Giáo án Lớp 9a môn Sinh học - Tiết 27 - Bài 26: Thực hành nhận biết một vài dạng đột biến

Lớp dạy: 9. Tiết dạy:..... Ngày giảng:......../........./.......... . Sí số:......... Vắng:..........
TIẾT 27 ( TPPCT) BÀI 26 THỰC HÀNH 
NHẬN BIẾT MỘT VÀI DẠNG ĐỘT BIẾN .
b & a
I. Mục tiêu bài học :
 Học xong bài này . học sinh phải :
1. Kiến thức : 
+ Nhận biết được một số đột biến hình thái ở thực vật và phân biệt được sự sai khác về hình thái của thân , lá , hoa , quả , hạt giữa thể lưỡng bội và thể đa bội trên tranh và ảnh .
+ Nhận biết được hiện tượng mất đoạn NST trên ảnh chụp hiển vi ( hoặc trên tiêu bản hiển vi ) .
+ Nhận biết các dạng đột biến NST ( mất đoạn , lặp đoạn , chuyển đoạn ) trên tranh ảnh .
2. Kỹ năng : : + Phát triển kỹ năng sử dụng kính hiển vi và kỹ năng hợp tác trong
 nhóm .
3. Thái độ: Có thái độ yêu thích bộ môn
II. Các kỹ năng giáo dục trong bài:
Kỹ năng hợp tác ứng sử, giao tiếp lắng nghe tích cực
Kỹ năng thu thập và sử lý thông tin.
Kỹ năng quan lý thời gian.
III. Chuẩn bị :
1.Giáo viên : 
	- Tranh , ảnh về các đột biến hình thái : thân , lá , hạt ...
- Tranh , ảnh về các kiểu đột biến cấu trúc NST ở hành tây hoặc hành ta , về biến đổi số lượng NST ở hành tây , hành ta , dâu tằm , dưa hấu ...
- Tiêu bản về bộ NST thường và bộ NST bị mất đoạn hoặc chuyển đoạn ở hành tây hoặc hành ta và tiêu bản về bộ NST lưỡng bội ( 2n ) , tam bội ( 3n ) và tứ bội ( 4n ) ở dưa hấu .
- Kính hiển vi quang học ( có độ phóng đại 100 - 400 lần ) .
2. Học sinh :
	- Ôn lại các dạng đột biến .
	- Sưu tầm các tranh ảnh về các dạng đột biến .
- Kẻ băng 26 trang 75 Sgk vào vở bài tập .
III . Hoạt động dạy học:
 1. Bài cũ : 1. Thường biến là gì ? Phân biệt thường biến với đột biến ?
 2. Mức phản ứng là gì ? Cho ví dụ về mức phản ứng ở cây trồng ?
 2. Bài mới : 
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của HS
Ghi bảng
* Hoạt động 1 : Quan sát đặc điểm hình thái của dạng gốc về thể đột biến :
- GV chia nhóm HS ( mỗi nhóm 10 HS ) và cho các nhóm quan sát đặc điểm hình thái của dạng gốc và các thể đột biến trên tranh phóng to treo trên bảng .
- GV lưu ý HS : Quan sát kĩ các hình để thấy rõ và phân biệt được dạng gốc với các thể đột biến .
- GV yêu cầu các nhóm phải nêu được các dạng đột biến ở thực vật và động vật .
* Hoạt động 2 : Quan sát bộ NST bình thường và bộ NST có biến đổi cấu trúc :
- GV yêu cầu HS quan sát tranh phóng to , đồng thời quan sát tiêu bản hiển vi về đột biến cấu trúc NST ở hành tây ( hoặc hành ta ) để xác định được các dạng đột biến NST .
- GV gợi ý : Cần quan sát kĩ các hình để nhận ra được các dạng đột biến NST : mất đoạn, lặp đoạn , đảo đoạn .
- GV theo dõi , nhận xét , bổ sung và nêu kết luận .
* Hoạt động 3 : Nhận biết một số kiểu đột biến số lượng NST :
- GV gợi ý :
+ Quan sát để thấy được sự sai khác giữa bộ NST và hình thái của người bình thường ( 2n ) với người dị bội như bệnh Đao , Tơcnơ .
+ Quan sát để rút ra sự sai khác giữa thể lưỡng bội với thể đa bội ở lá tằm , quả dưa hấu .
- HS quan sát tranh , thảo luận theo nhóm và cử đại diện trình bày kết quả quan sát của nhóm .
- Đại diện một vài nhóm ( do GV chỉ định ) trình bày kết quả quan sát của nhóm mình .
- Các nhóm khác bổ sung , góp ý kiến .
- HS quan sát tranh và tiêu bản , thảo luận nhóm để xác định các dạng đột biến NST .
- Đại diện các nhóm HS trình bày ý kiến của nhóm . Các nhóm khác bổ sung và cùng đưa ra những kết luận chung .
- HS quan sát tranh phóng to hình về biến đổi số lượng NST ở người , đồng thời quan sát tiêu bản trên kính hiển vi về bộ NST 2n , 3n , 4n ở dưa hấu .
- Thảo luận theo nhóm, để nhận biết được thể di bội và thể đa bội ở sinh vật .
- Đại diện một vài nhóm HS phát biểu ý kiến nêu lên được nhận xét đúng .
1 . Nhận biết các đột biến gen gây ra những biến đổi về hình thái :
- ở thực vật , dạng đột biến là dạng bạch tạng , cây thấp , bông dài , lúa có lá đồng nằm ngang , hạt dài , hạt có râu .
- ở động vật : chuột đột biến bạch tạng , gà đột biến chân ngắn , ở người đột biến bạch tạng .
2 . Nhận biết đột biến cấu trúc NST :
Đột biến cấu trúc NST bao gồm :
- Mất đoạn là một đoạn NST bị đứt ra làm giảm số lượng gen trên NST .
- Lặp đoạn là một đoạn NST nào đó được lặp lại một hay nhiều lần .
- Đảo đoạn là một đoạn NST bị đứt rồi quay ngược lại 1800 và gắn vào chỗ bị đứt .
3 . Nhận biết một số kiểu đột biến số lượng NST :
- Người dị bội ( 3n ) có 3 NST 21 bị bệnh Đao , bệnh Tơcnơ ( OX ) .
- Thực vật đa bội như lá tằm , quả dưa hấu ... có các đáu hiệu thể hiện trên hình vẽ và tiêu bản . 
3. Củng cố:
 Tìm các cụm từ phù hợp điền vào ô trống để hoàn thành bảng 26 trang 75 Sgk .
4 . Dặn dò :
 Chuẩn bị cho bài sau :
 - Ươm mầm khoai lang ở ngoài sáng và trong tối .
 - Mang theo cây mạ trồng trong bóng tối và ngoài sáng .
Lớp dạy: 9. Tiết dạy:....... Ngày giảng:.........../........../......... Sí số:........ Vắng:.......
TIẾT 28. BÀI 27. THỰC HÀNH 
 QUAN SÁT THƯỜNG BIẾN .
I . Mục tiêu bài học :
 Học xong bài thực hành này, học sinh phải :
1. Kiến thức
 - Qua tranh ảnh và mẫu vật sống, nhận biết được một số thường biến phát sinh ở
 một số đối tượng thường gặp.
 - Qua tranh ảnh, phân biệt được sự khác nhau giữa thường biến và đột biến.
 - Qua tranh ảnh và mẫu vật sống, rút ra được :
 - Tính trạng chất lượng phụ thuộc chủ yếu vào kiểu gen, không hoặc rất ít chịu
 tác động của môi trường.
 - Tính trạng số lượng thường chịu ảnh hưởng nhiều của môi trường.
2. Kỹ năng : + Phát triển kỹ năng sử dụng kính hiển vi và kỹ năng hợp tác trong
 nhóm .
 + Rèn luyện kỹ năng quan sát và hoạt động theo nhóm .
3. Thái độ: Có thái độ yêu thích bộ môn
II. Các kỹ năng giáo dục trong bài:
Kỹ năng hợp tác ứng sử, giao tiếp lắng nghe tích cực
Kỹ năng thu thập và sử lý thông tin.
Kỹ năng quan lý thời gian.
III . Chuẩn bị :
1. Giáo viên : 
 - Tranh ảnh minh họa thường biến.
 - Ảnh chụp chứng minh thường biến là biến dị không di truyền được.
2. Học sinh : 
 - Mẫu vật : + Mầm khoai lang hoặc khoai tây mọc trong bóng tối và ngoài sáng.
 + Cây mạ mọc trong bóng tối và ngoài sáng .
 + Một thân cây rau dừa nước mọc từ mô đất cao , bò xuống vai bờ và
 trải trên mặt nước .
 + Hai củ su hào của một giống thuần chủng nhưng được bón phân ,
 tưới nước khác nhau .
IV. Hoạt động dạy học :
 1. Bài cũ : ( Không kiểm tra bài cũ )
 2. Bài mới : 
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của HS
Ghi bảng
* Hoạt động 1 : Quan sát nhận biết các thường biến trên tranh minh họa :
- GV cho HS quan sát tranh và mẫu vật về các dạng thường biến để nhận biết được các dạng thường biến và nguyên nhân gây ra thường biến .
- GV lưu ý HS :
+ So sánh màu sắc của 2 loại mầm khoai và 2 chậu mạ ở trong tối và ngoài ánh sáng .
+ So sánh màu sắc của con thằn lằn khi ở ngoài nắng và trong bóng râm .
- GV: Yêu cầu HS nhận xét , bổ sung và nêu kết luận .
 GVKL
* Hoạt động 2 : Quan sát và phân tích sơ đồ minh họa thường biến không di truyền được :
- GV hướng dẫn HS quan sát tranh về ruộng lúa gieo từ những hạt thóc bắt nguồn từ các cây mạ ven bờ và trong ruộng.
- GV hướng dẫn HS hoạt động tương tự như trên đối với việc quan sát đoạn thân cây rau dừa nước ở trên cạn được chuyển sang sống trong môi trường nước .
GV: Yêu cầu HS nêu lên nhận xét hiện tượng biến dị không di truyền được.
 GVKL
* Hoạt động 3 : Nhận biết những ảnh hưởng khác nhau của cùng một điều kiện đối với tính trạng số lượng và chất lượng :
- GV: Hướng dẫn HS quan sát tranh về hai luống su hào của cùng một giống nhưng được chăm bón khác nhau để rút ra kết luận về sự ảnh hưởng của môi trường đến tính trạng chất lượng và số lượng .
- GV: Yêu cầu Hs nhận xét , bổ sung về sự khac nhau ảnh chụp từ 1 giống su hào được trồng trên hai luống nhưng được chăm sóc khác nhau.
 GVKL
Hoạt đông 4: Thu hoạch.
GV: Yêu cầu Hs phân nhóm thnảo luận.
GV: Yêu cầu HS thảo luận nội dung sau:
- ảnh hưởng của môi trường đối với tình trạng số lượng và tinnhs trạng chất lượng như thế nào ?
- Nêu sự khác nhau giữa thường biến và đột biến ?
GV: Yêu cầu Hs các nhóm khác nhận xét.
 GVKL
- HS quan sát tranh , mẫu vật về các dạng thường biến để nêu lên sự khác nhau và nguyên nhân của các dạng thường biến .
- Hs nghe giảng
- HS so sánh
- HS nhận xét.
- HS quan sát tranh .
- Hs nghe giảng
- Dưới sự hướng dẫn của GV , các nhóm khác bổ sung và cùng đưa ra nhận xét .
- Hs nhận xét
- HS quan sát tranh và ghi chép.
- HS quan sát tranh và ghi chép.
- Hs nhận xét
- Phân nhóm.
- HS thảo luận.
- HS thảo luận.
- HS nhận xét.
I. Nội dung thực hành
1 . Nhận biết một số thường biến phát sinh dưới ảnh hưởng của ngoại ảnh :
- Màu sắc của các mầm khoai tây và chậu mạ để ngoài ánh sáng xanh hơn .
- Màu sắc con thằn lằn trong bóng râm thì sẫm ( tối ) hơn .
- Nguyên nhân của sự khác nhau trên là do sự tác động của môi trường khác nhau đến cơ thể sinh vật .
2 . Nhận biết và phân biệt sự khác nhau giữa thường biến và đột biến :
- Ruộng lúa bao gồm những cây lúa phát triển đồng đều ( không có gì khác nhau nhiều ) .
- Thường biến ( sự khác nhau từ đời trước ) không di truyền được .
3 . Nhận biết ảnh hưởng khác nhau của cùng một điều kiện môi trường đối với tính trạng số lượng và chất lượng :
- Kích thước của các củ su hào ở luống được chăm sóc nhiều thì to hơn ở luống ít được chăm sóc . Điều đó chứng tỏ tính trạng số lượng chịu ảnh hưởng nhiều của điều kiện ngoại cảnh .
- Hình dạng các củ su hào ở hai luống là giống nhau . Điều đó chứng tỏ tính trạng chất lượng ít chịu ảnh hưởng của điều kiện môi trường . 
IV. Thu hoạch
3. Củng cố:
	- Giáo viên hệ thống hoá kiến thức nội dung bài thực hành
4 . Dăn dò:
 - Ôn tập kiến thức chương IV - Biến dị .
 - Nghiên cứu bài mới : Phương pháp nghiên cứu di truyền người .