng c¶m xóc chñ ®¹o.
- ThÓ lo¹i: Tuú bót (gÇn VBTS ghi chÐp sù viÖc, con ng­êi thËt)
 Béc lé c¶m xóc, suy nghÜ vÒ con ng­êi, cuéc sèng.
* H­íng dÉn HS t×m hiÓu c¸c chó thÝch, bæ sung 
- Ho¹n quan: viªn quan bÞ ho¹n gióp viÖc cho hoµng hËu phi tÇn...
- Cung gi¸m:n¬i ë cña ho¹n quan
? Khi ghi chÐp nh÷ng chuyÖn x¶y ra trong phñ chóa t/g kÓ theo ng«i nµo? t/d?
-KÓ theo ng«i 3 -> ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan
20’
* Ho¹t ®éng 3: Ph©n tÝch 
 - Môc tiªu: N¾m ®­îc néi dung, nghÖ thuËt, c¸c nh©n vËt trongtruyÖn
 - Ph­¬ng ph¸p: §äc, vÊn ®¸p, thuyÕt tr×nh, b×nh gi¶ng.
 - KÜ thuËt: 
H: Nªu ®¹i ý cña ®o¹n trÝch? ghi chÐp vÒ mÊy sù viÖc chÝnh?
-> §o¹n trÝch ghi l¹i c¶nh sèng xa hoa v« ®é cña chóa TrÞnh vµ sù nhòng nhiÔu cña bän quan l¹i hÇu cËn trong phñ chóa.
-Bè côc: 2 phÇn
II. §äc-hiÓu VB
1. Thãi ¨n ch¬i xa xØ cña chóa TrÞnh 
Gäi 1 hs ®äc l¹i ®o¹n 1 tõ ®Çu-> “triÖu bÊt t­êng...”
H: Thãi ¨n ch¬i xa xØ cña chóa TrÞnh vµ c¸c quan l¹i hÇu cËn ®­îc miªu t¶ th«ng qua c¸c chi tiÕt nµo?
? Nh÷ng chi tiÕt diÔn t¶ thó ch¬i ®Ìn ®uèc cña chóa?
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch kÓ, t¶ cña t/g? nãi lªn ®iÒu g×?
? C¸i thó ch¬i c©y c¶nh ®­îc ghi l¹i b»ng nh÷ng h/a nµo?
H: Em hiÓu nh­ thÕ nµo lµ “tr©n cÇm dÞ thó”, “cæ méc qu¸i th¹ch” ?
? §Ó cã nh÷ng thø Êy chóa dïng b»ng c¸ch nµo?
- Ph¸t hiÖn chi tiÕt.
* X©y dùng ®×nh ®µi cø liªn miªn.
* ... uÈn bÞ xong.
- Mét anh hïng l·o luyÖn cã nhiÒu s¸ch l­îc ®óng ®¾n.
- Dïng c¸ch ®¸nh bÊt ngê, bÝ mËt.
H: NhËn xÐt nghÖ thuËt miªu t¶ trËn ®¸nh? T¸c dông? KÕt qu¶ trËn ®¸nh ntn?
- HS nhËn xÐt: miªu t¶, trÇn thuËt ch©n thùc cã mµu s¾c sö thi.
L: §äc nh÷ng c©u v¨n miªu t¶ c¶nh vua QT ra trËn? t/g chñ yÕu dïng kiÓu c©u nµo? NhËn xÐt vÒ h/a nµy?
GV b×nh thªm vÒ h×nh t­îng ng­êi anh hïng trong chiÕn trËn.
H: Qua toµn bé ®o¹n trÝch em c¶m nhËn ®­îc ®iÒu g× vÒ ng­êi anh hïng NguyÔn HuÖ?
- Dïng c©u kÓ.
-hs nghe.
- §¸nh gi¸.
-> Oai phong, LÉm liÖt trong chiÕn trËn.
-> TÝnh c¸ch m¹nh mÏ, qu¶ c¶m, trÝ tuÖ s¸ng suèt, nh¹y bÐn, tµi dông binh nh­ thÇn; lµ n¬i tæ chøc vµ linh hån cña chiÕn c«ng vÜ ®¹i.
H: T¹i sao t¸c gi¶ vèn trung thµnh víi nhµ Lª l¹i cã thÓ viÕt thùc vµ hay nh­ thÕ vÒ NguyÔn HuÖ?
* Th¶o luËn
- Quan ®iÓm ph¶n ¸nh hiÖn thùc cña c¸c t¸c gi¶ lµ t«n träng sù thùc lÞch sö vµ ý thøc d©n téc.
=> c¸ch t¶ ch©n thùc, hµo hïng, tù hµo
H: Em hiÓu g× vÒ nh©n vËt T«n SÜ NghÞ?
* Tr×nh bµy suy nghÜ.
-> kÐo qu©n sang An Nam lµ nh»m lîi Ých riªng, l¹i kh«ng muèn tèn nhiÒu x­¬ng m¸u. Ngoµi ra h¾n cßn kiªu c¨ng, tù m·n, chñ quan khinh ®Þch.
2. Sù th¶m b¹i cña qu©n t­íng nhµ Thanh vµ vua t«i nhµ Lª.
a. Qu©n t­íng nhµ Thanh.
H: Sù th¶m b¹i cña qu©n t­íng nhµ Thanh ®­îc t¸c gi¶ miªu t¶ nh­ thÕ nµo?
? è phËn cña chóng ntn? Sù thua ch¹y cña chóng gîi ta nhí ®Õn nhøng chiÕn th¾ng nµo trong ls? (Lª Lîi chèng qu©n Minh).
- Ph¸t hiÖn.
- T«n SÜ NghÞ sî mÊt mËt, ngùa kh«ng kÞp ®ãng yªn, ng­êi kh«ng kÞp mÆc ¸o gi¸p chuån tr­íc qua cÇu phao.
- Qu©n ai nÊy ®Òu rông rêi, sî h·i, xin hµng, bá ch¹y to¸n lo¹n, giµy xÐo lªn nhau mµ chÕt... bá ch¹y, tranh nhau qua cÇu r¬i xuèng s«ng chÕt.
-ThÊt b¹i th¶m h¹i do.
 Chñ quan.
 ChiÕn tranh phi nghÜa.
 §éi qu©n TS m¹nh.
H: Em hiÓu g× vÒ Lª Chiªu Thèng?
gv ®äc thªm ®o¹n trÝch trong s¸ch v¨n 9 cò.
-> Tªn vua “câng r¾n c¾n gµ nhµ”
b. Sù th¶m h¹i cña vua t«i nhµ Lª.
H: Sè phËn th¶m b¹i cña vua t«i nhµ Lª ®­îc miªu t¶ nh­ thÕ nµo?
* Ph¸t hiÖn.
- Chiªu Thèng véi cïng bän th©n tÝn “ ®­a Th¸i hËu ra ngoµi”, ch¹y b¸n sèng b¸n chÕt, c­íp thuyÒn d©n, Êy ngµy kh«ng ¨n.
- §uæi kÞp T«n SÜ NghÞ, vua t«i nh×n nhau than thë, o¸n giËn ch¶y n­íc m¾t.
- ChÞu sØ nhôc, ª hÌn.
H: Ngßi bót cña t¸c gi¶ khi miªu t¶ hai cuéc th¸o ch¹y cã g× kh¸c biÖt? H·y gi¶i thÝch v× sao cã sù kh¸c biÖt ®ã?
* Th¶o luËn 3’, trình bày.
- Cuéc th¸o ch¹y cña qu©n t­íng nhµ Thanh ®­îc miªu t¶ kh¸ch quan trong ®ã Èn chøa sù h¶ hª, sung s­íng cña ng­êi th¾ng trËn. 
- Miªu t¶ cuéc th¸o ch¹y cña vua t«i nhµ Lª mang c¶m høng chñ quan, ngËm ngïi, mñi lßng tr­íc sù sôp ®æ cña v­¬ng triÒu mµ hä tõng thê phông.
* Ho¹t ®éng 4: ghi nhí
 - Thêi gian dù kiÕn: 7 phót.
 - Môc tiªu: N¾m ®­îc néi dung, nghÖ thuËt, c¸c nh©n vËt trongtruyÖn.
 - Ph­¬ng ph¸p : vÊn ®¸p, thuyÕt tr×nh, b×nh gi¶ng.
 - KÜ thuËt: KÜ thuËt kh¨n tr¶i bµn.
H: Qua phần vừa tìm hiểu em rút ra được những nét nghệ thuật đặc sắc nào?
H: Håi thø 14 cña “HLNTC” mang l¹i cho em nh÷ng hiÓu biÕt g×?
Thảo luận bàn 3’, trình bày.
Hs trình bày.
3/Nghệ thuật:
-Lựa chọn trình tự kể theo diễn biến các sự kiện lịch sử.
- Khắc hoạ nhân vật lịch sử( người anh hùng Nguyễn Huệ, hình ảnh bọn giặc xâm lược, hình ảnh vua tôi Lê Chiêu Thống) với ngôn ngữ kể, tả chân thật, sinh động)
- Có giọng điệu trần thuật thể hiện thái độ của các tác giả với vương triều nhà Lê, với chiến thắng của dân tộc và với bọn giặc cướp nước.
4/ Ý nghĩa văn bản:
Văn bản ghi lại hiện thực lịch sử hào hùng của dân tộc ta và hình ảnh người anh hùng Nguyễn Huệ trong chiến thắng mùa xuân năm Kỉ Dậu (1789)
H: V× sao “Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ” ®­îc xem lµ tiÓu thuyÕt lÞch sö?
Gäi hs ®äc ghi nhí.
- HS nhËn xÐt.
- HS ®äc ghi nhí.
III/Tæng kÕt
* Ghi nhí/sgk
4. Bµi tËp cñng cè: Khoanh trßn vµo ch÷ c¸i ®Çu c©u tr¶ lêi ®óng.
1. Tªn t¸c phÈm "Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ" cã nghÜa lµ g×?
A. Vua Lª nhÊt ®Þnh thèng nhÊt ®Êt n­íc.	
	B. ý chÝ thèng nhÊt ®Êt n­íc cña vua Lª.
C. Ghi chÐp viÖc vua Lª thèng nhÊt ®Êt n­íc.	
D. ý chÝ tr­íc sau nh­ mét cña vua Lª.
2. NhËn xÐt nµo sau ®©y kh«ng ®óng víi ND håi thø 14 cña “ Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ”?
A. Ca ngîi vÎ ®Ñp tuyÖt vêi cña h×nh t­îng ng­êi anh hïng Quang Trung - NguyÔn HuÖ.
B. Nãi lªn nh÷ng thÊt b¹i th¶m h¹i cña qu©n t­íng nhµ Thanh.
C. M« t¶ sè phËn bi ®¸t, nhôc nh· cña vua t«i Lª Chiªu Thèng.
D. KÓ vÒ lÞch sö ®Êt n­íc vµo giai ®o¹n TK 17.
 - Cho hs quan s¸t ¶nh “T­îng QT t¹i gß §èng §a.
5. Hướng dẫn học ở nhà: 
 -H·y viÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n miªu t¶ chiÕn c«ng thÇn tèc cña vua Quang Trung?
 - Häc ghi nhí / sgk, n¾m ®­îc ND, NT cña v¨n b¶n.
 - HiÓu vµ dïng ®­îc 1 sè tõ HV th«ng dông ®­îc sö dông trong vb. 
 - ChuÈn bÞ “Sù ph¸t triÓn cña tõ vùng” (tiÕp): t×m hiÓu VD trong sgk.
Tuaàn 5 - TiÕt 25. Ngày soạn: 14 /9/2011 - Ngày dạy: 16 /9/2011
Sù ph¸t triÓn cña tõ vùng (tiÕp)
I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
N¾m ®­îc thªm hai c¸ch quan träng ®Ó ph¸t triÓn tõ vùng tiÕng ViÖt lµ t¹o tõ ng÷ míi vµ m­în tõ ng÷ tiÕng n­¬c ngoµi.
II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG:
1. Kiến thức: 
- HiÓu ®­îc viÖc t¹o tõ ng÷ míi vµ m­în tõ ng÷ cña tiÕng n­íc ngoµi còng lµ c¸ch quan träng ®Ó ph¸t triÓn tõ vùng tiÕng ViÖt.
- N¾m ®­îc viÖc t¹o tõ ng÷ míi. ViÖc m­în tõ ng÷ tiÕng n­íc ngoµi.
2. Kĩ năng: 
- RÌn kÜ n¨ng sö dông vµ t¹o thªm tõ míi.
- NhËn biÕt tõ ng÷ míi ®­îc t¹o ra vµ nh÷ng tõ m­în tiÕng n­íc ngoµi.
- Sö dông tõ m­în tiÕng n­íc ngoµi phï hîp.
3. Thái độ:
- Gi¸o dôc HS ý thøc gi÷ g×n sù trong s¸ng cña tiÕng ViÖt.
III. CHUẨN BỊ:
 *GV: - B¶ng phô ghi bµi tËp cñng cè.
 - T×m thªm c¸c vÝ dô.
 *HS: - Häc l¹i bµi cò theo y/c.
 - ChuÈn bÞ cuèn tõ ®iÓn HV.
IV. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY-HỌC:
1. æn ®Þnh tæ chøc:
2. KiÓm tra bµi cò: ?Em ®· häc vÒ sù ph¸t triÓn cña tõ vùng theo nh÷ng c¸ch nµo? Dïng nh÷ng ph­¬ng thøc nµo? ch÷a bµi tËp 2,4/57.
3. Tæ chøc d¹y vµ häc bµi míi:
Ho¹t ®éng 1: Giíi thiÖu bµi (t¹o t©m thÕ).
Môc tiªu: T¹o t©m thÕ vµ ®Þnh h­íng chó ý.
 Ph­¬ng ph¸p: VÊn ®¸p, ThuyÕt tr×nh (?).
 Thêi gian: 2 phót.
* Sù ph¸t triÓn cña tõ vùng diÔn ra tr­íc hÕt theo c¸ch ph¸t triÓn nghÜa cña tõ thµnh tõ nhiÒu nghÜa trªn c¬ së nghÜa gèc, ngoµi ra cßn cã c¸ch kh¸c lµ ph¸t triÓn sè l­îng c¸c tõ ng÷ b»ng 2 c¸ch mµ chóng ta sÏ häc sau:
Ho¹t ®éng 2, 3, 4: T×m hiÓu bµi (§äc, quan s¸t vµ ph©n tÝch, gi¶i thÝch c¸c vÝ dô, kh¸i qu¸t kh¸i niÖm, 
Môc tiªu: HS n¾m ®­îc c¸c c¸ch ph¸t triÓn tõ vùng.
Ph­¬ng ph¸p: VÊn ®¸p; Nªu vÊn ®Ò, thuyÕt tr×nh...
KÜ thuËt: Phiªó häc tËp (vë luyÖn tËp Ng÷ v¨n), Kh¨n tr¶i bµn, ®éng n·o.
Thêi gian: 20 phót – 25 phót. 
TG
Ho¹t ®éng cña GV
Ho¹t ®éng cña HS
Néi dung
10’
 H­íng dÉn HS t×m hiÓu t¹o tõ ng÷ míi.
B. Ph¸t triÓn sè l­îng tõ ng÷
I. T¹o tõ ng÷ míi.
+ §äc vd?
- §äc vd 1, 2 (b¶ng phô)
H: H·y cho biÕt trong thêi gian gÇn ®©y cã nh÷ng tõ ng÷ nµo ®­îc cÊu t¹o trªn c¬ së c¸c tõ sau: “®iÖn tho¹i”, “kinh tÕ”, “së h÷u”, “tri thøc”, “®Æc khu”,”trÝ tuÖ”? 
H: Gi¶i thÝch nghÜa cña nh÷ng tõ ng÷ míi cÊu t¹o ®ã?
* Th¶o luËn.
- §iÖn tho¹i di ®éng; kinh tÕ tri thøc; ®Æc khu kinh tÕ; Sö h÷u trÝ tuÖ.
- HS gi¶i nghÜa, nhËn xÐt.
- VD 1:
+ §iÖn tho¹i di ®éng: §iÖn tho¹i v« tuyÕn nhá mang theo ng­êi, ®­îc sö dông trong vïng phñ sãng cña c¬ së cho thuª bao.
+ Kinh tÕ tri thøc: NÒn kinh tÕ dùa chñ yÕu vµo viÖc s¶n xuÊt, l­u th«ng, ph©n phèi c¸c s¶n phÈm cã hµm l­îng tri thøc cao.
+ §Æc khu kinh tÕ: Khu vùc dµnh riªng ®Ó thu hót vèn vµ c«ng nghÖ n­íc ngoµi víi nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i.
+ Së h÷u trÝ tuÖ: QuyÒn së h÷u ®èi víi s¶n phÈm do ho¹t ®éng trÝ tuÖ.
H: Trong tiÕng ViÖt cã nh÷ng tõ ®­îc cÊu t¹o theo m« h×nh (x + tÆc). H·y t×m nh÷ng tõ ng÷ míi xuÊt hiÖn theo cÊu t¹o m« h×nh ®ã?
*Th¶o luËn
- L©m tÆc, tin tÆc
- kh«ng tÆc
- nghÞch tÆc ...
H: Ta cã thÓ t¹o tõ ng÷ míi b»ng c¸ch nµo? Môc ®Ých?
- NhËn xÐt chung -> rót ra ghi nhí 1
* Ghi nhí/sgk
H­íng dÉn HS t×m hiÓu môc II.
II. M­în tõ ng÷ cña tiÕng n­íc ngoµi.
H: §äc VD
- §äc vÝ dô 1
H: H·y t×m tõ H¸n ViÖt trong hai ®o¹n trÝch?
- Ph¸t hiÖn.
Nh÷ng tõ H¸n ViÖt :
a. thanh minh, lÔ, tiÕt, t¶o mé, héi, ®¹p thanh, yÕn anh, bé hµnh, xu©n, tµi tö, giai nh©n.
b. b¹c mÖnh, duyªn, phËn, thÇn, linh, chøng gi¸m, thiÕp, ®oan trang, tiÕt, trinh b¹ch, ngäc.
- §äc vÝ dô 2.
H: Trong tiÕng ViÖt dïng nh÷ng tõ nµo ®Ó chØ nh÷ng kh¸i niÖm trªn? nguån gèc?
- HS tr¶ lêi. 
a. AIDS
b. Marketing Anh
H: Nh÷ng tõ nµy cã nguån gèc tõ ®©u?
-> N­íc ngoµi.
H: Tõ 2 vÝ dô trªn em rót ra nhËn xÐt g× vÒ c¸ch ph¸t triÓn tõ ng÷?
- Rót ra nhËn xÐt.
- §äc ghi nhí.
* Ghi nhí /74.
Ho¹t ®éng 5: LuyÖn tËp, cñng cè.
Ph­¬ng ph¸p : VÊn ®¸p gi¶i thÝch
KÜ thuËt : Kh¨n tr¶i bµn, dïng c¸c phiÕu .
Thêi gian : 15-20 phót.
III. LuyÖn tËp
- §äc cÇu bµi tËp 1 -> lµm miÖng
Bµi tËp 1/74.
H: T×m hai m« h×nh cã kh¶ n¨ng t¹o ra nh÷ng tõ ng÷ míi nh­ kiÓu: x + tÆc?
- x + tr­êng: chiÕn tr­êng, c«ng tr­êng, n«ng tr­êng, ng­ tr­êng.
- X + ho¸: « -xi ho¸, l·o ho¸.
H: T×m 4 tõ ng÷ míi ®­îc dïng phæ biÕn gÇn ®©y nhÊt nãi vÒ m«i tr­êng vµ gi¶i thÝch nghÜa nh÷ng tõ nµy?
Chia líp thµnh 4 nhãm -mçi nhãm t×m mét tõ ng÷
- §äc yªu cÇu bµi tËp 2 
-> Th¶o luËn, tr¶ lêi.
(vd: s¸ch ®á, rõng t¸i sinh, ch­¬ng tr×nh 3R)
Bµi tËp 2/74.
- C¬m bôi: c¬m gi¸ rÎ t¹m bî.
- CÇu truyÒn h×nh: h×nh thøc truyÒn h×nh t¹i chç cuéc giao l­u ®èi tho¹i ë ®Þa ®iÓm c¸ch xa nhau.
H: Nªu v¾n t¾t c¸ch ph¸t triÓn tõ vùng? Th¶o luËn vÊn ®Ò ®· nªu?
- §äc yªu cÇu bµi tËp 4 
-> th¶o luËn, tr¶ lêi.
- Tõ vùng cña mét ng«n ng÷ kh«ng thÓ kh«ng thay ®æi v× TG TN+XH xung quang ta lu«n vËn ®éng ph¸t triÓn -> nhËn thøc vÒ nã còng vËn ®éng ph¸t triÓn
VD: Khi xuÊt hiÖn lo¹i ph­¬ng tiÖn ®i l¹i 2 b¸nh ch¹y b»ng ®éng c¬ -> cã tõ ng÷ biÓu thÞ lµ xe g¾n m¸y
Bµi tËp 4/74.
.
Cñng cè:
 GV ®äc thªm bµi ®äc thªm sgk /74
 - §­a ra b¶ng phô: X¸c ®Þnh tõ nµo kh«ng ph¶i tõ HV?
 A.TÕ c¸o B. Niªn hiÖu
 C. Hoµng ®Õ D.Trêi ®Êt
V. H­íng dÉn HS häc ë nhµ: 
- Lµm bµi tËp 3.
- ChuÈn bÞ bµi “TruyÖn KiÒu cña NguyÔn Du”: §äc, tr¶ lêi c©u hái sgk
 T×m ®äc vÒ truyÖn KiÒu
RÚT KINH NGHIỆM:
..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................