Giáo án Ngữ văn lớp 9 - Ôn tập về thơ

 Ngày soạn :4/3/07
Ngày dạy :5/3/07 Tiết 127 
 ÔN TẬP VỀ THƠ 
A/ Mục tiêu : - HS ôn tập hệ thống hóa kiến thức cơ bản về các tác phẫm thơ hiện đại Việt Nam trong chương trình ngữ văn 9 ; Củng cố những kiến thức về thể loại thơ trữ tình đã hình thành qua quá trình học các tác phẫm thơ trong chương trình ngữ văn 9 và các lớp dưới ; Bước đầu hình thành hiểu biết về đặc điểm, thành tựu của thơ Việt Nam từ sau 1945.
Rèn luyện kĩ năng phân tích thơ .
Giáo dục HS tình yêu cha mẹ, quê hương đất nước, kính yêu Bác Hồ .
 B/ Chuẩn bị : - Gv nghiên cứu soạn bài + Bảng phụ hệ thống ôn tập kiến thức . 
– Hs nghiên cứu soạn bài theo câu hỏi sgk.
 C/ Tiến trình thực hiện các hoạt động : 
 1/ Ổn định :
 2/ Bài cũ : Kết hợp vừa ôn vừa kiểm tra .
3/ Bài mới :
 * Hoạt động 1 : Giới thiệu bài : Nhác lại 6 bài học kì 2 và 5 bài học kì 1 từ sau cách mạng tháng tám 1945 để vào bài .
 * Hoạt động2: HD ôn tập theo bảng thống kê các tác phẫm thơ hiện đại Việt Nam .
- Nêu yêu cầu : Tên các bài thơ ; các kiến thức tối thiểu cần nhớ mỗi bài ( GV kẻ cột – Gọi từng hs đọc nội dung đã chuẩn bị ở nhà – GV chốt ý và treo bảng phụ ) 
I/ Bảng hệ thống các tác phÈm thơ hiện đại Việt Nam đã học từ đầu năm lại nay .
TT
Tên b.thơ
Tác
giả
Năm
s.tác
Thể
thơ
 Tóm tắt nội dung 
Đặc sắc nghệ
 thuật 
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
1
1
Đồng
chí 
Bài
thơ về tiểu đội 
xe 
Đồn
Thuyền đánh cá 
Bếp lửa 
Khúc hát ru
Aùnh trăng
Con cò 
Mùa xuân nho nhỏ
Viếng
Lăng
Bác
Sang
Thu
Nói với 
con
Chính
Hữu
Phạm
Tiến Duật
-Huy Cận
-Bằng 
Việt 
-Ng.
Khoa
Điềm
-Ng.
Duy
-Chế
Lan
Viên
Thanh
Hải 
-Viễn
Phương
Hữu 
Thỉnh
Y Phương
1948
1969
1958
1963
1971
1978
1962
1980
1976
1975
Sau
1975
-Tự do
-Tự do.
-Bảy chữ. 
7chữ kết hợp 8chữ-Chủ yếu 
8chữ
5chữ
Tự do
5chữ
Tự do
5chữ 
Tự do
-Tình đồng chí của những người lính dựa trên cơ sỡ cùng chung cảnh ngộ,lí tưởng chiến đấutạo nên sức mạnh ,vẻ đẹp tinh thần của người lính.
- Qua hình ảnh độc đáo những chiếc xe không kính tác giả khắc họa hình ảnh người lính lái xe trong chống Mĩ : Hiên ngang,dũng cảm, ý chí chiến đấu vì M Nam.
- Những bức tranh đẹp, rộng vì thiên nhiên,vũ trụ,người lao động
trên biển ; Cảm xúc về thiên nhiên và lao động,niềm vui trong 
cuộc sống mới .
- Những kỉ niệm đầy xúc động về tình bà cháu, lòng kính yêu, biết ơn, trân tọng bà, gia đình, quê hương . 
-Tình yêu thương con của người mẹ Tà Ôi gắn với tình yêu nước ,
tinh thần chiến đấu và khát vọng về tương lai .
- Từ hình ảnh ánh trăng gợi năm tháng đã qua của cuộc đời người lính gắn bó với thiên nhiên, đất nước bình dị, nhắc nhở sống tình nghĩa, thủy chung .
-Hình tượng con cò trong những lời ru, ca ngợi tình mẹ và ý nghĩa lời ru với đời sống mỗi con người .
- Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên, đất nước, thể hiện ước nguyện chân thành góp mùa xuân nhỏ bé của mình vào cuộc đời chung.
-Lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ với Bác trong một lần từ MN ra viếng lăng Bác .
-Biến chuyển của thiên nhiên lúc giao mùa từ hạ sang thu qua cảm nhận tinh tế của nhà thơ.
-Bằng lời trò chuyện với con bài thơ thể hiện sự gắn bó tự hào về quê hương và đạo lí của dân tộc .
-Chi tiết,hình ảnh,ngôn ngữ giản dị,chân
 Thực,biểu cảm.
- Chất liệu hiện thực sinh động, hình ảnh độc đáo giọng tự nhiên.
- Hình ảnh đẹp, sáng tạo bằng liên tưởng âm thanh khỏe khoắn . 
- Biểu cảm, miêu tả, bình luận; Hình ảnh sáng tạo .
-Khai thác điệu
ru ngọt ngào, 
trìu mến . 
- Hình ảnh bình dị, giàu ý nghĩa 
biểu tượng, giọng chân thành, nhỏ nhẹ.
-Vận dụng sáng tạo hình ảnh và giọng điệu lời ru ca dao .
-Thể thơ 5 chữ có nhạc điệu sáng tạo,tha thiết, gần dân ca,so sánh,ẩndụ
-Giọng trang trọng,tha thiết, hình ảnh ẩn dụ, ngôn ngữ bình dị, cô đúc . 
-Ngôn ngữ chính xác,gợi cảm,
-cách nói giàu hình ảnh,cụ thể,gợi cảm gợi ý nghĩa sâu xa.
 * Hoạt động3: Hd sắp xếp bài thơ đã học theo từng giai đoạn lịch sử .
-HS thảo luận nhóm 6 em – đại diện các nhóm trả lời và nhận xét bổ sung – GV ghi điểm .
?Các tác phẫm trên đã thể hiện như thế nào về cuộc sống của đất nước và tư tưởng tình cảm của con người ?
 ( 2 HS trả lời câu hỏi này )
? Ngồi nội dung trên các tác phÈm trên còn thể hiện nội dung gì nữa ?
( 3 Hs trả lời 3 ý )
 * Hoạt động 4: Hd so sánh những bài thơ có đề tài gần nhau để tìm ra điểm chung và riêng của mỗi tác phÈm .
? So sánh bài “ khúc hát ru, con cò, mây và sóng” có nét gì chung ?
? Nhận xét về cách thể hiện nội dung ở các bài đó ?
( 3 Hs trả lời 3 ý ).
?Bài “ đồng chí”, “bài thơ về tiểu đội xe không kính”, “ánh trăng” có điểm nào giống nhau về nội dung và cách thể hiện ?
? Bài “ đồng chí” về nội dung và cách thể hiện có gì khác so với bài “ ánh trăng” và “bài thơ về tiểu đội xe không kính” ?
? “ Bài thơ về tiểu đội xe không kính” có gì khác về nội dung và cách thể hiện so với “ ánh trăng” và “đồng chí”?
? Bài “ánh trăng” về nội dung và cách thể hiện có gì khác so với bài “ đồng chí” và “bài thơ về tiểu đội xe không kính” ?
* Hoạt động 5: HD so sánh về bút pháp sáng tạo hình ảnh thơ của các bài thơ trên .
? Tất cả các bài thơ trên khác nhau về điểm nào ? 
( 3 HS trả lời 3 ý )
II/ Sắp xếp các bài thơ trên theo các giai đoạn lịch sử .
- 1945-1954: “Đồng chí” .
- 1954-1964: “Đồn thuyền đánh cá,bếp lửa, con cò” .
- 1964-1975: “Bài thơ về..,khúc hát ru”.
- Sau 1975: “Aùnh trăng,mùa xuân nho nhỏ,viếng lăng Bác,sang thu”.
* Các tác phÈm đã tái hiện cuộc sống đất nước và hình ảnh con người Việt Nam suốt một thời kì lịch sử từ sau cách mạng tháng tám năm 1945 qua nhiều giai đoạn :
 - Đất nước con người VN trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ với nhiều gian khổ,hi sinh nhưng rất anh hùng .
- Công cuộc lao động xây dựng đất nước và những quan hệ tốt đẹp của con người .
*Các tác phÈm thể hiện chính là tâm hồn, 
tình cảm,tư tưởng của con người trong một thời kì lịch sử có biến cố lớn lao,nhiều đổi thay sâu sắc:
- Tình cảm yêu nước,tình yêu quê hương.
- Tình đồng chí,sự gắn bó với cách mạng,lòng kính yêu Bác Hồ .
-Những tình cảm gần gũi và bền chặt của con người : Tình bà cháu, mẹ con,trong sự thống nhất với những tình cảm chung rộng lớn .
III/ Điểm chung và riêng trong nội dung và cách thể hiện tình mẹ con trong : “ Khúc hát ru,con cò, mây và sóng” ; Hình ảnh người lính, tình đồng đội trong : “Đồng chí,bài thơ về tiểu đội xe không kính ,ánh trăng” .
1/ Điểm chung : 
* “Khúc hát ru, con cò,mây và sóng” đều đề cập đến tình mẹ con, ca ngợi tình mẹ con thắm thiết thiêng liêng . Cách thể hiện gần gũi, dùng điệu ru, lời ru của người mẹ nhưng nội dung, tình cảm, cảm xúc mỗi bài mang nét riêng biệt .
- “Khúc hát ru” -> Tình yêu con ,làng, nước gắn bó với cách mạng, ý chí chiến đấu của người mẹ Tà Ôâi .
-“Con cò” -> Khai thác,phát triển tứ thơ từ hình tượng con cò trong ca dao hát ru để ca ngợi tình mẹ và ý nghĩa lời ru .
-“ Mây và sóng” -> Hóa thân vào lời trò chuyện hồn nhiên thể hiện tình yêu mẹ .
* Bài “ đồøng chí, Bài thơ về tiểu đội xe không kính, ánh trăng” đều viết về người lính cách mạng với vẻ đẹp trong tính cách và tâm hồn họ . 
2.Nhưng mỗi bài lại khai thác nét riêng và đặt trong hồn cảnh khác nhau 
- “Đồng chí” -> Viết về người lính cách mạng chống Pháp : Nghèo, tình nguyện hăng hái chiến đấu, tình đồng chí dựa trên cơ sở cùng cảnh ngộ, cùng chia sẽ gian lao thiếu thốn .
- “Bài thơ .kính” -> khắc họa người chiến sĩ lái xe Trường sơn trong chống Mĩ : Dũng cảm, bấp chấp khó khăn, lạc quan ý chí vì Miền Nam .
-“ Aùnh trăng”-> Suy ngẫm của người lính đã đi qua hai cuộc chiến tranh nay sống giữa thành phố, hòa bình.
IV/ Nhận xét về bút pháp xây dựng hình ảnh thơ trong các bài : “Đồn thuyền đánh cá, ánh trăng, mùa xuân nho nhỏ, con cò, đồng chí” 
- Sử dụng bút pháp khác nhau trong xây dựng hình ảnh :
 + “Đồng chí”-> Bút pháp hiện thực, hình ảnh đầu súng trăng treo vừa đẹp vừa giàu ý nghĩa biểu tượng, vừa thực 
+ “Đồn thuyền đánh cá”ù-> Bút pháp tượng trưng, phóng đại, nhiều liên tưởng, tưởng tượng so sánh mới mẻ, độc đáo .
 + “Bài thơ về . , ánh trăng”-> Bút pháp hiện thực,miêu tả cụ thể bình dị, gợi tả 
4/ Củng cố : Tồn bộ tiết ôn tập này em cần nắm mấy nội dung chính ?
 ? Đọc thuộc một số bài thơ em thích ?
 5/ Dặn dò : - Học bài để tiết sau kiểm tra một tiết .
D/ Rút kinh nghiệm :