Giáo án môn học Ngữ văn lớp 9 - Tuần học 6

 Ngµy so¹n:20.9.08 
Ngµy gi¶ng: 23.10.08 Bµi 6 - TiÕt 21
 V¨n b¶n C« bÐ b¸n diªm
(An - ®Ðc - xen)
A. Môc tiªu cÇn ®¹t:
- Gióp Hs c¶m nhËn ®­îc lßng th­¬ng c¶m s©u s¾c cña An - ®Ðc - xen ®èi víi em bÐ b¸n diªm bÊt h¹nh trong ®ªm giao thõa b»ng NT truyÖn cæ tÝch c¶m ®éng thÊm thÝa.
- Kh¸m ph¸ nghÖ thuËt kÓ chuyÖn hÊp dÉn, cã sù ®an xen gi÷a hiÖn thùc vµ méng t­ëng víi c¸c t×nh tiÕt hîp lý.
- RÌn kü n¨ng ®äc, tãm t¾t vµ ph©n tÝch VBTS.
- Gi¸o dôc Hs sinh tÊm lßng ®ång c¶m víi nh÷ng em bÐ, nh÷ng c¶nh ®êi nghÌo khæ, bÊt h¹nh.
B. ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß:
ThÇy: B¶ng phô tãm t¾t bè côc c« bÐ b¸n Diªm
Trß: §äc kü bµi, so¹n bµi, su tÇm truyÖn cæ An - ®Ðc - 
xen t×m hiÓu thªm vÒ quª h¬ng «ng, ®Êt níc §an M¹ch.
C. C¸c b­íc lªn líp:
1. æn ®Þnh tæ chøc:
2. KiÓm tra ®Çu giê:
- Nguyªn nh©n nµo dÉn ®Õn c¸i chÕt cña L·o H¹c? NhËn xÐt c¸i chÕt cña L·o H¹c.
- Qua truyÖn ng¾n L·o H¹c vµ ®o¹n trÝch Tøc níc vì bê em hiÓu g× vÒ sè phËn vµ phÈm chÊt ngêi n«ng d©n trong XH cò.
3. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc .
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß 
TG
Néi dung c¬ b¶n 
* Ho¹t ®éng 1: Khëi ®éng
1
- Em h·y tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ An ®Ðc xen?
GV: An- §Ðc - Xen lµ ng­êi b¹n cña tuæi th¬ xa gÇn. ¤ng lµ nhµ v¨n §an M¹ch, sèng vµo TK XÜ (1805 - 1875) b¹n ®äc kh¾p n¨m ch©u ®· tõng quen thuéc víi c¸c TP’ cña «ng nh Nµng tiªn c¸, Bµy chim thiªn nga, Bé quÇn ¸o míi cña Hoµng §Õ. Bªn c¹nh nh÷ng truyÖn cæ tÝch ®ã h«m nay chóng ta l¹i ®­îc t×m hiÓu chuyÖn ng¾n “C« bÐ b¸n diªm”
* Ho¹t ®éng 2: HD ®äc vµ t×m hiÓu VB?
20
I. §äc vµ t×m hiÓu chó thÝch:
- GV Hd ®äc: Giäng chËm, c¶m th«ng, chó ý ph©n biÖt c¶nh thùc vµ c¶nh ¶o trong vµ sau tõng lÇn c« bÐ quÑt diªm.
- GV tãm t¾t nhanh phÇn ®Çu.
15
1. §äc vµ tãm t¾t v¨n b¶n.
- Gäi 3 HS ®äc VB - NhËn xÐt. Gäi 1 Hs tãm t¾t toµn bé VB:
5
2. T×m hiÓu chó thÝch:
? Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ nhµ v¨n An ®Ðc xen?
a. T¸c gi¶:
GV bæ xung.
An - ®Ðc - xen (1805 - 1875) lµ nhµ v¨n §an M¹ch næi tiÕng víi 
TruyÖn ng¾n cña An ®Ðc xen nhÑ nhµng t¬i m¸t giµu tÝnh s¸ng t¹o vµ gi¸ trÞ nh©n ®¹o s©u s¾c.
lo¹i truyÖn kÓ cho trÎ em .
- TruyÖn cña «ng: Biªn so¹n l¹i tõ truyÖn cæ tÝch. Còng cã truyÖn do «ng hoµn toµn s¸ng t¸c.
- §an M¹ch chän An - ®Ðc - xen lµ biÓu t­ëng, tù gäi lµ ®Êt nø¬c cña An - ®Ðc - xen, cña nh÷ng nµng tiªn c¸ nhá.
? VB ®­îc s¸ng t¸c vµo thêi gian nµo? ThÓ lo¹i g×? kiÓu VB nµo?
b. T¸c phÈm:
- S¸ng t¸c n¨m: 1845
- ThÓ lo¹i: TruyÖn ng¾n.
- KiÓu VB: Tù sù.
GV: H­íng dÉn Hs t×m hiÓu c¸c chó thÝch.
c. C¸c chó thÝch kh¸c:
 §Æc biÖt lµ chó thÝch.
(2) (3) (5) (7) (12)
5
II. Bè côc:
? VB cã thÓ chia lµm mÊy phÇn?X¸c ®Þnh giíi h¹n vµ néi dung tõng phÇn?
(3 PhÇn)
(Th¶o luËn nhãm bµn 2’) Hs tr×nh bµy.
P1: Tõ ®Çu -> Cøng ®ê ra
Hoµn c¶nh cña c« bÐ b¸n diªn
? C¨n cø vµo bè côc cho biÕt phÇn më truyÖn, ph¸t triÓn truyÖn, kÕt thóc truyÖn t¬ng øng víi nh÷ng phÇn nµo?
P2: TiÕp -> Thîng ®Õ
C¸c lÇn quÑt diªm vµ méng tëng.
- GV dïng b¶ng phô bè côc VB?
P3: Cßn l¹i
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ bè côc cña VB (Tr×nh tù kÓ)
C¸i chÕt cña c« bÐ.
- KÓ theo tr×nh tù thêi gian vµ sù viÖc.
-M¹ch l¹c, hîp lý.
-> T¸c gi¶ sö dông c¸ch kÓ phæ biÕn cña truyÖn cæ tÝch.
? Trong truyÖn ng¾n ai lµ nh©n vËt chÝnh? T¹i sao?
15
III. T×m hiÓu VB:
1. Hoµn c¶nh cña c« bÐ b¸n diªm.
- Theo dâi phÇn ch÷ in nhá vµ phÇn ®Çu VB.
7
a. Gia c¶nh cña c« bÐ.
? Cho biÕt gia c¶nh cña c« bÐ b¸n diªm cã g× ®Æc biÖt?
H: Sèng chui róc trong xã tèi t¨m gîi cho em h×nh dung ë ë ®ã ntn?
+ MÑ mÊt, bµ qua ®êi, gia s¶n tiªu t¸n, sèng chui róc trong xã tèi t¨m.. lu«n nghe nh÷ng lêi m¾ng nhiÕc chöi rña cña bè.
(ThÊp, lôp xôp, trËt tréi, thiÕu ¸nh s¸ng)
? MÊt, qua ®êi cã nghÜa lµ g×? (ChÕt)
T¹i sao t¸c gi¶ kh«ng dïng mÑ mÊt, bµ mÊt hoÆc mÑ chÕt, bµ chÕt mµ l¹i dïng mÑ mÊt, bµ qua ®êi?
(Bít ®i sù ®au khæ cña em bÐ)
? Qua ®ã em cã nhËn xÐt g× vÒ gia c¶nh cña c« bÐ.
- NghÌo khæ, bÊt h¹nh.
- GD: Em bÐ bÞ mÊt m¸ qu¸ nhiÒu vÒ t×nh c¶m c¶ chç dù tinh thÇn cuèi cïng cña em bÐ lµ ng­¬× cha còng kh«ng cßn. Trong hoµn c¶nh ®ã em ph¶i lµm g×?
8
b. H×nh ¶nh c« bÐ b¸n diªm trong ®em giao thõa. 
- HD Hs chia ®«i vë ghi 2 ý ngang nhau.
? C¶nh c« bÐ ®i b¸n diªm trong ®ªm giao thõa ®îc miªu t¶ trong thêi gian, kh«ng gian ntn?
? Trong kh«ng gian Êy, h×nh ¶nh c« bÐ xuÊt hiÖn ra sao?
? Trong d¸ng vÎ Êy em b¾t gÆp c¶nh g×?
? Khi ®ã em ®ang trong tr¹ng th¸i ntn?
? Trong tr¹ng th¸i Êy em nhí ®Õn ®iÒu g×?
* C¶nh ®ªm giao thõa
- Trêi tèi, rÐt mít tuyÕt r¬i nhiÒu.
- C¸c cöa sæ s¸ng rùc ¸nh ®Ìn phè x¸ rùc nøc mïi ngç quay
* H×nh ¶nh c« bÐ
- Em ®i dß dÉm ®Çu trÇn ch©n ®Êt
- Bông ®ãi, ngåi nÐp trong gãc t­êng ®«i bµn ch©n cøng ®ê ra
(§­îc ®ãn giao thõa sèng nh÷ng ngµy ®Çm Êm trong ng«i nhµ xinh x¾n cã d©y thêng xu©n.
? Ngay sau ®ã em ®· trë l¹i c¶nh thùc ntn?
? T¹i sao em bÐ kh«ng d¸m vÒ nhµ?
? T¹i sao nhµ v¨n l¹i chän thêi ®iÓm ®ªm giao thõa? Chi tiÕt cöa sæ .. gîi cho em nghÜ ®Õn cuéc sèng ntn?
(Cuéc sèng ®Çy ®ñ Êm cóng trong c¸c gia ®×nh chuÈn bÞ ®ãn n¨m míi)
? Bªn ngoµi trêi tèi, rÐt mít, trong nhµ em cã nhËn xÐt g× c¸ch x©y dùng c¶nh? (§èi lËp)
? Trong c¶nh ®ªm tèi rÐt, phè x¸ Em bÐ ®Çu trÇn, ch©n ®Êt, bông ®ãi, l¹i rÐt. Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¶ch xuÊt hiÖn cña c« bÐ trong ®ªm giao thõa?
(C« ®¬n, l¹c lâng, ®¸ng th¬ng)
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ NT miªu t¶ c¶nh em bÐ b¸n diªm? Em c¶nh nhËn ®îc g× vÒ hoµn c¶nh cña em.
? C¶nh c« bÐ b¸n diªm gîi cho em nh÷ng c¶m xóc suy nghÜ g×?
- Víi c¸ch lùa chän chi tiÕt h×nh ¶nh t¶ thùc, kÕt hîp víi nghÖ thuËt t­¬ng ph¶n lµm næi bËt c¶nh c« ®¬n, l¹c lâng, téi nghiÖp ®¸ng th­¬ng cña c« bÐ b¸n diªm.
GV: Nh­ vËy tríc m¾t chóng ta hiÖn lªn mét em bÐ nhá nhoi, c« ®¬n, em ®· ph¶i chÞu c¸i ®ãi, c¸i rÐt em cßn qu¸ nhá mµ ®· ph¶i b¬n tr¶i ra ngoµi ®êi ®Ó kiÕm sèng. LÏ ra em ph¶i ®îc sèng trong t×nh th¬ng ph¶i ®­îc n©ng niu ch¨m chót.
TiÕt 2 : 27. 9. 08
? Theo dâi toµn bé c©u chuyÖn cho biÕt c« bÐ cã mÊy lÇn quÑt diªm ? C¸c lÇn quÖt diªm cã gièng nhau kh«ng ? 
Cã 5 lÇn quÑt diªm , 4 lÇn ®µu mçi lÇn quÑt mét 1 que diªm , lÇn thø 5 quÑt hÕt sè que diªm cßn l¹i trong bao . 
30
2. Thùc tÕ vµ méng t­ëng 
GV yªu cÇu häc sinh chia vë thµnh ba cét 
? H·y t×m nh÷ng chi tiÕt cho thÊy trong nh÷ng lÇn quÑt diªm c« be ®· cã nh÷ng méng t­ëng nh­ thÕ nµo ? Que diªm ch¸y hÕt c« bÐ l¹i quay vÒ thùc t¹i nh­ thÕ nµo ? 
Sè lÇn 
LÇn 1
LÇn 2 
LÇn 3
LÇn 4
LÇn 5
Méng t­ëng 
- ThÊy m×nh nh­ ®ang ngåi tr­íc lß s­ëi rùc hång 
- Bµn ¨n cã ®ß ®¹c quÝ vµ cã c¶ ngçng quay 
- ThÊy c©y th«ng n«en víi hµng ngµn ngän nÕn s¸ng rùc ...
- ThÊy bµ ®ang mØm c­êi víi em 
- Bµ cÇm lÊy tay em , råi hai bµ ch¸u bay vôt lªn cao , ch¼ng cßn ®ãi rÐt , ®au buån nµo chia rÏ hä n÷a ...
Thùc tÕ 
- BÇn thÇn c¶ ng­êi v× sî sÏ bÞ cha m¾ng 
- Ch¼ng cßn bµn ¨n nµo c¶ , phè x¸ v¾ng teo , tr­íc mÆt chØ lµ bøc t­êng dµy ®Æc . 
- TÊt c¶ ngän nÕn bay lªn biÕn thµnh nh÷ng ng«i sao trªn trêi 
- ¶o ¶nh vÒ bµ còng mÊt . 
- Em bÐ ®· chÕt 
? Chó ý vµo nh÷ng méng t­ëng cña em bÐ vµ cho biÕt t¹i sao trong nh÷ng lÇn quÑt diªm em bÐ l¹i cã nh÷ng mong ­íc nh­ vËy ?
Häc sinh suy nghÜ tr¶ lêi
GV nhËn xÐt – kÕt luËn 
? Em nhËn xÐt g× vÒ nh÷ng mong ­íc nµy cña em bÐ ? 
? Em nhËn xÐt g× vÒ sù s¾p ®Æt c¶nh méng t­ëng vµ thùc tÕ, diÔn biÕn cña c¸c t×nh tiÕt ? 
? H·y chó ý vµo nh÷ng lÇn méng t­ëng cña c« bÐ b¸n diªm ccho biÕt trong sè nh÷ng lÇn t­ëng t­îng Êy ®iÒu nµo g¾n víi thùc tÕ , ®iÒu nµo chØ thuÇn t­ëng t­îng ? 
C¸c méng t­ëng vÒ bµn ¨n , lß s­ëi , cÊy th«ng noen , ng­êi bµ g¾n liÒn víi thùc tÕ 
Cßn h×nh ¶nh ngçng quay nh¶y ra khái ®Üa , hai bµ ch¸u n¾m tay nhµu bay lªn trêi chØ thuÇn lµ méng t­ëng mµ th«i 
 Chó ý vµo phÇn cuèi truyÖn .
? C¸i chÕt cña c« bÐ b¸n diªm ®­îcc t¸c gi¶ miªu t¶ nh­ thÕ nµo ?
? Em nhËn xÐt g× vÒ c¸i c¸h mµ t¸c gi¶ miªu t¶ c¸i chÕt cña em bÐ ? 
? §èi lËp t×nh c¶m cña t¸c gi¶ , mäi ng­êi khi chøng kiÕn c¸i chÕt cña em bÐ cã th¸i ®é nh­ thÕ nµo ? 
Mäi ng­êi b¶o nhau “ Ch¾c nã muèn s­ëi cho Êm” th¸i ®é l¹nh lïng tµn nhÉn víi nçi bÊt h¹nh cña ng­êi nghÌo . 
? Víi c©u chuyÖn vÒ cuéc ®êi cña Ñm bÐ b¸n diªm , em nhËn thøc ®iÒu s©u s¾c nµo vÒ x· héi vµ con ng­êi mµ t¸c gi¶ muèn nãi víi chóng ta ? 
Nhµ v¨n muèn göi bøc th«ng ®iÖp ®Õn tÊt c¶ mäi ng­êi , mäi thêi ®¹i : H·y biÕt yªu th­¬ng con trÎ , h·y giµnh cho trÎ cuéc sèng thanh b×nh , h·ycho trÎ mét m¸i Êm gia ®×nh , h·y biÕn nh÷ng méng t­ëng sau nh÷ng ¸nh diªm trë thµnh hiÖn thùc . 
Ho¹t ®éng 3 Tæng kÕt - ghi nhí 
? Cã g× ®Æc s¾c trong nghÖ thuËt kÓ chuyÖn cña t¸c gia ? 
? Kh¸i qu¸t néi dung cña v¨n b¶n 
10
2
- §©y lµ nh÷ng mong ­íc ch©n thµnh , gi¶n dÞ cña bÊt cø ®øa trÎ nµo trªn thÕ gian nµy . 
=> NghÖ thuËt kÓ chuyÖn hÊp dÉn ®an xen gi÷a hiÖn thùc vµ méng t­ëng , c¸c chi tiÕt diÔn biÕn hîp lÝ diÔn t¶ lßng khao kh¸t cã cuéc s«ng vËt chÊt ®Çy ®ñ , ®­îc sèng trong gia ®×nh h¹nh phóc ªm Êm cña c« bÐ b¸n diªm . 
3. C¸i chÕt cña c« be b¸n diªm 
- Trong buæi s¸ng mïng 1 tÕt , thÊy mét em g¸i cã ®«i m¸ hång vµ ®«i m«i ®ang mØn c­êi . Em ®· chÕt v× rÐt trong ®ªm giao thõa 
=>B»ng ngßi bót nh©n ®¹o vµ tr¸i tim chan chø yªu th­¬ng , t¸cgi¶ miªu t¶ c¸i chÕt c¶u em bÐ b¸n diªm thËt huy hoµng vµ cao ®Ñp , chÕt mµ vÉn mØm c­êi mét c¸ch h¹nh phóc m·n nguyÖn .
IV . Ghi nhí 
4. Cñng cè:
Kh¸i qu¸t vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña truyÖn c« bÐ b¸n diªm 
5. HD häc bµi:
- Häc kÜ bµi n¾m ch¾c néi dung 
- §äc bµi Tãm t¾t TP’. N¾m ch¾c t¸c gi¶ - TP truyÖn §«nki h«tª
 -------------------------------------------------------------------------
 Ngµy so¹n:20.9.08
Ngµy gi¶ng:27.8.08
 Bµi 6 - TiÕt 23
 Trî tõ - Th¸n tõ
A. Môc tiªu cÇn ®¹t:
- Th«ng qua bµi Hs hiÓu thÕ nµo lµ trî tõ, th¸n tõ. BiÕt dïng trî tõ, th¸n tõ trong c¸c tr­êng hîp cô thÓ.
- Gi¸o dôc Hs ý thøc sö dông trî tõ, th¸n tõ phï hîp víi hoµn c¶nh giao tiÕp.
B. ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß:
ThÇy: B¶ng phô phÇn bµi tËp nhanh (Thùc hiÖn sau ghi nhí)
Trß: §äc kü bµi tr¶ lêi c©u hái SGK
C. C¸c bíc lªn líp:
1. æn ®Þnh tæ chøc.
2. KiÓm tra bµi cò:
 ThÕ nµo lµ tõ ng÷ ®Þa ph­¬ng ? Sö dông tõ ng÷ ®Þa ph­¬ng cÇn lu ý ®iÒu g×? 
 Lµm bµi tËp 4.
3. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng:
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
TG
Néi dung c¬ b¶n
* Ho¹t ®éng 1: Khëi ®éng.
1
GV ®a ra VD: H«m nay tí ®îc hai ®iÓm mêi nµy, h«m nay tí ®îc nh÷ng hai ®iÓm mêi.
H: X§ néi dung th«ng b¸o cña 2 c©u trªn? So s¸nh s¾c th¸i ý nghÜa cña 2 c©u nµy? T¹i sao cã sù kh¸c nhau nh vËy?
- GV dÉn vµo bµi.
* Ho¹t ®éng 2: HD t×m hiÓu kiÕn thøc míi
15
I. Trî tõ
- Hs ®äc bµi tËp SGK:
1. Bµi tËp: (SGK Tr69)
 Häc sinh x¸c ®Þnh néi dung th«ng b¸o cña 3 c©u nµy?
.
(Th«ngb¸o nã ¨n 2 b¸t c¬m)
? Néi dung 3 c©u nµy gièng nhau. H×nh thøc 3 c©u nµy cã g× kh¸c nhau? So s¸nh s¾c th¸i ý nghÜa cña 3 c©u?
- C1: Th«ng b¸o viÖc nã ¨n (sè l­îng) hai b¸t c¬m ->kÕt qu¶ .
? Tõ “Nh÷ng, cã” ®i kÌm víi tõ ng÷ nµo trong c©u.
Hs th¶o luËn nhãm 6. 2’ sau ®ã ®¹i diÖn 2 nhãm tr×nh bµy. Nhãm kh¸c NX bæ sung? GVKL.
- C2: Thªm tõ nh÷ng ®i kÌm víi ng÷ “hai b¸t chø” ®Ó nhÊn m¹nh ®¸nh gi¸ viÖc nã ¨n hai b¸t c¬m lµ nhiÒu.
C3: Tõ “ cã” ®i kÌm víi ng÷ hai b¸t c¬m. Th«ng b¸o cã ý nhÊn m¹nh ®¸nh gi¸ nã ¨n Ýt.
? Qua bµi tËp em cã nhËn xÐt g× vÒ viÖc sö dông tõ ng÷ trong c©u?
(ViÖc sö dông tõ ng÷ trong c©u tuú thuéc vµo s¾c th¸i ý nghÜa diÔn ®¹t cña ng­êi nãi, ng­êi viÕt)
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ viÖc sö dông tõ nh÷ng , cã trong hai c©u trªn ? 
2. NhËn xÐt:
- Tõ nh÷ng vµ tõ cã ®i kÌm víi nh÷ng tõ ng÷ trong c©u nh»m nhÊn m¹nh , biÓu thÞ th¸i ®é cña ng­êi nãi ®èi víi sù viÖc ®­îc nãi ®Õn trong c©u .
GV: Nh÷ng tõ ®i kÌm víi tõ ng÷ trong c©u ®Ó biÓu thÞ th¸i ®é nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ gäi lµ trî tõ. VËy thÕ nµo lµ trî tõ?
- HS ®äc ghi nhí GV kh¾c s©u nh÷ng ý c¬ b¶n.
3. Ghi nhí: (SGK Tr69)
GV: Yªu cÇu Hs ®Æt c©u cã trî tõ
- GV dïng b¶ng phô ghi bµi tËp:
H: Em h·y x¸c ®Þnh trî tõ trong c©u sau.
VD: Nãi dèi lµ lµm h¹i chÝnh m×nh.
T«i gäi ®Ých danh nã ra ®©y.
B¹n kh«ng tin danh nã ra ®©y.
B¹n kh«ng tin ngay c¶ t«i µ.
12
II. Th¸n tõ:
- Hs ®äc bµi tËp:
1. Bµi tËp: (SGK Tr69)
? Hai ®o¹n nµy lµ lêi cña ai kÓ vÒ viÖc g×?
? HS chó ý c¸c tõ in ®Ëm. C¸c tõ in ®Ëm trong ®o¹n trÝch biÓu thÞ ®iÒu g×?
Tõ nµy: TiÕng gäi g©y sù chó ý cña ng­êi ®èi tho¹i (gäi - ®¸p)
- Tõ A: BiÓu thÞ sù tøc giËn khi nhËn ra ®iÒu kh«ng tèt.
- V©ng: (Lêi ®¸p) biÓu thÞ th¸i ®é lÔ phÐp.
- GV ®­a thªm VD: A! MÑ ®· vÒ.
? X¸c ®Þnh th¸i ®é biÓu thÞ cña tõ A trong c©u trªn.
A! biÓu thÞ th¸i ®é vui mõng.
 Hs ®äc môc 2 (PII) SGK Tr69.
Th¶o luËn nhãm c¸ch 1: (2’)
§¹i diÖn 2 nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt bæ xung.
- VÞ trÝ: §øng ë ®Çu c©u
+ T¸ch thµnh c©u ®Æc biÖt.
H: qua bµi tËp cho biÕt trong giao tiÕp c¸c tõ A, nµy, v©ng dïng ®Ó lµm g×?
2. NhËn xÐt:
- Trong giao tiÕp cã nh÷ng tõ ®­îc dïng ®Ó bé lé t×nh c¶m, c¶m xóc cña ng­êi nãi hoÆc ®Ó gäi ®¸p 
- GV: Nh÷ng tõ ®Ó béc lé t×nh c¶m, c¶m xóc hoÆc ®Ó gãp ®¸p lµ th¸n tõ.
?VËy thÕ nµo lµ th¸n tõ? VÞ trÝ cña nã? Th¸n tõ gåm mÊy loaÞ?
3. Ghi nhí: SGK Tr70.)
- Hs ®äc ghi nhí GV chèt KT c¬ b¶n.
*Ho¹t ®éng 3 : HD luyÖn tËp.
15
II. LuyÖn tËp:
- H­íng dÉn ®äc©xacs ®Þnh yªu cÇu bµi tËp?
1
Bµi tËp 1: (SGK Tr70)
- H­íng gi¶i: Chó ý c¸c tõ in ®Ëm vËn dông kiÕn thøc trî tõ ®Óøac ®Þnh .
 Trî tõ: a, e, g, i
- HS ho¹t ®éng c¸ nh©n – Tr×nh bµy.
H­íng dÉn gi¶i t¹i sao c¸c tr­êng hîp cßn l¹i kh«ng ph¶i lµ trî tõ?
5
Bµi tËp 2: (GSK Tr70)
- §äc bµi tËp SGK. X§ yªu cÇu bµi tËp
Gi¶i thÝch nghÜa cña c¸c trî tõ:
HS th¶o luËn nhãm 2 (2’) sau ®ã ®¹i diÖn 1.2 nhãm tr×nh bµy. Nhãm kh¸c NX - GVKL
- LÊy: NghÜa lµ kh«ng cã 1 l¸ th­, kh«ng cã mét lêi nh¾n göi, kh«ng cã 1 ®ång.
- Nguyªn: NghÜa lµ chØ kÓ riªng tiÒn th¸ch c­íi ®· qu¸ cao.
- §Õn: Qu¸ v« lý.
- Cñ: NhÊn m¹nh viÖc ¨n nhiÒu
Cø: N¨m nµo còng vËy (NhÊn m¹nh 1 viÖc lËp ®i lÆp l¹i).
Hs ®äc bµi tËp 3. X§ yªu cÇu BT.
2
Bµi tËp 3: (SGK Tr71) X§ c©u th¸n tõ.
 Hs ho¹t ®éng ®éc lËp: Tæ 1 ý a. Tæ 2 ý b. Tæ 3 ý c
a: Nµy, µ
b. Êy
c. V©ng d. Chao «i e, Hìi ¬i
Hs ®äc bµi tËp x¸c ®Þnh yªu cÇu
3
Bµi tËp 4: (SGK tr71)
HS ho¹t ®éng ®éc lËp sau ®ã tr¶ lêi.
X¸c ®Þnh th¸n tõ vµ ý nghÜa cña nã 
- Ha ha: Tá ý kho¸i chÝ
- ¸i ¸i: §au tá ý van xin.
- Than «i: TiÕng than tá ý nèi tiÕc.
§äc bµi tËp 5 x¸c ®Þnh yªu cÇu bµi tËp.
3
Bµi tËp 5: (SGK Tr72)
Hai Hs lªn b¶ng ®Æt c©u, líp lµm ra nh¸p (lu ý dïng th¸n tõ phï hîp) 
 HS + GV ch÷a.
§Æt c©u víi 5 th¸n tõ kh¸c nhau .
¤i! B«ng hoa nµy ®Ñp qu¸
Trêi ¬i! T¹i sao nã ph¶i chÞu nh thÕ.
- Nªu yªu cÇu cña bµi tËp 6.
1
Bµi tËp 6: (SGK tr72)
- Híng gi¶i: - Gi¶i thÝch nghÜa ®en
 - Gi¶i thÝch nghÜa bãng.
Gi¶i thÝch c©u TN gîi d¹ b¶o v©ng.
- GV gîi ý Hs vÒ nhµ lµm.
+ Gîi ý: 
- NghÜa ®en: Sö dông th¸n tõ gäi ®¸p biÓu thÞ sù lÔ phÐp.
- NghÜa bãng: Nghe lêi mét c¸ch m¸y mãc, thiÕu suy nghÜ.
4. Cñng cè:
- Trî tõ, th¸n tõ dïng ®Ó lµm g×? Khi sö dông nh÷ng tõ nµy cÇn lu ý ®iÒu g×?
- ChuÈn bÞ bµi: Miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong v¨n tù sù. (§äc kü bµi tr¶ lêi c¸c c©u hái).
5. HDH: Thuéc bµi, So¹n bµi tiÕp theo.
 T×nh th¸i tõ : chó ý hÖ thèng c©u hái SGK 
 T×m hiÓu phÇn ghi nhí 
 ------------------------------------------------------------------
Ngµy so¹n:22.8.08
Ngµy gi¶ng:27.10.08
 Bµi 6 - TiÕt 24
Miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong v¨n tù sù
A. Môc tiªu cÇn ®¹t:
Gióp Hs nhËn biÕt ®­îc sù kÕt hîp vµ t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c yÕu tè kÓ, t¶ vµ biÓu lé t×nh c¶m cña ng­¬× viÕt trong mét v¨n b¶n tù sù 
- N¾m ®­îc c¸ch thøc vËn dông c¸c yÕu tè nµy trong v¨n b¶n tù sù (kh¶ n¨ng viÕt bµi v¨n tù sù cã ®an xen yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m)
- RÌn kü n¨ng viÕt v¨n b¶n tù sù cã ®an xen yÕu tè miÓu t¶ vµ biÓu c¶m.
B. ChuÈn bÞ:
ThÇy: S­u tÇm ®o¹n v¨n tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m. So¹n bµi..
Trß: §äc kü bµi tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK.
C. C¸c bø¬c lªn líp
1. æn ®Þnh tæ chøc:
2. KiÓm tra bµi cò:
Em hiÓu ntn vÒ v¨n b¶n tù sù? Muèn tãm t¾t v¨n b¶n tù sù lµm ntn? KÓ tªn mét sè v¨n b¶n tù sù ®· häc.
3. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng:
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
TG
Néi dung c¬ b¶n
* Ho¹t ®éng 1: Khëi ®éng.
2
H: C©u chuyÖn c« bÐ b¸n diªm cña nhµ v¨n An -®Ðc - Xen ®· sö dông nh÷ng ph­¬ng thøc biÓu ®¹t nµo?Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t nµo lµ chñ yÕu?
GV: Trong VB tù sù ngoµi yÕu tè kÓ lµ chó yÕu cßn cã yÕu tè miªu t¶, biÓu c¶m. VËy sù cã mÆt cña yÕu tè miªu t¶, biÓu c¶m cã vai trß g× trong v¨n b¶n tù sù ? TiÕt häc h«m nay.
* Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu KT míi.
22
I. Sù kÕt hîp c¸c yÕu tè kÓ, t¶ vµ biÓu c¶m béc lé t×nh c¶m trong v¨n tù sù.
? X¸c ®Þnh yÕu tè kÓ, t¶, biÓu c¶m trong v¨n tù sù c¨n cø vµo nh÷ng tiªu chÝ nµo?
18
1. Bµi tËp: (SGK Tr72 -73)
+ KÓ: KÓ viÖc, sù viÖc, ho¹t ®éng, nh©n vËt.
+ T¶: Miªu t¶ chØ ra tÝnh chÊt, mµu s¾c, møc ®é cña SV, nh©n vËt, hµnh ®éng.
+ BiÓu c¶m: ThÓ hiÖn c¸c chi tiÕt bµy tá c¶m xóc th¸i ®é cña ngêi viÕt tríc sù viÖc, nh©n vËt, hµnh ®éng.
- HS ®äc bµi tËp SGK. Nªu yªu cÇu BT.
? §o¹n v¨n trªn thuéc kiÓu VB nµo? Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh lµ g×?
 §o¹n v¨n kÓ l¹i sù viÖc chÝnh g×?
- §o¹n v¨n thuéc kiÓu v¨n b¶n tù sù
- SV chÝnh: KÓ l¹i cuéc gÆp gì c¶m ®éng gi÷a nh©n vËt t«i víi ng­êi mÑ xa c¸ch l©u ngµy.
? Sù viÖc lín Êy ®îc kÓ l¹i b»ng nh÷ng sù viÖc nhá nµo?
- SV nhá:
(HS th¶o luËn nhãm (2’) ®¹i diÖn nhãm tr¶ lêi
+ MÑ cÇm nãn vÉy t«i.
Nhãm kh¸c nhËn xÐt bæ xung.
+ T«i ch¹y theo chiÕc xe tõ mÑ.
+ MÑ kÐo t«i lªn xe, xoa ®Çu t«i.
+ T«i oµ khãc.
+ T«i ngåi trong lßng mÑ quan s¸t g­¬ng mÆt mÑ.
? T×m vµ chØ ra c¸c yÕu tè miªu t¶ trong ®o¹n v¨n? (yªu cÇu Hs lÊy bót ch× g¹ch ch©n c¸c yÕu tèmiªu t¶)
- C¸c yªu tè miªu t¶:
+ T«i thë hång héc tr¸n ®Ém må h«i, rÝu c¶ ch©n l¹i.
+ MÑ t«i kh«ng cßm câi. G­¬ng mÆt mÑ vÉn s¸ng, víi ®«i m¸ trong vµ níc da mÞn lµm næi bËt mµu hång cña 2 gß m¸.
? T×m c¸c yÕu tè biÓu c¶m trong ®o¹n v¨n?
- C¸c yÕu tè biÓu c¶m:
+ Hay t¹i sù sung síng sung tóc (suy nghÜ)
+ T«i thÊy nh÷ng c¶m gi¸c l¹ thêng (c¶m nhËn)
+ Ph¶i bÐ l¹i l¨n vµo lßng mÑ ªm dÞu v« cïng.
? C¸c yÕu tè biÓu c¶m thÓ hiÖn ®iÒu g× ë t¸c gi¶?
(Ph¸t biÓu c¶m nghÜ lêi b×nh)
(Suy nghÜ, c¶m nhËn, ph¸t biÓu c¶m tëng vµ lêi b×nh).
? Trong ®o¹n v¨n c¸c yÕu tè tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m cã ®øng ®éc lËp, t¸ch rêi nhau kh«ng? VËy nã ®an xen nh thÕ cã t¸c dông g×?
4
2. NhËn xÐt:
- C¸c yÕu tè tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m ®en xen vµo nhau mét c¸ch hµi hoµ t¹o ra mét m¹ch v¨n nhÊt qu¸n.
- GV ®äc chËm ®o¹n “T«i ngåi trªn ®Öm xe th¬m tho l¹ th­êng ”
? H·y chØ ra c¸c yÕu tè ®an xen trong ®o¹n trÝch?
+ KÓ viÖc: T«i ngåi trªn ®Öm xe.
+ Miªu t¶: §ïi ¸p ®ïi mÑ t«i, ®Çu ngñ vµo c¸nh tay.
+ BC’: Nh÷ng c¶m gi¸c da thÞt l¹ thêng.
- GV híng dÉn bá tÊt c¶ vµ BC’ chØ chÐp l¹i nh÷ng c©u kÓ SV. NhËn xÐt viÕt thµnh mét ®o¹n kÓ”
“MÑ t«i vÉy t«i. T«i ch¹y theo chiÕc xe chë mÑ. MÑ kÐo t«i lªn. T«i oµ khãc. MÑ t«i khãc theo. T«i ngåi bªn mÑ, ®Çu ng¶ vµo c¸nh tay mÑ, quan s¸t g­¬ng mÆt mÑ”.
 HS ®äc
? Em cã nhËn xÐt ®o¹n v¨n võa ®äc víi®o¹n v¨n trong v¨n b¶n SGK.
Gîi ý: NÕu bá yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m’ th× ®o¹n v¨n kÓ cã h×nh ¶nh ntn?
(Kh« khan kh«ng g©y xóc ®éng cho ng­êi ®äc)
? NÕu cã yÕu tè miªu t¶, biÓu c¶m ®o¹n v¨n cã t¸c dông g×?
GV HD häc sinh:
C¸c yÕu tè miªu t¶, biÓu c¶m lµm cho ®o¹n v¨n sinh ®éng, hÊp dÉn, gîi sù liªn t­ëng suy nghÜ vµ rót ra bµi häc vÒ t×nh mÉu tõ thiªng liªng.
- Bá yÕu tè tù sù, chØ gi÷ l¹i yÕu tè miªu t¶, biÓu c¶m.
? Bá yÕu tè tù sù chØ gi÷ l¹i c¸c c©u v¨n miªu t¶ biÓu c¶m th× ®o¹n v¨n ntn? cã trë thµnh ®o¹n v¨n tù sù kh«ng?
? Nªu vai trß cña yÕu tè kÓ ngêi vµ viÖc trong v¨n b¶n ? .
- YÕu tè tù sù tËp trung nªn sù viÖc, hµnh ®éng nh©n vËt, gãp phÇn lµm râ chñ ®Ò (T¹o nªn cèt truyÖn).
GV nhÊn m¹nh: Cèt truyÖn lµ do¹­ viÖc vµ nh©n vËt cïng víi nh÷ng hµnh ®éng chÝnh t¹o nªn. C¸c yÕu tè miªu t¶ biÓu c¶m chØ cã thÓ b¸m vµo sù viÖc vµ nh©n vËt míi ph¸t triÓn ®ù¬c .
H: Qua t×m hiÓu BT cho biÕt? Trong VB tù sù chØ sö dông yÕu tè tù sù th«i cã ®­îc kh«ng? YÕu tè miªu t¶, biÓu c¶m cã t¸c dông g×?
4
II. Ghi nhí: SGK tr74.
HS ®äc ghi nhí SGK Tr74 . GV kh¾c s©u KT c¬ b¶n.
* Ho¹t ®éng 3: LuyÖn tËp
15
III. LuyÖn tËp:
§äc bµi tËp 1 x¸c ®Þnh yªu cÇu?
6
Bµi tËp 1: 
- HS th¶o luËn nhãm 6: (4’)
Gäi 1 sè nhãm tr×nh bµy. Nhãm kh¸c nhËn xÐt bæ xung
T×m ®o¹n v¨n tù sù cã yÕu tè miªu t¶ biÓu c¶m trong v¨n b¶n T«i ®i häc, Tøc n­íc vì bê, L·o H¹c vµ ph©n tÝch gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè ®ã.
1. V¨n b¶n “T«i ®i häc”
“Sau mét håi trèng c¸c líp...”
+ Miªu t¶: Sau mét håi trèng thóc s¾p hµng ®i vµo líp kh«ng®i kh«ng ®øng l¹i, co lªn mét ch©n duçi m¹nh nh ®¸ mét qu¶ b¹n t­ëng t­îng .
+ BiÓu c¶m: Vang déi c¶ lßng t«i, t«i c¶m thÊy ch¬i v¬i, vông vÒ, lóng tóng run run, theo nhÞp , bíc rén rµng trong c¸c líp.
9
Bµi tËp 2: 
Gv yªu cÇu häc sinh viÕt bµi 
GV gäi häc sinh tr×nh bµy – GV nhËn xÐt 
Yªu cÇu: H·y viÕt mét ®o¹n v¨n kÓ vÒ gi©y phót ®Çu tiªn khi em gÆp l¹i ngêi th©n (bè, mÑ, anh) sau 1 thêi gian xa c¸ch.
* Gîi ý: 
+ KÓ vÒ ai, vÒ viÖc g×? Tr×nh tù kÓ.
+ Miªu t¶: H×nh d¸nh, khu«n mÆt
+ Nh÷ng biÓu hiÖn t×nh c¶m cña 2 ngêi khi gÆp nhau (vui, xóc ®éng)
4. Cñng cè:
Trong VBTS thêng cã nh÷ng yÕu tè nµo? C¸c yÕu tè miªu t¶, biÓu c¶m cã vai trß g× trong VB tù sù.
5. HD häc bµi:
- §äc kü ghi nhí n¾m ®ù¬c ND c¬ b¶n cña bµi.
- ChuÈn bÞ bµi: §¸nh nhau víi cèi xay giã.
Chó ý ®äc kü VB: Tãm t¾t x¸c ®Þnh bè côc tr¶ lêi c©u hái SGK 
Thùc hiÖn ®­îc môc tiªu bµi häc, ph©n phèi thêi gian hîp lý.
 ------------------------------------------------------------------------------