Giáo án lớp 9 môn Sinh học - Trường THCS Quyết Thắng - Nguyễn Thị Thu Lan - Tiết 18 - Bài 18: Prôtêin

Ngày soạn: 23/10/09 	 Ngày giảng:
9G.
TIẾT 18 - Bài 18:
PRÔTÊIN
Mục tiêu:
Về kiến thức: Giúp học sinh nắm được: 
Thành phần hóa học, tính đặc thù và tính đa dạng của Protein
Nêu được các bậc cấu trúc và vai trò của chúng.
Trình bày được chức năng của Protein.
Về kỹ năng: Rèn kỹ năng quan sát và phân tích kênh hình, kỹ năng hoạt động nhóm và kỹ năng hoạt động độc lập của học sinh. 
Về thái độ: Giáo dục thái độ say mê, yêu thích và nghiêm túc khi học bộ môn.
Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
Chuẩn bị của giáo viên: 
 Giáo án, sách giáo khoa, sách giáo viên sinh học lớp 8
	Tranh vẽ phóng to các hình 18.
	Bảng phụ bảng, phiếu học tập
Chuẩn bị của học sinh: Đọc trước bài mới
Tiến trình bài dạy:
* Ổn định tổ chức: 9G:.
Kiểm tra bài cũ: (5’ - kiểm tra miệng)
?HSTB: Mô tả đặc điểm cấu tạo của phân tử ARN? Điểm khác nhau trong cấu trúc của ADN và ARN?
Mô tả: 5 điểm
Cấu tạo bởi các nguyên tố:C, H, O, N, P, 
Gồm một mạch đơn.
Cấu tạo theo nguyên tắc đa phân Là đại phân tử có kích thước khối lượng nhỏ hơn.
Cấu tạo theo nguyên tắc đa phân gồm nhiều đơn phân. Đơn phân là các Nucleotit. Có 4 loại Nu: A, G, X.U (uraxin).
Điểm khác nhau: 5 điểm (Mỗi ý trả lời đúng đạt 0,5 điểm)
ADN
ARN
Cấu tạo bởi các nguyên tố: C, H, O, N, P. 
Là phân tử thuộc loại đại phân tử có khối lượng và kích thước lớn. 
Cấu tạo theo nguyên tắc đa phân gồm nhiều đơn phân. Mỗi đơn phân chính là các Nucleotit. Có 4 loại Nu: A, T, G, X
Cấu tạo bởi các nguyên tố:C, H, O, N, P, 
Gồm một mạch đơn.
Cấu tạo theo nguyên tắc đa phân Là đại phân tử có kích thước khối lượng nhỏ hơn.
Cấu tạo theo nguyên tắc đa phân gồm nhiều đơn phân. Đơn phân là các Nucleotit. Có 4 loại Nu: A, G, X.U (uraxin).
Đặt vấn đề vào bài mới: Kết thúc quá trình tổng hợp ARN, phân tử ARN tách ra khỏi mạch khuôn của ADN sau đó rời nhân đi ra tế bào chất để thực hiện quá trình tổng hợp Protein. Vậy Protein có cấu trúc như thế nào? Chức năng của Protein ra sao? Ta xét nội dung bài hôm nay:
TIẾT 18 - Bài 18: PROTEIN.
Nội dung bài mới:
Hoạt động của thầy và trò
Kiến thức trọng tâm
GV
Chuyển:Để tìm hiểu cấu trúc của Protein ta xét nội dung phần thứ nhất của bài:	
I. Cấu trúc của Protein: (13’)
Hoạt động I: Tìm hiểu về cấu trúc của Protein
Mục tiêu: Học sinh nắm được đặc điểm cấu trúc của Protein, giải thích được sự đa dạng và đặc thù của Protein.
Thực hiện: Hoạt động nhóm.
TB
TB
TB
KG
TB
TB
TB
KG
TB
KG
HS nghiên cứu thông tin mục I sgk trang 54
Dựa vào thông tin, hãy kể tên các nguyên tố hóa học tham gia cấu tạo Protein?
Protein là hợp chất hữu cơ gồm 4 nguyên tố chính là C, H, O, N và có thể còn có một số nguyên tố khác như S, P. Các nguyên tố này chỉ chiếm một tỉ lệ nhỏ.
Em có nhận xét gì về kích thước, khối lượng và nguyên tắc cấu tạo của Protein?
Kích thước: dài tới 0,1 mm
Khối lượng đạt tới hàng triệu đơn vị Cácbon
Þ Thuộc loại đại phân tử có khối lượng và kích thước lớn.
Cấu tạo theo nguyên tắc đa phân gồm hàng trăm đơn phân. Đơn phân tạo nên Protein là các a xit amin. Có hơn 20 loại a xít amin khác nhau: Valin, Alanin, Methyonin,
Đã xét về phân tử ADN. Vậy tính đa dạng và đặc thù của phân tử ADN là do đâu?
Đa dạng do 4 loại Nu sắp xếp theo nhiều kiểu khác nhau tạo nên vô số phân tử ADN khác nhau.
Đặc thù do mỗi loại phân tử ADN có cấu tạo đặc trưng phân biệt với nhau ở số lượng, thành phần, trật tự sắp xếp các Nu trên ADN.
Vậy từ những đặc điểm của Protein đã xét cho biết vì sao Protein có tính đa dạng và đặc thù?
Đa dạng vì với hơn 20 loại a xit amin khác nhau sắp xếp theo nhiều kiểu khác nhau tạo nên vô số protein khác nhau.
Đặc thù vì mỗi loại Protein phân biệt với nhau ở số lượng, thành phần trật tự sắp xếp các a xit amin.
Þ Có được tính đặc thù và đa dạng của Protein là do ở cấu trúc của Protein được cấu tạo theo nguyên tắc đa phân, mỗi đơn phân chính là các a xit amin (có hơn 20 loại a xit amin)
Tính đa dạng và đặc thù của Protein còn được biểu hiện ở yếu tố nào nữa?
Biểu hiện ở cấu trúc không gian của Protein. Chính ở các dạng cấu trúc không gian đặc thù thì Protein mới thể hiện được các chức năng của nó.
Þ Để tìm hiểu các dạng cấu trúc không gian của Protein, cả lớp quan sát tranh vẽ hình 18 và nghiên cứu thông tin mục I sgk trang 54
Dựa vào thông tin và hình 18 cả lớp hoàn thành bảng sau: Hãy gọi tên chính xác các bậc cấu trúc của Protein cho phù hợp với đặc điểm của từng bậc đã nêu trong bảng?
Các dạng cấu trúc
Đặc điểm
......
Là chuỗi a xit amin tạo các vòng xoắn lò so đều đặn. Các vòng xoắn ở Protein dạng sợi còn bện lại với nhau theo kiểu dây thừng tạo cho sợi chịu lực khỏe hơn.
...
Là trình tự sắp xếp các a xit amin trong chuỗi a xit amin.
Là hình dạng không gian 3 chiều của phân tử Protein do cấu trúc bậc 2 cuộn xếp tạo thành kiểu đặc trưng cho từng loại Protein.
......
Là cấu trúc của một số loại Protein gồm hai hay nhiều chuỗi a xit amin cùng loại hay khác loại kết hợp với nhau.
GV gọi HS lên điền bảng, Hs khác nhận xét và bổ sung cho hoàn chỉnh bảng
ĐÁP ÁN BẢNG NHƯ SAU:
Lần lượt điền từ trên xuống ở cột 1 là:
Bậc 1
Bậc 1
Bậc 3
Bậc 4
Qua bảng cho biết Protein có mấy dạng cấu trúc? Đó là những bậc cấu trúc nào?
Có 4 loại bậc cấu trúc là:
+ Bậc 2
+ Bậc 1
+ Bậc 3
+ Bậc 4
Một em lên bảng chỉ tranh mô tả đặc điểm từng bậc cấu trúc của Protein?
Gọi HS lên bảng
Trong các bậc cấu trúc kể trên, bậc cấu trúc nào thể hiện vai trò chủ yếu xác định tính đặc thù của Protein?
Cấu trúc bậc 1 vì cấu trúc này quy định trình tự sắp xếp các a xit amin trong chuỗi a xit amin. Vì vậy người ta dùng bậc cấu trúc này để xác định tính đặc thù của Protein. Đồng thời với sự sắp xếp theo nhiều kiểu khác nhau tạo sự đa dạng của Protein.
Là hợp chất hữu cơ gồn 4 nguyên tố: C, H, O, N hóa học tham gia cấu tạo nên.
Thuộc loại đại phân tử có khối lượng và kích thước lớn.
Cấu tạo theo nguyên tắc đa phân gồm nhiều đơn phân. Đơn phân là các a xit amin. Có hơn 20 loại a xít amin khác nhau.
Protein đa dạng vì với hơn 20 loại a xit amin khác nhau sắp xếp theo nhiều kiểu khác nhau tạo nên vô số protein khác nhau.
Protein đặc thù vì mỗi loại Protein phân biệt với nhau ở số lượng, thành phần trật tự sắp xếp các a xit amin.
Có 4 loại bậc cấu trúc đó là:
+ Bậc 1: Là trình tự sắp xếp các a xit amin trong chuỗi a xit amin.
+ Bậc 2: Là chuỗi a xit amin tạo các vòng xoắn lò so đều đặn. Các vòng xoắn ở Protein dạng sợi còn bện lại với nhau theo kiểu dây thừng tạo cho sợi chịu lực khỏe hơn.
+ Bậc 3: Là hình dạng không gian 3 chiều của phân tử Protein do cấu trúc bậc 2 cuộn xếp tạo thành kiểu đặc trưng cho từng loại Protein.
+ Bậc 4: Là cấu trúc của một số loại Protein gồmhai hay nhiều chuỗi a xit amin cùng loại hay khác loại kết hợp với nhau.
GV
Chuyển: Với những đặc điểm cấu trúc như đã nghiên cứu thì Protein có chức năng gì?Ta chuyển xét phần:
II. Chức năng của Protein: (21’)
Hoạt động II: Tìm hiểu về chức năng của Protein.
Mục tiêu: HS nắm được chức năng của Protein
Thực hiện: Hoạt động nhóm và cá nhân.
TB
NH
NH1
NH2
NH3
NH
NH
TB
NH
TB
KG
KG
KG
HS nghiên cứu thông tin mục II sgk trang 55
Dựa vào thông tin, nêu các chức năng mà Protein thực hiện?
Chức năng cấu trúc
Chức năng xúc tác quá trình trao đổi chất.
Điều hòa quá trình trao đổi chất.
Þ Ta sẽ lần lượt xét các chức năng của Protein:
Cả lớp hoạt động nhóm. Các nhóm thảo luận trả lời câu hỏi trong phiếu học tập sau:
NỘI DUNG PHIẾU HỌC TẬP SAU:
Chức năng cấu trúc của prtein được thể hiện như thế nào? Vì sao cấu trúc dạng sợi là nguyên liệu cấu trúc tốt?
Nêu vai trò của một số en zim đối với dự tiêu hóa thức ăn ở miệng và dạ dày?
Giải thích nguyên nhân của bệnh tiểu đường?
GV dành thời gian cho các nhóm thảo luận
Gọi nhóm báo cáo lần lượt các nội dung, nhóm khác bổ sung cho hoàn chỉnh.
ĐÁP ÁN PHIẾU HỌC TẬP NHƯ SAU:
Chức năng cấu trúc của prtein được thể hiện như thế nào? Vì sao cấu trúc dạng sợi là nguyên liệu cấu trúc tốt?
Protein là thành phần cấu tạo của chất nguyên sinh, là hợp phần quan trọng xây dựng nên các bào quan và màng sinh chất từ đó hình thành các đặc điểm giải phẫu hình thái của các mô, các cơ quan, hệ cơ quan và cơ thể.
Ví dụ: Histon là một loại Protein tham gia vào cấu trúc nhiễm sắc thể, đặc biệt là Protein dạng sợi là nguyên liệu cấu trúc rất tốt vì chúng là các vòng xoắn dạng sợi được bện chặt với nhau kiểu dây thừng tạo cho sợi có khả năng chịu lực khỏe hơn.
Nêu vai trò của một số en zim đối với sự tiêu hóa thức ăn ở miệng và dạ dày?
Khoang miệng có Enznim trong nước bọt là Ptialin tham gia biến đổi một phần thức ăn Gluxit tại khoang miệng thành đường Mantozo tạo điều kiện cho những biến đổi tiếp theo ở ống tiêu hóa.
Dạ dày có enzim là Pepsin tham gia biến đổi thành phần thức ăn là Protein trở thành dạng Protein đơn giản hơn.
Þ Nhờ có các enzim xúc tác thúc đẩy quá trình biến đổi thức ăn trong ống tiêu hóa thực hiện bởi các loại Enzim. Mà bản chất của Enzim là Protein
Giải thích nguyên nhân của bệnh tiểu đường?
Do sự rối loạn trong hoạt động nội tiết của tuyến tụy dẫn tới insulin ít được tiết ra Þ lượng đường trong máu tăng do không được dự trữ ở gan và cơ Þ bệnh tiểu đường.
Mời một nhóm báo cáo nội dung thứ nhất trong phiếu học tập?
Protein là thành phần cấu tạo của chất nguyên sinh, là hợp phần quan trọng xây dựng nên các bào quan và màng sinh chất từ đó hình thành các đặc điểm giải phẫu hình thái của các mô, các cơ quan, hệ cơ quan và cơ thể.
Ví dụ: Histon là một loại Protein tham gia vào cấu trúc nhiễm sắc thể, đặc biệt là Protein dạng sợi là nguyên liệu cấu trúc rất tốt vì chúng là các vòng xoắn dạng sợi được bện chặt với nhau kiểu dây thừng tạo cho sợi có khả năng chịu lực khỏe hơn. Như vậy: 
Các nhóm tiếp tục báo cáo nội dung thứ hai của phiếu?
Khoang miệng có Enznim trong nước bọt là Ptialin tham gia biến đổi một phần thức ăn Gluxit tại khoang miệng thành đường Mantozo tạo điều kiện cho những biến đổi tiếp theo ở ống tiêu hóa.
Dạ dày có enzim là Pepsin tham gia biến đổi thành phần thức ăn là Protein trở thành dạng Protein đơn giản hơn.
Þ Nhờ có các enzim xúc tác thúc đẩy quá trình biến đổi thức ăn trong ống tiêu hóa thực hiện được.
Từ nội dung đã báo cáo, cho biết chức năng xúc tác quá trình trao đổi chất của Protein thể hiện ở những điểm nào?
Quá trình trao đổi chất trong tế bào được diễn ra thông qua nhiều phản ứng hóa sinh được xúc tác bởi các loại Enzim. Mà bản chất của Enzim là Protein. Hiện biết khoảng 3.500 loại Enzim. Mỗi loại Enzim tham gia một phản ứng nhất định.
Ví dụ: 
Trong quá trình tổng hợp ARN có sự tham gia của Enzim ARN - Polimeraza. 
Khi phân giải ARN thành Nucleotit có sự tham gia xúc tác của ENzim Ribo Nucleaza
Một nhóm tiếp tục báo cáo nội dung 3 của phiếu học tập?
Do sự rối loạn trong hoạt động nội tiết của tuyến tụy dẫn tới insulin ít được tiết ra Þ Lượng đường trong máu tăng do không được dự trữ ở gan và cơ Þ bệnh tiểu đường.
Từ nội dung 3: Cho biết nhờ đâu mà các quá trình trao đổi chất được điều hòa?
Nhờ các hoocmon. Hooc môn phần lớn là Protein. Một số hoocmon ở động vật và thực vật là các Protein có hoạt tính sinh học cao.
Ví dụ: Insulin có vai trò điều hòa hàm lượng đường trong máu luôn ổn định, tiroxin có vai trò điều hòa sự tăng trưởng của cơ thể.
Ngoài 3 chức năng nêu trên, ở Protein còn thể hiện những chức năng nào nữa?
Bảo vệ cơ thể (các kháng thể)
Vận động của tế bào và cơ thể. Khi cơ thể thiếu hụt G, L tế bào cơ thể phân giải Protein cung cấp năng lượng cho các hoạt động sống của tế bào và cơ thể.
Protein thể hiện các chức năng của mình chủ yếu ở những bậc cấu trúc nào?
Ở cấu trúc bậc 3 và 4.
Tại sao nói rằng Protein là thành phần quan trọng không thể thiếu được của tế bào và cơ thể?
Do Protein đảm nhiệm nhiều chức năng liên quan đến toàn bộ các hoạt động sống của các tế bào và cơ thể, biểu hiện thành các tính trạng của cơ thể.
Chức năng cấu trúc:
Là thành phần cấu trúc của tế bào (chất nguyên sinh, các bào quan, màng sinh chất,
Þ Tham gia cấu tạo mô, cơ quan, hệ cơ quan và cơ thể.
Chức năng xúc tác các quá trình trao đổi chất:
Quá trình trao đổi chất trong tế bào được diễn ra thông qua nhiều phản ứng hóa sinh được xúc tác bởi các loại Enzim. Mà bản chất của Enzim là Protein.
Chức năng điều hòa các quá trình trao đổi chất:
Nhờ các hoocmon. Hooc môn phần lớn là Protein.
Ngoài ra Protein còn thực hiện chức năng:
+ Bảo vệ cơ thể.
+ Vận động của tế bào và cơ thể.
(HS đọc kết luận chung- sgk trang 56)
* KLC/ trang 56
c. Củng cố, luyên tập: 5’
? HSTB: Tínhdda dạng và đặc thù của Protein do những yếu tố nào xác định?
Protein đa dạng vì với hơn 20 loại a xit amin khác nhau sắp xếp theo nhiều kiểu khác nhau tạo nên vô số protein khác nhau.
Protein đặc thù vì mỗi loại Protein phân biệt với nhau ở số lượng, thành phần trật tự sắp xếp các a xit amin, do cấu trúc không gian và số chuỗi a xit a min.
? HSKG: Vì sao nói Protein có vai trò quan trọng đối với cơ thể?
Do Protein đảm nhiệm nhiều chức năng liên quan đến toàn bộ các hoạt động sống của các tế bào và cơ thể, biểu hiện thành các tính trạng của cơ thể.
? HSTB: Protein thực hiện được các chức năng của mình chủ yếu thông qua những bậc cấu trúc nào?
Chủ yếu thông qua cấu trúc bậc 3 và 4.
d. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà: 1’
- Học bài và trả lời câu hỏi sgk trang 56.
- Làm bài tập trong vở bài tập.
- Đọc mục” Em có biết”
- Đọc trước và chuẩn bị bài mới: Mối quan hệ giữa gen và tính trạng.