Giáo án Lớp 9 môn Ngữ văn - Tiết 132: Tổng kết phần văn bản nhật dụng

Ngày soạn: / /07 
Ngày dạy: / /07 
Tiết 132. 
Tổng kết phần văn bản nhật dụng
A. Mục tiêu cần đạt:
1.Kiến thức.
Giúp học sinh:
- Trên cơ sở nhận thức tiêu chuẩn đầu tiên và chủ yếu của văn bản nhật dụng là tính cập nhật của nội dung, hệ thống hóa được chủ đề của các văn bản nhật dụng trong chương trình ngữ văn THCS.
2.Kĩ năng.
- Nắm được 1 số điểm cần lưu ý trong cách thức tiếp cận văn bản nhật dụng.
3.Thái độ.
B. Chuẩn bị.
- Giáo viên: Hệ thống hóa bằng tổng hợp. Soạn bài theo yêu cầu.
- Học sinh: Chuẩn bị theo yêu cầu.
C. Tổ chức các hoạt động. 
* Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ. ( 6’)
Giáo viên kiểm tra việc chuẩn bị bảng thống kê các văn bản nhật dụng của của học sinh.
* Hoạt động 2: Giới thiệu bài ( 1’)
Trong tiết 1, các em đã nắm bắt được khái niệm văn bản nhật dụng và nội dung chủ yếu của văn bản nhật dụng. ở tiết học hôm nay thầy cùng các em sẽ đi tìm hiểu đặc điểm hình thức của và phương pháp học văn bản nhật dụng.
* Hoạt động 3: Bài mới ( 37’)
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của H/S
Nội dung cần đạt
? Trong đoạn văn trên ngoài yếu tố thuyết minh đoạn văn còn sử dụng các yếu tố nào?
? Em hãy phân tích tác dụng của các yếu tố trên?
? Cách đặt đề mục của 2 văn bản "Cầu Long Biên chứng nhân lịch sử", "Ôn dịch thuốc lá" có điểm gì giống và khác nhau?
? Từ đó em có nhận xét gì về hình thức của văn bản nhật dụng?
GV: Từ các đặc điểm trên các văn bản nhật dụng hoàn toàn có thể tuyển chọn để dậy các văn bản nhật dụng có giá trị như 1 tác phẩm văn học và hoàn toàn phù hợp với các loại văn học đã học.
VD: Lớp 8 học thể loại TM ta có "Ôn dịch thuốc lá" Lớp 7 "tự sự, miêu tả (cuộc chia tay của những..."). Qua đó ta vẫn có thể vận dụng và củng cố những kiến thức kĩ năng đã học ở phân môn TLV và TV.
? Vậy khi phân tích 1 văn bản nhật dụng chúng ta phải lưu ý điều gì?
? Trong văn bản "Tuyên bố thế giới về sự sống còn..." em hiểu gì về hội nhập cấp cap về quyền trẻ em?
? Em hiểu thế nào về chế độ A Pác Thai?
? Trong văn bản: "Đấu tranh cho 1 thế giới hòa bình". Em hiểu gì về sự kiện ngày 8.8.1986 mà tác giả nói đến trong văn bản?
? Em có nhận xét gì về các chú thích trên? Tác dụng của chúng?
? Theo em ngoài tìm hiểu các chú thích và nghĩa của từ khi học các văn bản nhật dụng chúng ta cần chú ý điều gì?
? Thông qua các văn bản "Ôn dịch thuốc lá", "Bức thư của..." em rút ra bài học gì cho bản thân?
? Qua văn bản "Cầu Long Biên..." em có suy nghĩ gì về mảnh đất Điện Biên em đang sống?
? Từ đó thấy học văn bản nhật dụng có tác dụng gì?
? Để thấy được điều đó khi học các vấn đề nhật dụng chúng ta phải thực hiện được điều gì?
? Từ việc "Liên hệ thực tế" các em có những cách giải quyết nào cho các vấn đề sẩy ra?
? Đó chính là phương pháp học văn bản nhật dụng tiếp theo em đó là gì?
? Căn cứ và nội dung văn bản nhật dụng đã học em thấy những nội dung ấy được học những môn nào?
 ? Em hãy lấy ví dụ minh họa?
? Để đạt được hiệu quả cao trong quá trình học các văn bản nhật dụng chúng ta cần chú ý điểm gì?
? Qua tìm hiểu em hãy khái quát những nét chính về đặc điểm nội dung hình thức và phương pháp học các văn bản nhật dụng?
- Học sinh xác định.
- Học sinh phân tích.
- Học sinh so sánh.
- Học sinh rút ra kết luận.
- Học sinh nêu ý kiến.
- Học sinh nêu ý hiểu.
- Học sinh giải thích.
- Học sinh trả lời.
- Học sinh nhận xét.
- Học sinh kết luận.
- Học sinh bộc lộ.
- Học sinh liên hệ.
- Học sinh khái quát.
- Học sinh kết luận.
- Học sinh tự bộc lộ.
- Học sinh kết luận.
- Học sinh phát hiện trả lời.
- Học sinh lấy ví dụ.
- Học sinh nêu ý kiến.
- Khái quát 
III. Đặc điểm kiến thức văn bản nhật dụng.
- Đoạn văn có yếu yố biểu đạt.
- Phép lập luận phản bác.
- Các yếu tố biểu cảm được thể hiện ở các từ ngữ: "Nghĩ đến mà kinh", ngoài ra còn được thể hiện ở các dấu câu tu từ ở đề mục "Ôn dịch thuốc lá". Những yếu tố đó có tác dụng làm cho người đọc ghê tởm hãi những tác hại không lường do thuốc lá gây ra.
- Đoạn văn 2 mang phép lập luận phản bác "Có người bảo tôi hút, tôi bị bệnh mặc tôi! Xui đáp lại... ý thức lập luận làm cho tác hại của thuốc lá càng mang tính thuyết phục.
- Giống: Nêu được vấn đề.
- Khác: + Văn bản 1 mang tính biểu cảm.
 + Văn bản 2 văn bản thiên nhiên.
- Văn bản nhật dụng cũng giống như các tác phẩm văn học nó không những chỉ dùng 1 phương thức biểu đạt mà kết hợp nhiều phương thức biểu đạt khác để tăng sức thuyết phục.
=> Cần căn cứ và đặc điểm hình thức văn bản cụ thể, thể loại và phương thức biểu đạt để phân tích.
IV. Phương pháp học văn bản nhật dụng.
- Đây là hội nghị cấp cao về quyền trẻ em họp ngày 30.9.1990 ở Niu Oc.
- Là chế độ phân biệt chủng tộc cực đoan và tàn bạo có từ năm 1952 ở Nam Phi. Ngày 7.6.1991 chính quyền Nam Phi buộc phải hủy bỏ chính sách phân biệt chủng tộc này.
- Đó là sự kiện tháng 8.1986 nguyên thủ 6 nước ấn Độ, Mê Hi Cô, Thụy Điển, Ac Hen Ti Na, Hi Lạp, Tan Da Ni A họp lần thứ hai tại Mê Hi Cô đã ra 1 bản tuyên bố kêu gọi chấm dứt chạy đua vũ trang, thủ tiêu vũ khí hạt nhân để đảm bảo an ninh thế giới.
- Đó là những sự kiện lịch sử xã hội - chính trị liên qua đến vấn đề cần trình bày.
- Cần chú ý đặc biệt đến loại - chú thích về các sự kiện lịch sử xã hội, chính trị xã hội có liên quan đến vấn đề.
- Không nên tham gia vào các tệ nạn xã hội. Hãy hành động thiết thực để bảo vệ môi trường xanh, sạch, đẹp.
- Điện Biên Phủ là 1 mảnh đất lịch sử anh hùng có rất nhiều những di tích lịch sử chứng kiến cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc như đồi A1, khu di tích Mường Phăng, Hầm Đờ Cát. Chúng ta hãy ra sức trùng tu, tôn tạo và bảo vệ nó.
- Các vấn đề trong văn bản nhật dung đều có liên quan đến những vấn đề của địa phương. Học văn bản nhật dụng giúp chúng ta hòa nhập với địa bàn sinh hoạt của địa phương em sinh sống.
- Đó là phải liên hệ vấn đề đặt ra trong cuộc sống bản thân cũng như tình hình cuộc sống cộng đồng. Từ cuộc sống cộng đồng nhỏ gần gũi đến cộng đồng lớn trước hết là cộng đồng nhỏ.
- Trước vấn đề cần phải có những kiến giải riêng, quyết định riêng ở 1 số trường hợp cụ thể còn có thì đề cập đến những kiến nghị và giải pháp cụ thể.
- Những nội dung ấy còn được học ở những môn học: Địa lí, giáo dục công dân, sinh học.
- VD về môi trường: Là vấn đề được đặt ra trong các văn bản nhật dụng đó cũng là vấn đề được hầu hết các môn học đề cập đến, đặc biệt là 1 số chương về "Sinh vật và môi trường" ở SGK lớp 9
- Vấn đề về quyền trẻ em là vấn đề được đề cập trong 1 số văn bản nhật dụng là 1 trong những chủ đề pháp luật của môn giáo dục công dân 6, 7 và quyền trẻ em, quyền được bảo vệ chăm sóc và gia đình của trẻ em.
- Vấn đề ma túy và thuốc lá là nội dung môn học GDCD lớp 8 phong chống tệ nạn xã hội.
- Trong khi học văn bản nhật dụng cần phải vận dụng những kiến thức các môn học khác để làm sáng tỏ những vấn đề đặt ra trong văn bản nhật dụng.
* Ghi nhớ :SGK
* Hoạt động 4: Hướng dẫn học sinh học ở nhà ( 1’)
- Nắm vững nội dung của các văn bản nhật dụng.