Giáo án môn Vật lý lớp 9 - Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện - Từ trường

Ngày soạn: 12/11/2007 
Ngày dạy: 21/11/2007
Tiết 24: Tác dụng từ của dòng điện - Từ trường
I/ Mục tiêu bài học:
1. Kiến thức:
- Mô tả được TN về tác dụng từ của dòng điện , dòng điện có tức dụng từ.
- Trả lời được câu hỏi từ trường tồn tại ở đâu?
- Biết cách nhận biết từ trường.
2. Kỹ năng:
- Lắp mạch điện theo sơ đồ, tiến hành được TN.
- Quan sát hiện tượng vật lí và rút ra nhận xét cần thiết.
3. Thái độ:
- Cẩn thận, tỉ mỉ, hợp tác và yêu thích bộ môn.
II/ Chuẩn bị:
- Chuẩn bị cho mỗi nhóm: 1 Bộ TN Ơc-téc, 1 nguồn điện, dây dẫn, 1 khoá, 1 ampe kế, 1 biến trở.
III/ các hoạt động dạy học
Trợ giúp của thày
tg
Hoạt động của trò
Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ
- Nam Châm có mấy cực từ? Xác định các cực từ của nam châm bằng cách nào? Có tồn tại Nam Châm có một cực không? 
- Hai Nam Châm đặt gần nhau tương tác với nhau như thế nào?
Hoạt động 2: Tình huống học tập
 Dòng điện chạy qua cuộn dây có thì có tác dụng từ, nếu cho dòng điện chạy qua một đay dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kỳ thì có gây ra tác dụng từ hay không?
Hoạt động 3: Phát hiện tính chất từ của dòng điện.
Gv yêu cầu Hs quan sát H.22.1 và tìm hiểu cách bố trí TN
Gv giới thiệu thêm về TN
Gv phát dụng cụ
Gv yêu cầu các nhóm bố trí TN và tiến hành TN theo C1. Lưu ý: Đặt dây dẫn // Kim Nam Châm đứng thăng bằng.
Gv theo dõi và giúp đỡ các nhóm Hs quan sát hiện tượng xảy ra.
* Hiện tượng quan sát thấy chứng tỏ điều gì?
Gv khẳng định và giới thiệu Lực Lực từ
ĐVĐ: Trong TN trên, kim Nam Châm đặt dưới dòng điện thì chịu tác dụng của lực từ. Có phải chỉ vị trí đó mới có lực từ tác dụng lên kim Nam Châm, các vị trí khác thì sao?
Hoạt động 4: Tìm hiểu Từ trường.
Gv giới thiệu cách làm TN tiếp
Gv yêu cầu các nhóm làm TN theo phương án đưa ra
Gv yêu cầu các nhóm thảo luận trả lời câu C2, C3
* Kim Nam Châm đặt gần dây dẫn có dòng điện chạy qua có lực tác dụng. Chứng tỏ xung quanh dòng điện hay xung quanh Nam Châm có gì đặc biệt?
Gv giới thiệu về từ trường
Hoạt động 5: Tìm hiểu cách nhận biết từ trường.
*Làm thế nào để nhận biết từ trường thông qua các TN đã tiến hành em có thấy điểm đặc biệt nào không?
* Căn cứ vào đặc tính nào của từ trường, dụng cụ đơn giản nhất là gì?
Gv cùng Hs phân tích loại TH sai
* Cách nhận biết từ trường?
Hoạt động 6: Vận dụng
Gv yêu cầu Hs vận dụng những kiến thức đã học để trả lời các câu C4, C5, C6.
Gv mời một vài Hs lên bảng trả lời.
Gv mời Hs nhận xét và ghi vở đầy đủ.
5/
3/
10/
12/
10/
Hai Hs lên bảng trả lời
HS1 trả lời yêu cầu 1
HS 2 trả lời câu hỏi 2 
Hs khác nhận xét bổ xung
Hs lắng nghe
Hs suy nghĩ, trả lời
i- lực từ
1. Thí nghiệm
Hs quan sát và trao đổi thảo luận cách bố trí TN
Hs lắng nghe
Nhóm trưởng nhận dụng cụ
Các nhóm tiến hành TN và quan sát hiện tượng
Hs trả lời
2. Kết luận
Hs có thể ghi chép
- Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kì đều gây ra tác dụng lên kim Nam Châm đặt gần nó. Ta nói dòng điện có tác dụng từ.
Hs suy nghĩ
ii- từ trường
1. Thí nghiệm
Hs lắng nghe
Các nhóm làm TN theo phương án đề ra và trả lời các câu C2, C3
Hs trả lời 
2. Kết luận
- Xung quanh dòng điên, Nam Châm có từ trường.
- Tại mỗi vị trí trong từ trường của thanh Nam Châm hoặc của dòng điện, kim Nam Châm đều chỉ một hướng xác định.
3. Cách nhận biết từ trường
Hs trả lời có thể đúng hay sai
- Nơi nào trong không gian có lực từ tác dụng lên kim Nam Châm thì nơi đó có từ trường 
iii- vận dụng
Cá nhân các Hs trả lời lần lượt các câu C4, C5, C6.
Hs khác nhận xét bổ xung
 iv- củng cố – dặn dò (5/)
1. Củng cố: 
- Có một số pin để lâu ngày và một đoạn dây dẫn, nếu không có bóng đèn pin để thử , chỉ có một kim Nam Châm có cách nào kiểm tra được pin con điện hay không?
2. Dặn dò:
- VN Học thuộc “ghi nhớ”- Làm các bài tập trong SBT.
- VN Đọc trước bài 23.