Giáo án Ngữ văn lớp 9 - Tiết 141: Những ngôi sao xa xôi - Lê Minh Khuê

Ngày soạn:
Giảng :	Tuần 30
TIẾT 141: NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI 
 ___Lê Minh Khuê___
A. Mục tiêu cần đạt.
- Giúp Hs cảm nhận vẻ đẹp tâm hồn của những cô gái thanh niên xung phong trong truyện và nét đặc sắc ttrong cách miêu tả nhân vật và nghệ thuật kể chuyện của Lê Minh Khuê.
1. Kiến thức:
- Vẻ đẹp tâm hồn trong sáng, tính cách dũng cảm, hồn nhiên trong cuộc sống chiến đấu nhiều gian khổ hi sinh nhưng vẫn lạc quan của những cô gái thanh niên xung phong trong truyện.
- Thành công trong việc miêu tả tâm lý nhân vật, lựa chọn ngôi kể, ngôn ngữ kể hấp dẫn.
2. Kỹ năng:
- Rèn kĩ năng đọc, hiểu một tác phẩm tự sự sáng tác trong thời kỳ chống Mĩ cứu nước.
- Phân tích tác dụng của việc sử dụng ngôi kể thứ nhất xưng “tôi”.
- Cảm nhận vẻ đẹp hình tượng của nhân vật trong tác phẩm.
B. Chuẩn bị.
- GV: Giáo án, Sgk.
- HS: Chuẩn bị bài.
- Phương pháp:Phân tích, bình.
C. Tiến trình lên lớp.
* Hoạt động 1: Khởi động.
1. Tổ chức:
2. Kiểm tra. 
- Tóm tắt nội dung truyện ngắn “Bến quê”, thông qua truyện tác giả Nguyễn Minh Châu muốn gửi gắm điều gì?
3. Bài mới.	
* Hoạt động 2 : Đọc hiểu văn bản.
Hoạt động của thầy & trò
Nội dung kiến thức
Đọc với giọng tâm tình, phân biệt lời kể và lời đối thoại
-Tóm tắt.
 Ba cô gái thanh niên xung phong Thao, Phương Định và Nho biên chế thành một tổ trinh sát mặt đường trên tuyến đường Trường Sơn. Nhiệm vụ của họ quan sát địch ném bom, đo khối lượng đất đá, san lấp, đánh dấu những quả bom chưa nổvà phá bom. Công việc của các chị hết sức nguy hiểm thường xuyên phải chạy trên cao điểm. Đặc biệt phải đối mặt với thần chết trong mỗi lần phá bom. Cuộc sống tuy vất vả nguy hiểm nhưng các chị hồn nhiên, gắn bó yêu thương nhau trong tình đồng đội.
Phần cuối truyện miêu tả hành động dũng cảm của ba cô gái trong lần phá bom, đặc biệt là Phương Định.
 Em giới thiệu về tác giả, tác phẩm?
- Truyện được kể ở ngôi thứ mấy?
- Xác định bố cục của đoạn trích, nêu ý mỗi phần?
Hoàn cảnh sống, chiến đấu của ba cô gái thanh niên xung phong được kể, tả qua những chi tiết nào? 
Em có nhận xét gì về hoàn cảnh và công việc của họ? 
 Không gian trong hang đá là cảnh sinh hoạt thường nhật của ba cô thanh niên xung phong. Không gian ấy hiện lên qua những chi tiết nào?
 Nhận xét gì về cuộc sống của họ? Có sự tương phản nào giữa hai không gian này không? Đó là một hiện thực như thế nào? 
 * Hoạt động 3: Luyện tập.
 Em hãy đọc một đoạn thơ, hoặc hát một bài hát, hay kể một câu chuyện về thế hệ trẻ thời chống mỹ cứu nước.
I. Đọc, tìm hiểu chung văn bản.
1. Đọc, kể tóm tắt.
2.Tìm hiểu chú thích.
a. Tác giả.
 - Lê Minh Khuê sinh năm 1949 quê ở Tĩnh Gia, Thanh Hoá. Là cây bút nữ chuyên viết truyện ngắn
b. Tác phẩm.
 - Viết về cuộc sống chiến đấu của chính bản thân và đồng đội. 
- Truyện viết năm 1971.
c. Từ khó.
 Sgk Tr 120, 121.
3. Thể loại và bố cục.
- Thể loại: Truyện ngắn, nggôi kể theo ngôi thứ nhất, điểm nhìn từ nhân vật Phương Định.
- Bố cục: 3 phần
P1: Đầu...“ngôi sao trên mũ”. Phương Định kể về cuộc sống của bản thân và tổ trinh sát mặt đường của cô.
P2: Tiếp ... “chị Thao bảo”. Một lần phá bom, Nho bị thương, hai chị em lo lắng, chăm sóc.
P3: Còn lại. Niềm vui của các cô sau phút nguy hiểm. 
II. Đọc, tìm hiểu nội dung văn bản.
1. Hoàn cảnh sống, chiến đấu và phẩm chất của tổ nữ trinh sát mặt đường.
a. Công việc.
- Đường bị đánh lở loét.
- Khi có bom nổ thì chạy lên, đo khối lượng đất, đếm bom chưa nổ.
- Bị bom vùi luôn.
- Chạy trên cao điểm cả ban ngày.
- Đất bốc khói, không khí bàng hoàng, máy bay ì ầm, thần kinh căng như chão, tim đập bất chập cả nhịp điệu “Thần chết là một tay không thích đùa”.
=>Đó là một công việc căng thẳng, nguy hiểm đòi hỏi sự dũng cảm, bình tĩnh , khôn ngoan, khéo léo, sẵn sàng hi sinh.
b. Cuộc sống.
- Ở trong một cái hang ngay dưới chân cao điểm.
- Cái mát lạnh làm toàn thân rung lên đột ngột, nằm dài trên nền ẩm, có thể suy nghĩ lung tung.
- Tôi dựa vào thành đá, khe khẽ hát, bịa ra mà hát.
- Nho: vừa tắm ở dưới suối lên, cứ quần áo ướt, đòi ăn kẹo... chống tay về phía sau, trông nó nhẹ nhàng như một que kem trắng
- Đón mưa đá, vui thích cuống cuồng...
=>Cuộc sống êm dịu, bình yên, tươi trẻ.
+ Đối lập với khốc liệt, căng thẳng.
+ Hiện thực cuộc chiến đấu gian khổ, ác liệt của quân dân ta thời đánh Mĩ.
* Hoạt động 4: Củng cố, hướng dẫn về nhà. 
 - Tóm tắt nội dung vừa phân tích.
 - Về nhà: 
- Học bài và phân tích từng nhân vật.
_________________________________________________
Ngày soạn: 
Giảng:
TIẾT 142: NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI (T2) 
 ___Lê Minh Khuê___
A. Mục tiêu cần đạt.
- Giúp Hs tiếp tục cảm nhận rõ vẻ đẹp tâm hồn của những cô gái thanh niên xung phong trong truyện và nét đặc sắc ttrong cách miêu tả nhân vật và nghệ thuật kể chuyện của Lê Minh Khuê.
1. Kiến thức:
- Vẻ đẹp tâm hồn trong sáng, tính cách dũng cảm, hồn nhiên trong cuộc sống chiến đấu nhiều gian khổ hi sinh nhưng vẫn lạc quan của những cô gái thanh niên xung phong trong truyện.
- Thấy được thành công trong việc miêu tả tâm lý nhân vật, lựa chọn ngôi kể, ngôn ngữ kể hấp dẫn.
2. Kỹ năng:
- Tiếp tục rèn luyện kĩ năng đọc, hiểu một tác phẩm tự sự sáng tác trong thời kỳ chống Mĩ cứu nước.
- Phân tích tác dụng của việc sử dụng ngôi kể thứ nhất xưng “tôi”.
- Cảm nhận vẻ đẹp hình tượng của nhân vật trong tác phẩm.
B. Chuẩn bị.
- GV: Giáo án, Sgk, bảng phụ.
- HS: Chuẩn bị bài.
- Phương pháp: Phân tích, bình.
C. Tiến trình lên lớp.
* Hoạt động 1: Khởi động.
1. Tổ chức:
	Sĩ số:
2. Kiểm tra. 
- Tóm tắt nội dung đoạn trích “Những ngôi sao xa xôi”.  Nhận xét về cuộc sống, công việc của ba cô thanh niên xung phong trong văn bản ?
3. Bài mới.	
* Hoạt động 2 : Đọc hiểu văn bản.
Hoạt động của thầy & trò
Nội dung kiến thức
Hs đọc lại đoạn tả chung về phẩm chất của các cô gái.
Thảo luận nhóm.
- Qua lời kể, tự nhận xét của Phương Định về bản thân và hai đồng đội, em hãy tìm ra những nét tính cách, phẩm chất chung của họ?
- Đại diện các nhóm trình bày.
- Trao đổi, bổ xung.
- Gv dùng bảng phụ chốt.
Đánh giá về những phẩm chất đó của các cô gái ntn?
 Ở họ có những nét chung gắn bó thành khối thống nhất. Song tác giả thể hiện chân thực và sinh động những nét riêng ở mỗi người. Em hãy chỉ ra những nét riêng đó?
 Cách miêu tả đó đem lại giá trị gì cho câu truyện?
Phương Định tự giới thiệu về mình ntn?
Chi tiết nào thể hiện tính cách và tâm hồn của Phương Định?
Em hiểu tâm hồn của Phương Định ntn?
- Định đối với Nho ntn?
Đọc đoạn văn miêu tả cảnh chiến trường? 
 Diễn biến tâm lí một lần phá bom của Phương Định được tả như thế nào? 
Điều đó thể hiện rõ nét phẩm chất gì ở cô?
Em có nhận xét gì về cách miêu tả? 
(Hồi hộp lo lắng, căng thẳng, đó là diễn biến tâm lí rất thực phải là người trong cuộc mới có thể tả được như thế).
Nhận xét về những phẩm chất của Phương Định?
Nêu nghệ thuật của truyện?
 Nêu tóm tắt nội dung của truyện ?
 HS đọc ghi nhớ. 
 *Hoạt động 3: Luyện tập.
II. Đọc, tìm hiểu nội dung văn bản.
1. Hoàn cảnh sống, chiến đấu và phẩm chất của tổ nữ trinh sát mặt đường.
c. Phẩm chất.
- Họ là những cô gái còn rất trẻ, có cá tính và hoàn cảnh riêng không giống nhau nhưng đều có những phẩm chất chung:
+ Tinh thần trách nhiệm tự giác rất cao, quyết tâm hoàn thành mọi nhiệm vụ được phân công.
+ Có lòng dũng cảm, sẵn sàng hi sinh, không quản khó khăn, gian khổ, hiểm nguy.
+ Có tình đồng chí, đồng đội keo sơn gắn bó.
+ Hay xúc động, nhiều mộng mơ, dễ vui, dễ buồn, thích làm đẹp cho cuộc sống của mình dù trong cuộc sống khó khăn ác liệt: Thích thêu thùa, thích hát, thích chép bài hát, thích nhớ về những người thân và quê hương.
=>Đó là những phẩm chất vừa cao đẹp, vừa bình dị, hồn nhiên, lạc quan của thế hệ trẻ Việt Nam thời đánh Mĩ.
- Tuy nhiên, mỗi người lại có một cá tính riêng: 
+ Phương Định nhạy cảm và lãng mạn.
+ Chị Thao nhiều tuổi hơn chín chắn hơn, trong công việc rất bình tĩnh, quyết liệt nhưng lại rất sợ nhìn thấy máu chảy
+ Nho: lúc bướng bỉnh, lúc lầm lì, thích thêu hoa loè loẹt.
=> Cách tả, kể về mỗi nhân vật làm cho câu chuyện khá sinh động và chân thật.
2. Nhân vật Phương Định.
- Là cô gái Hà Nội có một thời học sinh êm đềm vào chiến trường
- Hai bím tóc dày, cổ cao kiêu hãnh như đài hoa loa kèn -> Là cô gái đẹp
- Tâm hồn: “Thích ngắm mắt trong gương, mê hát, sống với kỉ niệm đẹp của gia đình, quê hương là người kín đáo giữa đám đông tưởng như kiêu kì.
- Suy nghĩ: “Người đẹp nhất thông minh nhất là người mặc áo quân phục có ngôi sao trên mũ”.
-> Tâm hồn trong sáng nhạy cảm, lí tưởng sống giản dị mà cao đẹp.
- Khi Nho bị thương: bế Nho, tiêm cho Nho và pha sữa...
-> Cởi mở quan tâm với đồng đội thử thách hiểm nghèo, giáp mặt hàng ngày với cái chết nhưng ở cô không hề mất đi sự hồn nhiên trong sáng và những mơ ước về tương lai.
- Một lần phá bom.
+ Không đi khom..
+ Dùng xẻng nhỏ đào đất dưới quả bom, tiếng động sắc đến gai người cứa vào da thịt, tôi rùng mình... 
+ Cẩn thận bỏ gói thuốc mìn xuống, châm ngòi. 
+ Nép vào bức tường đất, tim đập không rõ ...
-> Trong sự nguy hiểm cảm giác con người trở nên sắc nhọn hơn.
- Cảm xúc trước trận mưa đá: Trong sáng hồn nhiên, lạc quan... 
=> Tâm lí, hành động nhân vật được tả rất tỉ mỉ, sinh động chân thực thể hiện khí phách anh hùng. 
* Tóm lại:
 Phương Định là nữ thanh niên xung phong có tâm hồn thật phong phú trong sáng nhưng không phức tạp. 
III.Tổng kết.
1. Nghệ thuật. 
 Kể chuyện ở ngôi thứ nhất, miêu tả tâm lí nhân vật, xen kẽ đoạn hồi ức, giọng điệu ngôn ngữ tự nhiên.
2. Nội dung.
 Ca ngợi tâm hồn trong sáng và tinh thần dũng cảm, sự gian khổ và hi sinh nhưng lạc quan của thế hệ trẻ Việt Nam trong kháng chiến chống Mĩ.
* Ghi nhớ.
 Sgk Tr122.
* Luyện tập.
Phát biểu cảm nhận của em về các nhân vật trong truyện? Qua đó nêu suy nghĩ của em về thế hệ trẻ trong kháng chiến chống Mĩ?
* Hoạt động 4: Củng cố, hướng dẫn về nhà.
 - Khái quát nội dung 2 tiết học. 
- So sánh với hình ảnh những người lính lái xe trong “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật.
 	 - Về nhà :
+ Học bài và phân tích từng nhân vật.
+ Chuẩn bị bài: chương trình địa phương phần tập làm văn theo hướng dẫn Sgk bài 19 tiết 101.