Đề thi tuyển sinh vào lớp 10 trường THPT chuyên Phan Bội Châu năm học 2011 - 2012 môn thi: Ngữ Văn

SỞ GD& ĐT NGHỆ AN
Đề chính thức 
KỲ THI TUYỂN SINH VÀO LỚP 10 
TRƯỜNG THPT CHUYÊN PHAN BỘI CHÂU
NĂM HỌC 2011 - 2012
 Môn thi: NGỮ VĂN
Thời gian: 150 phút (không kể thời gian giao đề)
Câu 1 (4,0 điểm)
Đọc kỹ đoạn thơ sau, rồi thực hiện các yêu cầu:
 “Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
 Bên trời góc bể bơ vơ,
 	 Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.”
(Ngữ văn 9 – tập 1, NXB Giáo dục 2006, trang 93, 94)
a. Tìm hai từ đồng nghĩa với từ tưởng. Có thể thay thế các từ tìm được với từ tưởng không? Vì sao?
b. Nêu và phân tích giá trị của việc sử dụng thành ngữ trong đoạn thơ.
Câu 2 (6,0 điểm)
Trong truyện ngắn Chiếc lá cuối cùng của O.Hen-ri, bệnh tật và nghèo túng khiến Giôn-xi tuyệt vọng không muốn sống nữa. Cô đếm từng chiếc lá còn lại trên cây thường xuân bám vào bức tường gạch đối diện với cửa sổ, chờ khi nào chiếc lá cuối cùng rụng nốt thì cô cũng buông xuôi, lìa đời
Nhưng, “chiếc lá cuối cùng vẫn còn” làm cho Giôn-xi tự thấy mình “thật là một con bé hưMuốn chết là một tội”. Cô lại hi vọng một ngày nào đó sẽ được vẽ vịnh Na-plơ và như lời bác sĩ nói, cô đã thoát “khỏi nguy hiểm” của bệnh tật.
Qua những thay đổi của Giôn-xi, em hãy viết một bài luận thể hiện suy nghĩ về nghị lực sống của con người.
Câu 3 (10,0 điểm)
 Phân tích nghệ thuật xây dựng nhân vật Nhĩ trong truyện ngắn Bến quê của Nguyễn Minh Châu. Từ đó, nêu ý kiến của em về cách để nhà văn đối thoại thành công với bạn đọc qua một tác phẩm văn học.
Hết
Họ và tên thí sinh:.................................................................. Số báo danh:............
SỞ GD&ĐT NGHỆ AN
KÌ THI TUYỂN SINH VÀO LỚP 10
TRƯỜNG THPT CHUYÊN PHAN BỘI CHÂU
NĂM HỌC 2011-2012
HƯỚNG DẪN VÀ BIỂU ĐIỂM CHẤM ĐỀ CHÍNH THỨC
Môn: Ngữ Văn
(Hướng dẫn và biểu điểm chấm gồm 03 trang)
------------------------
I. YÊU CẦU CHUNG:
1) Ngoài việc đánh giá, kiểm tra kiến thức cơ bản, giám khảo cần phát hiện và trân trọng những bài làm thể hiện tố chất của một học sinh giỏi: kiến thức văn học vững chắc, sâu rộng; năng lực cảm thụ văn chương tinh tế, sâu sắc; kỹ năng làm bài tốt; diễn đạt trong sáng, có cảm xúc, có giọng điệu riêng. 
2) Hướng dẫn chấm chỉ nêu những ý chính và các thang điểm chủ yếu. Trên cơ sở đó, giám khảo có thể thống nhất định ra các ý chi tiết và các thang điểm khác. Với những bài làm sáng tạo so với đáp án, nếu lập luận thuyết phục, giám khảo nên cân nhắc, trân trọng.
3) Giám khảo nên đánh giá bài làm trong tính tổng thể ở từng câu và cả bài, không đếm ý cho điểm một cách máy móc, nhằm đánh giá học sinh trên cả hai phương diện: kiến thức và kỹ năng.
4) Tổng điểm toàn bài là 20, chiết điểm 0,5 
II. NHỮNG YÊU CẦU CỤ THỂ:
Câu
Yêu cầu về kiến thức và kỹ năng
Điểm
1
a
b
4,0
- Những từ đồng nghĩa với từ tưởng: nhớ, mơ, mong, nghĩ. (học sinh chỉ cần nêu đúng 2 từ)
- Tưởng nghĩa là nhớ mong, mơ màng, đang nghĩ tới, đang hình dung rất rõ hình ảnh người yêu nơi phương xa của Thúy Kiều. Từ tưởng vừa bộc lộ cảm xúc, vừa miêu tả hoạt động của tư duy, nghĩa của từ tưởng bao gồm nghĩa của các từ trên cộng lại. Vì thế, không thể thay thế từ tưởng bằng các từ ấy.
2,0
- Thành ngữ được sử dụng: rày trông mai chờ, bên trời góc bể.
- Giá trị sử dụng: 
 + Vẽ ra chiều dài dằng dặc của thời gian và khoảng cách không gian xa xôi, cách trở.
 + Gợi hình ảnh Kim Trọng nơi quê nhà đang mỏi mòn ngóng trông Thúy Kiều.
 + Bộc lộ niềm cảm thương xen lẫn sự day dứt của Thúy Kiều đối với Kim Trọng và nỗi xót xa cho mối tình của mình.
 + Thể hiện tấm lòng nhân đạo và tài năng nghệ thuật của Nguyễn Du.
2,0
2
Yêu cầu chung: 
* Hiểu được yêu cầu của đề ra. Tạo lập được một văn bản nghị luận xã hội có bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ, lời văn trong sáng, có cảm xúc và giọng điệu riêng. Trình bày đúng chính tả và ngữ pháp.
* Trên cơ sở nắm bắt được nội dung tác phẩm Chiếc lá cuối cùng, hình tượng nhân vật Giôn-xi và hiểu biết về kiến thức xã hội, thí sinh cần đáp ứng các ý cơ bản sau:
6,0
a
b
c
Vài nét về nhân vật Giôn-xi:
- Hoàn cảnh sống: Nghèo khổ, bệnh tật.
- Trạng thái tinh thần: Từ yếu đuối, buông xuôi và đầu hàng số phận, mất hết nghị lực sống đến chỗ biết quý trọng sự sống của mình, khao khát sáng tạo và chiến thắng bệnh tật. Nghị lực sống, tình yêu cuộc sống đã trỗi dậy trong Giôn-xi.
1,0
Bàn luận về vấn đề:
- Nghị lực sống là năng lực tinh thần mạnh mẽ, không chịu lùi bước trước khó khăn, thử thách; luôn lạc quan, tin tưởng vào cuộc sống
- Đây là một phẩm chất cao đẹp và cần thiết: tiếp sức cho ước mơ hoài bão của con người; mở ra những hành động tích cực vượt lên những trắc trở, những cám dỗ trong cuộc sống; giúp con người gặt hái thành công. Thiếu nghị lực, dễ chán nản, bi quankhiến con người thường gặp thất bại, bị mọi người xung quanh coi thường, thương hại.
- Nghị lực sống có được không chỉ dựa vào nội lực cá nhân mà còn được tiếp sức bởi sự sẻ chia, tình yêu thương của cộng đồng.
Liên hệ cuộc sống và rút ra bài học:
- Ý thức vai trò quan trọng của nghị lực sống, biết cách rèn luyện và duy trì ý chí, tinh thần mạnh mẽ.
- Biết yêu thương, cảm thông và tiếp thêm niềm tin yêu cuộc đời, nghị lực sống cho những người xung quanh.
- Biểu dương những tấm gương tiêu biểu cho nghị lực sống mạnh mẽ và phê phán những kẻ hèn nhát, bạc nhược
5,0
1,0
3
Yêu cầu chung:
* Biết cách làm một bài văn nghị luận văn học. Hiểu đúng yêu cầu đề ra và chủ động trong kiến thức. Khuyến khích những thí sinh biết khái quát vấn đề trên cơ sở lí luận văn học.
* Thí sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đạt một số ý sau:
10,0
a
Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm và vấn đề.
1,0
b
Phân tích nghệ thuật xây dựng nhân vật Nhĩ:
 Nhĩ là một nhân vật tư tưởng nhưng được nhà văn xây dựng chân thực và sống động.
 - Đặt nhân vật trong một chuỗi tình huống nghịch lí liên kết với nhau rất logic, có giá trị tự nhận thức, từ đó đi sâu thể hiện thế giới nội tâm.
- Tập trung miêu tả những cảm xúc, suy nghĩ tinh tế và sâu sắc của Nhĩ về nhiều phương diện (thiên nhiên, vợ con, những người hàng xóm và cuộc đời cũng như khao khát của bản thân), trên nhiều góc độ (quá khứ, hiện tại).
 - Ngôn ngữ, giọng điệu của nhân vật: giọng trầm tư, suy ngẫm của một người từng trải cùng với giọng xúc động, đượm buồn và ân hận, xót xa của một người nhìn vào hiện tại và quá khứ của mình ở thời điểm sắp phải từ giã cuộc đời
- Các chi tiết, hình ảnh khắc họa số phận và tâm trạng nhân vật chan chứa xúc động mà lắng đọng suy tư; giản dị, cụ thể mà giàu tính biểu tượng. 
6,0
c
Đánh giá:
- Nghệ thuật xây dựng nhân vật đặc sắc đã giúp nhà văn dựng lên cụ thể chân dung nhân vật với số phận đáng thương, tâm hồn tinh tế và sâu sắc, có những thức nhận tuy muộn màng nhưng đáng quý. Vì thế, là nhân vật luận đề nhưng Nhĩ không trở thành cái loa phát ngôn cho nhà văn.
- Thông qua nhân vật Nhĩ, nhà văn đã gửi gắm một cách tự nhiên và khéo léo những triết lí, chiêm nghiệm sâu sắc về con người và cuộc đời. 
- Thể hiện được tài năng và phong cách nghệ thuật của Nguyễn Minh Châu sau năm 1975. 
1,0
d
Cách đối thoại của nhà văn với người đọc qua tác phẩm văn học:
2,0
- Nhà văn đối thoại với người đọc thông qua hình tượng nghệ thuật. Hình tượng được xây dựng càng sống động thì cuộc đối thoại càng thành công, tư tưởng chủ đề của tác phẩm không lộ liễu và khô khan mà được chuyển hóa vào người đọc càng tự nhiên, thấm thía.
- Vì vậy, xây dựng hình tượng là quá trình lao động nghệ thuật rất công phu, đòi hỏi tài năng sáng tạo của người nghệ sĩ.
-----------------------------------------------------