Giáo án môn Ngữ văn khối 9 - Tiết 127: Văn bản tường trình

Tuần 33 
Tiết: 127 
Ngày dạy: 15-04-2011
GV: Lê Thị Hoàn
V¨n b¶n t­êng tr×nh
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT 
 1. KiÕn thøc 
 - HiĨu ®­ỵc tr­êng hỵp cÇn viÕt v¨n b¶n t­êng tr×nh nh÷ng ®Ỉc ®iĨm cđa lo¹i v¨n b¶n nµy vµ biÕt c¸ch viÕt v¨n b¶n t­êng tr×nh ®ĩng quy c¸ch.
 2. KÜ n¨ng: 
 - RÌn kü n¨ng ph©n biƯt v¨n b¶n t­êng tr×nh víi c¸c lo¹i v¨n b¶n th«ng b¸o (s¾p häc).
 3.Thái độ : 
II. CHUẨN BỊ 
 - GV: So¹n gi¸o ¸n. 
 - HS: ChuÈn bÞ bµi tr­íc khi ®Õn líp. 
III. CÁC BƯỚC LÊN LỚP 
1/. Ôn định: Kiểm tra sĩ số – Vệ sinh.
2/. Kiểm tra bài cũ:
 ? Cho biết vai trò của các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận?
Đáp án: Bài văn nghị luận cần có yếu tố tự sự và miêu tả. Hai yếu tố này giúp cho việc trình bày luận cứ trong bài văn được rõ ràng, cụ thể, sinh động hơn, và do đó, có sức thuyết phục mạnh mẽ hơn
 ? Khi đưa các yếu tố tự sự và miêu tả vào bài văn nghị luận, cần chú ý điều gì?
Đáp án: Các yếu tố từ sự và miêu tả được dùng làm luận cứ phải phục vụ cho việc làm rõ luận điểm và không phá vỡ mạch lạc nghị luận của bài văn.
3/. Bài mới:
Giíi thiƯu bµi: Kể tên các văn bản hành chính- công vụ đã học ở lớp 6-7?
Chúng ta đã học các loại văn bản đơn từ, đề nghị, báo cáo. Đó là những văn bản thuộc kiểu loại văn bản điều hành (hành chính-công vụ). Hôm nay chúng ta sẽ học thêm một kiểu loại văn bản hành chính- công vụ mới: đó là văn bản tường trình.
Ho¹t ®éng cđa GV-HS
Néi dung
Hoạt động 1. Tìm hiểu đặc điểm của văn bản tường trình
Gọi hs đọc 2 vb trong sgk 
Gv chia 4 nhóm thảo luận 5 phút
? Trong các vb trên, ai là người viết bản tường trình và viết cho ai ? Bản tường trình được viết ra nhắm mục đích gì ? 
? Néi dung và thể thức bản tường trình có gì đáng chú ý ?
- Đại diện báo cáo, nhóm khác bổ sung.
- Gv nhận xét.
- Người viết bản tường trình là hai em học sinh, một viết cho cô giáo, một viết cho thầy Hiệu trưởng.
Mục đích:
Văn bản 1: xin phÐp c« gi¸o ®­ỵc nép bµi chËm h¬n so víi c¸c b¹n
Văn bản 2: Nhê nhµ tr­êng giĩp t×m l¹i chiÕc xe ®· mÊt.
 - Nội dung: phải trình bày rõ ràng đầy đủ, chính xác thêi gian, ®Þa ®iĨm, diƠn biÕn sù viƯc, nguyªn nh©n, hä tªn nh÷ng ng­êi liªn quan, ®Ị nghÞ cđa ng­êi gưi, ng­êi nhËn.
 - ThĨ thøc tr×nh bµy: Theo ®ĩng mÉu quy ®Þnh.
 ( Trình bày theo đúng thể thức một vb tường trình) 
GV: Ng­êi viÕt v¨n b¶n trªn lµ ng­êi cã liªn quan ®Õn vơ viƯc: ng­êi g©y ra hoỈc lµ n¹n nh©n cđa vơ viƯc. Ng­êi nhËn nh÷ng v¨n b¶n trªn lµ ng­êi cã thÈm quyỊn, tr¸ch nhiƯm ®Ĩ gi¶i quyÕt vÊn ®Ị.
(?) Người viết bản tường trình cần có thái độ như thế nào đối với sự việc tường trình ? 
- Phải có thái độ trung thưcï, khách quan, trình bày chính xác sự việc 
- Ng­êi viÕt t­êng tr×nh: ph¶i lµ ng­êi cã liªn quan ®Õn sù viƯc, th¸i ®é cÇn trung thùc, kh¸ch quan, chÝnh x¸c ®èi víi sù viƯc ®· x¶y ra, ®Ĩ ng­êi cã tr¸ch nhiƯm gi¶i quyÕt n¾m ®­ỵc b¶n chÊt sù viƯc, ®Ĩ ®¸nh gi¸ kÕt luËn vµ ph­¬ng h­íng xư lÝ ®ĩng ®¾n.
? Thế nào là văn bản tường trình.
? Nơi nào cĩ trách nhiệm nhận .
- Ng­êi nhËn: lµ c¸c nh©n hoỈc c¬ quan cã thÈm quyỊn xem xÐt vµ gi¶i quyÕt.
HS đọc ghi nhí 1,2 (SGK 136)
(?) Hãy nêu một số trường hợp cần phải viết bản tường trình trong học tập và trong sinh hoạt ở nhà trường ? ( hs tự tìm )
 Hoạt động 2. Tìm hiểu cách làm văn bản tường trình
Gọi hs đọc 4 tình huống trong sgk 
(?) Trong 4 tình huống trên, những tình huống nào nhất thiết phải làm bản tường trình, những tình huống không cần, những tình huống nào có thể viết hoặc không việt cũng được, vì sao? 
- Tình huống a, b nhất thiết phải viết bản tường trình
+ Tình huống a viết bản tường trình cho cô giáo chủ nhiệm 
+ Tình huống b viết cho cô phụ trách phòng thí nghiêm 
- Tình huống c không phải viết bản tường trình
- Tình huống d tùy theo số tài sản bị mất mà viết tường trình, nếu số tài sản bị mất khơng đáng kể thì khơng làm.
? Dựa vào 2 VB ở sgk, hãy cho biết VB tường trình cĩ mấy phần.
? Đĩ là những phần nào.
- VB tường trình cĩ 3 phần:
- Phần mở đầu
+Quốc hiệu . ( ghi chÝnh gi÷a)
+ Địa điểm, thời gian.( ghi gãc bªn ph¶i)
+Tên văn bản. ( Ghi chÝnh gi÷a)
+Người, cơ quan nhận.
+Người gởi .
- Phần nội dung: 
+Nội dung tường trình: thêi gian, ®Þa ®iĨm, diƠn biÕn sù viƯc, nguyªn nh©n v× ®©u, hËu qu¶ thÕ nµo, ai chÞu tr¸ch nhiƯm. Th¸i ®é t­êng tr×nh nªn kh¸ch quan, ch©n thùc.
- Phần kết thúc
+Đề nghị hoặc cam đoan.
+Chữ ký, họ và tên ngườI lập bản tường trình.
(?)Khi viết tường trình chúng ta cần lưu ý điều gì 
- Tên vb nên dùng chữ in hoa cho nổi bất 
- Chú ý chừa khoảng cách hơn một dòng giữa các phần quốc hiệu và tiêu ngữ , địa điểm và thời gian làm tường trình , tên vb và nội dung tường trình để dể phân biệt 
- Không viết sát lề giấy bên trái , không để phần trên trang giấy có khoảng trống quá lớn 
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA VĂN BẢN TƯỜNG TRÌNH 
1. VÝ dơ: 
V¨n b¶n 1. 
 - Ng­êi viÕt: Ph¹m ViƯt Dịng
 - Ng­êi nhËn: C« NguyƠn ThÞ H­¬ng gi¸o viªn Ng÷ V¨n líp 8A
 - Mơc ®Ých: trình bày về việc nộp bài chậm 
V¨n b¶n 2. 
 - Ng­êi viÕt: Vị Ngäc KÝ
 - Ng­êi nhËn: ThÇy HiƯu tr­ëng Tr­êng THCS Hoµ B×nh
 - Mơc ®Ých: trình bày về việc mất chiếc xe đạp.
- Mục đích viết: Trình bày các sự việt đã xảy ra một cách khách quan để giải quyết đúng bản chất sự việc .
- Nội dung: phải trình bày rõ ràng đầy đủ, chính xác.
- Hình thức: Trang trọng, nghiêm túc.
2. Ghi nhí 1,2 (SGK 136)
II CÁCH LÀM VĂN BẢN TƯỜNG TRÌNH 
1. Tình huống cần phải viết bản tường trình 
- Tình huống a, b nhất thiết phải viết bản tường
2. Cách làm một vb tường trình 
+ Phần mở đầu
- Quốc hiệu , tiêu ngữ 
- Địa điểm và thời gian làm tường trình 
- Tên văn bản 
- Người ( cơ quan ) nhận bản tường trình 
+ Nội dung :
- Người viết trình bày thời gian địa điểm, diễn biến sự việc, nguyên nhân, hậu quả. Thái độ tường trình. 
+ Kết thúc vb : 
- Lời đề nghị hoặc cam đoan, chữ kí và họ tên người tường trình
* Ghi nhớ 3: Sgk – trang 136
3. Lưu ý :
- Tên vb nên dùng chữ in hoa cho nổi bất 
- Chú ý chừa khoảng cách hơn một dòng giữa các phần quốc hiệu và tiêu ngữ, địa điểm và thời gian làm tường trình, tên vb và nội dung tường trình để dể phân biệt 
- Không viết sát lề giấy bên trái, không để phần trên trang giấy có khoảng trống quá lớn 
 4. Cđng cè 
 C©u 1 : Cho biÕt v¨n b¶n t­êng tường tr×nh cã vai trß như thế nào trong ®êi sèng con ng­êi?
 C©u 2 : Trong c¸c t×nh huèng sau, t×nh huèng nµo cÇn viÕt v¨n b¶n t­êng tr×nh; c¸c t×nh huèng kh«ng viÕt v¨n b¶n t­êng tr×nh? 
a. Cuèi n¨m häc, l·nh ®¹o nhµ tr­êng cÇn biÕt t×nh h×nh häc tËp, lao ®éng cđa líp 8a trong hai th¸ng cuèi n¨m.
b. Do bè mĐ thay ®ỉi n¬i c«ng t¸c, em ph¶i chuyĨn ®Õn häc mét tr­êng t¹i chç ë míi.
c. MÊy b¹n nam ®¸ bãng v« ý lµm vì 2 chiÕc bãng ®iƯn cđa líp.
d. Trong giê häc, em vµ b¹n c·i nhau g©y mÊt trËt tù, c« gi¸o ph¶i dõng bµi gi¶ng ®Ĩ gi¶i quyÕt.
e. Cã mét vë chÌo rÊt hay liªn quan ®Õn mét t¸c phÈm v¨n häc, c¶ líp cÇn ®i xem tËp thĨ. 
Đáp án
C©u 2: c¸c t×nh huèng cÇn viÕt v¨n b¶n t­êng tr×nh vµ c¸c t×nh huèng kh«ng viÕt v¨n b¶n t­êng tr×nh.
a. Cuèi n¨m häc, l·nh ®¹o nhµ tr­êng cÇn biÕt t×nh h×nh häc tËp, lao ®éng cđa líp 8a trong hai th¸ng cuèi n¨m.
 - Líp tr­ëng viÕt b¸o c¸o hai th¸ng cuèi n¨m gưi cho l·nh ®¹o nhµ tr­êng.
b. Do bè mĐ thay ®ỉi n¬i c«ng t¸c, em ph¶i chuyĨn ®Õn häc mét tr­êng t¹i chç ë míi.
 - Em ph¶i viÕt ®¬n gưi cho tr­êng häc n¬i em võa chuyĨn ®Õn
c. MÊy b¹n nam ®¸ bãng v« ý lµm vì 2 chiÕc bãng ®iƯn cđa líp.
 - V¨n b¶n t­êng tr×nh
d. Trong giê häc, em vµ b¹n c·i nhau g©y mÊt trËt tù, c« gi¸o ph¶i dõng bµi gi¶ng ®Ĩ gi¶i quyÕt.
 - B¶n kiĨm ®iĨm
e. Cã mét vë chÌo rÊt hay liªn quan ®Õn mét t¸c phÈm v¨n häc, c¶ líp cÇn ®i xem tËp thĨ. 
	 - V¨n b¶n ®Ị nghÞ
 5. H­íng dÉn vỊ nhµ 
- Häc ghi nhí.
- ChuÈn bÞ bµi "LuyƯn tËp lµm v¨n b¶n t­êng tr×nh".