Giáo án Ngữ văn lớp 9 - Chiếc lược ngà

Tuần 15 	Ngày soạn:22/11/2011
Tiết 71+72+73	Ngày dạy: 29/11/2011
CHIẾC LƯỢC NGÀ
	(Nguyễn Quang Sáng)
I Mục tiêu: Giúp HS:
1. Kiến thức:
-Nhân vật ,sự kiện ,cốt truyện trong một đoạn truyện Chiếc lược ngà
-Tình cảm cha con sâu nặng trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh .
-Sự sáng tạo trong nghệ thuật xây dựng tình huống truyện ,miêu tả tâm lí nhân vật.
2. Kĩ năng :
-Đọc-hiểu văn bản truyện hiện đại sáng tác trong thời kì chống Mĩ cứu nước .
-Vận dụng kiến thức về thể loại và kết hợp các phương thức biểu đạt trong tác phẩm tự sự để cảm nhận một văn bản truyện hiện đại.
 3.Thái độ : 
- Giáo dục HS lòng kính yêu cha mẹ, tình yêu gia đình, quê hương, đất nước.
II. Chuẩn bị :
 -GV: Nghiên cứu kĩ văn bản ở sách chuẩn kiến thức,SGK + SGV để soạn bài.
 - HS: Đọc kĩ văn bản và trả lời câu hỏi trong bài.
III. Tiến trình tổ chức các hoạt động:
 1.Ổn định lớp:
 2. Kiểm tra bài cũ:- Nêu những nét đẹp của anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long.
 3. Bài mới: 
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung
HĐ 1: Khởi động:Phương pháp thuyết trình.
HĐ 2:Phương pháp vấn đáp
- HS đọc chú thích sgk
- ? Nêu vài nét về tác giả ? 
-HS trả lời ,lớp nhận xét
- ?Nêu vài nét về tác giả tác phẩm ?
-HS trả lời ,lớp nhận xét
-GV nhấn mạnh những nét cơ bản về tác giả, tác phẩm.
- GV hướng dẫn HS đọc, đọc mẫu một đoạn, gọi 2,3 HS đọc lần lượt hết tác phẩm.
- HS tìm hiểu phần chú thích trong sgk.
-?Hãy kể tóm tắt cốt truyện của đoạn trích?
- HS trình bày, GV nhận xét.
-? Đoạn trích đã tạo ra mấy tình huống? Đó là những tình huống nào? Mục đích của những tình huống đó là gì?
- HS trả lời.
- Lớp nhận xét, bổ sung.
- GV nhận xét, bổ sung kết luận.
(Chuyển tiết 72)
HĐ 3:Phương pháp vấn đáp,kĩ thuật động não,phương pháp thuyết trình 
- GV giới thiệu đôi nét về gia đình ông Sáu.
- ?Tìm những từ ngữ, hình ảnh chứng tỏ bé Thu không nhận ông Sáu là cha? Tâm trạng của Thu trong những tình huống đó như thế nào?
-HS trả lời ,lớp nhận xét,bổ sung.
-GV nhận xét và bổ sung và thuyết trình. 
-?Vì sao Thu lại có những phản ứng như vậy? Đó có phải là thái độ hỗn láo không?
-?Tính ương ngạnh của bé Thu có đáng trách không ? vì sao ?
-HS trả lời ,lớp nhận xét,bổ sung.
-GV nhận xét và bổ sung và thuyết trình. 
-? Qua đó em có nhận xét gì về tâm lí, tính cách, tình cảm của Thu?
-Học sinh thảo luận theo cặp(3phút)
-Đại diện các cặp trả lời.
-Giáo viên nhận xét ,chốt ý.
-? Tìm những từ ngữ, thể hiện sự thay đổi thái độ của Thu khi nhận ra ông Sáu là cha?
-HS trả lời ,lớp nhận xét,bổ sung.
-GV nhận xét và bổ sung 
-?Từ thái độ đó Thu đã có những hành động như thế nào?
- ? Vì sao Thu lại có thái độ như vậy? Lúc này trong Thu đang diễn. ra điều gì?
-HS trả lời ,lớp nhận xét,bổ sung và thuyết trình.
-GV nhận xét và bổ sung 
- ? Vì sao người kể lại có tâm trạng “như có bàn tay ai nắm lấy trái tim mình”?
- HS phát biểu, GV nhận xét, liên hệ.
- ?Em cảm nhận gì về Thu ?
-Học sinh thảo luận theo cặp(3phút)
-Đại diện các cặp trả lời.
-Giáo viên nhận xét ,chốt ý.
-?Em cảm nhận gì nghệ thuật xây dựng nhân vật của tác giả?
-HS trả lời ,lớp nhận xét,bổ sung.
-GV nhận xét và bổ sung 
(Chuyển tiết 73)
-? Ông Sáu mang tâm trạng như thế nào khi lần đầu tiên gặp con?? 
-HS trả lời ,lớp nhận xét,bổ sung.
-GV nhận xét và bổ sung 
-?Những ngày đoàn tụ ông Sáu làm gì?
-HS trả lời ,lớp nhận xét,bổ sung.
-GV nhận xét và bổ sung và thuyết trình.
- ? Ông Sáu mang theo tâm trạng gì trong những ngày xa con? Ông đã dồn tình thương con vào việc gì?
- ?Ông Sáu ước nguyện điều gì? Ông có thực hiện được ước nguyện đó không? 
-?Qua đó phản ánh điều gì?
- GV bình, liên hệ, giáo dục.
- ? Cảm nhận của em về tình cha con của ông Sáu?
.HĐ 3. Phương pháp vấn đáp
- ? Em hãy khái quát lại nghệ thuật của văn bản ?
-HS trả lời ,lớp nhận xét.
-GV nhận xét và bổ sung 
- ? Em hãy khái quát lại nội dung của văn bản ?
- HS đọc ghi nhớ sgk.
 I.Tìm hiểu chung:
1. Tác giả - tác phẩm:
 -Tác giả : 
- Nguyễn Quang Sáng sinh năm 1932, quê ở An Giang . Là nhà văn quân đội, trưởng thành từ trong hai cuộc kháng chiến.
- Năm 1954 bắt đầu viết văn, ông viết nhiều thể loại : truyện ngắn, tiểu thuyết, kịch và hầu như chỉ viết về cuộc sống và con người Nam Bộ trong hai cuộc kháng chiến cũng như sau hòa bình
-Tác phẩm: Viết năm 1966 tại chiến trường Nam Bộ 
2. Đọc và tìm hiểu chú thích.
-Đọc:
-Chú thích:
3. Tóm tắt văn bản:
- Tình huống 1: Hai cha con ông Sáu gặp nhau sau 8 năm xa cách nhưng bé Thu không nhận cha. Đến lúc nhận ra thì ông Sáu phải lên đường.→ Tình cảm của Thu dành cho ông Sáu.
- Tình huống 2: Ở chiến khu, ông Sáu làm cây lược ngà để tặng con nhưng ông đã hi sinh khi chưa trao được món quà ấy cho con.→ Tình cảm của ông Sáu dành cho Thu.
II. Phân tích:
1. Diễn biến tâm lí và tình cảm của bé Thu trong lần cha về thăm nhà
a. Thái độ và hành động của Thu trước khi nhận ông Sáu là cha
-Hốt hoảng, mặt tái đi, rồi vụt chạy, kêu thét lên khi gặp ông Sáu → sợ hãi, xa lánh.
-Gọi trống không, không chịu nhờ chắt nước nồi cơm to đang sôi, hất trứng cá khi ông Sáu gắp cho → ương ngạnh.
-Bị đánh bỏ về nhà ngoại cố ý khua dây cột xuồng kêu rổn rảng thật to → bất cần
=>Tâm lí tự nhiên, thể hiện cá tính mạnh mẽ, tình cảm sâu sắc, chân thật Thu dành cho ông Sáu.
b. Thái độ và hành động của Thu khi nhận ra cha
- Nghe bà kể nó nằm im, lăn lộn , thỉnh thoảng lại thở dài như người lớn không ngủ được 
- Đôi mắt mênh mông
- Khuôn mặt sầm lại.
- Gọi thét “ba”, “vừa kêu vừa chạy xô tới, nhanh như con sóc...nó run run”
→ Ân hận , hối tiếc, tình yêu và nỗi nhớ ba bùng ra mạnh mẽ, cuống quýt
=>Tình cảm thật sâu sắc, mạnh mẽ, nhưng cũng thật dứt khoát, rạch ròi.Ơ Thu còn có nét cá tính là sự cứng cỏi đến mức tưởng như ương ngạnh, nhưng Thu vẫn là đứa trẻ ngây thơ và hồn nhiên
→ Sự am hiểu tâm lí trẻ thơ của nhà văn. 
2. Tình cảm cha con sâu nặng ở ông Sáu
-Lần đầu tiên gặp con:
+Thuyền chưa cập bến ,ông Sáu đã nhảy thót lên bờ ,vừa gọi vừa chìa tay đón con.
-Những ngày đoàn tụ:
+Ông Sáu quan tâm ,chờ đợi con gái gọi mình là cha.
- Những ngaỳ xa con:
+ Ân hận vì đánh con.
+ Làm cây lược ngà để tặng con.
→ Hi sinh khi chưa kịp trao cho con.
=> Phản ánh hiện thực khắc nghiệt của chiến tranh.
=>Tình cha con thắm thiết, sâu nặng của cha con ông Sáu
III. Tổng kết : 
*Ghi nhớ SGK/202
4 .Củng cố: 
* HS làm BTTN trên bảng phụ.
 1. Sự ương ngạnh của bé Thu khi không nhận ông Sáu là cha là một thái độ rất đáng trách.
 a. Đúng.	b. Sai
 2. Chiếc lược ông Sáu làm để tặng con được làm bằng chất liệu gì?
 a. Gỗ thông.	b. Sắt máy bay.
 c. Ngà voi. 	d. Tất cả đều sai.
 3. Dòng nào sau đây không phù hợp với nghệ thuật của đoạn trích?
 a. Xây dựng cốt truyện chặt chẽ, có nhiều yếu tố bất ngờ nhưng thích hợp.
 b. Xây dựng tình huống truyện để nhân vật bộc lộ tình cách, tâm lí.
 c. Xây dựng nhân vật người kể chuyện thích hợp.
 d. Xây dựng nhân vật bằng nghệ thuật tả cảnh ngụ tình, độc thoại nội tâm.
 * Đáp án: 
 Câu 1 – a; câu 2 – c; câu 3 – d.
 5.Dặn dò:
-Đọc ,nhớ những chi tiết nghệ thuật đặc sắc trong truyện.
-Nắm được những kiến thức của bài học,tìm những chi tiết chứng minh cho nội dung này.
- Về học bài, chuẩn bị tiết “Kiểm tra tiếng Việt”
IV. Rút kinh nghiệm : 
...