Giáo trình Ngữ Văn Lớp 9 - Bài 22: Con cò

Bài 22: CON CÒ
I. Đọc và tìm hiểu chung
Tác Giả1.
- Chế Lan Viên (1920-1989)Tên khai
sinh là Phan Ngọc Hoan.
- Quê quán: Cam An, Cam Lộ, Quảng
Trị. Từ năm 1927, gia đình ông chuyển
vào An Nhơn, Bình Định.
-Phong cách thơ Chế Lan Viên là sức
mạnh trí tuệ biểu hiện trong khuynh
hướng suy tưởng - triết lý, 
2. Tác phẩm
* Xuất xứ: 1962, in trong tập
"Hoa ngày thường-Chim báo
bão"
- Thể thơ: tự do
- PTBDC: Biểu cảm
*Bố cục: 3phần
I. Con còn bế trên tay
Con chưa biết con cò
Nhưng trong lời mẹ hát
Có cánh cò đang bay:
"Con cò bay la
 Con cò bay lả
 Con cò Cổng Phủ
 Con cò Đồng Đăng..."
Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ
"Con cò ăn đêm
 Con cò xa tổ
 Cò gặp cành mềm
 Cò sợ xáo măng..."
Ngủ yên, ngủ yên, cò ơi, chớ sợ
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân
Con chưa biết con cò con vạc
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân
II. Ngủ yên, ngủ yên, ngủ yên
Cho cò trắng đến làm quen
Cò đứng ở quanh nôi
Rồi cò vào trong tổ
Con ngủ yên thì cò cũng ngủ
Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi
Mai khôn lớn, con theo cò đi học
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân
Lớn lên, lớn lên, lớn lên...
Con làm gì?
Con làm thi sĩ
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn
III. Dù ở gần con
Dù ở xa con
Lên rừng xuống bể
Cò sẽ tìm con
Cò mãi yêu con
Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con
À ơi!
Một con cò thôi
Con cò mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nôi
Ngủ đi, ngủ đi!
Cho cánh cò, cánh vạc
Cho cả sắc trời
Đến hát
Quanh nôi
+ Phần 1: Hình ảnh con cò qua lời ru của mẹ bắt đầu đến với tuổi ấu thơ
+ phần 2: Hình ảnh con cò đi vào Tiền thức của tuổi ấu thơ và đi theo
suốt cuộc đời
+ phần 3: Ý nghĩa tuổi thơ và tình mẹ 
II. Tìm hiểu chi tiết
 Hình ảnh con cò qua lời ru của mẹ bắt đầu đến với tuổi ấu thơ1.
a,Con còn bế......cò đang bay
=> Hình ảnh con cò được gợi từ câu ca dao,hiện lên qua lời hát ru của mẹ,khi
con còn bé. 
b,Con cò bay.......cò Đồng Đăng
=> Gợi hình ảnh quê hương tươi đẹp,thanh bình.
c,Con cò ăn đêm....xáo măng
=> Gợi về người lao động,người phụ nữ...vất vả nhọc nhằn kiếm sống.
d, Cò một mình.... cò có mẹ.....lại ngủ
->Đối sánh với 2 hình ảnh biểu chưng:’con’ và ‘cò’
=> Con được chăm sóc bảo vệ,nâng niu vì con có mẹ.
e,Ngủ yên....chẳng phân vân
->Điệp ngữ ngủ yên,nhịp thơ2/2/2/2 gợi sự vỗ về ,dịu dàng
,âm điệu ngọt ngào,tha thiết đầy bao dung.
-Kết hợp hình ảnh giàu ý nghĩa “ Lời ru...mẹ thấm cành
xuân,con cò con vạc,sữa mẹ..phân vân) điệp từ con biết
chưa?..
=>Tình yêu thương luôn nâng đỡ con của người mẹ
=> Lời ru mẹ đưa con vào giấc ngủ và trong vô thức,đứa trẻ
đón nhận suối nguồn của mẹ bằng trực giấc.
2.Hình ảnh con cò đi vào Tiền thức của tuổi ấu thơ và đi theo suốt cuộc
đời 
->Điệp ngữ,nhân hóa,ẩn dụ,câu thơ dài ngắn khác nhau
=>Cánh cò đã đi vào tiềm thức của tuổi thơ trở nên gần gũi,thân thiết
nâng đỡ tâm hồn suốt đời.
=> Hình ảnh con cò còn có ý nghĩa biểu tượng về lòng mẹ,về sự nâng đỡ
bền bỉ của mẹ.
3. Ý nghĩa của hình ảnh con cò và lời ru
-Con cò là tấm lòng của người mẹ bên con suốt đời.
=> Nhịp thơ dồn dập,điệp từ ,phó từ...
=> Tình cảm của mẹ mãi dạt dào và có ý nghĩa lớn lao với cuộc đời của con
người.
- Lời ru:là khao khát của người mẹ.
-> Thể thơ tự do,mang âm hưởng của lời ru.
=> Tất cả ý nghĩa của cuộc đời mẹ đều hướng về con,cho con.