Giáo án Đại số lớp 9 - Năm học 2008 - 2009 - Tiết 19: Nhắc lại và bổ sung các khái niệm về hàm số

Ngày soạn: 28/10/2008
 Ngày dạy: 29/10/2008
Tiết 19. 
CHƯƠNG II: HÀM SỐ BẬC NHẤT
§1 NHẮC LẠI VÀ BỔ SUNG
CÁC KHÁI NIỆM VỀ HÀM SỐ
I . MỤC TIÊU : 
 Hs được ôn lại và nắm vững các nội dung sau: 
- Các khái niệm về hàm số, biến số, hàm số có thể cho bằng bảng, bằng công thức 
- Khi y là hàm số của x, thì có thể viết y = f(x ) ; y = g(x) , . Giá trị cuả hàm số y = f(x) tại x0 , x 1 được ký hiệu là f (x0),f(x1) 
Đồ thị hàm số y = f(x) là tập hợp tất cả các điểm biểu diễn các cặp giá trị tương ứng 
(x; f(x)) trên mặt phẳng tọa độ 
Bước đầu nắm vững khái niệm hàm số đồng biến trên R, nghịch biến trên R 
 Về kỹ năng sau khi ôn tập yêu cầu HS biết cách tính và tính thành thạo các giá trị của hàm số khi cho trước biến số; biết biểu diễn các cặp (x;y) trên mặt phẳng tọa độ; biết vẽ thành thạo hàm số y = ax 
II . CHUẨN BỊ: 
GV : Bảng phụ 
HS : Ôn ại phần hàm số đã học ở lớp 7 máy tính bỏ túi 
III . HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP :
 Ổn định lớp(1’)
2. Đặt vấn đề và giới thiệu nội dung chương II (3 phút 3) 
GV : ở lớp 7 các em đã được làm quen với các khái niệm hàm số, một số ví dụ hàm số, khái niệm mặt phẳng tọa độ; đồ thị h /s y = ax .ở lớp 9 ngoài ôn tập các kiến thức trên ta còn bổ sung thêm một số khái niệm: Hàm số đồng biến, hàm số nghịch biến, đường thắng song song và xét kỹ một hàm số cụ thể y = a x+ b (a¹ 0 ) 
Tiết học này ta sẽ nhắc lại và bổ sung khái niệm hàm số 
3. Bài mới
GV
HS
1 . Khái niệm hàm số (19 phút)
Hỏi: Khi nào đại lượng y được gọi là hàm số của đại lượng thay đổi x? 
Hỏi: Hàm số có thể được cho bằng những cách nào? 
GV Yêu cầu HS nghiên cứu vd 1 (a ) 1(b) GV đưa VD lên bảng phụ và giới thiệu: 
Vd 1(a) : y là hàm số của x được cho bởi bảng . Em hãy giải thích tại sao y là hàm số của x? 
Vd b (GV cho thêm công thức y = )
y là hàm số của x được cho bởi bốn công thức . Em hãy giải thích vì sao công thức y = 2x là một hàm số? 
GV đưa bảng phụ viết sẵn vd ( 1c ) Trong bảng sau ghi các giá trị tương ứng của x và y . Bảng này có xác định y là hàm số của x không? vì sao 
x
3
4
3
5
8
y
6
8
4
8
16
GV qua vd trên ta thấy hàm số có thể được cho bằng bảng nhưng ngược lại không phải bảng nào ghi các giá trị tương ứng của xvà y cũng cho ta một hàm số y của x 
Nếu hàm số được cho bằng công thức y = f(x) , ta hiểu rằng biến số x chỉ lấy những giá trị mà tại đó f (x) xác định . 
ở ví dụ 1 (b) biểu thức 2x xác định với mọi giá trị của x, nên hàm số y = 2x , biến số x có thể lấy các giá trị tùy ý 
Hỏi hàm số y = 2x + 3 , có thể lấy các giá trị tùy ý, vì sao ? 
ơỷ hàm số y = , biến số x có thể lấy các giá trị nào? vì sao ? 
Hàm số y = , biến số x có thể lấy giá trị nào? vì sao ? 
GV : công thức y = 2x ta còn có thể viết y = f(x) = 2x 
Em hiểu như thế nào về ký hiệu f (0),f(1) , ,f(a)? 
GV yêu cầu HS làm? 1 
Hỏi: Thế nào là hàm hằng cho ví dụ? 
HS không nhớ GV Gợi ý: công thức y = 0x + 2 có đặc điểm gì? 
2 . Đồ thị của hàm số (10 phút 1) 
Gv yêu cầu HS làm? 2 . kẻ sẵn 2 hệ tọa độ Oxy lên bảng (bảng có sẵn lưới ô vuông b) 
GV gọi 2 HS lên bảng mỗi HS làm một câu 
GV yêu cầu HS cả lớp làm vào vở 
GV theo dõi HS làm dưới lớp 
Hỏi: Thế nào là đồ thị hàm số y = f (x ) ? 
Hỏi: Em hãy nhận xét các cặp số của? 2 a , là của hàm số nào trong các ví dụ trên?
Đồ thị của hàm số đó là gì? 
Đồ thị hàm số y = 2x là gì? 
3 . Hàm số đồng biến, nghịch biến (10 phút 1) 
GV yêu cầu HS làm? 3 
Yêu cầu cả lớp tính toán và điền chì vào bảng ở SGK tr 42 
HS : Nếu đại lượng y phụ thuộc vào đại lượng thay đổi x sao cho với mỗi giá trị của x ta luôn xác định được một giá trị tương ứng của y thì y được gọi là hàm số của x và x được gọi là biến số 
HS : hàm số có thể được cho bởi bảng và công thức 
HS : vì có đại lượng y phụ thuộc vào đại lượng thay đổi x, sao cho mỗi giá trị của x ta luôn xác định được chỉ một giá trị tương ứng của y 
HS : bảng trên không xác định y là hàm số của vì: ứng với một giá trị x = 3 ta có hai giá trị của y là 6 và 4 
HS : Biểu thức 2x + 3 xác định với mọi giá trị của x 
HS : Biến số x chỉ lấy những giá trị x ¹ 0 . vì biểu thức không xác định khi x = 0 
HS : Biến số x chỉ lấy những giá trị x ³ 1 
HS : Là giá trị của hàm số tại x = 0; x = 1 ; ..; a 
HS đọc đề bài 
Trả lời miệng: 
f(0 ) = 5 ; f(a ) = a + 5 
f(1) = 5,5
HS : Khi x thay đổi mà y luôn nhận một giá trị không đổi thì hàm số y được gọi là hàm hằng 
Khi x thay đổi mà y luôn nhận một giá trị không đổi y = 2 
Vd y = 2 là hàm hằng 
HS 1 : a ) 
HS 2 : vẽ đồ thị của hàm số y = 2x 
Với x = 1 Þ y = 2 Þ A(1;2 ) thuộc đồ thị hàm số y = 2 x 
HS nhận xét bài
HS : Tập hợp tất cả các điểm biểu diễn các cặp giá trị tương ứng ( x ; f(x) ) trên mặt phẳng tọa d0ộ được gọi là đồ thị hàm số y = f (x) 
HS : các cặp số của? 2 a , là của hàm số của ví dụ 1 (a) được cho bởi bảng trang 42 
HS : Là tập hợp các điểm A, B , C , D , E , F trong mặt phẳng tọa độ Oxy 
Là đường thẳng OA trong mặt phẳng tọa độ Oxy 
HS điền H 
x
-2,5
-2
-1,5
-1
-0,5
0
0,5
1
1,5
y = 2x +1
-4
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
y = - 2x + 1
6
5
4
3
2
1
0
-1
-2
GV
HS
GV : Xét hàm số y = 2x + 1 : 
Hỏi: Biểu thức 2x + 1 xác định với những giá trị nào của x? 
GV : giới thiệu hàm số y = 2x + 1 đồng biến trên tập R 
GV : Xét hàm số y = - 2x + 1 tương tự 
GV giới thiệu: Hàm số y = - 2x + 1 nghịch biến trên tập R 
GV Đư khái niệm lên bảng phụ 
Luyện tập củng cố : 
Hỏi: Nhắc lại các khái niệm hàm số 
Đồ thị hàm số 
Hàm số đồng biến nghịch biến 
HS : Biểu thức 2x + 1 xác định với mọi x Î R 
Khi x tăng dần thì các giá trị tương ứng của y = 2x + 1 cũng tăng 
Biểu thức – 2x+1 xác định với mọi x Î R
Khi x tăng dần thì các giá trị tương ứng của y = -2x + 1 giảm dần 
2 HS đọc: “ một cách tổng quát “ Tr 44 SGK 
4 : Hướng dẫn về nhà: 
Nắm vững khái niệm hàm số, đồ thị hàm số, hàm số đồng biến, nghịch biến 
Bài tập 1; 2 ; 3 Tr 44 , 45 SGK 
Xem trước bài 4 Tr 45 SGK 
Hướng dẫn làm bài 3 
Cách 1: Lập bảng tương tự như?3 
Cách 2: Xét hàm số y = f(x) = 2x 
Lấy x1 , x2 Î R sao cho x1 < x 2 
Chỉ ra f (x1) < f (x2 )