Giáo án môn Ngữ văn khối 9 - Bàn về đọc sách (trích) - Chu Quang Tiềm

NGAY SOAN :
19
12
2010
TUAN :
19
NGAY DAY :
21
12
2010
TIET :
91
BÀN VỀ ĐỌC SÁCH
( Trích )
- Chu Quang Tiềm - 
I. Mục tiêu cần đạt : Giúp HS :
- Nắm được vấn đề nghị luận và bố cục của văn bản. Hiểu được sự cần thiết của việc đọc sách và phương pháp đọc sách.
- Rèn luyện thêm cách viết văn nghị luận qua việc lĩnh hội bài văn nghị luận sâu sắc, sinh động, giàu tính thuyết phục của Chu Quang Tiềm.
- Có ý thức tích luỹ tri thức qua việc ham tích đọc sách.
II. Chuẩn bị :
GV : Tham khảo tài liệu : SGV
HS : Soạn bài.
III. Tiến trình tiết dạy :
Ổn định lớp (1’)
Kiểm tra bài cũ :
Bài mới :
- GV nêu tầm quan trọng của việc đọc sách, yêu cầu ngày càng cao của hoạt động này trong quá trình tích luỹ tri thức của mỗi con người.
-> Giới thiệu và khẳng định giá trị khoa học , thực tiễn của văn bản Bàn về đọc sách của Chu Quang Tiềm.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung kt
Hđ 1 : Hd HS đọc – tìm hiểu chung vb.
* GV hướng dẫn đọc -> Đọc mẫu -> Gọi HS đọc -> Góp ý cách đọc của HS.
* Cho HS nêu những từ ngữ trong vb mà các em chưa rõ nghĩa -> GV giải thích.
-H: Vấn đề nghị luận của bài viết này là gì ? Dựa theo bố cục bài viết, hãy tóm tắt các luận điểm của tác giả khi triển khai vấn đề ấy ?
-H: Em có nhận xét gì về bố cục, cách lập luận của tác giả trong phần trích ?
-H: Phương thức biểu đạt chính của vb này là gì ?
Hđ 1 : Đọc – Tìm hiểu chung vb.
* Lưu ý cách đọc -> Đọc vb.
* Nêu những từ ngữ khó -> Lưu ý nghĩa.
* Phát hiện , suy luận :
- Vấn đề nghị luận : Bàn về chuyện đọc sách để tích luỹ tri thức.
- Bố cục : 3 phần :
 + MB ( Học vấn  phát hiện thế giới mới ) : Khẳng định tầm quan trọng, ý nghĩa cần thiết của việc đọc sách.
 + TB :
 -> ( Lịch sử  tiêu hao lực lượng ) : Nêu các khó khăn, các thiên hướng sai lạc dễ mắc phải của việc đọc sách trong tình hình hiện nay.
 -> ( phần còn lại ) : Bàn về phương pháp đọc sách ( bao gồm các lựa chọn sách cần đọc và cách đọc như thế nào cho có hiệu quả)
- Bố cục chặt chẽ, hợp lí.
* Nghị luận.
I. Đọc , tìm hiểu chung vb :
Hđ 2 : Hd HS phân tích vb
-H: Qua lời bàn của CQT, em thấy sách có tầm quan trọng ntn , việc đọc sách có ý nghĩa gì ?
* GV nhận xét -> Thuyết giảng
Hđ 2 : Phân tích vb
* Phát hiện -> Liệt kê -> Nêu :
- Ý nghĩa của sách trên con đường phát triển của nhân loại : sách đã ghi chép, cô đúc và lưu truyền mọi tri thức, mọi thành tựu mà loài người tìm tòi, tích luỹ được qua từng thời đại. Những cuốn sách có giá trị có thể xem là những cột mốc trên con đường phát triển học thuật của nhân loại. Sách trở thành kho tàn quí báu của di sản tinh thần mà loài người thu lượm, suy ngẫm suốt mấy nghìn năm nay.
- Vì ý nghĩa quan trọng của sách nên đọc sách là một con đường tích luỹ, nâng cao vốn tri thức. Đối với mỗi người, đọc sách chính là sự chuẩn bị để có thể làm cuộc trường chinh vạn dặm trên con đường học vấn, đi phát hiện thế giới mới. Không thể thu lượm các thành tưu mới trên con đường phát triển học thuật nếu như không biết kế thừa thành tựu của các thời đại đã qua.
II. Phân tích.
 1. Tầm quan trọng, ý nghĩa của việc đọc sách :
- Sách ghi chép, cô đúc và lưu truyền mọi tri thức, mọi thành tựu của loài người. Là kho tàn di sản tinh thần quí báu của loài người.
- Đọc sách là một con đường tích luỹ, nâng cao vốn tri thức, là sự chuẩn bị để có thể làm cuộc trường chinh vạn dặm trên con đường học vấn, đi phát hiện thế giới mới. 
Hđ 2 : Củng cố 
-H: Vấn đề nghị luận, bố cục và cách lập luận của vb ?
-H : Tầm quan trọng, ý nghĩa của việc đọc sách 
Hđ 2 : Củng cố
* Nhắc lại nội dung cơ bản của tiết học, bài học.
Hđ 3 : Dặn dò :
Nắm nội dung kiến thức của bài học.
Tìm hiểu những nội dung khác của văn bản như :
+ Cách lựa chọn sách khi đọc.
+ Phương pháp đọc sách :
+ Tính thuyết phục, sức hấp dẫn của văn bản 
NGAY SOAN :
20
12
2010
TUAN :
19
NGAY DAY :
22
12
2010
TIET :
92
BÀN VỀ ĐỌC SÁCH ( tt ) 
( Trích )
- Chu Quang Tiềm - 
I. Mục tiêu cần đạt : Giúp HS :
- Hiểu được sự cần thiết của việc đọc sách và phương pháp đọc sách.
- Rèn luyện thêm cách viết văn nghị luận qua việc lĩnh hội bài văn nghị luận sâu sắc, sinh động, giàu tính thuyết phục của Chu Quang Tiềm.
- Có ý thức tích luỹ tri thức qua việc ham tích đọc sách.
II. Chuẩn bị :
GV : Phương án tổ chức lớp : thảo luận nhóm.
HS : Soạn bài.
III. Tiến trình tiết dạy :
Ổn định lớp (1’)
Kiểm tra bài cũ (4’) :
a) Câu hỏi :
Vb “Bàn về đọc sách” của Chu Quang Tiềm nghị luận về vấn đề gì ? Nêu tóm tắt các luận điểm chính của vb .
Trong vb này, học giả Chu Quang Tiềm đã nêu tầm quan trọng và ý nghĩa của việc đọc sách như thế nào ?
b) Đáp án :
 (1) - Vấn đề nghị luận : Bàn về chuyện đọc sách để tích luỹ tri thức.
	 - Luận điểm chính :	
+ Khẳng định tầm quan trọng, ý nghĩa cần thiết của việc đọc sách.
+ Nêu các khó khăn, các thiên hướng sai lạc dễ mắc phải của việc đọc sách trong tình hình hiện nay.
+ Bàn về phương pháp đọc sách ( bao gồm các lựa chọn sách cần đọc và cách đọc như thế nào cho có hiệu quả)
 (2) Tầm quan trọng, ý nghĩa của việc đọc sách :
- Sách ghi chép, cô đúc và lưu truyền mọi tri thức, mọi thành tựu của loài người. Là kho tàn di sản tinh thần quí báu của loài người.
- Đọc sách là một con đường tích luỹ, nâng cao vốn tri thức, là sự chuẩn bị để có thể làm cuộc trường chinh vạn dặm trên con đường học vấn, đi phát hiện thế giới mới. 
Bài mới :
+ Cách lựa chọn sách khi đọc ?
+ Phương pháp đọc sách ?
+ Tính thuyết phục, sức hấp dẫn của văn bản ?
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung kt
Hđ 1 : Hd HS tìm hiểu luận điểm : Cách lựa chọn sách khi đọc
-H: Muốn tích luỹ học vấn, đọc sách có hiệu quả, tại sao trước tiên cần biết lựa chọn sách mà đọc ? Theo tác giả, nên lựa chọn ntn ?
+ Gợi ý : Đọc sách có dễ không ? Tại sao cần lựa chọn sách khi đọc ?
+ Theo tác giả CQT, cần lựa chọn sách khi đọc ntn ?
-H: (Cho HS thảo luận nhóm ) Khi đã chọn được sách cần đọc thì nên đọc như thế nào ?
-H(*) : Bài viết Bàn về đọc sách có sức thuyết phục cao. Theo em, điều ấy được tạo nên từ những yếu tố cơ bản nào ?
Hđ 1 : Tìm hiểu luận điểm 2 của vb.
* Phát hiện , suy luận -> Trả lời :
- Đọc sách ngày nay không dễ, vì lịch sử càng tiến lên, di sản tinh thần nhân loại càng phong phú, sách vở tích luỹ càng nhiều .
- Cần phải lựa chọn sách khi đọc, vì nếu không chọn sách đúng đắn, cần thiết thì sẽ dẫn đến hai thiên hướng sai lạc :
 + Sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu, dễ sa vào lối “ăn tươi nuốt sống” chứ không kịp tiêu hoá, không biết nghiền ngẫm.
 + Sách nhiều khiến người đọc khó lựa chọn, lãng phí thời gian và sức lực với những cuốn sách không thật có ích.
- Không tham đọc nhiều, đọc lung tung mà phải chọn cho tinh, đọc cho kĩ những quyển nào thực sự có giá trị, có lợi cho mình. Cần đọc kĩ các cuốn sách, tài liệu cơ bản thuộc về lĩnh vực chuyên môn, chuyên sâu của mình. Trong khi đọc tài liệu chuyên sâu, cũng không thể xem thường việc đọc loại sách thường thức, loại sách ở lĩnh vực gần gũi, kế cận với chuyên môn của mình, vì “trên đời không có học vấn nào là cô lập, tách rời các học vấn khác”, vì thế “không biết rộng thì không thể chuyên, không thông thái thì không thể nắm gọn”.
* Thảo luận nhóm để liệt kê, khái quát những phương pháp đọc sách mà tác giả nêu ra trong vb -> Trình bày kết quả thảo luận :
- Không nên đọc lướt qua, đọc chỉ để trang trí bộ mặt mà phải vừa đọc vừa suy nghĩ, “trầm ngâm tích luỹ, tưởng tượng tự do”, nhất là đối với những cuốn sách có giá trị.
- Không nên đọc một cách tràn lan, theo kiểu hứng thú cá nhân mà cần đọc có kế hoạch và có hệ thống. Thậm chí, đối với một người nuôi chí lập nghiệp trong một môn học vấn thì học vấn cũng là một công việc rèn luyện, một cuộc chuẩn bị âm thầm và gian khổ.
- Đọc sách không chỉ là việc học tập tri thức, mà còn để rèn luyện tính cách, học làm người.
* Phân tích tính thuyết phục , sức hấp dẫn của vb -> Trả lời :
- Nội dung các lời bàn và cách trình bày của tác giả vừa đạt lí vừa thấu tình : Các ý kiến, nhận xét đưa ra thật xác đáng, có lí lẽ, với tư cách một học giả có uy tín, từng qua quá trình nghiên cứu, tích luỹ, nghiền ngẫm lâu dài. Đồng thời tác giả lại trình bày bằng cách phân tích cụ thể, bằng giọng chuyện trò, tâm tình thân ái để sẻ chia kinh nghiệm thành công, thất bại trong thực tế.
- Bố cục của bài viết chặt chẽ, hợp lí, các ý kiến được dẫn dắt tự nhiên.
- Cách viết giàu hình ảnh. Nhiều chỗ tác giả dùng cách ví von thật cụ thể và thú vị :”Liếc qua” tuy rất nhiều, nhưng “đọng lại” thì rất ít, giống như ăn uống  ; chiếm lĩnh học vấn giống như đánh trận 
2. Cách lựa chọn sách khi đọc :
- Phải chọn cho tinh, đọc cho kĩ những quyển nào thực sự có giá trị, có lợi cho mình. Cần đọc kĩ các cuốn sách, tài liệu cơ bản thuộc về lĩnh vực chuyên môn, chuyên sâu của mình. 
- Nghiên cứu thêm loại sách thường thức, loại sách ở lĩnh vực gần gũi, kế cận với chuyên môn của mình, vì “trên đời không có học vấn nào là cô lập, tách rời các học vấn khác”, vì thế “không biết rộng thì không thể chuyên, không thông thái thì không thể nắm gọn”.
3. Phương pháp đọc sách :
- Đọc kĩ, vừa đọc vừa suy nghĩ, “trầm ngâm tích luỹ, tưởng tượng tự do”.
 - Cần đọc có kế hoạch và có hệ thống. 
4. Tính thuyết phục, sức hấp dẫn của văn bản :
- Nội dung các lời bàn và cách trình bày của tác giả vừa đạt lí vừa thấu tình : Các ý kiến, nhận xét đưa ro thật xác đáng, có lí lẻ
- Bố cục của bài viết chặt chẽ, hợp lí, các ý kiến được dẫn dắt tự nhiên.
- Cách viết giàu hình ảnh, biểu cảm.
Hđ 2 : Hd tổng kết
-H: Qua việc tìm hiểu trên, em hãy khái quát nội dung tư tưởng của văn bản ?
-H: Đây là một vb nhật dụng, vậy sức thuyết phục của nó ở điểm nào ?
* GV nhận xét -> Chốt, ghi bảng.
-H: Em có suy nghĩ gì sau khi học vb này ? ( hoặc điều em thấm thía nhất khi em học bài Bàn về đọc sách là gì ? )
Hđ 2 : Tổng kết.
* Khái quát nội dung và cách lập luận của tác giả trong vb.
* Ghi chép.
* Phát biểu suy nghĩ cá nhân.
III. Tổng kết :
 Đọc sách là một con đường quan trọng để tích luỹ, nâng cao học vấn. Ngày nay sách nhiều, phải biết chọn sách mà đọc, đọc ít mà chắc còn hơn đọc nhiều mà rỗng. Cần kết hợp đọc rộng với đọc sâu, giữa đọc sách thường thức với đọc sách chuyên môn. Việc đọc sách phải có kế hoạch, có mục đích kiên định chứ không thể tuỳ hứng, phải vừa đọc vừa nghiền ngẫm. Qua bài viết Bàn về đọc sách, CQT đã trình bày những ý kiến xác đáng ấy một cách có lí lẽ và bằng những dẫn chứng sinh động.
Hđ 3 : Dặn dò :
Nắm nội dung bài giảng và học thuộc lòng những chi tiết tiêu biểu.
Vận dụng cách đọc sách mà tác giả nêu ra trong vb vào cuộc sống của bản thân.
Soạn bài Khởi ngữ