Giáo án môn Ngữ văn khối 9 năm 2014 - Bài: Đồng chí

Đồng chí
 	- Chính Hữu -
A.MỤC TIấU BÀI DẠY: Giỳp học sinh:
- Cảm nhận được vẻ đẹp chõn thực, giản dị của tỡnh đồng chớ, đồng đội và hỡnh ảnh của người lớnh cỏch mạng được thể hiện trong bài thơ.
- Nắm được nghệ thuật đặc sắc của bài thơ: chi tiết chõn thực, hỡnh ảnh gợi cảm và cụ đỳc, giàu ý nghĩa biểu trưng.
- Rốn luyện năng lực cảm thụ và phõn tớch cỏc chi tiết nghệ thuật, cỏc hỡnh ảnh trong tỏc phẩm thơ giàu cảm hứng hiện thực mà khụng thiếu sức bay bổng.
B.CHUẨN BỊ:
- GV:
- H/s: tỡm đọc thờm tài liệu tham khảo
Ctiến trình BÀI DẠY:
*Hoạt động 1: Khởi động
1.Tổ chức:
2.Kiểm tra:
- Cõu hỏi: Đọc thuộc lũng và diễn cảm VB trớch "Lục Võn Tiờn gặp nạn". Nờu nội dung chớnh của VB này.
- Kiểm tra sự chuẩn bị bài của H/s
3.Bài mới: Giới thiệu bài: Từ sau CM thỏng 8, trong việc hiện đại VN xuất hiện một đề tài mới: Tỡnh đồng chớ, tỡnh đồng đội của người chiến sĩ cỏch mạng - anh bộ đội Cụ Hồ. Chớnh Hữu là một trong những nhà thơ đầu tiờn đúng gúp thành cụng vào đề tài ấy bằng bài thơ đặc sắc: "Đồng chớ"
* Hoạt động 2: Đọc hiểu văn bản
- Hướng dẫn H/s đọc: chậm rói, tỡnh cảm
GV đọc mẫu -> H/s đọc
?Dựa vào phần chỳ thớch, giới thiệu những nột chớnh về T/g?
?Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nào?
?Bài thơ được làm theo thể thơ gỡ? đặc điểm?
?Tỡm bố cục của bài thơ? Nờu nội dung chớnh của bài thơ?
- 1 H/s đọc 7 cõu thơ đầu
?Theo T/g tỡnh đồng chớ (giữa tụi và anh) bắt nguồn trờn những cơ sở nào?
Họ cú đặc điểm gỡ chung về hoàn cảnh xuất thõn?
?Vỡ sao từ mọi phương trời xa lạ, họ lại cú được tỡnh đồng chớ?
?Em hiểu cõu thơ "Đờm rột chung chăn thành đụi tri kỉ" ntn?
?Từ cỏc cõu thơ trờn, đến cõu thơ thứ 7 tỏc giả viết: "Đồng chớ!", em thấy cú đặc điểm gỡ đặc biệt ở đõy?
( như một cỏi lưng ong. Nửa trờn là một mảng quy nạp (như thế này là đồng chớ), mảng dưới là 1 mảng diễn dịch (đồng chớ cũn là như thế này nữa)
- 1 cấu trỳc chớnh luận cho một bài thơ trữ tỡnh - Nguyễn Đức Quyền
- 1 H/s đọc 10 cõu thơ tiếp
?3 cõu thơ đầu cho em biết tỡnh đồng chớ ở đõy biểu hiện ntn?
?Em hiểu từ "mặc kệ" ở đõy ntn?
?Hiểu cõu thơ "Giếng nước gốc đa nhớ người ra lớnh" ntn cho đỳng?
?7 dũng thơ cuối cho em biết thờm được gỡ ở tỡnh đồng chớ? (nhận xột gỡ về NT của T/g qua những cõu thơ này? PT tỏc dụng)
?Cõu thơ "thương nhau tay nắm lấy bàn tay" gợi cho em suy nghĩ gỡ?
?Qua cỏc cõu thơ trờn hỡnh ảnh anh bộ đội Cụ Hồ buổi đầu khỏng chiến hiện lờn ntn?
1 H/s đọc đoạn kết bài thơ
?Em cú suy nghĩ gỡ về hỡnh ảnh thơ trong cỏc cõu thơ này?
?Nờu cảm nhận của em về hỡnh ảnh thơ ở cuối VB "Đầu sỳng trăng treo"
?Cảm nhận của em về hỡnh ảnh người lớnh qua bài thơ này?
I.Tiếp xỳc VB.
1. Đọc
2.Tỡm hiểu chỳ thớch: (SGK/129, 130)
* Chớnh Hữu (Trần Đỡnh Đắc)
- Sinh năm: 1926
- Quờ: Can Lộc – Hà Tĩnh
- Từ người lớnh trung đoàn thủ đụ trở thành nhà thơ quõn đội
- Thơ ụng chủ yếu viết về người lớnh và hai cuộc khỏng chiến, đặc biệt là tỡnh cảm cao đẹp của người lớnh.
- Tỏc phẩm chớnh: Tập "Đầutreo"
- Nhận giải thưởng Hồ Chớ Minh về Văn học nghệ thuật năm 2000
* Tỏc phẩm:
- Chớnh Hữu cựng đơn vị tham gia chiến dịch Việt Bắc
- Viết bài thơ vào đầu năm 1948 (tại nơi ụng phải nằm điều trị bệnh)
3.Bố cục:
- Thể loại: thơ tự do (cỏc cõu với số tiếng khỏc nhau, chủ yếu là vần chõn, nhịp thơ khụng cố định theo dũng mạch cảm xỳc)
- Bố cục: 3 phần
1) 6 cõu đầu: những cơ sở của tỡnh đồng chớ
2) 11 cõu tiếp: những biểu hiện và sức mạnh của tỡnh đồng chớ
3) Cũn lại: Hỡnh ảnh người lớnh trong bài thơ.
II.Phận tớch văn bản:
1 Cơ sở hỡnh thành tỡnh đồng chớ:
- "Quờ hương anh 
 Làng tụi nghốo"
->NT: đối, thành ngữ
=> Hoàn cảnh xuất thõn cú điểm tương đồng: đều là người nụng dõn lao động nghốo khổ, cựng giai cấp
- "Tụi với anh đụi người xa lạ
chẳng hẹn quen nhau,
Sỳng bờn sỳng, đầu sỏt bờn đầu"
-> hỡnh ảnh song đụi
- Từ mọi phương trời xa lạ, cựng chung mục đớch, lớ tưởng đó tập hợp lại trong hang ngũ quõn đội cách mạng và trở nờn thõn quen nhau. Tỡnh đồng chớ cũn được nảy sinh từ sự cựng chung nhiệm vụ sỏt cỏnh bờn nhau trong chiến đấu
- "Đờm rột chung chăn thành đụi tri kỉ"
-> Tỡnh đồng chớ, đồng đội nảy nở và trở nờn bền chặt trong sự chan hoà, chia sẻ mọi gian lao cũng như niềm vui trong cuộc sống thiếu thốn, gian khổ.
- "Đồng chớ!"
-> 2 tiếng - 1từ - dấu chấm than - một nốt nhấn
=> như một phỏt hiện, 1 lời khẳng định, lời kết lại cú ý ở những cõu thơ trờn, đồng thời lại cú vai trũ như một cỏi bản lề gắn kết đoạn đầu và đoạn thứ 2 của bài thơ với nội dung: biểu hiện cụ thể và cảm động của tỡnh đồng chớ giữa những người lớnh (nhà thơ Tố Hữu từng viết:
 Rột Thỏi Nguyờn rột về Yờn Thế
 Giú qua rừng đốo Khế giú sang)
2 Những biểu hiện của tỡnh đồng chớ:
- "Ruộng nương anh gửi bạn thõn cày
Gian nhà khụng mặc kệ giú lung lay
Giếng nước gốc đa nhớ người ra lớnh"
-> Cảm thụ sõu xa những tõm tư nỗi lũng của nhau: nỗi nhớ nhà, tỡnh cảm lỳc lờn dờng ra trận
"mặc kệ giú lung lay"
-> Cõu thơ ngang tàng, đượm chất lóngmạn, như muốn nõng đỡ con người vượt lờn cỏi bất đắc dĩ của hoàn cảnh.
- "Giếng nước gốc đa nhớ người ra lớnh" (ẩn dụ tu từ)
-> khụng núi là mỡnh nhớ, chỉ núi ai khỏc nhớ
=> cỏch tự vựơt lờn mỡnh, nộn tỡnh riờng vỡ sự nghiệp chung
- "Anh với tụi biết từng cơn ớn lạnh
Sốt run người vầng trỏn ướt mồ hụi
chõn khụng giày"
-> Cỏc cõu thơ song đụi, đối ứng, tả thực
=> cựng nhau chia sẻ những gian lao, thiếu thốn. Đú là sự đồng cảm sõu sắc giữa những người đồng đội.
- "Thương nhau tay nắm lấy bàn tay"
-> Tỡnh cảm gắn bú sõu sắc giữa những người lớnh
=> Sức mạnh của tỡnh cảm keo sơn gắn bú: giỳp người lớnh vượt qua mọi gian khổ
* Chõn dung anh bộ đội Cụ Hồ buổi đầu khỏng chiến gian khổ, thiếu thốn nhưng tỡnh đồng chớ sưởi ấm lũng họ.
3.Đoạn kết bài thơ:
"Đờm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bờn nhau chờ giặc tới
Đầu sỳng trăng treo"
- Rừng hoang sương muối là hỡnh ảnh tả thực: cảnh rừng đờm giỏ rột
- trong thời gian và khụng gian núi lờn 3 hỡnh ảnh:
+ người lớnh
+ Khẩu sỳng
+Vầng trăng
-> Gắn kết với nhau: sức mạnh của tỡnh đồng đội giỳp họ vượt lờn những khắc nghiệt của thời tiết và mọi gian khổ thiếu thốn, đó sưởi ấm lũng họ.
- "Đầu sỳng trăng treo"
"suốt đờm vầng trăng ở bầu trời cao xuống thấp dần và cú lỳc như treo lơ lửng ở trờn đầu mũi sỳng" (suy nghĩ của tác giả.
-> hỡnh ảnh được nhận ra từ những đờm hành quõn phục kớch của tác giả.
+ Sỳng và trăng: gần và xa
 thực tại và mơ mộng
 chất chiến đấu và chất trữ tỡnh
 chiến sĩ và thi sĩ
-> Cỏc mặt này bổ sung cho nhau, hài hoà với nhau của cuộc đời người lớnh cách mạng
(biểu tượng của thơ khỏng chiến: kết hợp chất hiện thực và cảm hứng lóng mạn)
* Hỡnh ảnh người lớnh:
- Xuất thõn từ nụng dõn: tự vượt lờn chớnh mỡnh, nộn tỡnh riờng vỡ sự nghiệp chung
- Họ phải trải qua bao gian lao, thiếu thốn
- Đẹp nhất là tỡnh đồng chớ, đụng dội gắn bú keo sơn
 *Hoạt động 3:Tổng kết, ghi nhớ
?Nhận xột về NT của VB này?
?Nờu nội dung chớnh của VB này?
1 H/s đọc ghi nhớ
1.Nghệ thuật:
- Thể thơ tự do, lời thơ giản dị, mộc mạc, cụ đọng
- Cỏc cõu thơ song đụi, đối ứng tả thực
2 Nội dung: Bài thơ thể hiện hỡnh tượng người lớnh cách mạng. và sự gắn bú keo sơn của họ qua những chi tiết hỡnh ảnh, ngụn ngữ giản dị
*Ghi nhớ
 b *Hoạt động 4: Củng cố, dặn dũ
 b Hệ thống nội dung bài
- Hướng dẫn H/s làm bài tập (SGK)
- Hướng dẫn H/s về nhà
- Vỡ sao tác giả lại đặt tờn cho bài thơ là Đồng chớ?
-> Đồng chớ: cựng chung chớ hướng, lớ tưởng -> cỏch xưng hụ của những người cựng trong 1 đoàn thể cách mạng.
=> Đồng chớ là bản chất cách mạng của tỡnh đồng đội và thể hiện sõu sắc tỡnh đồng đội
- Học bài + đọc thuộc lũng, diễn cảm bài thơ
- Soạn: Bài thơ về tiểu đội xe khụng kớnh"