Ngữ văn lớp 9 - Thiên nhiên trong hai bài thơ "Vội vàng" và "Thơ duyên" của Xuân Diệu

Thiên nhiên trong hai bài thơ 
"Vội vàng" và "Thơ duyên" 
của Xuân Diệu
Xuân Diệu là một nhà thơ độc đáo. Quả thực là như vậy, dường như hiếm có thi sĩ nào lại đưa vào thơ mình những cuống quýt đắm say, những khát khao cháy bỏng trước tình đời, tình người nhiều đến như ông. Hầu như thi phẩm nào của ông cũng đều có cái nhìn tình tứ trước vạn vật, trước con người. Và hầu như bài thơ nào cũng vậy, Xuân Diệu cũng gởi gắm vào đó những hình ảnh thiên nhiên đầy tâm trạng. "Vội vàng" và "Thơ duyên", hai bài thơ trong chương trình THPT, cũng thể hiện nét đặc sắc này của thơ Xuân Diệu.
	Thiên nhiên, vốn dĩ không phải là hiện tượng mới mẻ trong thơ, nếu không nói đã là thi liệu có từ rất lâu đời trong văn học. Các nhà thơ trung đại cũng đã có thủ pháp tả cảnh ngụ tình, hoặc đều hướng lòng mình vào vạn vật để soi rọi, để tỏ bày. Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến, Tú Xương, Hồ Xuân Hương, Bà huyện Thanh Quan..., đều đã có nhiều bài thơ hay trong đó mượn cảnh để nói tình rất đặc sắc. Tuy nhiên, đến với Thơ mới, bạn đọc lại cảm nhận được thiên nhiên với những sắc màu tươi mới, những tâm trạng với niềm vui và nỗi buồn đều mới. Với Xuân Diệu, thiên nhiên thật sự là hồn người!
	Ở "Vội vàng", ta dễ dàng nhận ra thiên nhiên trong cảm nhận của thi nhân rất tình tứ, cảnh vật tràn ngập xuân tình. Với cách đảo trật tự các thành phần trong câu, nhà thơ đã nhấn mạnh ong bướm, yến anh dường như cũng mang dáng dấp tình nhân: "của ong bướm này đây tuần tháng mật, của yến anh này đây khúc tình si". Và hơn vậy, cái nhìn của nhà thơ hướng tới muôn vật là cái nhìn chiêm ngưỡng say sưa. Cảnh vật hiện lên đầy màu sắc tươi non, đáng yêu: màu xanh rì của hoa đồng nội, màu của cành tơ phơ phất tươi tắn, màu của buổi sớm mai tinh khôi với hình ảnh "thần Vui" gõ cửa. Rồi độc đáo hơn cả là một so sánh đầy tính nhục thể mà lại vô cùng thanh khiết: "tháng giêng ngon như một cặp môi gần". Bỗng nhiên, tháng giêng về cùng hình ảnh đôi môi mọng thiếu nữ trở nên tình tứ biết bao nhiêu!
	Cũng vậy, ở "Thơ duyên", ta lại gặp cảnh chiều thu sinh động tràn ngập âm thanh và sắc màu sự sống: 
	Chiều mộng hoà thơ trên nhánh duyên
	Cây me ríu rít cặp chim chuyền
	Đổ trời xanh ngọc qua muôn lá
	Thu đến - nơi nơi động tiếng huyền.
Dường như thi nhân không nhìn trời thu bằng mắt mà đang nhìn bằng hồn vía say sưa, nên cảnh vật cứ lung linh trong vẻ duyên dáng đa tình mà lâng lâng cảm xúc: "con đường nhỏ nhỏ, gió xiêu xiêu; lả lả cành hoang, nắng trở chiều", để từ "cái cớ" thiên nhiên ấy, nhà thơ dẫn người đọc vào câu chuyện tình tứ rất duyên, dẫu chưa phải là chuyện tình yêu đôi lứa.
	Nhưng, nói đến thiên nhiên trong "Vội vàng", phải thấy được sự cảm nhận thời gian trong cái nhìn đầy triết lí của Xuân Diệu. Bởi ông đã hướng tới đất trời bằng cái nhìn luyến tiếc, ngay khi vạn vật còn đang tồn tại. Thiên nhiên của thi sĩ mang dấu ấn chia lìa: "mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi, khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt" và "con gió xinh thì thào trong lá biếc..., chim rộn ràng bỗng đứt tiếng reo thi". Còn ở "Thơ duyên", dường như cũng có nỗi niềm bâng khuâng đầy tâm trạng như thế trước cảnh vật. Trong cái bước chân duyên dáng của "cặp vần" anh với em, người đọc bỗng nhận ra thi nhân đang ngập ngừng... nhìn ngắm:
	"Mây biếc về đâu bay gấp gấp
	Con cò trên ruộng cánh phân vân 
	Chim nghe trời rộng giang thêm cánh
	Hoa lạnh chiều thưa sương xuống dần"
	Như vậy, thiên nhiên trong thơ Xuân Diệu đã là đối tượng để bày tỏ quan niệm, bày tỏ tình cảm. Ở đó, thi sĩ gởi gắm một nét hồn mình đang quay quắt nhớ thương và lo lắng. Cái lo lắng nhớ thương thật tinh tế và nhạy cảm, bởi làm sao lại có thể nhìn trời đất đang độ xuân thì mà buồn nhớ vì đã nghĩ đến lúc tất cả sẽ tàn phai?. Phải chăng, chỉ có tâm hồn thực sự lắng lại trước cảnh vật, đất trời, trước cuộc đời thì mới có được những khúc ngân da diết chừng ấy.
	Và phải chăng, bởi một tâm trạng đầy bất ổn như vậy, thi nhân đã có những khát khao vô cùng mãnh liệt, mà để bày tỏ những khao khát của mình, ông lại mượn đến thiên nhiên. Khổ thơ cuối của bài thơ "Vội vàng" là một khổ thơ độc đáo bởi ngay từ câu thơ ba chữ ngắt riêng thành một dòng; "Ta muốn ôm". Rồi cái ước muốn ấy cùng với những từ chỉ hành động nối tiếp "ôm, riết, say, thâu, cắn" ngay tức khắc đã hướng đến các đối tượng thiên nhiên "sự sống mơn mởn, mây đưa gió lượn, cánh bướm tình yêu, non nước, cây, cỏ rạng, mùi thơm, ánh sáng, thanh sắc của thời tươi...". Thiên nhiên trở thành đối tượng của niềm ước ao chinh phục, thể hiện một quan niệm sống tận hưởng đến đủ đầy hạnh phúc nhân gian. Và cũng vậy, thiên nhiên ấy giúp thi nhân trình bày được một cái tôi cá nhân hết sức nồng nàn, say đắm trong một nhận thức sống tích cực. Điều này dường như đến Thơ mới, văn học Việt nam mới có được, và đến Xuân Diệu, tất cả mới được trình bày đến tận cùng và mãnh liệt như thế! 
	Nhìn chung, chỉ qua hai bài thơ, chúng ta chưa thể kết luận về một hệ thống thi liệu của tác giả. Nhưng dẫu sao, người đọc cũng đã cảm nhận được một phong cách thơ rất riêng, một tâm hồn thơ thể hiện qua một giọng thơ, một cái nhìn đời sống cũng rất riêng. Ngay từ hình ảnh thiên nhiên trong hai bài thơ trên, chúng ta đã hiểu được lời nhận định của Hoài Thanh trong "Thi nhân Việt Nam": Xuân Diệu là nhà thơ "mới nhất trong các nhà Thơ mới". Chắc hẳn là như vậy, bởi ở ông, ta đã thấy một tình yêu cuồng nhiệt với đời, với người, một cõi lòng da diết nhớ thương! Ở ông, ta cảm nhận được niềm khao khát cháy bỏng, khát khao yêu, khát khao sống, khát khao chiêm ngưỡng, tận hưởng, chinh phục. Tâm trạng, xúc cảm, suy tư của thi nhân luôn gắn bó hài hoà với thiên nhiên và con người. Thiên nhiên sẽ mãi mãi tồn tại trong thơ ông như người bạn tâm giao, như tình nhân say đắm. Điều này ta dễ dàng bắt gặp trong nhiều bài thơ tình của ông, điển hình như hình ảnh biển và bờ cát trong bài thơ "Biển", đã trở thành hai hình tượng độc đáo trong thơ tình yêu Việt nam hiện đại.
	Yêu thơ Xuân Diệu, ta cũng yêu vô cùng thiên nhiên trong thơ ông!