Giáo án môn học Ngữ văn khối 9 - Tiết 123: Nghĩa tường minh và hàm ý

Ngày soạn: 2/ 3/ 2011
Ngày giảng: 3/ 3/ 2011 
 Tiết : 123
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
A. MỤC TIÊU
1. Kiến thức:	 
- Xác định được nghĩa tường minh và hàm ý trong câu.
2. Kỹ năng:
- Biết phân biệt nghĩa tường minh và nghĩa hàm ý, giản đỏn được hàm ý.
3. Thỏi độ:
- Có ý thức sử dụng trong núi, viết phù hợp và đạt hiệu quả giao tiếp.
B. CHUẨN BỊ:
Gv: Giáo án, bảng phụ
Hs: soạn bài
C. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY- HỌC
1. Ổn định
2. Kiểm tra
3-Bµi míi: Giới thiệu bài : (2)
	Trong cuộc sống hàng ngày để diễn đạt những tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của bản thân có khi ta nói ra trực tiếp điều muốn nói. Song trong một số hoàn cảnh, tình huống nhất định ta lại không diễn đạt điều muốn nói một cách trực tiếp bằng những từ ngữ trong lời nói. Để hiểu rõ hơn về hai cách diễn đạt trên, chúng ta vào tìm hiểu bài học hôm nay.
Hoạt động của Gv và Hs
Tg
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1
- Hs đọc vd
? Qua câu “Trời ơi, chỉ còn có năm phút !”, em hiểu anh thanh niên muốn nói điều gì .
? Vì sao anh không nói thẳng điều đó với hoạ sĩ và cô gái
( che dấu sự tiếc rẻ khi phải chia tay)
? câu nói thứ hai Ô ! cô này có hàm ý gì ?
Bài tập nhanh
Nam và Sơn
Nam mời – chiều nay chúng mình cùng đi chơi nhé.
Sơn – Tớ phải làm bài tập rồi.
? Vậy theo em lời nói của Sơn theo nghĩa tường minh hay hàm ý ? em hiểu lời nói của Sơn như thế nào ?
? Qua những VD trên ta hiểu thế nào về nghĩa tường minh, hàm ý ?
HS đọc
Hoạt động 2
HS nêu Y/C
Theo dõi đoạn trích ở mục I
? Câu nào cho thấy họa sỹ cũng chưa muốn chia tay anh thanh niên ? Từ ngữ nào diễn đạt ?
Ta có thể suy diễn: Cô gái ngượng vì cô kín đáo để lại khăn làm kỉ niệm, còn anh thanh niên thật thà tưởng cô gái bỏ quên gọi trả lại. Cô gái ngượng với ông họa sỹ vì ông là người từng trải à sự lúng túng của cô không qua được mắt ông.
Y/C: Nghĩa hàm ý trong câu nói “ Tuổi già buổi sáng thường pha chè uống cho tinh thần sảng khoái, sáng đi sớm quá không kịp pha. Nghe bác lái xe nói vậy anh thanh niên hiểu ý về pha trà”
- đánh trống lảng (nói lảng sang chuyện khác tránh đề tài đang bàn)
Câu 2 là câu nói dở dang
20
20
I. Ph©n biÖt nghÜa t­êng minh vµ hµm ý
1. Ví dụ (sgk)
2. Nhận xét
- “Trời ơi, chỉ còn có năm phút !” ”à thời gian còn quá ít ( đã đến giờ phải chia tay)
à Thông báo không được diễn đạt được tiếp bằng từ ngữ trong câu – Hàm ý.
- “Ô ! cô còn” không có ẩn ý gì à thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng những từ ngữ trong câu à Tường minh.
3 . Ghi nhớ (SGK)
II . Luyện tập
Bài 1
a, Câu “ nhà họa sỹ tặc lưỡi” 
Từ “Tặc lưỡi” à ông họa sỹ chưa muốn chia tay
b, Những từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái trong câu cuối đoạn văn 
- Mặt trời đỏ ửng
- Nhận lại chiếc khăn (không tránh được) 
- quay vội đi (quá ngượng)
Bài 2
Hàm ý trong câu “ Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi quá sớm. Ông họa sĩ chưa kịp uống nước chè đấy.
Bài 3
Tìm câu chứa hàm ý
Cơm chín rồi à đps là ông vô ăn cơm đi
Bài 4
Xác định các câu in đậm 
Hà nắng gớm về nào
Tôi thấy người ta đồn
à Không chứa hàm ý
* Củng cố- Dặn dò: (3’)
? Thế nào là nghĩa tường minh và hàm ý
- Học bài, chuẩn bị tiết 124