Giáo án môn Ngữ văn 9 - Tuần 31 - Tiết 154: Tổng kết về ngữ pháp (tiếp theo)

Tuần 31: Bài 30; 31
Tiết 154 - TV Tổng kết về ngữ pháp (tiếp theo)
Ngày soạn: 
A- Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh:
- Hệ thống kiến thức về các kiểu câu xét theo cấu tạo; câu đơn chủ vị, câu đặc biệt, câu ghép
- Nắm chắc các thành tố chính, phụ, phần biệt lập trong câu.
- Rèn luyện kĩ năng vận dụng trong tạo lập biên bản
B- Chuẩn bị:
1- Giáo viên: Đèn chiếu, Bảng phụ
2- Học sinh: Bút dạ, chuẩn bị bài
	C- Tiến trình lên lớp:
	I- Ổn định lớp: Nắm sĩ số lớp
	II- Kiểm tra bài cũ: 
	Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh
	III- Bài mới:p
	 III.1) Tổ chức các hoạt động
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Ghi bảng
* Hoạt động 1: Ôn các thành phần câu 
Bước 1: Thành phần chính và thành phần phụ:
- Hs đọc yêu cầu bài tập 1 mục I/ SGK 
? Kể tên thành phần chính và thành phần phụ của câu
(- Thành phần chính là thành phần bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo hoàn chỉnh
+ Vị ngữ kết hợp phó từ chỉ quan hệ, thời gian, trả lời câu hỏi: làm gì? Làm sao? Như thế nào
+ Chủ ngữ nêu tên sự vật, hiện tượng có hoạt động, đặc điểm, trạng thái được miêu tả ở chủ yếu câu hỏi: Ai? Con gì? Cái gì?
- Thành phần phụ và các dấu hiệu nhận biết:
+ Trạng ngữ: đứng ở đầu, cuối câu hoặc giữa chủ ngữ và vị ngữ nêu hoàn cảnh không gian, thời gian, cách thức phương tiện...
+ Khởi ngữ: Thường đứng trước chủ ngữ, nêu lên đề tài của câu nói có thể thêm quan hệ từ về, đối với vào trước.
Bước 2: Hướng dẫn hs làm bài tập 2 mục I: Phân tích thành phần câu
- Gv kẻ mẩu ở bảng phụ, hs lên điền - lớp bổ sung hoàn chỉnh làm vào vở:
Câu
Trạng ngữ
Khởi ngữ
Chủ ngữ
Vị ngữ
Trạng ngữ
a
Đôi càng
Tôi
mẩm
bóng
b
Sau...
Lòng tôi
Mấy người học trò cũ
Đến xếp hàng đi vào lớp
c
Còn...tráng bạc
Nó
Vẫn là....
độc ác
* Hoạt động 2: Ôn về thành phần biệt lập:
Bước 1: Hướng dẫn ôn tập theo câu hỏi Bài tập 1/ SGK /145
? Kể tên và nêu dấu hiệu nhận biết các thành phần biệt lập của câu
Gv chốt lại: 
Dấu hiệu: Chúng không trực tiếp tham gia vào sự việc được nói trong câu
Bước 2: Hướng dẫn hs làm bài tập 2 mục II SGK / 145
- Hs nêu yêu cầu bài tập 2
- Gv phân nhóm thực hiện
Nhóm 1: a Nhóm 3: c
Nhóm 2: b Nhóm 4: d
Nhóm 5: e
Gv chiếu đáp án của các nhóm - Lớp nhận xét
Gv chiếu đáp án
* Hoạt động 3: Hướng dẫn ôn luyện về các kiểu câu
Bước 1: Ôn tập về câu đơn:
- Hs đọc yêu cầu Bài tập 1/146, 147
Gv phân nhóm:
Nhóm 1: d Nhóm 3: b
Nhóm 2: c Nhóm 4: a
- Hs trình bày lớp nhận xét bổ sung
Bước 2: Hướng dẫn hs làm bài tập 2/ 147
? Thế nào gọi là câu đơn đặ biệt (câu không phân biệt được chủ ngữ, vị ngữ)
- Hs đọc bài tập
- Gọi 3 hs lên bảng làm bài
- Gv sửa sai
? Trong các văn bản học kì II sử dụng câu đặc biệt.
Bước 3: Hướng dẫn ôn luyện câu ghép
? Thế nào là câu ghép
(Câu có hai cụm từ chủ vị trở lên, các cụm từ c - v không bao nhau mà nối liên kết nhau bằng quan hệ từ)
? Có mấy loại câu ghép
(2 loại: Đẵng lập, chính phụ)
- Hs nêu yêu cầu BT1 SGK /147
+ Gv chia nhóm hướng dẫn thực hiện
+ Chốt đáp án qua đèn chiếu
Hoạt động 4: Ôn tập về biến đổi câu
- Hs nêu yêu cầu BT1/149
Câu rút gọn: 
- Quen rồi
- Ngày nào ít: ba lần
- Hs đọc và nêu yêu cầu bài tập 2 SGK /149
? Những câu nào vốn là một bộ phận của câu được tách ra?
? Theo em, tác giả tách như vậy để làm gì?
- Hs thực hiện bài tập 3/149
? Những câu cho sẵn ở bài tập là câu chủ động vì sao lại đổi thành câu bị động
? Gọi 3 hs lên bảng đổi 3 câu, lớp nhận xét bổ sung
* Hoạt động 5: Hướng dẫn hs làm bài tập về kiểu câu ứng với mục đích giao tiếp
- Phần này giáo viên chia nhóm cho hs thực hiện bài tập: 
Nhóm 1: Bài tập 1
Nhóm 2: Bài tập 2a
Nhóm 3: Bài tập 2b
Nhóm 4: Bài tập 3
- Gv lần lượt chiếu các bài tập - Nhóm khác nhận xét
- 1 hs đọc
- Hs trả lời
- Hs chú ý lắng nghe
- Hs lên điền bảng
- Nhắc lại nội dung đã học
- 1 hs nêu yêu cầu
- Hs thực hiện nhóm, đại diện trả lời
- Quan sát đáp án màn hình ghi vào vở
- 1 hs đọc
- Hs thảo luận nhóm - lên bảng trình bày
- Hs trả lời
- 1 hs đọc
- 3 hs trình bày bài ở bảng
- Hs trả lời
- Suy nghĩ trả lời
- 1 hs nêu yêu cầu
- Hs quan sát
- 1 hs nêu yêu cầu
- Trình bày miệng
- 1Hs đọc nêu yêu cầu
- Hs trả lời
- Suy nghĩ trả lời
- 3 hs lên bảng
- Hs thực hiện thảo luận nhóm ghi giấy trong
I- Các thành phần câu
1- Thành phần chính và thành phần phụ
2- Phân tích thành phần câu
II- Thành phần biệt lập
1- Bài tập 1/ SGK /145
- Thành phần biệt lập
4 thành phần
*Cảm thán: Biểu lộ tâm lí
- Dấu hiệu nhận biết:
+ Cách nhìn người nói đối với sự việc
+ Tạo lập, duy trì quan hệ giao tiếp
+ Bổ sung một số chi tiết
2- Bài tập 2/145
- Tình thái: có lẻ, ngẩm ra, có khi
- Cảm thán: đi
- Gọi đáp: Bẩm
- Phụ chú: Dừa Xiêm
III- Các kiểu câu:
1- Câu đơn:
a- Tìm chủ ngữ và vị ngữ trong các câu đơn
2- Câu đặc biệt
Bài tập 2/147
a- Tiếng mụ chủ
b- Một anh thanh niên hai bảy tuổi
c- Những ngọn điện
3- Câu ghép
4- Bài tập 1/147: Tìm câu ghép trong các đoạn trích
III- Biến đổi câu
1- BT1/ SGK /149
Tìm câu rút gọn trong đoạn trích
2- BT2/ SGK /149
a- và việc làm ...
b- Thường xuyên
c- Một dấu hiệu
® Nhấn mạnh nội dung bộ phận được tách
3- Bài tập 3
a- Bộ gốm được...
b- Một cây cầu lớn sẽ được...
c- Những ngôi đền ấy đã được...
IV- Các kiểu câu cùng với những mục đích giao tiếp khác nhau
1- Bài tập 1: Câu nghi vấn
2- Bài tập 2: Câu cầu khiến
3- Bài tập 3: Hình thức của câu nghi vấn
III.2) Củng cố - Dặn dò:
- Nắm hệ thống kiến thức qua các phần đã học
- Làm bài tập ở trên lớp chưa hoàn chỉnh
- Ôn kĩ phần truyện để kiểm tra.