Giáo án lớp 9 môn Sinh học - Phần I - Di truyền và biến dị (tiết 55)

Ngày giảng:...........................
PHẦN I- DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ
CHƯƠNG I- CÁC THÍ NGHIỆM CỦA MENĐEN
Tiết 1
Bài 1: MENĐEN VÀ DI TRUYỀN HỌC
I. MỤC TIÊU.
1. Kiến thức:
- Học sinh nêu được nhiệm vụ, nội dung và vai trò của di truyền học.
- Biết được Menđen là người đặt nền móng cho di truyền học, nêu được phương pháp nghiên cứu di truyền của menđen.
- Nêu được các thí nghiệm của menđen và rút ra nhân xét.
- Biết và ghi nhớ một số thuật ngữ và kí hiệu trong di truyền học.
2. Kỹ năng:
- Rèn kỹ năng quan sát và phân tích.
- Phát triển tư duy phân tích so sánh.
3. Thái độ:
- Xây dựng ý thức tự giác, thói quen học tập bộ môn.
II. CHUẨN BỊ.
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC.
Hoạt động 1:
 Kiểm tra bài cũ. (Kết hợp trong giờ).
Hoạt động 2:
 Bài mới.
Di truyền học là ngành trẻ trong sinh học nhưng chiếm vị trí quan trọng. Men Đen – người khai sinh Di truyền học.
I. Di truyền học
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
- GV cho HS đọc khái niệm di truyền và biến dị mục I SGK.
-Thế nào là di truyền và biến dị ?
- GV giải thích rõ: biến dị và di truyền là 2 hiện tượng trái ngược nhau nhưng tiến hành song song và gắn liền với quá trình sinh sản.
- GV cho HS làm bài tập s SGK mục I.
- Cho HS tiếp tục tìm hiểu mục I để trả lời:
- Cá nhân HS đọc SGK.
- 1 HS dọc to khái niệm biến dị và di truyền.
- HS lắng nghe và tiếp thu kiến thức.
- Liên hệ bản thân và xác định xem mình giống và khác bố mẹ ở điểm nào: hình dạng tai, mắt, mũi, tóc, màu da... và trình bày trước lớp.
- Dựa vào £ SGK mục I để trả lời.
Kết luận: 
- Di truyền là hiện tượng truyền đạt lại các tính trạng của tổ tiên cho các thế hệ con cháu.
- Biến dị là hiện tượng con sinh ra khác với bố mẹ và khác nhau ở nhiều chi tiết.
- Di truyền học nghiên cứu về cơ sở vật chất, cơ chế, tính quy luật của hiện tượng di truyền và biến dị.
- Di truyền học có vai trò quan trọng trong chọn giống, trong y học và đặc biệt là công nghệ sinh học hiện đại.
II. Menđen – người đặt nền móng cho di truyền học
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
- GV cho HS đọc tiểu sử Menđen SGK.
- Yêu cầu HS quan sát kĩ hình 1.2 và nêu nhận xét về đặc điểm của từng cặp tính trạng đem lai?
- Yêu cầu HS quan sát hình 1.2 SGK để phân tích.
- Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK và nêu phương pháp nghiên cứu của Menđen?
- GV: trước Menđen, nhiều nhà khoa học đã thực hiện các phép lai trên đậu Hà Lan nhưng không thành công. Menđen có ưu điểm: chọn đối tượng thuần chủng, có vòng đời ngắn, lai 1-2 cặp tính trạng tương phản, thí nghiệm lặp đi lặp lại nhiều lần, dùng toán thống kê để xử lý kết quả.
- GV giải thích vì sao menđen chọn đậu Hà Lan làm đối tượng để nghiên cứu?
- 1 HS đọc to , cả lớp theo dõi.
- HS quan sát và phân tích H 1.2, nêu được sự tương phản của từng cặp tính trạng.
- Đọc kĩ thông tin SGK, trình bày được nội dung cơ bản của phương pháp phân tích các thế hệ lai.
- 1 vài HS phát biểu, bổ sung.
- HS lắng nghe GV giới thiệu.
- HS suy nghĩ và trả lời.
Kết luận: 
- Menđen (1822-1884)- người đặt nền móng cho di truyền học.
- Đối tượng nghiên cứu sự di truyền cảu Menđen là cây đậu Hà Lan.
- Menđen dùng phương pháp phân tích thế hẹ lai và toán thống kê để tìm ra các quy luật di truyền.
III. Một số thuật ngữ và kí hiệu cơ bản của Di truyền học
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
- GV hướng dẫn HS nghiên cứu một số thuật ngữ.
- Yêu cầu HS lấy thêm VD minh hoạ cho từng thuật ngữ.
- Khái niệm giống thuần chủng: GV giới thiệu cách làm của Menđen để có giống thuần chủng về tính trạng nào đó.
- GV giới thiệu một số kí hiệu.
- GV nêu cách viết công thức lai: mẹ thường viết bên trái dấu x, bố thường viết bên phải. P: mẹ x bố.
- HS thu nhận thông tin, ghi nhớ kiến thức.
- HS lấy VD cụ thể để minh hoạ.
- HS ghi nhớ kiến thức, chuyển thông tin vào vở.
Kết luận: 
1. Một số thuật ngữ:
+ Tính trạng
+ Cặp tính trạng tương phản
+ Nhân tố di truyền
+ Giống (dòng) thuần chủng.
2. Một số kí hiệu
	P: Cặp bố mẹ xuất phát
	x: Kí hiệu phép lai
	G: Giao tử
	 ♂ : Đực; ♀: Cái
	F: Thế hệ con (F1: con thứ 1 của P; F2 con của F2 tự thụ phấn hoặc giao phấn giữa F1).
Hoạt động III.
 Kiểm tra - đánh giá.
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
- GV yêu cầu một HS đọc kết luận SGK
- Hãy giải thích các nội dung nghiên cứu của di truyền học?
- Nêu khái niệm về tính trạng và về gen?Cặp tính trạng tương phản và cặp gen tương phản là gì? Cho VD
- HS đọc phần nghi nhớ trong SGK
- HS trả lời câu hỏi dựa theo nội dung bài học
Hoạt động IV.
 Hướng dẫn học bài ở nhà
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
- GV yêu cầu HS về nhà học bài và trả lời câu hỏi SGK.
- Kẻ bảng 2 vào vở bài tập.
- Đọc trước bài 2.
- HS ghi các thông tin GV yêu cầu vào vở.
Ngày giảng:......................................
Tiết 3( Theo PPCT mới)
Bài 2: LAI MỘT CẶP TÍNH TRẠNG
I. MỤC TIÊU.
1. Kiến thức:
- Nêu được các thí nghiệm của menđen và rút ra nhân xét.
- Biết và ghi nhớ các khái niệm kiểu hình, kiểu gen, thể đồng hợp, thể dị hợp.
- Phát biểu được nội dung quy luật phân li.
2. Kỹ năng:
- Rèn kĩ năng phân tích số liệu và kênh hình.
3. Thái độ: 
- Củng cố niềm tin khoa học khi nghiên cứu tính quy luật của hiện tượng di truyền.
II. CHUẨN BỊ.
1. Giáo viên:
- Tranh phóng to hình 2.2; 2.3 SGK.
2. Học sinh:
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC.
Hoạt động I:
Kiểm tra bài cũ:
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
- Nêu các khái niêm: kiểu gen, kiểu hình, thể đồng hợp, thể dị hợp, và kem theoVD?
- Trong các cặp tính trạng sau, cặp nào không phải là cặp tính trạng tương phản:
a. Hạt trơn – nhăn	 c. Hoa đỏ – hoa vàng
b. Thân thấp – thân cao d.Hạt vàng - hạt lục.
	( Đáp án: c)
-1 HS trả lời câu hỏi, cả lớp theo rõi, nhận xét, bổ sung
Hoạt động II:
Bài mới:
 Bằng phân tích thế hệ lai, Menđen rút ra các quy luật di truyền, đó là quy luật gì? Chúng ta sẽ tìm hiểu trong bài hôm nay.
I.Thí nghiệm của Menđen
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
- GV hướng dẫn HS quan sát tranh H 2.1 và giới thiệu sự tự thụ phấn nhân tạo trên hoa đậu Hà Lan.
- GV giới thiệu kết quả thí nghiệm ở bảng 2 đồng thời phân tích khái niệm kiểu hình, tính trạng trội, lặn.
- Yêu cầu HS: Xem bảng 2 và điền tỉ lệ các loại kiểu hình ở F2 vào ô trống.
- Nhận xét tỉ lệ kiểu hình ở F1; F2?
- GV nhấn mạnh về sự thay đổi giống làm bố và làm mẹ thì kết quả phép lai vẫn không thay đổi.
- Yêu cầu HS làm bài tập điền từ SGK trang 9.
- Yêu cầu HS đọc lại nội dung bài tập sau khi đã điền.
- HS quan sát tranh, theo dõi và ghi nhớ cách tiến hành.
- Ghi nhớ khái niệm.
- Phân tích bảng số liệu, thảo luận nhóm và nêu được:
+ Kiểu hình F1: đồng tính về tính trạng trội.
+ F2: 3 trội: 1 lặn
- Lựa chọn cụm từ điền vào chỗ trống:
1. đồng tính
2. 3 trội: 1 lặn
- 1, 2 HS đọc.
Kết luận: 
a. Thí nghiệm:
- Lai 2 giống đậu Hà Lan khác nhau về 1 cặp tính trạng thuần chủng tương phản
VD: P: Hoa đỏ x Hoa trắng
	F1: Hoa đỏ
	F2: 3 hoa đỏ: 1 hoa trắng
b. Các khái niệm:
- Kiểu hình là tổ hợp các tính trạng của cơ thể.
- Tính trạng trội là tính trạng biểu hiện ở F1.
- Tính trạng lặn là tính trạng đến F2 mới được biểu hiện.
c. Kết quả thí nghiệm – Kết luận:
	Khi lai hai cơ thể bô smẹ khác nhau về 1 cặp tính trạng thuần chủng tương phản thì F1 đồng tính về tính trạng của bố hoặc mẹ, F2 có sự phân li theo tỉ lệ trung bình 3 trội: 1 lặn.
II. Menđen giải thích kết quả thí nghiệm
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
- GV giải thích quan niệm đương thời và quan niệm của Menđen đồng thời sử dụng H 2.3 để giải thích.
- Do đâu tất cả các cây F1 đều cho hoa đỏ?
- Yêu cầu HS:
- Hãy quan sát H 2.3 và cho biết: tỉ lệ các loại giao tử ở F1 và tỉ lệ các loại hợp tử F2?
- Tại sao F2 lại có tỉ lệ 3 hoa đỏ: 1 hoa trắng?
- GV nêu rõ: khi F1 hình thành giao tử, mỗi nhân tố di truyền trong cặp nhân tố di truyền phân li về 1 giao tử và giữ nguyên bản chất của P mà không hoà lẫn vào nhau nên F2 tạo ra:
 1AA:2Aa: 1aa
trong đó AA và Aa cho kiểu hình hoa đỏ, còn aa cho kiểu hình hoa trắng.
- Hãy phát biểu nội dung quy luật phân li trong quá trình phát sinh giao tử?
- HS ghi nhớ kiến thức, quan sát H 2.3
+ Nhân tố di truyền A quy định tính trạng trội (hoa đỏ).
+ Nhân tố di truyền a quy định tính trạng trội (hoa trắng).
+ Trong tế bào sinh dưỡng, nhân tố di truyền tồn tại thành từng cặp: Cây hoa đỏ thuần chủng cặp nhân tố di truyền là AA, cây hoa trắng thuần chủng cặp nhân tố di truyền là aa.
- Trong quá trình phát sinh giao tử:
+ Cây hoa đỏ thuần chủng cho 1 loại giao tử: A
+ Cây hoa trắng thuần chủng cho 1 loại giao tử là a.
- ở F1 nhân tố di truyền A át a nên tính trạng A được biểu hiện.
- Quan sát H 2.3 thảo luận nhóm xác định được:
GF1: 1A: 1a
+ Tỉ lệ hợp tử F2
1AA: 2Aa: 1aa
+ Vì hợp tử Aa biểu hiện kiểu hình giống AA.
Kết luận: 
Theo Menđen:
- Mỗi tính trạng do một cặp nhân tố di truyền quy định (sau này gọi là gen).
- Trong quá trình phát sinh giao tử, mỗi nhân tố di truyền trong cặp nhân tố di truyền trong cặp nhân tố di truyền phân li về một giao tử và giữ nguyên bản chất như ở cơ thể P thuần chủng.
- Trong quá trình thụ tinh, các nhân tố di truyền tổ hợp lại trong hợp tử thành từng cặp tương ứng và quy định kiểu hình của cơ thể.
=> Sự phân li và tổ hợp của cặp nhân tố di truyền (gen) quy định cặp tính trạng thông qua quá trình phát sinh giao tử và thụ tinh chính là cơ chế di truyền các tính trạng.
- Nội dung quy luật phân li: trong quá trình phát sinh giao tử, mỗi nhân tố di truyền phân li về một giao tử và giữ nguyên bản chất như ở cơ thể thuần chủng của P.
Hoạt động III.
 Kiểm tra - đánh giá.
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
- Trình bày thí nghiệm lai một cặp tính trạng và giải thích kết quả thí nghiệm của Menđen?
- Phân biệt tính trạng trội, tính trạng lặn và cho VD minh hoạ.
- HS đọc phần nghi nhớ trong SGK
- HS trả lời câu hỏi dựa theo nội dung bài học
Hoạt động IV.
 Hướng dẫn học bài ở nhà
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
- Học bài và trả lời câu hỏi SGK
- Làm bài tập 4 (GV hướng dẫn cách quy ước gen và viết sơ đồ lai)
Vì F1 toàn là cá kiếm mắt đen nên tính trạng màu mắt đen là trội so với tính trạng mắt đỏ.
	Quy ước gen A quy định mắt đen
	Quy ước gen a quy định mắt đỏ
	Cá mắt đen thuần chủng có kiểu gen AA
	Cá mắt đỏ thuần chủng có kiểu gen aa
	Sơ đồ lai: 
	P: Cá mắt đen x Cá mắt đỏ
	AA	 aa
	GP: A a
	F1: Aa (mắt đen) x Aa (mắt đen)
	GF1: 1A: 1a 1A: 1a
	F2: 1AA: 2Aa: 1aa (3 cá mắt đen: 1 cá mắt đỏ).
- HS ghi các thông tin GV yêu cầu vào vở.
Ngày giảng:................................
Tiết 4
Bài 3: LAI MỘT CẶP TÍNH TRẠNG (TIẾP)
I. MỤC TIÊU.
1. Kiến thức:
- Học sinh trình bày được nội dung, mục đích và ứng dụng của các phép lai phân tích.
- Nêu được ý nghĩa của quy luật phân li đối với lĩnh vực sản xuất.
- Biết và phân biệt được sự di truyền trội không hoàn toàn (di truyền trung gian) với di truyền trội hoàn toàn.
2. Kỹ năng:
- Phát triển tư duy lí luận như  ... µ sinh vËt ph©n gi¶i:
a, cá, cÇy, vi sinh vËt, ®¹i bµng.
b, ch©u chÊu, nÊm, hæ, bä ngùa.
c, vi sinh vËt, bä ngùa, nÊm.
d, vi sinh vËt, giun ®Êt, nÊm, ®Þa y.
 đ¸p ¸n 1- c; 2- d
Bµi tËp 3 : cho Lưói thức ăn: Bao gồm các chuổi thức ăn có nhiều mắc xích chung.
Gà
Sâu
VSV
Đại bàng
Cáo
Thỏ
Thực vật
Hổ
Dê
a,LiÖt kª c¸c chuçi thøc ¨n cã trong l­íi thøc ¨n :7 chuçi
b,Nªu tªn c¸c mắt xÝch chung : c¸o ,hæ ,gµ ....
Bài tập 4: Hãy vẽ 1 lưới thức ăn trong đó có các SV: cây cỏ, bọ rùa, ếch nhái, rắn, châu chấu, diều hâu, nấm, vi khuẩn, cáo, gà rừng, dê, hổ 
	Bọ rùa	Ếch nhái	Rắn	Diều hâu
 Cây cỏ 	Châu chấu	 Gà	 Cáo	 vikhuẩn, nấm
	 Dê	Hổ
 * Ho¹t ®éng 2 : X¸c ®Þnh quÇn x· ,quÇn thÓ 
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Gv Đưa ra bài tập , yêu càu h/s hoạt động cá nhân hoàn thành 
- Nhận xét đánh giá 
Bµi tËp 5 :H·y x¸c ®Þnh nh÷ng tËp hîp d­íi ®©y ,tËp hîp nµo lµ quÇn thÓ ,quÇn x·:
a .C¸c c©y cá trªn th¶o nguyªn 
c¸c thùc vËt thuû sinh trong hå 
c. C¸c con nai trong rõng 
d. C¸c con giun ®Êt trong 1 b·i ®Êt 
e. C¸c ®éng vËt trªn 1 th©n c©y c©y môc 
g. C¸c con mÌo nu«i trong nhµ 
h. C¸c con bß ch¨n th¶ trªn ®ång cá 
i. T«m c¸ trong ao hå 
- Cá nhân làm bài tập
- 1,2 h/s trình bày kết quả -> h/s khác nhận xét
§¸p ¸n : QuÇn thÓ : a , b, c, d, g, h
 QuÇn x· : e , i
* Hoạt động 3: Bảo vệ môi trường
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
GV: đưa ra câu hỏi dùng phương pháp vấn đáp
 1. ¤ nhiÔm m«i tr­êng lµ g×? C¸c nguyªn nh©n dÈn ®Õn « nhiÔm m«i tr­êng.
2. Em h·y cho biÕt c¸c c«ng viÖc chóng ta ®· lµm ®­îc ®Ó b¶o vÖ tµi nguyªn sinh vËt?
3. C¸c biÖn ph¸p c¶i t¹o c¸c hÖ sinh th¸i bÞ tho¸i ho¸:
4. C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ hÖ sinh th¸i rõng mang l¹i hiÖu qu¶ nh­ thÕ nµo?
5. Vai trß cña häc sinh trong viÖc b¶o vÖ thiªn nhiªn hoang d· lµ g×?
HS: lần lượt trả lời, h/s khác nhận xét
TL:
- ¤ nhiÔm m«i tr­êng lµ hiÖn t­îng m«i tr­êng tù nhiªn bÞ bÈn, ®ång thíi c¸c tÝnh chÊt vËt lý, ho¸ häc bÞ thay ®æi g©y t¸c h¹i tíi con ng­êi vµ sinh vËt
- ¤ nhiÔm m«i tr­êng do ho¹t ®éng cña con ng­êi.
- Do ho¹t ®éng cña tù nhiªn nh­ nói löa, lò lôt ....
TL:
- B¶o vÖ c¸c khu rõng ®Çu nguån, rõng giµ....
- X©y dùng c¸c khu b¶o tån, c¸c v­ên quèc gia ®Ó b¶o vÖ c¸c sinh vËt hoang d·.
- Kh«ng s¨n b¾n ®éng vËt hoang d· vµ khai th¸c qu¸ møc c¸c loµi sinh vËt hoang d·
- øng dông c«ng nghÖ sinh häc ®Ó b¶o tån nguån gen quý hiÕm.
- Trång c©y g©y rõng, t¹o m«i tr­êng sèng cho nhiÒu loµi sinh vËt.
TL:
C¸c biÖn ph¸p
HiÖu qu¶
- Víi vïng ®Êt trèng ®åi nói träc th× trång c©y g©y rõng.
- T¨ng c­êng thuû lîi, t­íi tiªu hîp lÝ
- Bãn ph©n hîp lÝ vµ hîp vÖ sinh
- Thay ®æi c©y trång hîp lÝ
- Chän gièng thÝch hîp
- H¹n chÕ xãi mßn ®Êt, h¹n h¸n lò lôt, c¶i t¹o khÝ hËu, t¹o m«i tr­êng sèng cho sinh vËt.
- §iÒu hoµ l­îng n­íc, më réng diÖn tÝch trång trät
- T¨ng ®é mÇu cho ®Êt, kh«ng mang mÇm bÖnh.
- Lu«n canh, xen canh. §Êt kh«ng bÞ c¹n nguån dinh d­ìng
- Cho n¨ng suÊt cao, lîi Ých kinh tÕ, t¨ng vèn ®Çu t­ cho c¶i t¹o ®Êt
TL:
 - X©y dùng kÕ ho¹ch ®Ó khai th¸c nguån tµi nguyªn rõng ë møc ®é phï hîp
- X©y dùng c¸c khu b¶o tån, v­ên thiªn nhiªn quèc gia. 
- Trång rõng, kh«i phôc hÖ sinh th¸i chèng xãi mßn
- VËn ®éng ®Þnh c­ ®Ó b¶o vÖ rõng ®Çu nguån.
- Ph¸t triÓn d©n sè hîp lý ®Ó gi¶m ¸p lùc tµi nguyªn
- Tuyªn truyÒn b¶o vÖ rõng ®Ó toµn d©n tham gia b¶o vÖ rõng
TL:
- Tham gia tuyªn truyÒn gi¸ trÞ cña thiªn nhiªn vµ môc ®Ých b¶o vÖ thiªn nhiªn cho b¹n bÌ vµ céng ®ång.
- Cã nhiÒu biÖn ph¸p b¶o vÖ thiªn nhiªn nh­ng ph¶i n©ng cao ý thøc tr¸ch nhiÖm cña mçi häc sinh
 * Hoạt động III: Hướng dẫn học bài ở nhà
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
- ôn tập toàn bộ nội dung kiến thức học kì II
- kẻ các bảng bài 63 vào vở bài tập.
- Ghi yêu cầu vào vở
Ngày dạy:............................. Tiết 66
ÔN TẬP CUỐI HỌC KÌ II
I. MỤC TIÊU.
 1. Kiến thức:
- Học sinh hệ thống hoá được các kiến thức cơ bản về sinh vật và môi trường.
- Biết vận dụng lí thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống.
 2. Kĩ năng
- Tiếp tục rèn luyện kĩ năng tư duy lí luận, trong đó chủ yếu là kĩ năng so sánh, tổng hợp, hệ thống hoá.
 3. Thái độ:	
- Giáo dục thái độ học tập tích cực.
II. CHUẨN BỊ.
giáo viên:
Học sinh: ôn tập , kẻ bảng sgk bài 63 vào vở
III. TIẾN TRÌNH DẠY - HỌC.
 Hoạt động I:
 Kiểm tra bài cũ ( Thực hiện trong giờ)
 Hoạt động II:
 Bài mới
* Hoạt động 1: Hệ thống hoá kiến thức
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
- GV có thể tiến hành như sau:
- Chia 2 HS cùng bàn làm thành 1 nhóm
- Yêu cầu HS hoàn thành nội dung bảng đã kể sẵn vở
- GV chữa bài như sau:
+ Gọi HS trình bày.
+ GV chữa lần lượt các nội dung và giúp HS hoàn thiện kiến thức nếu cần.
- GV thông báo đáp án để cả lớp theo dõi.
- Các nhóm nhận phiếu để hoàn thành nội dung.
- Lưu ý tìm VD để minh hoạ.
- Thời gian là 10 phút.
- Các nhóm thực hiện theo yêu cầu của GV.
- Các nhóm bổ sung ý kiến nếu cần và có thể hỏi thêm câu hỏi khác trong nội dung của nhóm đó.
- HS theo dõi và sửa chữa nếu cần.
Nội dung kiến thức ở các bảng:
Bảng 63.1- Môi trường và các nhân tố sinh thái
Môi trường
Nhân tố sinh thái (NTST)
Ví dụ minh hoạ
Môi trường nước
NTST vô sinh
NTST hữu sinh
- ánh sáng
- Động vật, thực vật, VSV.
Môi trường trong đất
NTST vô sinh
NTST hữu sinh
- Độ ẩm, nhiệt độ
- Động vật, thực vật, VSV.
Môi trường trên mặt đất
NTST vô sinh
NTST hữu sinh
- Độ ẩm, ánh sáng, nhiệt độ
- Động vật, thực vật, VSV, con người.
Môi trường sinh vật
NTST vô sinh
NTST hữu sinh
- Độ ẩm, nhiệt độ, dinh dưỡng.
- Động vật, thực vật, con người.
Bảng 63.2- Sự phân chia các nhóm sinh vật dựa vào giới hạn sinh thái
Nhân tố sinh thái
Nhóm thực vật
Nhóm động vật
Ánh s¸ng
- Nhãm c©y ­a s¸ng
- Nhãm c©y ­a bãng
- §éng vËt ­a s¸ng
- §éng vËt ­a tèi.
Nhiệt độ
- Thực vật biến nhiệt
- Động vật biến nhiệt
- Động vật hằng nhiệt
Độ ẩm
- Thực vật ưa ẩm
- Thực vật chịu hạn
- Động vật ưa ẩm
- Động vật ưa khô.
Bảng 63.3- Quan hệ cùng loài và khác loài
Quan hệ
Cùng loài
Khác loài
Hỗ trợ
- Quần tụ cá thể
- Cách li cá thể
- Cộng sinh
- Hội sinh
Cạnh tranh
(hay đối địch)
- Cạnh tranh thức ăn, chỗ ở.
- Cạnh tranh trong mùa sinh sản
- Ăn thịt nhau
- Cạnh tranh
- Kí sinh, nửa kí sinh
- Sinh vật này ăn sinh vật khác.
Bảng 63.4- Hệ thống hoá các khái niệm
Khái niệm
Ví dụ minh hoạ
- Quần thể: là tập hợp những các thể cùng loài, sống trong 1 không gian nhất định, ở một thời điểm nhất định, có khả năng sinh sản.
- Quần xã: là tập hợp những quần thể sinh vật khác loài, cùng sống trong 1 không gian xác định, có mối quan hệ gắn bó như một thể thống nhất nên có cấu trúc tương đối ổn định, các sinh vật trong quần xã thích nghi với môi trường sống.
- Cân bằng sinh học là trạng thái mà số lượng cs thể mỗi quần thể trong quần xã dao động quanh vị trí cân bằng nhờ khống chế sinh học.
- Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và khu vực sống của quần xã, trong đó các sinh vật luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với nhân tố vô sinh của môi trường tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định.
- Chuỗi thức ăn: là một dãy nhiều loài sinh vật có mối quan hệ dinh dưỡng với nhau, mỗi loài là một mắt xích, vừa là mắt xích tiêu thụ mắt xích phía trước, vừa bị mắt xích phía sau tiêu thụ.
- Lưới thức ăn là các chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung.
VD: Quần thể thông Đà Lạt, cọ Phú Thọ, voi Châu Phi...
VD; Quần xã ao, quần xã rừng Cúc Phương...
VD: Thực vật phát triển " sâu ăn thực vật tăng " chim ăn sâu tăng " sâu ăn thực vật giảm.
VD: Hệ sih thái rừng nhiệt đới, rừng ngập mặn, biển, thảo nguyên...
Rau " Sâu " Chim ăn sâu " Đại bàng " VSV.
Bảng 63.5- Các đặc trưng của quần thể
Các đặc trưng
Nội dung cơ bản
ý nghĩa sinh thái
Tỉ lệ đực/ cái
- Phần lớn các quần thể có tỉ lệ đực: cái là 1:1
- Cho thấy tiềm năn sinh sản của quần thể
Thành phần nhóm tuổi
Quần thể gồm các nhóm tuổi:
- Nhóm tuổi trước sinh sản
- Nhóm tuổi sinh sản
- Nhóm sau sinh sản
- Tăng trưởng khối lượng và kích thước quần thể
- Quyết định mức sinh sản của quần thể
- Không ảnh hưởng tới sự phát triển của quần thể.
Mật độ quần thể
- Là số lượng sinh vật trong 1 đơn vị diện tích hay thể tích.
- Phản ánh các mối quan hệ trong quần thể và ảnh hưởng tới các đặc trưng khác của quần thể.
Bảng 63.6 – Các dấu hiệu điển hình của quần xã (Bảng 49 SGK).
* Hoạt động 2: Câu hỏi ôn tập
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
- GV cho HS nghiên cứu các câu hỏi ở SGK trang 190, thảo luận nhóm để trả lời:
- Nếu hết giờ thì phần này HS tự trả lời.
- Các nhóm nghiên cứu câu hỏi, thảo luận để trả lời, các nhóm khác nhận xét, bổ sung.
 Hoạt động III:
 Hướng dẫn học bài ở nhà
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
- Hoàn thành các bài còn lại
- Chuẩn bị kiểm tra học kì II vào tiết sau.
- Ghi yêu cầu vào vở
Ngày kiểm tra:.............................. 
Tiết 67
KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG HỌC KÌ II
( Đề của phòng giáo dục)
Tiết 68
Ngày soạn:
Ngày dạy: 
Bài 64: TỔNG KẾT CHƯƠNG TRÌNH TOÀN CẤP
A. MỤC TIÊU.
- Học sinh hệ thống hoá kiến thức sinh học về các nhóm sinh vật, đặc điểm các nhóm thực vật và các nhóm động vật.
- Học sinh nắm được sự tiến hoá của giới động vật, sự phát sinh, phát triển của thực vật.
- Biết vân dụng lí thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống.
- Rèn kĩ năng tư duy lí luận, trong đó chủ yếu là kĩ năng so sánh tổng hợp, hệ thống hoá.
B. CHUẨN BỊ.
- Máy chiếu, bút dạ.
- Phim trong có in sẵn nội dung các bảng 64.1 đến 64.5.
- Tờ giấy khổ to có in sẵn nội dung bảng 64.4.
C. HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC.
1. Ổn định tổ chức
- Kiểm tra sĩ số.
2.kiểm tra 
3.Bài mới
Hoạt động 1: Đa dạng sinh học
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
- GV chia lớp thành 6 nhóm
- Giao việc cho từng nhóm: mỗi nhóm hoàn thành 1 bảng trong 15 phút.
- GV chữa bài bằng cách chiếu phim của các nhóm.
- GV để các nhóm trình bày lần lượt nhưng sau mỗi nội dung của nhóm, GV đưa ra đánh giá và đưa kết quả đúng.
- Các nhóm tiến hành thảo luận nội dung được phân công.
- Thống nhất ý kiến, ghi vào phim trong hoặc khổ giấy to.
- Đại diện nhóm trình bày ý kiến trên máy chiếu hoặc trên giấy khổ to.
- Các nhóm khác theo dõi, bổ sung hoặc hỏi thêm vấn đề chưa rõ.
Nội dung kiến thức ở các bảng như SGV:.
Hoạt động 2: Sự tiến hoá của thực vật và động vật
Mục tiêu: HS chỉ ra được sự tiến hoá của giới động vật và sự phát sinh, phát triển của thực vật.
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
- GV yêu cầu HS:
+ Hoàn thành bài tập mục s SGK trang 192 + 193.
- GV chữa bài bằng cách gọi đại diện từng nhóm lên viết bảng.
- Sau khi các nhóm thảo luận và trình bày, GV thông báo đáp án.
- GV yêu cầu HS lấy VD về động vật và thực vật đại diện cho các ngành động vật và thực vật.
- Các nhóm tiếp tục thảo luận để hoàn thành 2 bài tập SGK.
- Đại diện 2 nhóm lên viết kết quả lên bảng để lớp theo dõi và bổ sung ý kiến.
- Các nhóm so sánh bài với kết quả GV đưa ra và tự sửa chữa.
- HS tự lấy VD.