Giáo án lớp 9 môn Sinh học - Bài 49: Quần xã sinh vật

Tuần:	Giáo án sinh 9 	Ngày soạn:
Tiết: 	Ngày dạy :
Bài 49.
I./ MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC : 
 1. Kieán thöùc:
- Trình bày được khái niệm quần xã. 
 - Chỉ ra được những dấu hiệu điển hình của quàn xã đó cũng là để phân biệt với quần thể 
 - HS nêu được mối quan hệ giữa ngoại cảnh và quần xã tạo sự ổn định và cân bằng trong quần xã 
 2. Kó naêng: 
 Rèn kĩ năng quan sát tranh hình, kĩ năng phân tích tổng hợp, khái quát hoá. 
 3. Thaùi ñoä: 
 - Giáo dục lòng yêu thiên nhiên 
 - Có ý thức bảo vệ thiên nhiên 
II./ CHUAÅN BÒ:
 - Gi¸o viªn: Tranh phãng to H 49.1; 49.2; 49.3 SGK; s­u tÇm thªm 1 sè tranh ¶nh: rõng th«ng; ®éng vËt ho¹t ®éng vÒ ®ªm; ®éng vËt ho¹t ®éng vµo ban ngµy
 	 B¶ng biÓu: kiÓm tra bµi cò, b¶ng 49 sgk, b¶ng vÝ dô ¸p dông, cñng cè dÆn dß
 - Häc sinh: - Dùa vµo th«ng tin tr¶ lêi c¸c c©u hái sgk .
- Q/s tranh 49.2 kÓ tªn c¸c loµi sinh vËt cã trong h×nh.
- T×m hiÓu c¸c kh¸i niÖm: QuÇn x· sinh vËt, c©n b»ng sinh häc, khèng chÕ sinh häc.
- Ph©n biÖt quÇn x· víi quÇn thÓ sinh vËt.
- Cho ®­îc vÝ dô ( ®é ®a d¹ng, ®é nhiÒu, ®é th­êng gÆp, loµi ­u thÕ, loµi ®Æc tr­ng) dùa vµo th«ng tin b¶ng 49.
 - Cho VD vÒ quÇn x· sinh vËt vµ c©n b»ng sinh häc trong quÇn x·.
III./ CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY HOÏC :
 1./ Kieåm tra baøi cuõ : 5’ (slide 2)
1. Tăng dân số là gì? Nếu tăng dân số quá nhanh dẫn tới những hậu quả gì?
 	2. Chọn câu đúng trong các câu sau:
 	 * Vì sao quần thể người có một số đặc điểm mà quần thể sinh vật khác không có?
 A. Con người tổ chức thành xã hội.
 B. Quần thể người phụ thuộc vào lãnh thổ quốc gia.
 C. Con người có lao động và tư duy.
 D. Con người có tuổi thọ cao hơn nhiều sinh vật khác.
 2./ Giôùi thieäu baøi môùi: 1’
	 GV cho HS nhắc lại khái niệm về quần thể sinh vật. Vậy quần xã có amng những đặc điểm như quần thể hay không? Cô và các em cùng tìm hiểu nội dung bài học hôm nay.
 3./ Caùc hoaït ñoäng daïy vaø hoïc
 1. ThÕ nµo lµ mét quÇn x· sinh vËt.
 * Ho¹t ®éng 1: T×m hiÓu thÕ nµo lµ mét quÇn x· sinh vËt. 	10 phót
Ho¹t ®éng cña GV 
Ho¹t ®éng cña HS
- GV cho HS quan s¸t tranh 49.1; 49.2 sgk. (slide 3)
- GV cho HS kÓ tªn c¸c sinh vËt trong H49.2 sgk (slide 4)
- GV kh¼ng ®Þnh ®©y lµ quÇn x· sinh vËt, cho HS nªu kh¸i niÖm.
- GV gäi HS nhËn xÐt, chèt ý, cho HS ghi bµi.
- GV cho HS vÝ dô quÇn x· SV.
- GV cho HS xem hình phân biệt quần xã và quần thể sinh vật (slide 5)
- GV cho HS xem h×nh 1 ao c¸ nu«i, th¶ c¸c SV nh­: c¸ tr¾m cá, c¸ chÐp, c¸ r« phi," Vậy bÓ c¸ nµy cã ph¶i lµ quÇn x· sinh vËt hay kh«ng? (slide 6)
- HS quan s¸t tranh
- Cß, c©y, sÕu, r¾n, khØ,
- Th«ng tin sgk
- HS ghi bµi
- QuÇn x· hoang m¹c, th¶o nguyªn, ao, hå
- QXSV: Gồm nhiều quần thể sinh vật thuộc nhiều loài khác nhau; độ đa dạng cao
 QTSV: Gồm nhiều cá thể cùng loài; độ đa dạng thấp
- Đúng, vì có nhiều SV khác loài
 Sai, vì chúng ngẫu nhiên nhốt chung không có mối quan hệ mật thiết gắn bó với nhau.
KÕt luËn: 
 - QuÇn x· sinh vËt lµ tËp hîp nh÷ng quÇn thÓ sinh vËt thuéc c¸c loµi kh¸c nhau, cïng sèng trong mét kh«ng gian x¸c ®Þnh vµ chóng cã mèi quan hÖ mËt thiÕt, g¾n bã víi nhau.
 2. Nh÷ng dÊu hiÖu ®iÓn h×nh cña mét quÇn x·. 
 * Ho¹t ®éng 2: Nh÷ng dÊu hiÖu ®iÓn h×nh cña mét quÇn x·. 10 phót
- Yªu cÇu HS ®äc th«ng tin SGK (slide 7)
? Tr×nh bµy ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña 1 quÇn x· sinh vËt.
- GV cho chiÕu b¶ng vÝ dô cho HS thùc hiÖn nhãm
+ Có 102 giun đất/m đất trồng
+ Quần thể cây cọ tiêu biểu nhất cho quần xã sinh vật đồi Phú Thọ
+ Quần xã rừng ngập mặn Thạnh phú có các quần thể: Tràm, mắm, đước,tôm, cá,
+ Có thể tìm thấy cây đước ở hầu hết các địa điểm của rừng ngập mặn Thạnh Phú
+ Thực vật có hạt là quần thể ưu thế ở quần xã sinh vật trên cạn
(1 bµn lµ 1 nhãm th¶o luËn 1p) (slide 8)
- GV gäi HS nhËn xÐt, bæ sung
- HS ®äc th«ng tin SGK, dùa vµo th«ng tin ®Ó tr¶ lêi
VD1: ®é nhiÒu; 
VD2: loµi ®Æc tr­ng; 
VD3: ®é ®a d¹ng; 
VD4: ®é th­êng gÆp; 
VD5: loµi ­u thÕ
- HS nhËn xÐt, bæ sung
KÕt luËn: 
 - QuÇn x· cã c¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n vÒ:
 + Sè l­îng c¸c loµi trong quÇn x· ®­îc ®¸nh gi¸ qua nh÷ng chØ sè: ®é ®a d¹ng, ®é nhiÒu, ®é th­êng gÆp.
 + Thµnh phÇn loµi trong quÇn x· thÓ hiÖn qua viÖc x¸c ®Þnh loµi ­u thÕ vµ loµi ®Æc tr­ng.
 3. Quan hÖ gi÷a ngo¹i c¶nh vµ quÇn x·. 
* Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu mèi quan hÖ gi÷a ngo¹i c¶nh vµ quÇn x·. 13 phót
- GV gäi HS ®äc th«ng tin sgk
- QuÇn x· chÞu sù ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè sinh th¸i nµo? 
- GV cho HS xem thªm 1 sè VD (slide 9,10)
- Gv cho HS qs h×nh quan hÖ gi÷a sè l­îng s©u vµ sè l­îng chim s©u (slide 11)
- GV cho HS th¶o luËn nhãm lín (2p). GV cho N1; N3 lµm c©u ®Çu; N2; N4 lµm c©u sau. (slide 12).
? LÊy thªm 1 VD vÒ quan hÖ gi÷a ngo¹i c¶nh ¶nh h­ëng sè l­îng c¸ thÓ cña mét quÇn thÓ trong quÇn x·? Qua ®ã rót ra kÕt luËn: §iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh ¶nh h­ëng nh­ thÕ nµo tíi quÇn x·?
? Khi nµo th× cã sù c©n b»ng sinh häc trong quÇn x·? Cho vÝ dô?
- GV gäi nhËn xÐt, bæ sung, hoµn chØnh kiÕn thøc (slide 12)
- GV hái: Khèng chÕ sinh häc lµ g×?
- GV liªn hÖ: Trong thùc tÕ ng­êi ta ¸p dông 1 sè SV cã lîi khèng chÕ SV cã h¹i nh­: ong m¾t ®á diÖt s©u ®ôc th©n lóa; nu«i mÌo diÖt chuét.
- GV liªn hÖ: T¸c ®éng nµo cña con ng­êi lµm mÊt c©n b»ng sinh häc? (slide 13)
? Chóng ta cÇn ph¶i lµm g× ®Ó b¶o vÖ thiªn nhiªn? (slide 14)
- HS ®äc th«ng tin sgk
- Nh©n tè v« sinh vµ h÷u sinh
- HS qs
- HS th¶o luËn nhãm
- HS tù nªu VD. 
- Khi ngo¹i c¶nh thay ®æi dÉn ®Õn sè l­îng c¸ thÓ trong quÇn x· còng thay ®æi
- Sè l­îng c¸ thÓ cña mçi quÇn thÓ trong quÇn x· lu«n lu«n ®­îc khèng chÕ ë møc ®é phï hîp víi kh¶ n¨ng cña m«i tr­êng
- Sè l­îng c¸ thÓ cña quÇn thÓ nµy bÞ sè l­îng sè l­îng c¸ thÓ cña quÇn thÓ kia k×m h·m
- HS nghe
- ChÆt ph¸ rõng, ®èt rõng, s¨n b¾t ®éng vËt hoang d·.
- Trång rõng, cÊm s¨n b¾t ®éng vËt hoang d·, x©y dùng c¸c khu b¶o tån,
KÕt luËn: 
 Khi ngo¹i c¶nh thay ®æi dÉn ®Õn sè l­îng c¸ thÓ trong quÇn x· còng thay ®æi.
 Sè l­îng c¸ thÓ cña mçi quÇn thÓ trong quÇn x· lu«n lu«n ®­îc khèng chÕ ë møc ®é phï hîp víi kh¶ n¨ng cña m«i tr­êng, t¹o nªn sù c©n b»ng sinh häc trong quÇn x· 
 4. Cñng cè: 5’ (slide 15,16)
 Câu 1: Quần xã sinh vật là?
 Câu 2: Chọn câu đúng trong các câu sau:
* Cân bằng sinh học là gì?
A. Khi môi trường sống ổn định
B. Khi số lượng cá thể của loài này bị số lượng cá thể của loài kia kìm hãm
C. Số lượng cá thể của mỗi quần thể trong quần xã luôn luôn được khống chế ở mức độ phù hợp với khả năng của môi trường
D. Khi có sự hỗ trợ giữa các loài
 Câu 3: Điền vào chỗ trống:
 	Quần xã sinh vật có các tính chất . về số lượng .các loài sinh vật. Số lượng các loài được đánh giá qua các chỉ số về, độ nhiều, độ thường gặp của các loài trong quần xã. Thành phần  được thể hiện qua các chỉ số .., loài đặc trưng.
 5. H­íng dÉn häc bµi ë nhµ: 1’ (slide 17)
* Bµi cò : - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2,3,4 SGK.
 - Lµm thªm VD vÒ quÇn x·.
* Bµi míi : - Dùa vµo th«ng tin tr¶ lêi c¸c c©u hái sgk .
 - GV h­íng dÉn HS thùc hiÖn lÖnh P.II-2:
 S©u ¨n l¸ c©y tham gia rÊt nhiÒu chuçi thøc ¨n.
 XÕp xÕp c¸c SV theo tõng thµnh phÇn:
 + SV s¶n xuÊt: .
+ SV tiªu thô cÊp I: 
+ SV tiªu thô cÊp II: ..
+ SV tiªu thô cÊp III: .
+ SV ph©n gi¶i : .
 * Ruùt kinh nghieäm tieát daïy :