Đề tài Sử dụng đồ dùng trực quan để nâng cao hiệu quả bài dạy môn Lịch Sử

Phần : Mở đầu.
I/ Lý do chọn đề tài.
	1/ Cơ sở lí luận: 
	Trước yêu cầu đổi mới của Bộ Giáo dục, ngoài việc đổi mới chương trình và SGK, là tập trung vào đổi mới phương pháp dạy học. Dạy học thay vì lấy “Dạy” làm trung tâm sang lấy “ Học” làm trung tâm. trong phương pháp tổ chức, người học - đối tượng của hoạt động ‘Dạy”, đồng thời là chủ thể của hoạt động “học” – cuốn hút vào các hoạt động học tập do giáo viên tổ chức và chỉ đạo, thông qua đó HS tự khám phá những điều mình chưa rõ, chưa có chứ không thụ động tiếp thu những tri thức đã được GV sắp đặt. Giáo viên không chỉ đơn giản truyền đạt tri thức mà còn hướng dẫn HS tích cực hoạt động, lĩnh hội kiến thức.
Do đặc điểm của việc học tập Lịch sử – không trực tiếp quan sát các sự kiện- nên phương pháp trực quan có ý nghĩa rất quan trọng. Có nhiều loại đồ dùng trực quan khác nhau, cách sử dụng và hiệu quả cũng khác nhau, song đều có tác dụng nâng cao chất lượng dạy học lịch sử. Việc sử dụng đồ dùng trực quan trong dạy học hiệnh nay không chỉ giới hạn ở việc sử dụng bản đồ, tranh ảnh, mô hình... mà còn có các loại phương tiện kĩ thuật hiện đại. Việc sử dụng kĩ thuật không hạ thấp vai trò của người thầy mà vẫn tăng hiệu quả bài học ở các mặt: thu thập thông tin, tư duy(nhận thức), ghi nhớ và vận dụng kiến thức.
Trong dạy học lịch sử, phương pháp trực quan góp phần quan trọng tạo biểu tượng cho học sinh, cụ thể hoá các sự kiện và khắc phục tình trạng “ hiện đại hoá” lịch sử của học sinh.
Đồ dùng trực quan giúp học sinh hiểu biết sâu sắc bản chất của sự kiện lịch sử, nó là phương tiện rất có hiệu lực để hình thành các khái niệm lịch sử tạo điều kiện cho học sinh nắm vững các quy luật của sự phát triển xã hội. đồ dùng trực quan có vai trò rất lớn trong việc giúp học sinh nhớ kĩ hiểu sâu những hình ảnh, những kiến thức lịch sử. Hình ảnh được giữ lại đặc biệt vững chắc trong trí nhớ chúng ta là hình ảnh mà chúng ta thu nhận được bằng trực quan. Xem bức tranh “ Xô viết Nghệ- Tĩnh”, học sinh không thể quên được sự biểu hiện chủ nghĩa anh hùng cách mạng của người công nhân, nông dân.
Cùng với việc góp phần tạo biểu tượng và hình thành “ khái niệm lịch sử” đồ dùng trực quan còn phát triển khả năng quan sát, trí tưởng tượng, tư duy và ngôn ngữ của học sinh. Nhìn vào bất cứ loại đồ dùng trực quan nào, học sinh cũng nhận xét, phán đoán, hình dung quá khứ lịch sử được phản ánh, minh hoạ như thế nào. Học sinh suy nghĩ và tìm cách diễn đạt bằng lời nói chính xác, có hình ảnh rõ ràng, cụ thể về bức tranh xã hội đã qua.
2/ Cơ sở thực tiễn.
	Thứ nhất là qua thực tiễn giảng dạy nhiều năm ở trường THCS, thông qua kết quả kiểm tra đánh giá học sinh, thông qua kết quả điều tra. Trước yêu cầu đổi mới chương trình Sách giáo khoa, đổi mới phương pháp giảng dạy, đổi mới cách học của học sinh, đổi mới kiểm tra đánh giá của Bộ giáo dục đào tạo. Yêu cầu giáo dục hiện nay là giáo dục học sinh phát triển toàn diện, học lí thuyết phải gắn liền với thực hành.
	Thứ hai., Đặc trưng bộ môn Lịch Sử là “ Tái hiện lại những gì đã diễn ra trong quá khứ”. Một trong những phương pháp không thể thiếu là đổi mới cách sử dụng đồ dùng trực quan để nâng cao hiệu quả bài học.
	Thứ ba, Qua thực tiễn sử dụng đồ dùng trực quan như thế nào ? Làm thế nào để sử dụng đồ dùng trực quan có hiệu quả, học sinh sẽ sử dụng ra sao để thu được kết quả tốt nhất. 
Với những kết quả đã thu được trong thực tiễn giảng dạy, bài viết này Tôi xin đưa một số kinh nghiệm của bản thân về “Sử dụng đồ dùng trực quan để nâng cao hiệu quả bài dạy môn Lịch Sử” trong giảng dạy Lịch sử hiện nay ở trường THCS.
II/ Lịch sử vấn đề.
	 Phương pháp dạy học Lịch Sử đã được rất nhiều các nhà sư phạm Lịch Sử nghiên cứu, đưa vào áp dụng trong thực tiễn giảng dạy. Các tài liệu khoa học đã công bố như: Phương pháp giảng dạy lịch sử (Nhà xuất bản Giáo dục -1960)., Phương pháp dạy học lịch sử (Nhà xuất bản Giáo dục -1978-1980). Phương pháp dạy học lịch sử (Nhà xuất bản Giáo dục -1998) Hệ thống các phương pháp dạy học Lịch sử( Nhà xuất bản Đại học sư phạm Hà nội- 2006)... 
Cân cứ vào tài liệu “ Một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học Lịch sử hiện nay ở trường trung học cơ sở”( Viện khoa học giáo dục), cuốn “Phương pháp dạy học lịch sử” ( Nhà xuất bản giáo dục -1998), “ Để có một giờ lên lớp đạt hiệu quả theo tinh thần đổi mới phương pháp” ( Đ/c Nguyễn Kim Phụng- Trưởng Phòng GD- ĐT Thuận Thành), “ Bước đầu đổi mới kiểm tra kết qủa học tập các môn học của học sinh” (Bộ giáo dục và đào tạo).
Phần II: Nội dung
	- 	
I/ Thực trạng tình hình.
1/ Những biểu hiện.
	Thứ nhất, Thông qua quá trình giảng dạy Lịch Sử ở THCS .Tôi nhận thấy rằng, học sinh hiện nay kĩ năng sử dụng đồ dùng trực quan còn nhiều yếu, kém và nhiều học sinh khi lên học lớp 6 khi giáo viên cho học sinh sử dụng bản đồ thì các em cảm tháy rất khó và lúng túng, do vậy nếu ngay từ lớp 6 các em HS được học và sử dụng đồ dùng trực quan thì lên đến lớp 7,8,9 các em thao tác, sử dụng thuần thục các đồ dùng trực quan và giờ học đó tạo được không khí học tập sôi nổi, học sinh hoạt động tích cực và hiệu quả giờ học đó sẽ tăng lên nhiều so với các giờ học sinh không được sử dụng các loại đồ dùng trực quan.
	Thứ hai, Xuất phát từ yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học, đặc biệt đó là sử dụng các loaị đồ dùng trực quan để nâng cao chất lượng giờ dạy. Giáo viên không chỉ sử dụng các kĩ năng nói, viết. Mà còn phải sử dụng thuần thục các loại đồ dùng trực quan đó, biết khai thác triệt để các nội dung được thể hiện trên đồ dùng trực quan. Giáo viên phải biết phân loại đồ dùng trong bài giảng đó thuộc loại nào: Đồ dùng trực quan hiện vật, tạo hình, qui ước, tự tạo...
	Thứ ba, Qua trực tiếp theo dõi thông các tiết dạy, dự giờ, thông qua kết quả đánh giá chất lượng học tập của học sinh. Tôi nhận thấy học sinhh rất thích bài giảng giáo viên sử dụng và hướng dẫn các em sử dụng đồ dùng trực quan.và làm đồ dùng trực quan.
	 Thứ tư, Trong nhiều giờ học, một số giáo viên rất lúng túng trong việc sử dụng bản đồ. Một số thầy cô sử dụng tuỳ tiện, không theo đúng qui trình. Do vậy việc học sinh tiếp thu kiến thức mới qua sử dụng đồ dùng trực quan còn nhiều hạn chế, đặc biệt là các em không được rèn kĩ năng sử dụng bản đồ, tranh ảnh..
2. Đánh giá những thuận lợi và khó khăn.
a/ Thuận lợi.
	 Thông qua chương trình cải cách giáo dục từ năm 2000 đến nay, nhìn chung các trường đã có được hệ thống đồ dùng trực quan với giá trị tương đối lớn, nhiều chủng loại: Bản đồ, tranh ảnh, máy chiếu phim dương bản, máy chiếu hắt, máy chiếu qua đầu, kết nối mạng Internet..
	 Thông qua các cuộc thi làm đồ dùng tự tạo, nên các trường cũng làm được một khối lượng lớn đồ dùng bổ sung cho đồ dùng còn thiếu. Trong đánh giá giờ dạy, việc sử dụng đồ dùng còn được coi là một trong năm nội dung đánh giá tiết dạy đó.
Giáo viên sử dụng thành thạo đồ dùng trực quan thì hiệu quả giờ học tăng lên rõ riệt. Học sinh hứng thứ hơn khi được học và làm việc với đồ dùng trực quan và các thấy thích học môn Lịch Sử.
b/ Khó khăn.
	 Bên cạnh những thuận lợi trên, việc sử dụng đồ dùng trực quan còn gặp nhiều khó khăn như: Thiếu phòng để đồ dùng, thiếu phòng chức năng. Một số loại đồ dùng( Bản đồ) còn quá nhiều chi tiết, kí hiệu phức tạp, không phù hợp với nội dung bài học và thời gian thực hiện. Kí hiệu hiệu ghi chú trên một số bản đồ không khớp với nội dung trong Sách giáo khoa. Thiếu sách hướng dẫn sử dụng mẫu vật phục chế .Do vậy để sử dụng tốt một giờ học có sự kết hợp của nhiều loại đồ dùng trực quan đòi hỏi người giáo viên phải mất nhiều thời gian đầu tư, chuẩn bị...
	Bên canh đó là các trường còn thiếu phòng chức năng do vậy giáo viên muốn sử dụng giáo án điện tử để dạy thì phải mất nhiều công cho việc lắp đặt máy và di chuyển từ lớp này sang lớp kia. Chưa có giáo viên chuyên trách về đồ dùng, mà phần lớn các trường sử dụng giáo viên kiêm nhiệm giữ và bảo quản đồ dùng. Do đó khi giáo viên muốn mượn thì lại mất nhiều thời gian tìm mượn đồ dùng .
II/ Các biện pháp đã thực hiện.
1/ Yêu cầu.
Ngay từ những tiết bài tập đầu tiên của chương trình lịch sử lớp 6 , giáo viên cần phải hướng dẫn các em về cách nhận biết kí hiệu, cách vẽ lược đồ, cách sử dụng các loại đồ dùng trực quan thông qua các phương pháp, thông tin cho học sinh được tiếp các loại đồ dùng trực quan một cách hiệu quả.
	Để một giờ học có hiệu quả tốt yêu cầu Giáo viên phải nắm chắc mục tiêu bài học( kiến thức, tư tưởng, thái độ), bài giảng đó thuộc dạng bài Chính trị, kinh tế, chiến tranh... để từ đó lựa chọn đồ dùng trực quan tương ứng, thích hợp với dạng bài đó. Vì vậy cần phải xây dựng một hệ thống đồ dùng trực quan phong phú, phù hợp với các bài học Lịch Sử.
	 Có phương pháp sử dụng thích hợp đối với việc sử dụng mỗi loại đồ dùng trực quan. Phải đảm bảo được hiệu quả khi sử dụng đồ dùng trực quan. Phát huy tính tích cực của học sinh khi sử dụng đồ dùng trực quan (Không chỉ cụ thể hoá kiến thức mà cần đi sâu phân tích bản chất sự kiện).
Đảm bảo kết hợp lời nói với việc trình bày các đồ dùng trực quan đồng thời rèn luyện khả năng thực hành của học sinh khi sử dụng đồ dùng trực quan (đắp sa bàn, vẽ bản đồ, tường thuật trên bản đồ, miêu tả hiện vật..)
	Tuỳ theo yêu cầu của bài học và loại đồ dùng trực quan trên cơ sở biết được các kí hiệu trên bản đồ, học sinh phải nắm được những nét chính của lịch sử, có biểu tượng cụ thể về biến cố, hiện tượng, sự kiện...
	Phải biết so sánh diễn đạt, phân tích, trình bày lại bằng ngôn ngữ diễn đạt của mình sau khi nghe giáo viên trình bày bản đồ.
2/ Cách thực hiện.
a/ Sử dụng bản đồ lịch sử.
- Dùng bản đồ đúng chỗ đúng lúc: treo bản đồ lên bảng khi nội dung bài học liên quan. Khi nội dung bài học không liên quan đến cần phải cất đi
- Trước khi dùng bản đồ để tường thuật, để miêu tả một trận đánh, một sự kiện nào đó. Giáo viên cần phải giới thiệu chú thích trước, cho học sinh nắm được.
Xác định đúng vị trí khi sử dụng bản đồ, sử dụng bản đồ phải kết hợp giữa lời nói và tay chỉ, nói đến đâu chỉ đến đó.Trên bản đồ lịch sử, các sự kiện luôn được thể hiện trong một không gian, thời gian, địa điểm cùng một yếu tố địa lí nhất định nên phải kết hợp lời noí để tạo biểu tượng cho sự kiện lịch sử.
	Ví dụ: Khi dạy về diễn biến chiến dịch Điện Biên Phủ. Nếu như chỉ dùng lời nói giáo viên khó có thể tạo cho học sinh biểu tượng về tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ mà thực dân Pháp cho là “ Pháo đài bất khả xâm phạm” Rõ ràng khi chọn vị trí chiến lược cho kế hoạch của mình, Na-Va đã nghĩ đến Điện Biên Phủ với địa hình cánh đồng Mường Thanh có núi cao bao bọc, địa hình hiểm trở gây khó khăn cho ta khi tiến công . Hơn nữa đây còn là vị trí chiến lược có thể kiểm soát cả chiến trường Lào và Tây Bắc của Việt Nam. Nếu ta sử dụng bản đồ chiến lược Đông Dương (1953-1954), bản đồ chiến dịch điện Biên Phủ và một số tranh ảnh minh hoạ khác thì học sinh sẽ có biểu tượng khá rõ “ Thế nào là Pháo đài bất khả xâm phạm” “Là xương sống” của kế hoạ ... rong tiến trình giảng dạy, giáo viên phải xác định đúng thời điểm để treo bản đồ, không nên treo ở giữa bảng vì bảng còn dùng để viết, phải treo ở góc bên phải nơi có đủ ánh sáng cho tất cả học sinh nhìn rõ. Khi dùng xong phải cất đi để tránh sự phân tán của học sinh. Giáo viên phải đứng bên phải bản đồ dùng que chỉ để chỉ, chỉ các địa điểm một cách chính xác. Hoặc sử dụng giáo án điện tử giáo viên cũng nên treo phông chiếu ở một bên của bảng, không nên đặt giữa bảng.
b/ Sử dụng mẫu vật phục chế.
	Đây là lọai đồ dùng thuộc nhóm đồ dùng trực quan tạo hình, nó có khả năng khôi phục lại hình ảnh của những con người, đồ vật, biến cố, một sự kiện lịch sử một cách cụ thể sinh động và khá sát thực. Biện pháp thực hiện các loại đồ dùng phục chế như sau:
	+ Đối với loại đồ dùng phục chế thường được sử dụng ở lớp 6. Khi giáo viên trình bày về cuộc sống, xã hội, văn hoá của lịch sử loài người thờì tiền sử. Nên khi sử dụng đồ vật phục chế minh hoạ cho bài giảng, giáo viên cần phải xem trước và có sự so sánh với các loại tài liệu, sách hướng dẫn xem mẫu vật đó được sử dụng trong thời gian nào ? ở đâu ? Nếu không xem trước giáo viên sẽ lúng túng, nhầm lẫn khi sử dụng và hiệu quả đạt được sẽ thấp. Những mẫu vật ở lớp 6 các trường được Bộ giáo dục cấp, nhưng không có sách hướng dẫn do đó Giáo viên phải tự tìm hiểu cách sử dụng như thế nào.
	c/ Sử dụng sa bàn:
 Đây là những đồ dùng do giáo viên tự làm để mô tả lại các trận đánh. Khởi nghĩa Lam Sơn, Chiến thắng Bach Đằng, Chiến thắng Điện Biên Phủ... Trước khi sử dụng Giáo viên phải kiểm tra lại toàn bộ các thiết bị lắp đặt trên sa bàn, vận hành thử trước khi mang lên lớp. Giáo viên chuẩn bị tốt sử dụng thành thạo thì bài giảng rất sinh động, gây được hứng thú cho học sinh.
d/ Sử dụng phương tiện kĩ thuật.
Nhờ sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kĩ thuật, việc áp dụng các phương tiện kĩ thuật giáo dục vào dạy học lịch sử ngày càng tăng. Nói đến phương tiện kĩ thuật hỗ trợ cho bài giảng ở đây phải kể đến Máy vi tính, máy chiếu đa năng, máy chiếu hắt, ti vi, đài ...Những phương tiện này rất cần thiết trong quá trình giảng dạy Lịch Sử, song máy móc không thể thay thế cho các hoạt động của Giáo viên và học sinh, vấn đề đặt ra ở đây đó là sử dụng như thế nào để đạt hiệu quả, không nên quá lạm dụng, lệ thuộc quá vào máy móc để không đạt được mục tiêu bài học đề ra. Do đó khi sử dụng giáo viên phải xác định rõ mục đích sử dụng, cách sử dụng như thế nào để phát huy hiệu quả phương tiện kĩ thụật, phương tiện kĩ thụật chỉ là một biện pháp hỗ trợ cho việc sử dụng tranh ảnh , bản đồ, phim tư liệu minh hoạ để làm cho bài giảng đó thêm sinh động, tăng hiệu qủa bài học. 
Để sử dụng tốt giáo viên cũng phải chuẩn bị trước máy móc, có sự vận hành thử, kiểm tra độ an toàn về điện, vị trí lắp đặt máy móc, phông chiếu...Để tiết dạy bằng giáo án điện tử thì đòi hỏi người giáo viên phải biết sử dụng thành thạo máy vi tính, phải thực hiện các khâu bước theo hướng dẫn như thiết kế, quá trình thực hiện trên các Sile, sử dụng liên kết giữa các phần mềm, sưu tầm sử dụng hiệu quả tranh ảnh tư liệu, xác định rõ mục đích khi sử dụng dạy bằng giáo án điện tử không phải thay thế tất cả các hoạt động của giáo viên mà nên sử dụng máy chiếu là một phương tiện hỗ trợ cho phần sử dụng đồ dùng trực quan thay thế đồ dùng trực quan cũ: Bản đồ, tranh ảnh... Nếu giáo viên khai thác sử dụng tốt bài giảng bằng giáo án điện tử thì hiệu quả bài học tăng lên rất nhiều, bài giảng sinh động hơn, cùng một lúc có thể khai thác nội dung bài giảng trên nhiều loại đồ dùng như: Tranh ảnh, phim tư liệu, bản đồ động, tư liệu tham khảo...Theo số liệu khoa học mà UNESCO đã công bố thì khi nghe, học sinh chỉ nhớ15% thông tin( nhiều kiến thức lại không cơ bản, chủ yếu), khi nhìn, các em ghi nhớ 25% thông tin và việc nghe nhìn đem lại hiệu quả cao hơn 65% thông tin. Vì vậy, những phương tiện kĩ thuật giúp học sinh chú ý, cảm xúc, tìm tòi, nhận thức, khái quát hoá, biết suy nghĩ, kết hợp cảm xúc và nhận thức quá trình đào tạo.
e/ Sử dụng tranh ảnh chân dung: 
Các tranh ảnh chân dung các nhân vật lịch sử, khi giáo viên sử dụng không nên chú ý đến miêu tả hình dáng bên ngoài nhân vật, mà phải hướng dẫn học sinh tìm hiểu đặc diểm,tính cách đặc biệt của nhân vật, quan điểm thể hiện ở hành động của nhân vật .
Ví dụ: Khi giới thiệu về M.Rô-be-spie (SGK lịch sử lớp 8) giáo viên cho học sinh quan sát tìm hiểu xem. Vì sao Rô-be-spie lại được mệnh danh là “Con người không thể bị mua chuộc”. Hay Chân dung Bixmacs (SGK lịch sử lớp 8) lại được mệnh danh là “Thủ tướng của sắt và máu”, hay M. Gan –di (SGK lịch sử lớp 8) được nhân dân ấn Độ gọi là “Thánh Gan –di”...Khi các em để được tìm hiểu rồi thì các em sẽ dễ ghi nhớ và nhớ lâu.
3/ Kết quả và ý nghĩa.
Thông qua sử dụng đồ dùng trực quan có một ý nghĩa vô cùng to lớn, góp phần quan trọng tạo biểu tượng cho học sinh, cụ thể hóa các sự kiện và khắc phục tình trạng hiện đại hoá lịch sử của học sinh.
 Kết quả sau khi áp dụng các lọai đồ dùng trực quan giảng dạy ở học sinh khối 8,9 ở trường THCS Nghĩa Đạo, thông qua kết quả điều tra Tôi thu được kết quả khảo sát như sau:
* Kết quả khảo sát.
Khối, lớp
T.số HS
Giỏi
Khá
TB
Yếu
sl
%
sl
%
sl
%
sl
%
Qua kết quả khảo sát trên. Sử dụng đồ dùng trực quan có một vai trò quan trọng trong quá trình đổi mới phương pháp giảng dạy. Đồ dùng trực quan là chỗ dựa để hiểu sâu sắc bản chất của sự kiện lịch sử, là phương tiện rất có hiệu lực để hình thành các khái niệm lịch sử. Quan trọng nhất là giúp cho học sinh nắm vững các qui luật cuả sự phát triẻn xã hội. Ví dụ như khi nghiên cứu bức tranh “ Hình vẽ trên vách hang động” ( SGK Lịch sử lớp 6 ), học sinh không chỉ có biểu tượng về săn bắn là công việc thường xuyên và hàng đầu của thị tộc ,mà còn hiểu nhờ chế tạo cung tên, con người chuyển hẳn từ hình thức săn bắt sang săn bắn, có hiệu quả kinh tế cao hơn. Điều đó giúp học sinh biết sự thay đổi trong đời sống vật chất của con người thời nguyên thuỷ luôn gắn chặt với tiến bộ trong kĩ thuật chế tác công cụ của họ...Khoa học cho rằng viẹc sử dụng bản đồ kết hợp với các phương tiện khác là biện pháp quan trọng, không chỉ gây hứng thú phát huy tính tích cực, thông minh, sáng tạo, phát triển hình thành các kĩ năng cho học sinh.
Dạy học lịch sử ở THCS phải đi từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng, từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn vì vậy nếu không có đồ dùng trực quan thì không thể hiểu đầy đủ lịch sử. Do đó đổi mới phương pháp dạy học không chỉ đổi mới chương trình sách giáo khoa mà chúng ta phải tích cực đổi mới về sử dụng đồ dùng trực quan. Việc kết hợp chặt chẽ giữa việc tổ chức hoạt động học của học sinh với lời nói sinh động của giáo viên cộng với sử dụng tốt các đồ dùng trực quan sẽ góp phần nâng cao hiệu quả bài học.
ý nghĩa giáo dục tư tưởng, cảm xúc thẩm mĩ của đồ dùng trực quan cũng rất lớn. Ngắm nhìn một bức tranh diễn tả cuộc đấu tranh cáh mạng( như tranh” Khởi nghĩa Nam Kì năm 1940’), xem một cuốn phim tài liệu hay đĩa CD (“ Chiến thắng Điện Biên Phủ’ hay “ Vài hình ảnh về cuộc đời hoạt động của Hồ chí Minh”)... xem xét một di vật lịch sử( chiếc trống đồng Đồng Sơn..) học sinh có những tình cảm mạnh mẽ về lòng yêu mến lãnh tụ, những anh hùng, chiến sĩ cách mạng, lòng quý trọng lao động, sự căm thù bọn xâm lược và chiến tranh...
Với tất cả ý nghĩa giáo dưỡng, giáo dục và phát triển nêu trên, đồ dùng trực quan góp phần to lớn nâng cao chất lượng dạy học lịch sử, gây hứng thú học tập cho học sinh. Nó là chiếc “ cầu nối” giưa quá khứ với hiện tại.
Có thể mô hình hoá ý nghĩa của đồ dùng trực quan trong dạy học lịch sử bắng sơ đồ 
Thu thập thông tin
 Đồ dùng trực quan
Trong dạy học Lịch sử
Rèn luyện kĩ năng thực hành
Minh họa, khắc sâu 
bổ sung sự kiện.
Vận dụng kiến thức
Tư duy về thông tin
	Sơ đồ trên chỉ rõ tác dụng của đồ dùng trực quan trong dạy học lịch sử ở trường THCS trên các lĩnh vực:
Giáo dưỡng(bổ sung, củng cố kiến thức khoa học); 
	Giáo dục( bồi dưỡng tình cảm, tư tưởng..
	Kĩ năng: ( tư duy và năng lực thực hành).
Sử dùng các laọi đồ dùng trực quan trong dạy học lịch sử ở trường THCS là một đìu kiện không thể thiếu được. Giáo viên không chỉ chuẩn bị chu đáo về việc nắm vững kiến thức về nội dung các loại đồ dung trực quan, chế tạo mà còn phải biết, sử dụng thành thạo đồ dùng trực quan trong giảng dạy Lịch sử.
III/ Bài học kinh nghiệm 
Muốn sử dụng tốt, hiệu quả đồ dùng trực quan, qua thực tế giảng dạy tôi rút ra được một số kinh nghiệm sau:
Giáo viên phải thực hiện đúng và đủ qui trình sử dụng.
Giáo viên phải xác định được dạng bài học ( Chính trị, kinh tế, văn hoá, chiến tranh...) từ đó giáo viên thiết kế bài giảng, lựa chọn sử dụng loại đồ dùng nào cho phù hợp.
Tìm hiểu kĩ nội dung được thể hiện trên đồ dùng về sự kiện, địa điểm, nhân vật, thời gian, các kí hiệu... Sử dụng thuần thục các đồ dùng đó trước khi lên lớp, tránh lúng túng khi sử dụng. Khi sử dụng cần kết hợp tốt giữ lời nói và hành động, cử chỉ. Giáo viên không chỉ biết sử dụng thành thạo đồ dùng trực quan mà còn giúp học sinh hình thành kĩ năng sử dụng tốt đồ dùng trực quan.
Giáo viên yêu cầu học sinh chuẩn bị tốt trước bài mới ở nhà. Có chuẩn bị tốt ở nhà thì lên lớp học sinh sẽ sử dụng tốt đồ dùng trực quan( Nhất là bản đồ diễn biến các trận đánh) dưới sự hướng dẫn của giáo viên.
Sáng tạo trong việc sử dụng các loại đồ dùng trực quan, khai thác triệt để khi sử dụng và nên sử dụng thường xuyên. Sau mỗi lần sử dụng Giáo viên nên tự rút kinh nghiệm.
Tăng cường học hỏi đồng nghiệp, tham khảo sách báo, các phương tiện thông tin.
Phần III: Kết luận.
Với đặc trưng của bộ môn Lịch sử, các sự kiện lịch sử chỉ diễn ra một lần. Lịch sử là cụ thể vốn có thật và tồn tại khách quan, đã từng diễn ra trong quá khứ. Lịch sử không lặp lại, không thể dựng lại một cách hoàn toàn trọn vẹn, học sinh học lịch sử không thể trực tiếp quan sát giống như các môn học tự nhiên Toán-Lí-hoá..các em chỉ cần vài thí nghiệm có thể làm như thật. Còn Lịch sử thì làm cho học sinh biết, hiểu lĩnh hội kiến thức phải thông qua thông qua bằng nhiều con đường, trong đó là thông qua sử dụng đồ dùng trực quan có vai trò quan trọng trong việc giúp học sinh nhớ kĩ, hiểu sâu những hình ảnh, những kiến thức lịch sử.
	Cùng với việc góp phần tạo biểu tượng và hình thành khái niệm lịch sử đồ dùng trực quan còn phát triển khả năng quan sát, trí tưởng tượng, tư duy và ngôn ngữ của học sinh. Nhìn vào bất cứ loại đồ dùng trực quan nào, học sinh cũng thích nhận xét, phán đoán, hình dung quá khứ lịch sử được phản ánh, minh hoạ như thế nào. Các em suy nghĩ và tìm cách diễn đạt bằng lời nói chính xác có hình ảnh rõ ràng, cụ thể về bức tranh xá hội đã qua.
	 Với tất cả ý nghĩa giáo dưỡng, giáo dục và phát triển nêu trên, đồ dùng trưc quan góp phần to lớn nâng cao chất lượng dạy học lịch sử, gây hứng thú học tập cho học sinh. Nó là chiếc “cầu nối” giữa quá khứ với hiện tại.