Một số đề Ngữ văn lớp 9

Một số đề Ngữ văn lớp 9

Đề 1. Em hãy Phân tích bài thơ “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương

Chủ tịch Hồ Chí Minh - vị cha già kính yêu của dân tộc Việt Nam – đã cống hiến trọn đời mình vì sự nghiệp giải phóng đất nước. Người ra đi năm 1969, để lại biết bao nỗi thương nhớ và xót xa cho Tổ quốc. Có nhiều nhà thơ đã viết bài thơ tưởng nhớ về Bác, và “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương là một trong những bài thơ xuất sắc nhất. Chúng ta hãy cùng đến với bài thơ để cảm nhận được cảm xúc ấy.

“Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác

.

Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này”

Năm 1976, sau ngày đất nước ta được hoàn toàn giải phóng, lăng Bác được khánh thành. Nhà thơ Viễn Phương từ miền Nam đã ra thăm lăng Bác. Cảm xúc dâng trào, nhà thơ đã làm một bài thơ như một lời bộc bạch chân tình của hàng triệu người con miền Nam với Bác. Đây là một bài thơ đặc sắc, giàu ý nghĩa, làm cho người đọc xúc động.

Hai khổ thơ đầu là những dòng cảm xúc ban đầu của nhà thơ khi được lần đầu đến thăm lăng Bác: một chút tự hào, xen lẫn vui sướng, lẫn xúc động khi sắp đc kề cận bên Ng` cha thân yêu của dân tộc.Bằng những hình ảnh ẩn dụ giàu sức gợi, nhôn ngữ bình dị mà hàm súc, tinh tế, đoạn thơ đã để lại trong lòng người đọc những cảm xúc vô cùng sâu sắc.

Hai khổ cuối bài thơ như những nốt nhạc du dương, trầm bổng, réo rắt như tấm lòng tha thiết yêu mến của nhà thơ với Bác. Bằng những ngôn từ ẩn dụ đặc sắc,từ ngữ bình dị mà giàu sức gợi, câu thơ đã khơi gợi trong lòng người đọc những rung động sâu sắc và đáng quý.

Bài thơ được phân chia theo bố cục thời gian, và khổ thơ đầu tiên nói về cảm xúc của tác giả khi nhìn thấy lăng Bác từ xa.

“Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác”

 

doc 18 trang Người đăng duyphuonghn Lượt xem 941Lượt tải 0 Download
Bạn đang xem tài liệu "Một số đề Ngữ văn lớp 9", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Đề 1. Em hãy Phân tích bài thơ “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương
Chủ tịch Hồ Chí Minh - vị cha già kính yêu của dân tộc Việt Nam – đã cống hiến trọn đời mình vì sự nghiệp giải phóng đất nước. Người ra đi năm 1969, để lại biết bao nỗi thương nhớ và xót xa cho Tổ quốc. Có nhiều nhà thơ đã viết bài thơ tưởng nhớ về Bác, và “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương là một trong những bài thơ xuất sắc nhất. Chúng ta hãy cùng đến với bài thơ để cảm nhận được cảm xúc ấy.
“Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
....
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này”
Năm 1976, sau ngày đất nước ta được hoàn toàn giải phóng, lăng Bác được khánh thành. Nhà thơ Viễn Phương từ miền Nam đã ra thăm lăng Bác. Cảm xúc dâng trào, nhà thơ đã làm một bài thơ như một lời bộc bạch chân tình của hàng triệu người con miền Nam với Bác. Đây là một bài thơ đặc sắc, giàu ý nghĩa, làm cho người đọc xúc động.
Hai khổ thơ đầu là những dòng cảm xúc ban đầu của nhà thơ khi được lần đầu đến thăm lăng Bác: một chút tự hào, xen lẫn vui sướng, lẫn xúc động khi sắp đc kề cận bên Ng` cha thân yêu của dân tộc.Bằng những hình ảnh ẩn dụ giàu sức gợi, nhôn ngữ bình dị mà hàm súc, tinh tế, đoạn thơ đã để lại trong lòng người đọc những cảm xúc vô cùng sâu sắc.
Hai khổ cuối bài thơ như những nốt nhạc du dương, trầm bổng, réo rắt như tấm lòng tha thiết yêu mến của nhà thơ với Bác. Bằng những ngôn từ ẩn dụ đặc sắc,từ ngữ bình dị mà giàu sức gợi, câu thơ đã khơi gợi trong lòng người đọc những rung động sâu sắc và đáng quý.
Bài thơ được phân chia theo bố cục thời gian, và khổ thơ đầu tiên nói về cảm xúc của tác giả khi nhìn thấy lăng Bác từ xa.
“Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác”
Câu thơ đầu tiên thật ngắn gọn nhưng nó lại là một lời tâm sự chân tình của nhà thơ cũng như hàng triệu người con miền Nam. Một tiếng “con” thật ấm áp, gần gũi, thể hiện lòng kính yêu to lớn đối với Bác. Bác thật gần gũi với người dân, như là một vị cha già của dân tộc. “Con ở miền Nam” - mấy tiếng ấy bao hàm một nỗi đau và một niềm tự hào. Miền Nam gian khổ và anh hùng, miền Nam đi trước về sau, miền Nam thành đồng Tổ quốc, miền Nam vừa chiến thắng kẻ thù hung bạo trở về trong đại gia đình Việt Nam đây Bác ơi! Nhà thơ mong nhìn thấy Bác một lần sau khi đất nước đã giải phóng nhưng thật đau xót, Bác đã không còn. Vì vậy, từ “viếng” đã được nhà thơ thay bằng từ “thăm” để giảm nhẹ nỗi đau cũng như bày tỏ niềm tin rằng Bác vẫn sống mãi.
“Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng”
Đập vào mắt nhà thơ là hình ảnh hàng tre xanh ngắt trước lăng Bác. Cây tre - biểu tượng cho sự bất khuất, kiên cường nhưng giản dị, thanh cao của người dân Việt Nam – đã để lại một dấu ấn đậm nét trong lòng tác giả trước khi bước vào lăng Bác. Hàng tre bát ngát – Hàng tre xanh xanh – Hàng tre Việt Nam: hàng tre bao đời như một dấu hịêu đặc biệt của dân tộc. Hàng tre trùm bóng mát rượi lên bao thế hệ cuộc đời, hàng tre mang bao phẩm chất của con người Tổ quốc ta: dẻo dai, đoàn kết, bất khuất, kiên cường. Ở Bác có tất cả những gì mà những con người Việt Nam từng có, cũng cái dấu hiệu xanh tươi sự sống ấy, cũng cái kiên cường “đứng thẳng hàng” trong “bão táp mưa sa” ấy. Dân tộc ta thật sự có sức sống mãnh liệt, cho dù những thử thách của thiên nhiên, của lịch sử có khắc nghiệt cách mấy thì vẫn kiên cường chống chọi, và vẫn cố gắng đứng thẳng chứ nhất quyết không chịu bị bẻ cong. Hàng tre đứng đó, bên lăng Bác như ru giấc ngủ ngàn thu của Bác, gắn bó mãi mãi với Bác như dân tộc Việt Nam vẫn kính trọng Bác mãi mãi.
Đến gần lăng Bác, xếp hàng vào viếng thì tác giả có thêm nhiều cảm xúc mới.
“Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ”
Hai câu thơ sinh động với nhiều hình ảnh gợi cảm được tạo nên từ những hình ảnh thực và hình ảnh ẩn dụ sóng đôi với nhau. Một mặt trời thực đi qua trên lăng, là mặt trời của tự nhiên, của muôn loài, soi sáng cho muôn loài, đem lại sức sống cho thế giới. Từ mặt trời thật ấy, một mặt trời ẩn dụ khác hiện ra trong lăng, rất đỏ. Bác nằm trong lăng với ánh sáng đỏ xung quanh như một mặt trời. Bác tồn tại vĩnh cửu trong lòng mỗi người dân Việt Nam như sự tồn tại của một mặt trời thật. Bác soi sáng đường cho dân tộc ta đi, cống hiến cả cuộc đời cho sự nghiệp giành độc lập của Tổ quốc. Bác giúp nhân dân ta thoát khỏi kiếp sống nô lệ, trở thành một con người tự do để bây giờ được hạnh phúc. Công lao của Bác đối với dân tộc ta cũng như mặt trời, to lớn không kể xiết. Bác là một mặt trời. Cái ẩn dụ mặt trời ở đây không biết đã đủ nói về Bác chưa ?. Không, nếu nói Bác là mặt trời thì phải nhấn mạnh thêm cho rõ cái đặc tính của vầng mặt trời ấy: rất đỏ. Cái mặt trời đang tỏa sáng trên cao kia, cái mặt trời của thiên nhiên, tượng trưng của nguồn nóng, nguồn sáng, nguồn sự sống ấy, không phải bao giờ cũng nguyên vẹn thế đâu, không phải lúc nào cũng ấm nóng thế đâu! Vầng mặt trời ấy có thể bị bóng đêm lấn át. Nhưng vầng mặt trời Bác Hồ của ta thì mãi mãi đỏ thắm, mãi mãi là nguồn sưởi ấm, nguồn sáng soi đường cho con người Việt Nam. Hôm nay có hai mặt trời chiếu rọi trên đường đời: một mặt trời tỏa sáng trước mặt, một mặt trời tỏa sáng tâm hồnNhư mặt trời kia, Bác thuộc về vĩnh cửu. Bác sẽ sống mãi trong lòng mỗi con người Việt Nam.
“Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân”
Cùng với mặt trời đi qua trên lăng, ngày ngày dòng người vẫn đi qua lăng trong thương nhớ. Điệp ngữ “ngày ngày” ý nói rằng nhân dân ta mãi luôn ghi nhớ công lao to lớn của Bác, mãi mãi là như vậy. Nhịp thơ của đoạn chậm, diễn tả đúng tâm trạng khi đứng xếp hàng trước lăng chờ đến lượt vào, ngậm ngùi tưởng nhớ đến Bác đã khuất. Tuy vậy, nhịp thơ chầm chậm như bước chân người đi trong cuộc tưởng niệm mà sao câu thơ vẫn không buồn ? Phải rồi. Chúng ta không làm cái việc tưởng niệm bình thường với Bác như một người đã khuất. Dòng người đang đi đây là đang đi trong cuộc hành trình ngợi ca vinh quang của Bác. Và tràng hoa vinh quang này không phải được kết bằng những bông hoa bình thường như mọi tràng hoa vinh hiển khác trên đời đâu. Tràng hoa đây là một hình ảnh ẩn dụ của tác giả, đó chính là những đoá hoa thật sự của đời, là đàn con mà Bác đã cố công tạo nên suốt bảy mươi chín mùa xuân Bác sống trên đời. Những bông hoa trong vườn Bác nay đã lớn lên, nở rộ ngát hương kính dâng lên Bác.
Vào bên trong lăng Bác, thấy Bác đang nằm đó, nhà thơ lại một lần nữa cố giấu tiếng nấc nghẹn ngào:
“Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền”
Khung cảnh bên trong lăng thật êm dịu, thanh bình. Lúc này, trước mặt mọi người chỉ có hình ảnh Bác. Bác nằm đó trong giấc ngủ vĩnh hằng. Bác mất thật rồi sao? Không đâu. Bác chỉ nằm đó ngủ thôi, Bác chỉ ngủ thôi mà! Suốt bảy mươi chín năm cống hiến cho đất nước, bây giờ đất nước đã bình yên, Bác phải được nghỉ ngơi chứ. Bao quanh giấc ngủ của Bác là một “vầng trăng sáng dịu hiền”. Đó là hình ảnh ẩn dụ cho những năm tháng làm việc của Bác, lúc nào cũng có vầng trăng bên cạnh bầu bạn. Từ giữa chốn tù đày, đến “cảnh khuya” núi rừng Việt Bắc, rồi “nguyên tiêu”Tuy vậy, Bác chưa bao giờ thảnh thơi để ngắm trăng đúng nghĩa. Khi thì “trong tù không rựơu cũng không hoa”, khi thì “việc quân đang bận”. Chỉ có bây giờ, trong giấc ngủ yên, vầng trăng ấy mới thật sự là vầng trăng yên bình, để Bác nghỉ ngơi và ngắm. Trăng dịu hiền, soi sáng hình ảnh Bác. Nhìn Bác ngủ ở đấy thật bình yên, nhưng có một sự thật dù đau lòng cách mấy ta vẫn phải chấp nhận: Bác đã thật sự ra đi mãi mãi.
“Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim!”
Trời xanh bao la kia kéo dài đến vô tận, không bao giờ chấm dứt. Dù lí trí vẫn luôn trấn an lòng mình rằng Bác vẫn sống đấy, vẫn còn dõi theo Tổ quốc mãi mãi như màu xanh thanh bình trên nền trời Tổ quốc độc lập nhưng con tim ta vẫn nhói đau vì một sự thật đau lòng. Một từ “nhói” của nhà thơ nói hộ ta nỗi đau đớn, nỗi đau vượt lên mọi lí lẽ, mọi lập luận lí trí. Bác như trời xanh, Bác là mãi mãi, Bác vẫn sống trong tâm tưởng mỗi chúng ta, Bác mãi hiện diện trên mỗi phần đất, mỗi thành quả, mỗi phần tử tạo nên đất nước này. Nhưng mà Bác mất thật rồi, ta không còn có Bác trong cuộc đời thường này. Mất Bác, cái thiếu vắng ấy liệu có thể nào bù đắp được? Tổ quốc ta đã thật sự không còn Bác dõi theo từng bước chân, không còn được Bác nâng đỡ mỗi khi vấp ngã. Bác ra đi, nỗi đau ấy liệu có từ ngữ nào diễn tả hết? Cả đàn con Việt Nam luôn tiếc thương Bác, luôn nhớ về Bác như một cái gì đó thật vĩ đại, không thể xoá nhoà. Dù Bác ra đi thật sự rồi nhưng những điều Bác đã làm vẫn sẽ đọng lại trong tâm hồn, hình ảnh Bác vẫn tồn tại trường kì trong trái tim mỗi người dân Việt Nam.
Cuối cùng dẫu thương tiếc Bác đến mấy, cũng đến lúc phải rời lăng Bác để ra về. Khổ thơ cuối như một lời từ biệt đầy xúc động:
“Mai về miền Nam thương trào nước mắt”
Ngày mai phải rời xa Bác rồi. Một tiếng “thương của miền Nam” lại vang lên, gợi về miền đất xa xôi của Tổ quốc, một nơi từng có vị trí sâu sắc trong trái tim người. Một tiếng “thương” ấy là yêu, là biết ơn, là kính trọng cuộc đời cao thượng, vĩ đại của Người. Đó là tiếng thương của nỗi đau xót khi mất Bác. Thương Bác lắm, nước mắt trào ra, thật đúng là tình thương của người Việt Nam, vô bờ bến và rất thật.
“Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này”
Cùng với nỗi niềm yêu thương vô hạn, tác giả nói lên muôn vàn lời tự nguyện. Điệp ngữ “muốn làm” khẳng định mạnh mẽ những ước nguyện ấy. Ước chi ta có thể biến hình thành những gì thân yêu quanh nơi Bác ngủ để mãi mãi được chiêm ngưỡng Bác, cuộc đời và tâm hồn của Bác, để bày tỏ lòng ta với Bác. Một con chim nhỏ góp tiếng hót làm vui những bình minh của Bác, một đóa hoa góp mùi hương làm thơm không gian quanh Bác hay một cây tre trong hàng tre xanh xanh VN tỏa bóng mát dịu dàng quê hương của Bác, tất cả đều làm Bác vui và ngủ an giấc hơn. Đây cũng chính là nguyện ước chân thành, sâu sắc của hàng triệu con tim người Việt sau một lần ra thăm lăng Bác. Bác ơi! Bác hãy ngủ lại bình yên nhé, chúng cháu về miền Nam tiếp tục xây dựng Tổ quốc từ nền móng Bác đã tạo ra đây! Câu thơ trầm xuống để kết thùc, ngừng lặng hòan toàn.
Về nghệ thuật, bài thơ Viếng lăng Bác có nhiều điểm nghệ thuật rất đặc sắc, giúp biểu hiện thành công thêm về những giá trị nội dung. Bài thơ viết theo thể tám chữ, trong có có xen một vài câu bảy và chín chữ. Nhiều hình ảnh trong bài thơ lấy từ ngoài đời thực đã được ẩn dụ, trở thành một cách thể hiện cảm xúc thành kính của tác giả. Nhịp thơ của bài linh hoạt, lúc nhanh là biểu hiện cho ước nguyện đền đáp công ơn Bác, lúc chậm là lúc thể hiện lòng thành kính với Bác. Giọng điêu của bài trang trọng, tha thiết, ngôn ngữ thơ bình dị mà cô đúc.
Bằng những từ ngữ, lời lẽ chân thành, giàu cảm xúc, nhà thơ Viễn Phương đã bày tỏ được niềm xúc động cùng lòng biết ơn sâu sắc đ ... Òu nh­ anh tõng ham mª vµ kh«ng nhËn ra ®­îc gi¸ trÞ cña c¸I b×nh dÞ, nhá bÐ nh­ng ®Ých thùc nh­ anh ®· tõng kh«ng nhËn ra.
NguyÔn Minh Ch©u ®· x©y dùng nhiÒu chi tiÕt, h×nh ¶nh mang ý nghÜa biÓu t­îng. Ë phÇn ®Çu truyÖn lµ h×nh ¶nh nh÷ng b«ng hoa b»ng l¨ng cßn sãt l¹i, lµ mµu vµng thau xen lÉn mµu xanh non cña b·I båi bªn kia s«ng Hång, lµ “nh÷ng t¶ng ®Êt ®æ oµ vµo giÊc ngñ”, Khi ®øa con trai ra ®I ®Ó thùc hiÖn hµnh tr×nh tíi bÕn quª, song hµnh, NhÜ còng thùc hiÖn mét hµnh tr×nh nhäc nh»n, “®au nhøc”. Chµng trai trÎ, ng­êi cã thÓ thùc hiÖn chuyÕn sang s«ng mét c¸ch dÔ dµng th× ®ang “chïng ch×nh” bëi nh÷ng thÕ cuéc t­íng sÜ vµ kh«ng thÊy ®­îc ý nghÜa cña hµnh tr×nh. Ng­êi kh«ng cßn thêi gian n÷a th× tù m×nh chØ thùc hiÖn ®­îc mét nöa cña hµnh tr×nh dµi mét mÐt tõ nÖm n»m tíi cöa sæ! Nh÷ng kho¶ng kh«ng gian trong mèi liªn hÖ thêi gian nh­ lµ biÓu t­îng cña nghÞch lÝ bõng ngé, ë nh÷ng chÆng kh¸c nhau cña sù th¸m hiÓm cuéc ®êi:
“Võa nghe TuÊn nÖn lép bép ®«I dÐp sa b« xuèng thang, NhÜ ®· thu hÕt tµn lùc lÕt dÇn trªn chiÕc ph¶n gç. NhÊc m×nh ra ®­îc bªn ngoµi chiÕc nÖm n»m, anh t­ëng m×nh võa bay ®­îc mét nöa vßng tr¸I ®Êt – trong mét chuyÕn ®I c«ng t¸c ë mét n­íc bªn MÜ La-tinh hai n¨m tr­íc ®©y. Anh mÖt lö. Vµ ®au nhøc. Ngåi l¹i nghØ mét chÆng vµ chØ muèn cã ai ®ì cho ®Ó n»m xuèng...
Lò trÎ tiÕp søc cho anh, gióp anh ®I nèt “nöa vßng tr¸I ®Êt” cßn l¹i:
“C¶ bän trÎ xóm vµo, vµ rÊt n­¬ng nhÑ, gióp anh ®I nèt nöa vßng tr¸I ®Êt – tõ mÐp tÊm nÖm n»m ra mÐp tÊm ph¶n, kho¶ng c¸ch ­íc chõng n¨m chôc ph©n”.
§ã lµ ©n huÖ mµ cuéc ®êi dung dÞ, hån nhiªn ®em l¹i cho NhÜ. Anh h­íng tíi kho¶ng kh«ng gian m¬ ­íc bªn ngoµi c¸nh cöa sæ nhê nh÷ng bµn tay “chua lßm mïi d­a”. L¹i lµ sù cøu c¸nh cña c¸I b×nh dÞ. “Ngay lóc Êy”, b¾t ®Çu tõ lóc NhÜ ®­îc ngåi s¸t ngay sau khu«n cöa sæ, khi h×nh ¶nh cña “c¸I miÒn ®Êt m¬ ­íc” hiÖn ra ngay tr­íc m¾t anh, trong con ng­êi chÊt chøa nghÞch lÝ Êy diÔn ra dßng suy t­ëng s©u s¾c. Víi ngßi bót s¾c s¶o, NguyÔn Minh Ch©u ®· kh¾c ho¹ thµnh c«ng t©m tr¹ng cña nh©n vËt nµy.
H×nh ¶nh con ®ß ngang víi c¸nh buåm n©u b¹c tr¾ng hiÖn ra qua c¸I nh×n cña con ng­êi ®ang khao kh¸t bÕn bê còng mang ý nghÜa biÓu t­îng. §ã lµ “nhÞp cÇu” nèi tíi bÕn quª m¬ ­íc:... “c¸I vËt mµ NhÜ nh×n thÊy tr­íc tiªn khi ®­îc ngåi s¸t ngay sau khu«n cöa sæ lµ mét c¸nh buåm võa b¾t giã c¨ng phång lªn. Con ®ß ngang mçi ngµy chØ qua l¹i mét chuyÕn gi÷a hai bªn bê ë khóc s«ng Hång nµy võa mêi b¾t ®Çu chèng sµo ra khái ch©n b·I båi bªn kia, c¸nh buåm n©u b¹c tr¾ng vÉn cßn che lÊp gÇn hÕt c¸I miÒn ®Êt m¬ ­íc”.
BiÕt ®©u NhÜ kh«ng cßn ®ñ søc ®Ó chê chuyÕn ®ß cña ngµy h«m sau th× sao! Ng­êi con trai mang theo “sø mÖnh” thùc hiÖn niÒm m¬ ­íc cuèi cïng cña anh “®ang sµ vµo mét ®¸m ng­êi ch¬I ph¸ cê thÕ trªn hÌ phè. Suèt ®êi NhÜ còng ®· tõng ch¬I ph¸ cê thÕ trªn nhiÒu hÌ phè, thËt lµ kh«ng døt ra ®­îc”. Nã cã thÓ bÞ nhì chuyÕn ®ß sang s«ng. C¶ ®êi NhÜ ®· nhì chuyÕn ®ß Êy. Trong sù lo l¾ng, kh¾c kho¶I vèn th­êng trùc cña mét ng­êi ®ang sèng nh÷ng giê phót cuèi cïng, NhÜ ®· ngÉm ra: “con ng­êi ta trªn ®­êng ®êi thËt khã tr¸nh ®­îc nh÷ng c¸I ®iÒu vßng vÌo hoÆc chïng ch×nh, v¶ l¹i nã ®· thÊy cã c¸I g× hÊp dÉn ë bªn kia s«ng ®©u? Ho¹ ch¨ng chØ cã anh ®· tõng tr¶I, ®· tõng in gãt ch©n kh¾p mäi ch©n trêi xa l¹ míi nh×n thÊy hÕt sù giµu cã lÉn mäi vÎ ®Ñp cña mét c¸I b·I båi s«ng Hång ngay bê bªn kia, c¶ trong nh÷ng nÐt tiªu s¬, vµ c¸I ®iÒu riªng anh kh¸m ph¸ thÊy gièng nh­ mét niÒm mª say pha lÉn víi nçi ©n hËn ®au ®ín, lêi lÏ kh«ng bao giê gi¶I thÝch hÕt”. Ng­êi ta khã cã thÓ lµm l¹i ®­îc nh÷ng g× thuéc vÒ qu¸ khø, kh«ng thÓ ®I l¹i nh÷ng chuyÕn ®ß ®· nhì. C¸I bÕn quª rÊt gÇn, vµ kh«ng khã kh¨n g× ®Ó ®Õn ®ã, nh­ng nÕu cø m¾c vµo c¸I mí “chïng ch×nh” thÕ cuéc rÊt cã thÓ ta sÏ kh«ng bao giê ®Õn ®­îc.
Kh«ng ph¶I ngÉu nhiªn mµ t¸c gi¶ ®Ó cho h×nh ¶nh Liªn – vî NhÜ xuÊt hiÖn trong dßng suy nghÜ cña nh©n vËt nµy:... “còng nh­ c¸nh b·I båi ®ang n»m ph¬I m×nh bªn kia, t©m hån Liªn vÉn gi÷ nguyªn vÑn nh÷ng nÐt tÇn t¶o vµ chÞu ®ùng hi sinh tõ bao ®êi x­a, vµ còng chÝnh nhê cã ®iÒu ®ã mµ sau nh÷ng ngµy th¸ng b«n tÈu, t×m kiÕm... NhÜ ®· t×m thÊy ®­îc n¬I n­¬ng tùa lµ gia ®×nh trong nh÷ng ngµy nµy”.
Liªn nh­ lµ hiÖn th©n cña c¸I bÕn quª mµ NhÜ ®· tõng kh«ng nhËn ra. NhÜ nh×n thÊy tÊm ¸o v¸ cña vî khi anh ®· nhËn thøc ®­îc gi¸ trÞ cña c¸I gÇn gòi, b×nh dÞ. Sù tÇn t¶o, chÞu ®ùng hi sinh ë Liªn còng lµ vÎ ®Ñp cña ng­êi phô n÷ ViÖt Nam nãi chung. Kh«ng ph¶I khi NhÜ nhËn ra nh÷ng c¸I ®ã míi cã, nã lµ vÎ ®Ñp bÒn v÷ng mu«n ®êi nh­ng chØ khi NhÜ ý thøc mét c¸ch s©u s¾c vÒ “bÕn quª” th× anh míi ph¸t hiÖn ra nã, c¶m nhËn ®­îc nã. Gièng nh­ h×nh ¶nh “tõng m¶nh v¸ trªn l¸ buåm c¸nh d¬I in bËt trªn mét vïng n­íc ®á” chØ cã thÓ râ rµng ®Õn thÕ khi con ®ß ngang nèi liÒn víi bÕn quª l¹i gÇn bê bªn nµy, l¹i gÇn anh, ®Ó NhÜ cã ®­îc c¶m gi¸c “chÝnh m×nh trong tÊm ¸o mµu xanh trøng s¸o vµ chiÕc mò nan réng vµnh, nh­ mét nhµ th¸m hiÓm ®ang chËm r·I ®Æt tõng b­íc ch©n lªn c¸I mÆt ®Êt dÊp dÝnh phï sa”.
TruyÖn khÐp l¹i b»ng h×nh ¶nh “chuyÕn ®ß ngang mçi ngµy mét chuyÕn... võa ch¹m vµo c¸I bê ®Êt lë dèc ®øng phÝa bªn nµy”. Bªn nµy lµ thÞ thµnh, bªn kia lµ bÕn quª. Bªn nµy ch«ng chªnh xãi lë, bªn kia v÷ng vµng båi ®¾p. Sù t­¬ng ph¶n nµy nh­ mét lêi c¶nh tØnh vÒ nhËn thøc, ý thøc gi÷ g×n nh÷ng gi¸ trÞ b×nh dÞ, vÎ ®Ñp cña c¸I th©n t×nh, gÇn gòi, ®Ó ng­êi ta kh«ng ph¶I th¶ng thèt bëi “nh÷ng t¶ng ®Êt ®æ oµ vµo giÊc ngñ”. 
Gièng hoa b»ng l¨ng nhît nh¹t tõ khi míi në bçng ch¸y thÉm lªn nh÷ng b«ng cuèi cïng nh­ x¸c nhËn xãt xa tr­íc c¸I mong manh ch¶y tr«I cña t¹o ho¸. NhÜ muèn con trai m×nh kh«ng lÆp l¹i con ®­êng tíi nh÷ng gi¸ trÞ ®Ých thùc nh­ anh ®· tr¶I qua. Day døt, tr¨n trë nh­ thÕ ©u còng cßn l¹i ®­îc g× ®ã khi n»m xuèng ®Ó nh÷ng t¶ng ®Êt ®æ Ëp xuèng chèn kh«ng cïng.
--------------------------------------
Đề 5. Phân tích hình ảnh con chó Bấc trong truyện ngắn “Tiếng gọi nơi hoang dã” của nhà văn Giắc Lân - đơn.
Trong nghÖ thuËt v¨n ch­¬ng, miªu t¶ t©m lÝ, t×nh c¶m ®· lµ khã (miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt lµ mét b­íc tiÕn lín trong lÞch sö v¨n häc), miªu t¶ t×nh c¶m cña mét con chã l¹i cµng khã h¬n, dÉu r»ng trong sè c¸c loµi vËt nu«i, chã ®­îc coi lµ loµi gÇn gòi nhÊt, t×nh nghÜa nhÊt ®èi víi con ng­êi.
ThÕ nh­ng khi Gi¾c L©n-®¬n viÕt TiÕng gäi n¬i hoang d·, ®iÒu ®ã d­êng nh­ kh«ng g©y ra bÊt cø mét trë ng¹i nµo. C©u chuyÖn vÒ chó chã BÊc, mäi t©m t­, t×nh c¶m cña nã ®­îc dùng lªn hÕt søc sinh ®éng, gÇn gòi ®Õn møc nÕu ch­a n¾m b¾t ®­îc cèt truyÖn, bÊt chît ®äc mét ®o¹n nµo ®ã, b¹n ®äc dÔ lÇm t­ëng nh©n vËt chÝnh trong truyÖn lµ mét con ng­êi. MÆc dï c©u chuyÖn ®­îc kÓ tõ ng«i thø ba nh­ng cã thÓ coi ®ã lµ sù ho¸ th©n toµn vÑn cña nhµ v¨n vµo nh©n vËt.
§o¹n trÝch hÇu nh­ kh«ng cã sù kiÖn nµo ®¸ng kÓ, chØ lµ nh÷ng t©m t­, t×nh c¶m cña BÊc ®èi víi chñ, thÕ nh­ng ®©y l¹i lµ mét trong nhiÒu ®o¹n v¨n thµnh c«ng cña t¸c phÈm. Mét phÇn nguyªn do lµ bëi trong ®ã, nh÷ng t©m t­, t×nh c¶m cña BÊc ®· ®­îc miªu t¶ hÕt søc s©u s¾c, thÓ hiÖn kh¶ n¨ng quan s¸t vµ c¶m nhËn nh¹y bÐn, tinh tÕ cña nhµ v¨n.
§o¹n më ®Çu chØ cã tÝnh chÊt giíi thiÖu, nh­ng kh«ng v× thÕ mµ kÐm søc hÊp dÉn. §ã lµ mét thø t×nh c¶m hoµn toµn míi mÎ mµ BÊc ch­a tõng c¶m thÊy bao giê. §èi chøng cô thÓ lµ mèi quan hÖ cña BÊc víi c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh thÈm ph¸n Mi-l¬:
- Víi nh÷ng cËu con trai cña «ng ThÈm, t×nh c¶m Êy "chØ lµ chuyÖn lµm ¨n cïng héi cïng ph­êng".
- Víi nh÷ng ®øa ch¸u nhá cña «ng ThÈm, lµ "tr¸ch nhiÖm ra oai hé vÖ".
- Víi «ng ThÈm, ®ã lµ thø "t×nh b¹n trÞnh träng vµ ®­êng hoµng".
Trong nh÷ng mèi quan hÖ nµy, BÊc cã vÞ thÕ hoµn toµn kh¸c víi mét con chã th«ng th­êng. §ã kh«ng ph¶i lµ mèi quan hÖ cña mét con vËt nu«i ®èi víi chñ mµ lµ mèi quan hÖ b×nh ®¼ng gi÷a mét con ng­êi víi mét con ng­êi. Nh­ng ®iÒu quan träng nhÊt lµ trong kho¶ng thêi gian ®ã, BÊc ch­a bao giê c¶m thÊy mét "t×nh th­¬ng yªu s«i næi, nång ch¸y, th­¬ng yªu ®Õn t«n thê, th­¬ng yªu ®Õn cuång nhiÖt" nh­ t×nh c¶m ®èi víi Thoãc-t¬n. §ã lµ mét c¸ch më ®Çu thùc sù Ên t­îng.
Trong mèi quan hÖ víi Thoãc-t¬n, vÞ thÕ cña BÊc còng kh«ng thay ®æi. Nã tù coi m×nh lµ mét ng­êi b¹n trung thµnh. Cã lÏ ®iÓm mÊu chèt t¹o nªn sù kh¸c biÖt trong t×nh c¶m cña BÊc chÝnh lµ c¸ch nghÜ cña Thoãc-t¬n. §èi víi ThÈm ph¸n Mi-l¬ vµ nh÷ng ng­êi chñ kh¸c, BÊc ch¼ng qua còng chØ lµ mét con vËt nu«i mµ th«i (nãi nh­ ng«n ng÷ cña BÊc th× ®ã lµ quan hÖ thuÇn tuý v× c«ng viÖc), dï nã cã lËp ®­îc bao nhiªu chiÕn tÝch ®i ch¨ng n÷a. Nh­ng Thoãc-t¬n th× kh¸c. Anh thùc sù coi BÊc nh­ mét ng­êi b¹n vµ ®èi xö víi nã còng nh­ víi mét ng­êi b¹n.
Nh÷ng sù viÖc h»ng ngµy diÔn ra trong mèi quan hÖ gi÷a Thoãc-t¬n vµ BÊc ®­îc t¸c gi¶ kÓ l¹i rÊt gi¶n dÞ nh­ng cã søc hÊp dÉn thËt ®Æc biÖt. Nh÷ng cö chØ, hµnh ®éng ®­îc miªu t¶ xen kÏ víi nh÷ng chi tiÕt cô thÓ, sinh ®éng cho thÊy t×nh c¶m cña Thoãc-t¬n dµnh cho BÊc ®· v­ît qua mèi quan hÖ chñ tí th«ng th­êng. Anh ch¨m sãc nh÷ng con chã "nh­ thÓ chóng lµ con c¸i cña anh vËy". BÊc vèn lµ mét con chã th«ng minh, nã hiÓu nh÷ng cö chØ cña chñ cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo, bëi vËy, nã còng ®¸p l¹i b»ng mét t×nh c¶m ch©n thµnh nh­ng kh«ng kÐm phÇn nång nhiÖt. B¶n th©n nã qu¸ ®çi vui s­íng, ®Õn ®é "t­ëng chõng nh­ qu¶ tim m×nh nh¶y tung ra khái c¬ thÓ v× qu¸ ng©y ngÊt". Mçi cö chØ cña BÊc còng thÓ hiÖn qu¸ nhiÒu ý nghÜa khiÕn cho Thoãc-t¬n còng nh­ muèn kªu lªn, t­ëng nh­ con chã ®ang nãi víi anh b»ng lêi chø kh«ng ph¶i chØ qua hµnh ®éng.
C¸ch biÓu lé t×nh c¶m cña BÊc còng rÊt kh¸c th­êng. C¸i c¸ch nã Ðp hai hµm r¨ng vµo tay chñ mét lóc l©u cho thÊy t×nh c¶m cña BÊc dµnh cho Thoãc-t¬n m·nh liÖt ®Õn møc nµo. MÆt kh¸c, nã l¹i kh«ng hÒ vå vËp, s¨n ®ãn nh­ nh÷ng con chã kh¸c mµ chØ lÆng lÏ t«n thê, quan s¸t chñ theo mét c¸ch rÊt riªng mµ chØ nã míi cã thÓ béc lé nh­ vËy. Sù giao c¶m b»ng ¸nh m¾t gi÷a nã vµ Thoãc-t¬n ®· nãi lªn tÊt c¶ sù ng­ìng mé, thµnh kÝnh, t×nh th­¬ng yªu cña BÊc ®èi víi ng­êi chñ mang trong m×nh nh÷ng t×nh c¶m mµ tr­íc ®ã nã ch­a tõng c¶m nhËn ®­îc bao giê.
Sù g¾n bã vÒ t×nh c¶m gi÷a BÊc vµ chñ ®­îc thÓ hiÖn s©u h¬n trong phÇn cuèi cña ®o¹n trÝch. Cµng yªu chñ bao nhiªu th× BÊc l¹i cµng sî mÊt bÊy nhiªu. Bëi vËy, nã lu«n b¸m theo Thoãc-t¬n vµ kh«ng rêi anh nöa b­íc. Chi tiÕt BÊc kh«ng ngñ "tr­ên qua gi¸ l¹nh ®Õn tËn mÐp lÒu, ®øng ®Êy, l¾ng nghe tiÕng thë ®Òu ®Òu cña chñ..." rÊt sèng ®éng, cã søc diÔn t¶ lín h¬n c¶ nh÷ng lêi gi·i bµy trùc tiÕp, nã biÓu hiÖn kh¶ n¨ng quan s¸t vµ miªu t¶ rÊt tinh tÕ cña t¸c gi¶.
Søc hÊp dÉn cña ®o¹n trÝch nµy nãi riªng vµ c¶ truyÖn ng¾n TiÕng gäi n¬i hoang d· nãi chung ®èi víi b¹n ®äc cßn ë ý nghÜa x· héi s©u s¾c mµ nã ®· gîi lªn. Trong cuéc ®ua tranh khèc liÖt ®Ó giµnh giËt cña c¶i, giµnh giËt sù sèng cña con ng­êi, mäi quan hÖ t×nh c¶m ®Òu bÞ ®Èy xuèng hµng thø yÕu. T×nh c¶m, lßng yªu th­¬ng s©u s¾c gi÷a BÊc vµ Thoãc-t¬n lµ lêi ca ca ngîi nh÷ng t×nh c¶m nh©n hËu, cao quý, kªu gäi con ng­êi h·y t¹m g¸c l¹i nh÷ng ®am mª vËt chÊt ®Ó h­íng ®Õn mét cuéc sèng tèt ®Ñp, cã ý nghÜa h¬n.

Tài liệu đính kèm:

  • docmot_so_de_ngu_van_lop_9.doc