Giáo án Ngữ văn lớp 7 - Tiết 105, 106: Sống chết mặc bay (Phạm Duy Tốn)

Tuần 27
Tiết :105,106 SỐNG CHẾT MẶC BAY 
Ngày:24/03/08 (Phạm Duy Tốn)
A/ Mục tiêu : -Giúp hs hiểu được giá trị hiện thực ,nhân đạo và những thành công nghệ thuật truyện ngắn “sống chết mặc bay’’
-Nắm được nội dung và nghệ thuật của văn bản
B/ Chuẩn bị -Gv: giáo án,bảng phụ,tài liệu tham khảo,tranh ảnh
 -Hs: Dụng cụ học tập,xem bài trước ở nhà ,xem các câu hỏi tìm hiểu văn bản
C/ Tiến trình
1/Ổn định lớp
2/Ktbc ?Thế nào là phép lập luận giải thích
3Bài mới
 Phương pháp
 Nội dung 
 Bổ sung
HĐ1: Hướng dẫn tìm hiểu chung
-Hs đọc phần chú thích*
-Hướng dẫn đọc văn bản
?Bố cục của văn bản có thể chia như thế nào 
HD2:Hướng dẫn tìm hiểu chi tiết 
?Hoàn cảnh tự nhiên được miêu tả qua những chi tiết nào 
?Cảnh hộ đê được mô tả bằng những âm thanh nào 
?Ngôn n gữ miêu tả có gì đặc sắc
?Cảnh tương này như thế nào
?Sự việc diễn biến như thế nào, cấp độ tăng giảm
GV :Gần một gời đêm lẽ ra đang yên giấc,nhưng ở đây con người đang từng giây từng phút đối mặt với sự hiểm nguy,đội mưa độ gió vất vả,căng thẳng giữ lấy đê(tài sản tính mạng).Kết quả cho thấy sự bất lực của sức người trước sức trời ,sự yếu kém của thế đê trước thế nước →thiên tai đang từng lúc giáng xuống,đe dọa cuộc sống người dân
?Nguời dân đang khốn khổ như thế,còn quan phụ mẫu đang ở đâu,làm gì?
?Cảnh này đối lặp với cảnh trên như thế nào(qua những chi tiết nào,hình ảnh tư thế,đồ dùng âm thanh)
?Hãy chỉ ra hai hình ảnh đối lập tiêu biểu giữa dân và quan 
-Như dàn sâu lũ kiến ở trên đê><như thần như thánh ở trong đình 
→Qua cách đối lập này cho ta thấy rõ sự bất công trong xã hội : quan lại xa hoa,hưởng thụ><nhân dân đối kém nhọc nhằn.Qua đó cho ta thấy tác giả đã phê phán bọn quan lại và xót thương tình cảnh của nhân dân,thể hiện tinh thần nhân đạo của tác giả
?Tác giả cho biết thêm gì về tính cách của quan phủ,thể hiện ở những từ ngữ nào
-Đam mê cờ bạc vô trách nhiệm 
+Dở ván bài chưa hết hội →mặc kệ trời long đất lở,đê vở dân trôi
+Nước sông dù nguy không bằng nước cờ cao thấp
+Một nước bài cao không bằng mấy mươi đê lở, ruộng ngập
-Tác giả chứng minh điều đó qua việc kể chuyện đánh tổ tôm của quan ,tình thế đê càng nguy càng thể hiện rõ sự đam mê cờ bạc của quan,cùng với bản chất vô lương tâm “lòng lang dạ thú”vô trách nhiệm
?Bản chất đó được bôc lộ qua những chi tiết nào 
-Chơi bài-dân đang cứu đê
-Điềm nhiên-tiếng kêu vang trời dậy đất
-Gắt: “Mặc kệ”-(nói khẻ “bẩm”,dễ có khi đê vỡ)”
-Giục mọi người tiếp tục cuôc chơi
-Quát “Đê vỡgì nữa à?” →giục tiếp cuộc chơi→vỗ tay kêu to,vừa cười vừa nói “ù thông tôm.điếu mày”
?Hình thức ngôn ngữ nỗi bật ở đây là gì qua đó cho ta thấy tên quan phủ là người như thế nào
-Hắn vui sướng cực độ,đó là niề vui phi nhân tính,niềm vui của một kẻ “lòng lang dạ thú”
-Ngôn ngữ đối thoại-tàn nhẫn,vô lương tâm,vô trách nhiệm trước tính mạng người dân .
?Cảnh vỡ đê được mô tả như thế nào 
-Nước tràn linh láng ,xoáy thành vực sâu,nhà cửa bị trôi,lúa bị ngập,kẻ sống không chổ ở,kẻ chết kgông nơi chôn,bơ vơ sầu thảm.
HĐ3: Hd tổng kết
?Em cảm nhận như thế nào về giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện
-Hs thảo luận trả lời
-Gv chốt lại
-Hs đọc ghi nhớ
I/Tìm hiểu chung
1/Tác giả ,tác phẩm
2/Đọc và tìm hiểu chú thích 
3/Bố cục
-p1: “Từ đầu.hỏng mất”:nguy cơ vỡ đê và sự chống đỡ của người dân
-p1: “Tiếp theo.điếu, mày”:cảnh quan phủ cùng nha lại đánh tổ tôm trong khi “hộ đê”
-p3: Còn lại: cảnh đê vỡ
II/Hướng dẫn tìm hiểu chi tiết 
1/Cảnh người dân bảo vệ đê trước nguy cơ bị vỡ
-Hoàn cảnh:+gần một giờ đêm
 +mưa tầm tả nước lên 
 +đê bị thẩm lậu
-Hình ảnh: “kẻ thì thuổngchuột lột”
-Tiếng trống ốc dồn dập,tiếng người gọi nhau xao xác 
-Từ láy tượng hình (bì bõm,lướt thướt,xao xác tầm tả,cuồn cuộn)
-Câu đặc biệt (gần một giờ đêm) kết hợp biểu cảm (than ôi! lo thay! Nguy thay)
-Cảnh tương: nhốn nháo căng thẳng ,hối hả chen chúc, nhếch nhác thảm hại
-Cấp độ tăng dần
+Người mệt ><mưa trút nước cuồn cuộn bốc lên →cấp độ nguy hiểm ngày càng tăng(nghệ thuật tăng cấp)
→Thiên tai đang từng lúc giáng xuống,đe dọa cuộc sống người dân.
2/Cảnh quan phụ mẫu đang chơi tổ tôm
-Hình ảnh:+đình cao vững chãi
 +đèn sáng,kẻ hầu hạ rộn ràng
 -Quan phụ mẫu:+tư thế :uy nghi chễm chện,có kẻ hầu hạ (gãi quạt)
+đồ dùng :yến hấp đường phèn,khay khảm,hợp đồi mồi,trầu vàng tâm bông..
→Quý phái, sang trọng, xa rời cuộc sống nhân dân .
-Âm thanh lúc mau lúc khoan,ung dung êm ái vui vẻ dịu dàng 
→Tĩnh mịch, nghiêm trang,tôn kính ,nhàn nhã ,đường bệ.→Đối lập hoàn toàn với cảnh vất vả của người dân.(nghệ thuật tương phản)
-Diễn biến cuộc chơi của quan
+Ù thông 
-Chờ ù-điềm nhiên→gắt (mặc kệ) →quát giục→ “cười:
- “Ù thông tôm, chi chi nảy !Điếu,mày!”
-Độ đam mê tổ tôm gắn với bản chất vô trách nhiệm,vô lương tâm mỗi lúc một tăng (nghệ thuật tăng cấp)
3/Cảnh đê vỡ
-Đê vỡ- nhân dân lầm than
III/Tổng kết
1/Nội dung
a.Phản ánh hiện thực :-Cuộc sống ăn chơi hưởng lạc vô trách nhiệm của bọn quan lại và cảnh sống cơ cực lầm than của nhân dân trong xã hội cũ
b.Nhân đạo:-Thể hiện niềm cảm thương của tác giả trước cuộc sống của người dân do thiên tai và do thái độ vô trách nhir65m của nhà cầm quyền.
-Phê phán ,lên án lối sống vô trách nhiệm của bọn cầm quyền trước cuộc sống của người dân 
2/Giá trị nghệ thuật
-Kết hợp thành công phép tương phản và tăng cấp.
-ngôn ngữ sing động,thể hiện cá tính,bản chất nhân vật 
*Ghi nhớ(sgk/83)
 *Củng cố:- Em có suy nghĩ gì qua văn bản “Sống chết mặc bay”
 *Dặn dò : -Học thuộc bài 
-Xem bài mới “cách làm bài văn lập luận giải thích”
+Tìm hiểu bài tập 
 *Rút kinh nghiệm
.