Giáo án môn học Ngữ văn 9 - Tiết số 83: Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh

Tiết 83: Tập làm văn 	 	 Ngày giảng: 02/02/09 
THUYẾT MINH
VỀ MỘT DANH LAM THẮNG CẢNH
I. Mục tiêu cần đạt
Học sinh:
- Nắm được: Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh cần làm nổi bật giá trị lịch sử và văn hoá của nó. Biết cách tra cứu sách vở, học hỏi, quan sátvà viết bài giới thiệu về một danh lam thắng cảnh.
- Có ý thức bảo tồn, gìn giữ những danh lam thắng cảnh đẹp của quê hương, đất nước.
- Tiếp tục rèn kĩ năng thuyết minh.
II. Chuẩn bị: Máy chiếu về hình ảnh “Hồ Hoàn Kiếm và Đền Ngọc Sơn”
III. Tiến trình lên lớp:
 1. Ổn định: 8a: / 25 (vắng.) 
 2. Kiểm tra: 
 a. Câu hỏi: Khi giới thiệu về một phương pháp (cách làm) nào đó người viết cnầ phải làm gì? Nội dung của bài thuyết minh đó? Lấy ví dụ minh hoạ.
 b. Đáp án:Nêu được những yuê cầu cơ bản: ( 5 đ ); lấy được vídụ: ( 5 đ )
 3. Bài mới:
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
*Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu bài giới thiệu về một danh lam thắng cảnh.
- Cho học sinh đọc văn bản “Hồ Hoàn Kiếm và Đền Ngọc Sơn”. Sgk/ tr.33
- Cho Hs quan sát toàn cảnh Hồ Hoàn Kiếm và Đền Ngọc Sơn
- Qua bài văn và hình ảnh ở máy chiếu, hãy cho biết bài thuyết minh giới thiệu mấy đối tượng? Các đối tượng ấy có quan hệ với nhau như thế nào?
+ 2 đối tượng Hồ Hoàn Kiếm và Đền Ngọc Sơn có quan hệ gần gũi với nhau. Đền toạ lạc trên hồ.
- Qua bài thuyết minh, em hiểu biết thêm những kiến thức gì về những đối tượng trên?
+ Hồ Hoàn Kiếm: nguồn gốc hình thành và sự tích trên hồ; ĐNS nguồn gốc và sơ lược quá trình xây dựng đền Ngọc Sơn, vị trí và cấu trúc đền
- Muốn có những kiến thức đó người viết phải làm gì?
(kiến thức sâu rộng về địa lý, lịch sử, văn hoá, văn học, nghệ thuật có liên quan đến đối tượng Vì vậy người viết phải đọc sách báo tài liệu liên qua, thu thập nghiên cứu ghi chép; xem tranh ảnh, phim hình, nếu có điều kiện đến tận nơi để được mắt thấy tai nghe)
- Bài viết có bố cục như thế nào? 
+ Gồm 3 đoạn: 
Nếu tính từ đến Thuỷ Quân: giới thiệu hồ Hoàn Kiếm.
Theo truyền thuyếtHồ Gươm Hà Nội: giới thiệu đền Ngọc Sơn; Đoạn còn lại: Giới thiệu Bờ Hồ
- Nêu trình tự sắp xếp của văn bản?
+ Vị trí từ cảnh vật: Từ hồ - đền - bờ hồ 
-Bài này còn những thiếu sót gì về bố cục?
+ Thiếu phần mở bài. 
- Cần bổ sung những phần nào? Vì sao? Có thể sắp xếp khác đi được không?
(Bố cục 3 phần nhưng lại không phải bố cục mở thân kết như các bài thuyết minh thường gặp mà cần bổ sung phần MB và KB)
+ Phần MB: Giới thiệu dẫn khách có cái nhìn bao quát về quần thể danh lam thắng cảnh hồ HK- đền NS
+ Phần KB: Nêu ý nghĩa lịch sử, xã hội, văn hoá của thắng cảnh bài học về giữ gìn và tôn tạo thắng cảnh
+ Phần TB: Nên bổ sung và sắp xếp lại một cách khoa học hơn: vị trí, diện tích, độ sâu qua các mùa, cầu Thê Húc, nói kỹ hơn về Tháp Rùa, về rùa HG, cảnh đường quanh hồ)
- Từ đó hãy cho biết yêu cầu khi giới thiệu về một danh lam thắng cảnh?
+ Khái quát phần ghi nhớ.
I. Giới thiệu về một danh lam thắng cảnh
1. Ví dụ:
 Bài văn: Hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn.
 * Giới thiệu:
 - Đặc điểm về nguồn gốc
 - Đặc điểm về kiến trúc
 - Ý nghĩa
* Phương pháp thuyết minh: 
 + Phân tích
 + Phân loại
 + Liệt kê
* Bố cục: 3 đoạn
=> Giới thiệu về một danh lam thắng cảnh.
2. Ghi nhớ: 
 (Sgk/ tr.34)
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
* Hoạt động 2: Hướng dẫn luyện tập.
- Cho Hs xác định yêu cầu của các bài tập.
- Hướng dẫn, gợi ý cách làm.
- Phân công thảo luận theo nhóm 4:
 + Nhóm 1: bài 2
 + Nhóm 2: bài 4
 + Nhóm 3: bài 1
 + Nhóm 4: bài 3
+ Tiến hành thảo luận, ghi vào bảng nhóm.
- Theo dõi, hướng dẫn thêm cho nhóm yếu.
+ Gọi đại diện nhóm thuyết trình kết quả
+ Lớp nhận xét – bổ sung
- Sửa bài – tuyên dương
BT1: Lập lại bố cục bài giới thiệu Hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn một cách hợp lý.
BT2: Nếu muốn giới thiệu theo trình tự tham quan Hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn từ xa đến gần, từ ngoài vào trong thì nên sắp xếp thứ tự giới thiệu như thế nào? 
BT3:Nếu viết bài theo bố cục 3 phần, em sẽ chọn những chi tiết tiêu biểu nào để làm nổi bật giá trị lịch sử và văn hoá của di tích, thắng cảnh?
BT4:Lời của nhà thơ nước ngoài gọi hồ Gươm là chiếc lẵng hoa xinh đẹp giữa lòng Hà Nội. Em có thể sử dụng câu đó vào phần nào trong bài viết của mình?
II. Luyện tập:
Bài 1/35
 Có thể trình bày cách sắp xếp bố cục của riêng bản thân nhưng phải đảm bảo tính hợp lý, mạch lạc, đủ 3 phần cơ bản.
Bài 2/35
 Có thể từ trên gác nhà Bưu điện, nhìn bao quát toàn cảnh hồ- đền; từ đường Đinh Tiên Hoàng nhìn từ Đài Nghiên, Tháp Bút qua cầu Thê Húc, vào đền; Tả bên trong đền. Từ trấn Ba Đình ra hồ, về phía Thuỷ Tạ, phía Tháp Rùa, giới thiệu tiếp. Lại từ tầng hai nhà phố Hàng Khay, nhìn bao quát cảnh - đền để kết luận.)
Bài 3/35
 Rùa hồ Gươm, truyền thuyết, trả gươm thần, cầu Thê Húc, Tháp Bút, vấn đề cảnh quan và sự trong sạch của hồ Gươm.
Bài 4/ 35.
 Có thể làm phần mở bài, kết bài.
4. Củng cố: 	Để giới thiệu được một danh lam thắng cảnh, người viết phải có năng lực gì? Nêu nội dung từng phần trong bố cục chung?
5. Hướng dẫn – dặn dò:
 a. Bài tập: Giới thiệu về một danh lam thắng cảnh mà em biết.
 b. Chuẩn bị: Ôn lại toàn bộ kiến thức về văn thuyết minh, nghiên cứu các đề bài thuyết minh ở Sgk chuẩn bị viết bài làm văn số 5.
*****************************