Giáo án Ngữ văn lớp 9 - Tiết 142 + 143: Văn bản Những ngôi sao xa xôi Lê Minh Khuê

Ngày soạn : 22/3/2011
Ngày dạy : 23, 24/3/2011
TIẾT 142 + 143 Văn bản
 NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI	
	Lê Minh Khuê 
A. Mức độ cần đạt:
- Cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của những cô gái thanh niên xung phong trong truyện và nét dặc sắc trong cách miêu tả nhân vật và nghệ thuật kể chuyện của Lê Minh Khuê 
* Trọng tâm kiến thức, kĩ năng, thái độ
1. Kiến thức : Giúp HS 
- Cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn trong sáng, tính cách dũng cảm, hồn nhiên trong cuộc sống chiến đấu nhiều gian khổ hy sinh nhưng vẫn lạc quan của những cô gái thanh niên xung phong trong truyện.
- Thành công trong việc miêu tả tâm lý nhân vật, lựa chọn ngôi kể, ngôn ngữ kể hấp dẫn.
2. Kỹ năng :Rèn kỹ năng
- Đọc – hiểu một tác phẩm tự suwjsangs tác trong thời kỳ kháng chiến chống Mĩ cứu nước.
- Phân tích tác dụng của việc sử dụng ngôi kể thứ nhất xưng “ tôi”.
- Cảm nhận vẻ đẹp hình tượng nhân vật trong tác phẩm.
3. Thái độ : Giáo dục HS 
Bồi dưỡng tình cảm yêu quê hương, biết trân trọng cống hiến của thế hệ đi trước.
B.Chuẩn bị : 
- GV : chuẩn bị bài giảng trình chiếu 
- HS: Soạn bài.
C. Các hoạt động dạy và học:
1. Ổn định lớp : 9C: 
2. Kiểm tra :
 ? Tóm tắt lại đoạn trích “ Bến quê” của Nguyễn Minh Châu? Nội dung và nghệ thuật tiêu biểu của truyện?
? Qua câu chuyện em rút ra được bài học gì trong cuộc sống? 
3. Bài mới :
Hoạt động 1: Khởi động	
Môc tiªu : T¹o t©m thÕ vµ ®Þnh h­íng chó ý cho häc sinh.
Ph­¬ng ph¸p : ThuyÕt tr×nh 
Thêi gian : 1’
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HĐ CỦA HS
NỘI DUNG 
Ho¹t ®éng 2 : H­íng dÉn HS tiếp xúc với VB	
- Môc tiªu: HS nắm được t/g, t/p, tâm hồn trong sáng, tính cách dũng cảm, hồn nhiên trong cuộc sống chiến đấu gian khổ hy sinh nhưng vẫn lạc quan của các nhân vật nữ trong truyện.
- Ph­¬ng ph¸p: Vấn đáp, phân tích , nêu vấn đề, thảo luận, giảng bình, thuyết trình
- Kỹ thuật : Động não
- Thêi gian: 80 phút
Hướng tìm hiểu văn bản ( 35)
? Nêu sự hiểu biết của mình về tác giả?
GV giới thiệu bổ sung
? Tác phẩm ra đời trong hoàn cảnh nào?
- Là một trong những tác phẩm đầu tay của Lê Minh Khuê.
- Hướng dẫn HS đọc bài .Giọng đọc chậm. 
HS đọc. 
GV đọc đoạn cuối. 
? Ngôi kể ? Sự lựa chọn vai kể như vậy có tác dụng gì ?
+ Ngôi thứ nhất xưng “tôi”
+ Vai kể phù hợp với nội dung truyện.
+ Vẻ đẹp của những cô gái TNXP trên tuyến đường Trường Sơn.
 - Truyện viết về chiến tranh có nhiều chi tiết về bom đạn, chiến đấu hy sinh nhưng qua đoạn trích ta thấy chủ yếu hướng về điều gì ? 
 Hướng vào thế giới nội tâm, làm hiện lên vẻ đẹp tâm hồn của con người trong chiến tranh.
? Đọc truyện em hãy hình dung và nhận xét hoàn cảnh sống chiến đấu của 3 cô gái thanh niên xung phong?
- Sống trong hang đá
- đường bị đánh lở loét
- màu đất đỏ trắng lẫn lộn=> Miêu tả tỉ mỉ
? Công việc của họ như thế nào? tìm chi tiết miêu tả công việc của họ?
? để vượt qua được hoàn cảnh nguy hiểm , ác liệt đó phải có điều kiện gì?
? Đối với ba cô gái công việc của họ như thế nào?Nhận xét?
- Đếm bom chưa nổ, đưa khối lượng đất đếm hố bom
- Công việc với họ đã trở thành bình thường
? Tìm những chi tiết miêu tả cuộc sống của ba cô gái?
? Em có nhận xét gì về cuộc sống của họ?
Phân tích các nhân vật 
- Truyện kể về ba cô gái TNXP trong tổ trinh sát mặt đường như thế nào ?Hoàn cảnh sống của họ ? Họ xuất thân từ đâu ? Phẩm chất chung là gì ? Sở thích của họ có giống nhau không ?
 (Đọc đoạn văn diễn tả : 
 “Chúng tôi có 3 người ... trong hang”
 “Quả bom lạnh lùng ....(117) trên đầu (118)”
* Phân tích nhân vật Phương Định 
? Nhân vật Phương Định được kể như thế nào ?
? Vào chiến trường 3 năm ta thấy Phương Định ra sao ? Với công việc, với bạn bè ...?
 Đọc đoạn Phương Định phá bom nổ chậm ... Tâm lý nhân vật được miêu tả tinh tế cụ thể đến từng cảm giác).
? Tìm chi tiết miêu tả trong lần phá bom của Phương Định?
- Trong lần phá bom:
+ Đến gần quả bom -> thấy ánh mắt chiến sĩ dõi theo-> không sợ-> đi thẳng
? Khi ở bên quả bom Phương Định có cảm giác như thế nào?
 - Khi đến bên quả bom- tiếng động đến gai người-> rùng mình
?Em có nhận xét như thế nào về NT miêu tả?
? Cảm giác của Phương Định được miêu tả ở thời điểm nào?
? Trước con mưa Phương Định có cảm xúc như thế nào? nhớ về ai?
- Cảm xúc trước trận mưa: kỉ niệm tràn về hình ảnh gia đình, thành phố
?Điều đó có ý nghĩa gì đối với cô?
? Từ tính cách của cả ba nhân vật nữ TNXP cũng như tập trung miêu tả rõ hơn về nhân vật Phương Định Lê Minh Khuê đã làm rõ hình tượng những cô gái TNXP ? 
HS trả lời
HS trả lời
HS trả lời
HS trả lời
HS trả lời
HS trả lời 
HS trả lời
HS trả lời
HS trả lời
HS trả lời 
I. Đọc và tìm hiểu chung
1. Tác giả : Lê Minh Khuê sinh năm 1949, quê ở Thanh Hóa.
- Là cây bút nữ chuyên về truyện ngắn.
2. Tác phẩm : Viết năm 1971
II. Đọc – hiểu văn bản	
1. Đọc, tóm tắt đoạn trích
2. Tìm hiểu văn bản
- Ngôi kể : Ngôi thứ nhất
- Bố cục :
- Chủ đề : Vẻ đẹp của những cô gái TNXP trên tuyến đường Trường Sơn.
3. Phân tích : 
a. Hoàn cảnh sống chiến đấu của tổ nữ thanh niên xung phong
* Hoàn cảnh
-> cuộc sống ở nơi trọng điểm giữa chiến trường khắc nghiệt -> nơi tập chung bom đạn.
* Công việc: 
-> Nguy hiểm, đòi hỏi sự bình tĩnh, dũng cảm, khéo léo, kinh nghiệm
* Cuộc sống : bình yên
tươi trẻ.
+Đối lập với sự khốc liệt, căng thẳng
+Hiện thực cuộc chiến đấu gian khổ, ác liệt của quân dân ta thời đánh Mĩ.
b. Tính cách 3 cô TNXP
* Nét chung:
- Họ là những cô gái còn rất trẻ
- Có nhiều mơ ước hay xúc động
- Có tinh thần trách nhiệm cao, lòng dũng cảm không sợ hy sinh gian khổ
* Nét riêng:
+ Phương Định hồn nhiên, nhạy cảm, mơ mộng
+ Chị Thao từng trải, thiết thực
+ Nho thích thêu thùa
- > Họ có cá tính, sở thích riêng. Tính tình khác nhau
=> Hình tượng về những nữ TNXP tâm hồn trong sáng, giàu mơ mộng, tinh thần dũng cảm trong cuộc sống chiến đầu đầy gian khổ
c.Nhân vật Phương Định:
- Con gái Hà Nội hồn nhiên, vô tư,quen nguy hiểm, giàu mơ ước.
- Tình đồng chí, đồng đội thắm thiết, nhạy cảm, quan tâm đến hình thức
- Miêu tả cụ thể thế giới nội tâm cô gái Hà Nội duyên dáng, tâm hồn trẻ trung, lãng mạn, dũng cảm, gứn bó tinh thần đồng đội
Ho¹t ®éng 3 : H­íng dÉn HS tổng kết VB.
- Môc tiªu: HS nắm được nd, nt của vb.
- Ph­¬ng ph¸p: Khái quát hóa
- Thêi gian:5p 
? Thành công về nội dung nghệ thuật của truyện Những ngôi sao xa xôi ?
 ? Cảm nhận của em về các nhân vật trong truyện ?
? Em hãy kể tên và đọc một số đoạn thơ, bài thơ viết về h/a những thanh niên xung phong trong thời kỳ k/c chống Mĩ?
? Qua đó giúp em hiểu thêm điều gì về thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kỳ k/c chống Mĩ?
- Đó chính là lý tưởng sống của thanh niên....
? Vậy theo em để nối tiếp truyền thống ấy thanh niên hiện nay phải làm gì?
? Bản thân em đã và sẽ làm gì để xứng đáng với truyền thống đó?
III. Tổng kết : 
1. Nghệ thuật:
- Ngôi kể thứ nhất, người kể cũng là nhân vật trong truyện
- Miêu tả tâm lí và ngôn ngữ nhân vật
- Có lời trần thuật, lời đối thoại thự nhiên
2Nội dung:
- Truyện ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn của ba cô gái thanh niên xung phong trong hoàn cảnh chiến tranh ác liệt.
4. Củng cố: 
 - Cách kể chuyện miêu tả tâm lí nhân vật
 - Tính cách nhân vật chính
 - Hát ca khúc: cô gái mở đường
5.Hướng dẫn tự học:
- Tóm tắt truyện
- Viết đoạn văn phân tích nhân vật trong truyện
- Chuẩn bị bài: Chương trình địa phương 
* Rút kinh nghiệm:
 ******************************************