Giáo án lớp 9 môn Sinh học - Tiết 41 - Bài 34: Thoái hóa do tự thụ phấn và do giao phối gần

Ngày dạy: 07/02/2012
Tiết 41 Bài 34 THOÁI HÓA DO TỰ THỤ PHẤN
 VÀ DO GIAO PHỐI GẦN
I. Mục tiêu 
	1. Kiến thức:
	- Nêu được phương pháp tạo dòng thuần ở cây giao phấn (cây ngô)
	- Hiểu và trình bày được nguyên nhân thoái hóa của tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật. Vai trò của chúng trong chọn giống.
	2. Kĩ năng:
	Rèn luyện kĩ năng tự nghiên cứu với SGK, trao đổi theo nhóm và quan sát phân tích để thu nhận kiến thức.
	3. Thái độ:
	Giáo dục ý thức yêu thích môn học.
II. Phương pháp
	Hoạt động nhóm, quan sát, phân tích, vấn đáp tìm tòi.
III. Chuẩn bị
Giáo viên: Tranh hình 34.1, 34.3
Sưu tầm tư liệu một số vật nuôi và cây trồng có biểu hiện thoái hóa do lai gần.
Học sinh: xem lại bài 3 và bài 30
IV. Các hoạt động dạy - học
Ổn định lớp. (1phút)
Giới thiệu bài: (2p) Giới thiệu vật nuôi và cây trồng có sức sống giảm dần do có hiện tượng tự thụ phấn, giao phối gần dẫn đến hiện tượng thoái hóa.
Phát triển bài.
Hoạt động 1: Tìm hiểu hiện tượng thoái hóa
	*Mục tiêu: 
Biết được hiện tượng thoái hóa ở động vật và thực vật.
*Tiến hành:
TG
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung
5p
6p
- Giúp học sinh hiểu được thoái hóa là gì?
- Yêu cầu HS quan sát phân tích hình.
- Hiện tượng thoái hóa do tự thụ phấn ở cây giao phấn biểu hiện như thế nào?
- GV gợi ý HS cần nắm vững các đặc điểm của các cây bị thoái hóa.
- Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK mục 2 trang 99.
- Giao phối gần là gì? 
- Hậu quả của việc giao phối gần?
- HS quan sát phân tích hình kết hợp nghiên cứu thông tin SGK thu nhận kiến thức nêu được:
 Hiện tượng thoái hóa (ở ngô) do tự thụ phấn ở cây giao phấn biểu hiện như sau: Các cá thể có sức sống kém dần, biểu hiện ở các dấu hiệu như phát triển chậm, chiều cao và năng suất cây giảm dần. Ở nhiều dòng còn có biểu hiện bạch tạng, thân lùn, bắp dị dạng và ít hạt.
- HS nghiên cứu thông tin tự thu nhận kiến thức nêu được giao phối gần.
- HS tiếp tục nghiên cứu thông tin kết hợp quan sát phân tích hình nêu được hiện tượng thoái hóa do giao phối gần ở động vật.
I. Hiện tượng thoái hóa
 1. Hiện tượng thoái hóa do tự thụ phấn ở cây giao phấn
 Các cá thể có sức sống kém dần, biểu hiện ở các dấu hiệu như phát triển chậm, chiều cao và năng suất cây giảm dần. Ở nhiều dòng còn có biểu hiện bạch tạng, thân lùn, bắp dị dạng và ít hạt.
2. Hiện tượng thoái hóa do giao phối gần ở động vật.
a. Giao phối gần 
 Giao phối gần là sự giao phối giữa con cái sinh ra từ một cặp bố mẹ hoặc giữa bố mẹ và con cái.
b. Thoái hóa do giao phối gần
 Giao phối gần thường gây ra hiện tượng thoái hóa: sinh trưởng và phát triển yếu, sức đẻ giảm, quái thai, dị tật bẩm sinh, đẻ non.
* Hoạt động 2: Tìm hiểu nguyên nhân của hiện tượng thoái hóa.
Mục tiêu: Hs giải thích được nguyên nhân của hiện tượng thoái hóa là do xuất hiện thể đồng hợp gen lặn gây hại.
Tiến hành:
TG
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung
15p
 - Hướng dẫn HS phân tích hình 34.3 sự biến đổi thể dị hợp và thể đồng hợp do tự thụ phấn trong SGK để giải thích hiện tượng thoái hóa giống.
- Yêu cầu HS thảo luận nhóm trả lời câu hỏi: 
+ Qua các thế hệ tự thụ phấn hoặc giao phối cận huyết , tỉ lệ thể đồng hợp và thể dị hợp biến đổi như thế nào?
+ Tại sao tự thụ phấn ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật lại gây ra hiện tượng thoái hóa?
- Cho các nhóm trình bày
- GV nhận xét kết quả các nhóm giúp Hs hoàn thiện kiến thức.
- Liên hệ tới luật hôn nhân cấm kết hôn gần.
- Có phải tất cả các trường hợp tự thụ phấn, giao phối gần đều dẫn đến hiện tượng thoái hóa không? Vì sao?
- HS quan sát hình dưới sự hướng dẫn của giáo viên tự thu nhận kiến thức
Trao đổi nhóm thống nhất câu trả lời.
Đại diện 3 nhóm trình bày kết quả thảo luận, các nhóm khác nhận xét bổ sung, dưới sự chỉ đạo của giáo viên, cả lớp cùng xây dựng đáp án đúng.
+ Qua các thế hệ tự thụ phấn hoặc giao phối gần thì thể dị hợp tử giảm dần, thể đồng hợp tử tăng dần.
+ Tự thụ phấn ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật lại gây ra hiện tượng thoái hóa vì trong các quá trình đó thể đồng hợp tử ngày càng tăng, tạo điều kiện cho các gen lặn gây hại biểu hiện ra kiểu hình
- HS nghiên cứu thông tin thu nhận kiến thức trả lời được: ở một số loài động vật, thực vật cặp gen đồng hợp không gây hại nên không dẫn tới hiện tượng thoái hóa do vậy vẫn tiến hành giao phối gần.
II. Nguyên nhân của hiện tượng thoái hóa.
Tự thụ phấn bắt buộc đối với cây giao phấn hoặc giao phối gần ở động vật gây ra hiện tượng thoái hóa vì tạo ra các cặp gen lặn đồng hợp gây hại.
Hoạt động 3: Tìm hiểu vai trò của phương pháp tự thụ phấn bắt buộc và giao phối cận huyết trong chọn giống.
Mục tiêu:
- Nêu được phương pháp tạo dòng thuần ở cây giao phấn. 
- HS chỉ ra được vai trò tạo dòng thuần của phương pháp tự thụ phấn và giao phối cận huyết trong chọn giống.
Tiến hành:
TG
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung
8p
- Tại sao tự thụ phấn bắt buộc và giao phối gần gây ra hiện tượng thoái hóa nhưng những phương pháp này vẫn được người ta sử dụng trong chọn giống?
-Hướng dẫn HS phân tích bảng 43.3
- HS trình bày theo sự hiểu biết của mình-> GV nhận xét và giúp HS tự hoàn thiện kiến thức.
- HS nghiên cứu thông tin mục III. Yêu cầu nêu được:
+ Củng cố một số tính trạng mong muốn, loại bỏ các gen xấu ra khỏi quần thể.
+ Tạo dòng thuần thuận lợi cho sự đánh giá kiểu gen từng dòng
+ Phát hiện các gen xấu để loại ra khỏi quần thể.
-Tự hoàn thiện kiến thức . 
III. Vai trò của phương pháp tự thụ phấn bắt buộc và giao phối cận huyết trong chọn giống.
- Củng cố và di trì một số tính trạng mong muốn
- Tạo dòng thuần
- Phát hiện các gen xấu để loại ra khỏi quần thể.
Củng cố - Kiểm tra đánh giá (6p)
Gọi 1-2 hs đọc ghi nhớ
Biểu hiện của thoái hoá do tự thụ phấn bắt buộc là:
a. Cây phát triển chậm, nhiều cây bị chết 
b. Sinh sản giảm 
c. Chiều cao cây và năng suất giảm dần 
d. Cả a và c đúng 	
e. Tất cả đều đúng
 2. Vai trò của phương pháp tự thụ phấn bắt buộc và giao phối cận huyết trong chọn giống: 
Củng cố và duy trì một số tính trạng mong muốn, tạo dòng thuần 
Phát hiện gen xấu để loại bỏ ra khỏi quần thể 
Tạo dòng thuần
d. Tất cả đều đúng
3. Tự thụ phấn bắt buộc đối với cây giao phấn hoặc giao phối gần ở động vật gây ra hiện tượng vì tạo ra các cặp gen lặn đồng hợp gây hại.
a. Đa bội.
b. Đồng hợp
c. Thoái hóa.
d. Dị hợp 
4. Hiện tượng không xuất hiện ở vật nuôi khi cho giao phối cận huyết là:
a. Sức sinh sản của thế hệ sau giảm 
b. Con cháu xuất hiện những đặc điểm ưu thế hơn bố mẹ 
c. Xuất hiện quái thai, dị hình 
d. Tạo ra nhiều kiểu gen xấu trong bầy đàn 
 5. Kết quả nào dưới đây không phải là hiện tượng của giao phối gần:
a. Hiện tượng thoái hóa
b. Tỉ lệ thể đồng hợp tăng, thể dị hợp giảm.
c. Tạo ưu thế lai.
d. Tạo ra dòng thuần.
ĐÁP ÁN: 1d, 2d, 3c, 4b, 5c
Dặn dò (1p)
Học bài trả lời câu hỏi SGK
Xem Bài 35 Ưu thế lai.Tìm hiểu ở địa phương giống ngô, lúa có năng xuất cao. 
1.Qua các thế hệ tự thụ phấn hoặc giao phối cận huyết , tỉ lệ thể đồng hợp và thể dị hợp biến đổi như thế nào?
.
2.Tại sao tự thụ phấn ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật lại gây ra hiện tượng thoái hóa?
..