Giáo án Vật lý lớp 9 - Tiết 27 - Bài 25: Sự nhiễm từ của sắt, thẫp nam châm điện

Ngày soạn: 22/11/2010
Ngày giảng: 9AB : 25/11 
Tiết 27 Bài 25: SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THẫP
 NAM CHÂM ĐIỆN. 
I.Mục tiêu :
 1.Kiến thức:
 - Mụ tả được TN về sự nhiễm từ của sắt, thộp.
- Giải thich được vỡ sao người ta dựng lừi sắt non để chế tạo nam chõm điện.
- Nờu được hai cỏch làm tăng lực từ của nam chõm điện tỏc dụng lờn một vật.
 2.Kĩ năng:
 - Mắc mạch điện theo sơ đồ, sử dụng biến trở trong mạch, sử dụng cỏc dụng cụ đo điện.
 3.Thỏi độ:Thực hiện an toàn về điện, yờu thớch mụn học.
II. Chuẩn bị :
 1.Đối với GV
 - 1 ống dõy cú số vũng khoảng 400 vũng. - 1 giỏ TN.
 -1 biến trở 20Ω-2A. -1 nguồn điện 3V-6V.
 -1 ampekế. Cú GHĐ cỡ 1A. -1 cụng tắc điện.
 - Cỏc đoạn dõy nối. -Một ớt đinh sắt.
 -1 lừi sắt non hoặc một lừi thộp cú thể đặt vừa trong lũng ống dõy.
 -1 la bàn hoặc kim nam chõm đặt trờn giỏ thẳng đứng.
 - Dự kiến ghi bảng : Kết luận về sự nhiễm từ của sắt và thộp. Cỏc cỏch làm tăng lực từ của nam chõm điện.
 2. Đối với HS
 - Học bài cũ và đọc trước bài mới.
 III. Tiến trình lên lớp:
Hoạt động của trò
Trợ giúp của thầy
HĐ1: Kiểm tra.
? Tỏc dụng từ cuả dũng điện được biểu hiện như thế nào?
HĐ2: Tổ chức tình huống học tập 
- Suy nghĩ đưa ra dự đoán.
? Chỳng ta biết, sắt và thộp đều là vật liệu từ, vậy sắt và thộp nhiễm từ cú giống nhau khụng? Tại sao lừi của nam chõm điện là sắt non mà khụng phải là thộp?→Bài mới.
HĐ2: Làm thí nghiệm về sự nhiễm từ của sắt và thép.
I.Sự nhiễm từ của sắt và thép.
 1. Thí nghiệm.
-Cỏ nhõn HS quan sỏt hỡnh 25.1 nghiờn cứu mục 1 SGK nờu được:
+Mục đớch TN: Làm TN về sự nhiễm từ của sắt và thộp.
+ Dụng cụ: 1 ống dõy, 1 lừi sắt non, 1 lừi thộp, 1 la bàn, 1 cụng tắc, 1 biến trở, 1 ampekế, 5 đoạn dõy nối.	
+Tiến hành TN: Mắc mạch điện như hỡnh 25.1. Đúng cụng tắc K, quan sỏt gúc lệch của kim nam chõm so với ban đầu.
Đặt lừi sắt non hoặc thộp vào trong lũng ống dõy, đúng cụng tắc K, quan sỏt và nhận xột gúc lệch của kim nam chõm so với trường hợp trước.
-Cỏc nhúm nhận dụng cụ TN, tiến hành TN theo nhúm.
-Quan sỏt, so sỏnh gúc lệch của kim nam chõm trong cỏc trường hợp.
-Đại diện cỏc nhúm bỏo cỏo kết quả TN:
+Khi đúng cụng tắc K, kim nam chõm bị lệch đi so với phương ban đầu.
+Khi đặt lừi sắt hoặc thộp vào trong lũng cuộn dõy, đúng khoỏ K, gúc lệch của kim nam chõm lớn hơn so với trường hợp khụng cú lừi sắt hoặc thộp.
→Lừi sắt hoặc thộp làm tăng tỏc dụng từ của ống dõy cú dũng điện.
-HS quan sỏt hỡnh 25.2, kết hợp với việc nghiờn cứu SGK nờu được:
+Mục đớch: Nờu được nhận xột về tỏc dụng từ của ống dõy cú lừi sắt non và ống dõy cú lừi thộp khi ngắt dũng điện qua ống dõy.
+Mắc mạch điện như hỡnh 25.2.
+Quan sỏt hiện tượng xảy ra với đinh sắt trong hai trường hợp.
-HS tiến hành TN theo nhúm, quan sỏt, trao đổi nhúm cõu C1.
-Đại diện cỏc nhúm trỡnh bày cõu C1: 
Y/c cỏ nhõn HS quan sỏt hỡnh 25.1, đọc SGK mục 1 TN- Tỡm hiểu mục đớch TN, dụng cụ TN, cỏch tiến hành TN.
Y/c HS làm TN theo nhúm.
GV lưu ý HS: Để cho kim nam chõm đứng thăng bằng rồi mới đặt cuộn dõy sao cho trục của kim nam chõm song song với mặt ống dõy. Sau đú mới đúng mạch điện.
Y/c cỏc nhúm bỏo cỏo kết quả TN.
Tương tự, y/c HS nờu mục đớch TN ở hỡnh 25.2, dụng cụ TN và cỏch tiến hành TN.
Hướng dẫn HS thảo luận mục đớch TN, cỏc bước tiến hành TN.
Y/c cỏc nhúm lấy thờm dụng cụ TN và tiến hành TN hỡnh 25.2 theo nhúm.
? Gọi đại diện cỏc nhúm trỡnh bày kết quả TN qua việc trả lời cõu C1. Hướng dẫn thảo luận chung cả lớp.
HĐ3: Rút ra KL về sự nhiễm từ của sắt và thép.
2.Kết luận.
-Cỏ nhõn HS nờu kết luận rỳt ra qua 2 TN. Yờu cầu nờu đươc:
+Lừi sắt hoặc lừi thộp làm tăng tỏc dụng từ của ống dõy cú dũng điện.
+Khi ngắt điện, lừi sắt non mất hết từ tớnh, cũn lừi thộp thỡ vẫn giữ được từ tớnh.
-HS ghi kết luận vào vở.
? Qua TN 25.1 và 25.2, rỳt ra kết luận gỡ?
Thụng bỏo về sự nhiễm từ của sắt và thộp: 
+ Sở dĩ lừi sắt hoặc lừi thộp làm tăng tỏc dụng từ của ống dõy vỡ khi đặt trong từ trường thỡ lừi sắt và thộp bị nhiễm từ và trở thành một nam chõm.
+ Chớnh sự nhiễm từ của sắt non và thộp khỏc nhau nờn người ta đó dựng sắt non để chế tạo nam chõm điện, cũn thộp để chế tạo nam chõm vĩnh cửu.
HĐ4: Tìm hiểu về NC điện.
II.Nam châm điện.
-HS: Hoạt động cỏ nhõn.
+Cấu tạo: Gồm một ống dõy dẫn trong cú lừi sắt non.
+Cỏc con số (1000-1500) ghi trờn ống dõy cho biết ống dõy cú thể sử dụng với số vũng dõy khỏc nhau tuỳ theo cỏch chọn để nối hai đầu ống dõy với nguồn điện. Dũng chữ 1A-22Ω cho biết ống dõy được dựng với dũng điện cường độ 1A, điện trở của ống dõy là 22Ω 
-Nghiờn cứu phần thụng bỏo của mục II 
để thấy được cú thể tăng lực từ của nam chõm điện bằng cỏc cỏch sau: 
+Tăng cường độ dũng điện chạy qua cỏc vũng dõy.
+Tăng số vũng của ống dõy.
-Cỏ nhõn hoàn thành cõu C3.
Y/c HS làm việc với SGK để trả lời cõu C2.
Hướng dẫn HS thảo luận cõu C2.
Y/c HS đọc thụng bỏo của mục II, trả lời cõu hỏi: Cú thể tăng lực từ của nam chõm điện tỏc dụng lờn một vật bằng cỏc cỏch nào?
Y/c cỏ nhõn HS trả lời cõu hỏi C3. Hướng dẫn thảo luận chung cả lớp, yờu cầu so sỏnh cú giải thớch.
HĐ5: Vận dụng – Củng cố.
III. Vận dụng.
-Cỏ nhõn HS hoàn thành cõu C4, C5, C6 vào vở.
HDVN: Học và làm bài tập 25 (SBT).
Y/c cỏ nhõn HS hoàn thành cõu C4, C5, C6 vào vở.
Y/c HS đọc phần “Cú thể em chưa biết” để tỡm hiểu thờm cỏch làm tăng lực từ của nam chõm điện.
IV. Bài học kinh nghiệm
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................