Giáo án môn học Ngữ văn 9 - Tiết 127: Ôn tập về thơ

Tiết: 127 ÔN TẬP VỀ THƠ
Ngày soạn: 6/3/2010
Ngày dạy: 9/3/2010
A. MỤC TIÊU: Giúp hs:
1.Kiến thức:
- Ôn tập, hệ thống hóa kiến thức cơ bản về các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam học trong chương Ngữ văn lớp 9.
- Củng cố những tri thức về thể loại thơ trữ tình đã hình thành qua quá trình học các tác phẩm thơ trong chương trình ngữ văn lớp 9 và các lớp dưới.
- Bước đầu hình thành hiểu biết sơ lược về đặc điểm và thành tựu của thơ Việt Nam từ sau cách mạng tháng Tám 1945.
2. Kỹ năng: Rèn kỹ năng hệ thống hoá, cảm thụ và phân tích thơ trữ tình.
3. Thái độ: HS có ý thức tự giác, nghiêm túc trong học tập.
B.PHƯƠNGPHÁP: Đàm thoại, tổng hợp
C. CHUẨN BỊ:
1. Giáoviên: Soạn giảng, hệ thống lại toàn bộ nội dung phần thơ
2. Học sinh: Đọc bài ôn tập, trả lời các câu hỏi.
D. TIẾN TRÌNH:
I. Ổn định: (1’)
II. Bài cũ: (2’) GV kiểm tra sự chuẩn bị của HS.
III. Bài mới:
 1.Đặt vấnđề: (1’) GV nêu yêu cầu của tiết học.
2.Triểnkhai:
Hoạt động của GV và HS
Nội dung kiến thức
Hoạt động 1: (10’) Hướng dẫn thống kê, phân loại các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam đã học trong chương trình Ngữ văn 9.
* GV nêu yêu cầu: Lập bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam đã học theo mẫu ở SGK.
* HS thảo luận nhóm (3’), cử đại diện trình bày.
* GV nhận xét, bổ sung.
I.Thống kê các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam: 
Hoạt động 2: (13’) Hướng dẫn phân loại các bài thơ theo giai đoạn lịch sử.
* Ở mỗi nội dung, giáo viên yêu cầu học sinh nêu dẫn chứng tiêu biểu từ các bài thơ đã học.
II. Phân loại các bài thơ theo giai đoạn.
Giai đoạn
Tác giả, tác phẩm, năm sáng tác, thể loại
Nội dung
Nghệ thuật
Kháng chiến chống Pháp (1945-1954)
1. Đồng chí (Chính Hữu, 1948 -tự do)
Tình đồng chí dựa trên cơ sở cùng chung cảnh ngộ...
Chi tiết, hình ảnh chân thực...
Hoà bình sau cuộc kháng chiến chống Pháp (1954-1964)
1. Đoàn thuyền đánh cá (Huy Cận, 1958- bảy chữ)
2. Con cò (Chế Lan Viên, 1962- tự do)
3. Bếp lửa (Bằng Việt, 1963- bảy chữ kết hợp tám chữ)
- Bức tranh đẹp, rộng lớn tráng lệ về thiên nhiên và con người....
- Từ hình tượng con cò trong những lời hát ru...
- Những kỉ niệm đầy xúc động về bà và tình bà cháu...
- Nhiều hình ảnh đẹp...
- Vận dụng sáng tạo.... ca dao
- Biểu cảm với miêu tả và bình luận.
Kháng chiến chống Mĩ (1964-1975)
1.Bài thơ về... (Phạm Tiến Duật, 1969- tự do)
2. Khúc hát ru... (Nguyễn Khoa Điềm, 1971- tám chữ)
- Qua hình ảnh độc đáo- những chiếc xe không kính...
- Thể hiện tình yêu thương con của người mẹ dân tộc ...
- Chất liệu hiện thực, sinh động...
- Khai thác điệu ru ngọt ngào, trìu mến.
Từ sau 1975
1.Viếng lăng Bác (Viễn Phương, 1976, tám chữ). 2.Sang thu (Hữu Thỉnh, 1977- năm chữ)
3.Ánh trăng (Nguyễn Duy, 1978- năm chữ)
4. Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải, 1980- năm chữ)
5. Nói với con (Y Phương, 1987- tự do).
- Lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc...
- Biến chuyển của thiên nhiên lúc giao mùa...
- Từ hình ảnh ánh trăng trong thành phố...
- Cảm xúc trước mùa của thiên nhiên đất nước...
- Bằng lời trò chuyện với con, bài thơ thể hiện...
- Giọng điệu trang trọng....
- Hình ảnh thiên nhiên ...bằng nhiều cảm giác...
- Hình ảnh bình dị....
- Thể thơ năm chữ... nhạc điệu trong sáng...
- Cách nói giàu hình ảnh, vừa cụ thể vừa gợi cảm...
- Các tác phẩm thơ kể trên đã tái hiện cuộc cống đất nước và hình ảnh con người Việt Nam suốt 1 thời kỳ lịch sử từ sau c/m tháng Tám 1945, qua nhiều giai đoạn.
+ Đất nước và con người Việt Nam trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và Chống Mỹ với nhiều gian khổ, hy sinh nhưng rất anh hùng.
+ Công cuộc lao động, xây dựng đất nước và những quan hệ tốt đẹp của con người.
- Những điều chủ yếu mà cácTP đã thể hiện chính là tâm hồn, t/ cảm, tư tưởng của con người trong một thời kỳ lịch sử có nhiều biến động lớn lao, nhiều đổi thay sâu sắc.
+ Tình yêu quê hương, tình cảm yêu nước.
+ Tình đồng chí, sự gắn bó với cách mạng, lòng kính yêu Bác Hồ.
+ Những tình cảm gần gũi và bền chặt của con người. Tình mẹ con, bà cháu trong sự thống nhất với những tình cảm chung rộng lớn.
Hoạt động 3: (8’) Hướng dẫn so sánh các bài thơ có đề tài giống nhau.
* GV nêu yêu cầu.- HS trả lời.
* GV nhận xét, thống kê theo bảng phụ.
III. Nhận xét về những chủ đề.
1. Chủ đề: Tình mẹ con
Chung
- Ca ngợi tình mẹ con thiêng liêng ấm áp.
- Sử dụng lời hát ru, lời con nói với mẹ.
Nét riêng
Khúc hát ru...
Con cò
Mây và Sóng
- Sự thống nhất hài hoà giữa lòng yêu con và lòng yêu nước, gắn bó và trung thành với cách mạng của người mẹ Vân Kiều trong kháng chiến chống Mĩ.
- Hình tượng sáng tạo: Hát ru con lớn trên lưng mẹ.
- Ca ngợi tình mẹ và ý nghĩa lời ru với hình ảnh con cò
- Hình tượng sáng tạo: Hình tượng con cò đi suốt cuộc đời con người.
- Sự thống nhất hoà hợp giữa bà mẹ sinh thành và bà mẹ thiên nhiên trong tình yêu của bé thơ là nguồn hạnh phúc cho bé.
- Hình tượng sáng tạo: Lời tâm tình của bé với mẹ về Mây và Sóng, về trò chơi của con.
2. Chủ đề: Người lính.
Chung
Hình ảnh người lính qua các cuộc K/C với vẻ đẹp trong tâm hồn.
Nét riêng
Đồng chí
Bài thơ về...
Ánh trăng
Người lính trong kháng chiến chống Pháp, xuất thân nông dân, tình nguyện đi c/ đấu.
- Người lính chống Mĩ lái xe trên con đường huyết mạch Trường Sơn.
Tâm sự của người lính đã qua cuộc chiến đang sống giữa thành phố hoà bình.
Tình đồng đội dựa trên cơ sở chung cảnh ngộ gian lao, lí tưởng chiến đấu.
Tinh thần dũng cảm, bất chấp khó khăn, nguy hiểm, lạc quan, ý chí chiến đấu tiêu biểu cho thế hệ trẻ trong kháng chiến chống mĩ.
Gợi kỉ niệm gắn bó của người lính với đất nước, đồng đội trong những năm tháng hào hùng,nhắc nhở đạo lí, nghĩa tình thuỷ chung.
Hình ảnh biểu tượng: “Đầu súng trăng treo”.
Hình ảnh biểu tượng: “Chỉ cần trong xe có một trái tim”.
Hình ảnh biểu tượng: “Trăng cứ tròn vành vạnh”.
Hoạt động 4: (5’) Hướng dẫn so sánh bút pháp sáng tạo hình ảnh thơ.
* GV nêu yêu cầu.- HS trả lời.
* GV nhận xét, thống kê theo bảng phụ.
IV. Nhận xét về bút pháp xây dựng hình ảnh thơ.
TT
Tên bài
Bút pháp xây dựng hình ảnh thơ.
1
Đoàn thuyền đánh cá
(Huy Cận)
- Bút pháp lãng mạn, nhiều so sánh liên tưởng, tưởng tượng bay bổng. Giọng thơ vui tươi, khoẻ khoắn. Đó là bài ca lao động sôi nổi, phấn chấn, hào hùng.
- Hình ảnh đặc sắc: “Câu hát căng buồm với gió khơi / Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời”.
2
Ánh trăng
(Nguyễn Duy)
- Hình ảnh gợi tả, ý nghĩa khái quát. Lời tự tình, độc thoại, ăn năn, ân hận với chính mình.
- Hình ảnh đặc sắc: “ Trăng cứ tròn vành vạnh”.
3
Mùa xuân nho nhỏ
(Thanh Hải)
- Bút pháp hiện thực và lãng mạn đậm đà chất Huế.
- Hình ảnh đặc sắc: “ Mùa xuân nho nhỏ”.
4
Con cò
(Chế Lan Viên)
- Kết hợp tính dân tộc và hiện đại. Phát triển hình ảnh con cò trong ca dao và lời hát ru.
- Hình ảnh đặc sắc: “Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ”.
IV. Củngcố: (3’)
* Đọc cho cả lớp tham khảo 1 số bài tập câu 6.
V. Dặn dò: (2’)
- Ôn tập kỹ phần nội dung
- Chuẩn bị kiểm tra 1 tiết về thơ hiện đại.
E. Bổsung: