Giáo án môn Ngữ lớp 9 - Tiết 3: Các phương châm hội thoại

Ngµy so¹n / 8 / 2009 
Ngµy gi¶ng: / 8 /2009 
TiÕt 3: C¸c Ph­¬ng Ch©m Héi Tho¹i
A.Mơc tiªu bµi häc.
 Häc xong bµi nµy, häc sinh cã ®­ỵc :
1.KiÕn thøc: HiĨu ®­ỵc néi dung ph­¬ng ch©m vỊ l­ỵng vµ ph­¬ng ch©m vỊ chÊt.
 2.KÜ n¨ng : BiÕt vËn dơng nh÷ng ph­¬ng ch©m nµy trong giao tiÕp.
 	3.Th¸i ®é: T¸n thµnh viƯc vËn dơng c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i trong giao tiÕp.
B.ChuÈn bÞ vỊ ph­¬ng ph¸p vµ ph­¬ng tiƯn d¹y häc.
-Gi¸o viªn: b¶ng phơ.
-Häc sinh : §äc bµi.
C. Tỉ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc.
* Ho¹t ®éng 1: KiĨm tra bµi cị. ( 1’)
GV kiĨm tra sù chuÈn bÞ bµi cđa häc sinh.
 *Ho¹t ®éng 2: Giíi thiƯu bµi. ( 2’)
Trong giao tiÕp cã nh÷ng quy ®Þnh kh«ng ®­ỵc nãi ra thµnh lêi nh­ng nh÷ng ng­êi tham gia giao tiÕp cÇn ph¶i tu©n thđ, nÕu kh«ng th× dï c©u nãi kh«ng m¾c lçi g× vỊ ng÷ ©m, tõ vùng vµ ng÷ ph¸p, giao tiÕp cịng sÏ kh«ng thµnh c«ng. Nh÷ng quy ®Þnh ®ã ®­ỵc thĨ hiƯn qua c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i. Bµi häc h«m nay sÏ giĩp c¸c em hiĨu ®­ỵc mét trong sè c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i.
*Ho¹t ®éng 3. Bµi míi . ( 41’)
Ho¹t ®éng cđa gi¸o viªn
Ho¹t ®éng cđa häc sinh
Néi dung cÇn ®¹t
? §äc bµi tËp 1 SGK ?
?Em h·y cho biÕt ''b¬i'' cã nghÜa lµ g×?
? Khi An hái ''CËu häc b¬i ë ®©u''? mµ Ba tr¶ lêi ë d­íi n­íc th× c©u tr¶ lêi ®ã cã ®¸p øng ®iỊu mµ An muèn biÕt kh«ng? V× sao?
?VËy theo em v¬Ý c©u hái trªn th× cÇn ph¶i tr¶ lêi nh­ thÕ nµo ? V× sao?
?Tõ ®©y em rĩt ra bµi häc g× khi giao tiÕp( nãi , viÕt)?
- ®äc bµi tËp 2.
?V× sao c©u chuyƯn l¹i g©y c­êi? 
?Hai anh lỵn c­íi vµ ¸o míi cÇn ph¶i tr¶ lêi nh­ thÕ nµo ®Ĩ ng­êi nghe ®đ biÕt ®­ỵc ®iỊu cÇn hái vµ cÇn nãi?
?Khi giao tiÕp ngoµi yªu cÇu nãi cho cã néi dung th× ng­êi giao tiÕp cßn ph¶i ®¸p øng yªu cÇu nµo n÷a?
- Kh¸i qu¸t: Hai yªu cÇu trªn chÝnh lµ ph­¬ng ch©m vỊ l­ỵng trong giao tiÕp.
- Yªu cÇu h/s ®äc ghi nhí.
- Kh¸i qu¸t chuyĨn ý.
- Yªu cÇu h/s ®äc c©u chuyƯn.
?Néi dung cđa truyƯn lµ g×?
?Qua c©u chuyƯn t¸c gi¶ d©n gian muèn phª ph¸n ®iỊu g×?
?Trong giao tiÕp cÇn tr¸nh ®iỊu g×?
?NÕu kh«ng biÕt ch¾c ch¾n v× sao b¹n nghØ häc th× em cã nãi víi thÇy lµ b¹n Êy nghØ häc v× èm kh«ng?V× sao?
?Trong giao tiÕp cÇn l­u ý thªm ®iỊu g×?
- Kh¸i qu¸t: Trong giao tiÕp kh«ng nªn nãi nh÷ng ®iỊu kh«ng cã thùc vµ kh«ng cã b»ng chøng x¸c thùc ®ã lµ ph­¬ng ch©m vỊ chÊt.
- Yªu cÇu h/s ®äc ghi nhí SGK/ 10.
?§äc vµ nªu yªu cÇu Bµi tËp 1
?Hai c©u v¨n m¾c lçi g×?
?C¸ch sưa lçi?
? Chän tõ ng÷ thÝch hỵp ®iỊn vµo chç trèng?
? C¸c tõ ng÷ trªn ®Ịu chØ nh÷ng c¸ch nãi liªn quan ®Õn mét ph­¬ng ch©m héi tho¹i ®· häc. H·y cho biÕt ®ã lµ ph­¬ng ch©m héi tho¹i nµo?
- Yªu cÇu h/s ®äc c©u chuyƯn c­êi SGK/11
?Trong c©u chuyƯn c­êi "Cã nu«i ®­ỵc kh«ng" ph­¬ng ch©m héi tho¹i nµo ®· kh«ng ®­ỵc tu©n thđ? V× sao?
?V× sao ng­êi nãi ®«i khi ph¶i dïng nh÷ng c¸ch diƠn ®¹t nh­ nh­ t«i ®­ỵc biÕt,t«i tin r»ng...nhu t«i ®· tr×nh bµy, nh­ mäi ng­êi ®· biÕt...VËn dơng nh÷ng ph­¬ng ch©m héi tho¹i ®· häc ®Ĩ gi¶i thÝch ?
? Gi¶i thÝch nghÜa cđa cđa c¸c thµnh ng÷ vµ cho biÕt c¸c thµnh ng÷ liªn quan ®Õn ph­¬ng ch©m héi tho¹i nµo?
-GV chia nhãm, yªu cÇu HS th¶o luËn
GV nhËn xÐt:
- Kh¸i qu¸t toµn bµi
- §äc bµi tËp.
-Tr¶ lêi ®éc lËp
-Tr¶ lêi ®éc lËp
-Suy luËn
-NhËn xÐt.
- ghi.
-Nghe
-Gi¶i thÝch
-Nªu ý kiÕn.
-Kh¸i qu¸t - ghi
-§äc ghi nhí
- §äc
-NhËn xÐt
-NhËn xÐt
-Kh¸i qu¸t – ghi.
Tr¶ lêi
Gi¶i thÝch
Kh¸i qu¸t, ghi.
Nghe
-§äc
-§äc vµ nªu yªu cÇu BT1.
-Lµm ®éc lËp
-Tr×nh bµy
-§éc lËp
-§äc
-NhËn xÐt
-§äc 
-Gi¶i thÝch
-Gi¶i thÝch
-Ho¹t ®éng nhãm(3')
-§¹i diƯn tr×nh bµy
I. Ph­¬ng ch©m vỊ l­ỵng(10')
1.Bµi tËp 1/8
- B¬i: di chuyĨn trong n­íc hoỈc trªn mỈt n­íc b»ng cư ®éng cđa c¬ thĨ.
-Kh«ng ®¸p øng ®­ỵc ®iỊu An muèn biÕt.( Kh«ng cã ®­ỵc néi dung cÇn biÕt)
V×: §iỊu An muèn biÕt lµ 1 ®Þa ®iĨm cơ thĨ nµo ®ã ( bĨ b¬i thµnh phè...)
-CÇn tr¶ lêi:
+M×nh häc b¬i ë bĨ b¬i thµnh phè.
+V× c©u nãi ®· ®Çy ®đ th«ng tin ( Néi dung)
-CÇn nãi cho cã ®Çy ®đ néi dung.
*.Bµi tËp 2/ 9
- V× c¸c nh©n vËt nãi nhiỊu h¬n nh÷ng g× cÇn nãi.( nãi thõa nh÷ng ®iỊu cÇn hái vµ nãi )
-Anh lỵn c­íi cÇn hái.
+B¸c cã thÊy con lỵn cđa t«i ch¹y qua ®©y kh«ng?
-Anh ¸o míi cÇn tr¶ lêi:
+T«i ch¼ng thÊy con lỵn nµo ch¹y qua ®©y c¶.
-CÇn nãi ®ĩng víi yªu cÇu cđa cuéc giao tiÕp, kh«ng thiÕu, kh«ng thõa.
2.Ghi nhí SGK/ 9
II. Ph­¬ng ch©m vỊ chÊt(10')
1.Bµi tËp : TruyƯn c­êi "Qu¶ bÝ khỉng lå".
-KĨ vỊ mét anh chµng hay nãi kho¸c.
-Phª ph¸n nh÷ng ng­êi cã tÝnh kho¸c l¸c.
-Trong giao tiÕp kh«ng nªn nãi nh÷ng ®iỊu mµ m×nh kh«ng tin lµ ®ĩng sù thËt.
-Kh«ng thĨ nãi víi thÇy gi¸o.
-V×: kh«ng cã b»ng chøng x¸c thùc.
-Kh«ng nªn nãi nh÷ng ®iỊu mµ m×nh kh«ng cã b»ng chøng x¸c thùc.
2. Ghi nhí : SGK/10.
III.LuyƯn tËp(21')
1.Bµi tËp 1/ 10
-Hai c©u ®Ịu m¾c lçi lµ thõa cơm tõ 
+C©u 1: thõa cơm tõ nu«i ë nhµ v× tõ gia sĩc ®· hµm chøa nghÜa lµ thĩ nu«i trong nhµ.
+C©u 2: thõa cơm tõ cã hai c¸nh v× tÊt c¶ c¸c loµi chim ®Ịu cã hai c¸nh.
-Bá c¸c tõ thõa.
2.Bµi tËp 2/10
a. nãi cã s¸ch, m¸ch cã chøng.
b.nãi dèi.
c.nãi mß.
d.nãi nh¨ng nãi cuéi.
e.nãi tr¹ng.
-Ph­¬ng ch©m héi tho¹i vỊ chÊt.
3..Bµi tËp 3/ 11
TruyƯn c­êi: Cã nu«i ®­ỵc kh«ng
-Ph­¬ng ch©m vỊ l­ỵng kh«ng ®­ỵc tu©n thđ.
-V× hái mét ®iỊu rÊt thõa.
4.Bµi tËp 4/ 11
-V× trong giao tiÕp trong nhiỊu tr­êng hỵp v× mét lÝ do nµo ®ã ng­êi nãi kh«ng muèn ®­a ra mét nhËn ®Þnh hay truyỊn ®¹t mét th«ng tin nh­ng ch­a cã b»ng chøng ch¾c ch¾n. §Ĩ tu©n thđ ph­¬ng ch©m vỊ chÊt ng­êi nãi cã thĨ dïng nh÷ng c¸ch nãi nãi ®ã.
-Trong giao tiÕp ®«i khi cÇn nhÊn m¹nh ng­êi ta th­êng nãi: nh­ t«i ®· tr×nh bµy...
5.Bµi tËp 5/ 11
-¡n ®¬m nãi ®Ỉt: vu khèng, ®Ỉt ®iỊu, bÞa ®Ỉt cho ng­êi kh¸c.
-¡n èc nãi mß: nãi kh«ng cã c¨n cø.
- ¡n kh«ng nãi cã: vu khèng, bÞa ®Ỉt.
-C·i chµy, c·i cèi: cè tranh c·i nh­ng kh«ng cã lÝ lÏ g× c¶.
-Khua m«i, mĩa mÐp: Nãi n¨ng ba hoa, kho¸c l¸c, ph« tr­¬ng.
-Nãi d¬i nãi chuét: Nãi l¨ng nh¨ng, linh tinh kh«ng x¸c thùc.
-Høa h­¬u høa v­ỵn: Høa ®Ĩ ®­ỵc lßng råi kh«ng thùc hiƯn lêi høa.
-C¸c thµnh ng÷ nµy liªn quan ®Õn ph­¬ng chÇm vỊ chÊt 
( kh«ng tu©n thđ ph­¬ng ch©m vỊ chÊt)
-CÇn tr¸nh sư dơng c¸c thµnh ng÷ nµy trong khi giao tiÕp.
*Ho¹t ®éng 4: H­íng dÉn c¸c ho¹t ®éng tiÕp nèi ( 1’)
-CÇn tu©n thđ ®iỊu g× trong giao tiÕp.Trong giao tiÕp cÇn tr¸nh ®iỊu g×?
-VỊ nhµ: TËp ®Ỉt c¸c ®o¹n héi tho¹i vi ph¹m 2 ph­¬ng ch©m héi tho¹i trªn.
-ChuÈn bÞ bµi: Sư dơng mét sèbiƯn ph¸p nghƯ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh.