Giáo án môn Vật lý lớp 9 - Tiết 48: Thấu kính phân kì

Soạn ngày:
Giảng ngày:
Tiết 48: Thấu kính phân kì.
I/ Mục tiêu bài học:
1. Kiến thức:
+ Nhận dạng được thấu kính phân kì.
+ Vẽ được đường truyền của hai tia đặc biệt (1tia qua quang tâm; 1tia song song với trục chính) qua TKPK.
2. Kỹ năng:
+ Nhận dạng; làm TN và rút ra nhận xét.
+ Vận dụng kiến thức đã học để giải thích một số hiện tượng thường gặp.
3. Thái độ:
+ Nghiêm túc; hợp tác và rèn tính cẩn thận.
II/ Chuẩn bị:
- Chuẩn bị cho cả lớp: 1 TKPK; 1 nguồn sáng có 3 tia song song,1 giá quang học; 1 màn hứng ảnh để quan sát đường truyền của ánh sáng và hộp đựng khói.
- Chuẩn bị cho mỗi nhóm: 1TKPK; 1 TKHT.
III/ các hoạt động dạy học:
Trợ giúp của thày
tg
Hoạt động của trò
Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ
- Nêu đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi TKHT trong các TH: d2f ?
- Vẽ ảnh của một vật tạo bởi TKHT d<f?
Hoạt động 2: Tình huống học tập
Thấu kính phân kì có những đặc điểm gì khác so với thấu kính hội tụ ?
Hoạt động 3: Tìm hiểu đặc điểm của thấu kính phân kì
Gv phát dụng cụ
Gv mời Hs trả lời câu C1
Gv giới thiệu thấu kính phân kì
Gv các nhóm làm yêu cầu câu C2
Gv bố trí TN theo H.44.1 và làm TN
* Chùm tia ló có đặc điểm gì mà người ta gọi thấu kính này là thấu kính phân kì?
Gv giới thiệu về hình dạng và kí hiêu của thấu kính phân kì dựa vào H.44.2.
Hoạt động 4: Tìm hiểu trục chính; quang tâm; tiêu điểm và tiêu cự của TKPK.
Gv làm lại TN H.44.1
* Trong 3 tia sáng tới thấu kính, tia nào qua thấu kính truyền thẳng không bị đổi hướng? 
* Bằng cách nào kiểm tra được điều này?
Gv mời Hs lên kiểm tra 
Gv yêu cầu Hs đọc phần ô vuông xanh
Gv giới thiệu khái niệm trục chính ()
Gv yêu cầu Hs đọc tài liệu
Gv thông báo khái niệm quang tâm (O)
 Nếu tia tới đi qua quang tâm của thấu kính phân kì cho tia ló truyền như thế nào?
Gv làm lại TN H.44.1
* Nếu kéo dài phương của tia ló thì chúng có gặp nhau tại một điểm hay không? Tìm cách kiểm tra dự đoán trên?
Gv mời Hs biểu diễn lại chùm tia tới và chùm tia ló trong TN H.44.1
Gv giới thiệu khái niệm tiêu điểm F
 Nếu tia tới đi song song với trục chính của thấu kính phân kì cho tia ló truyền như thế nào?
* Thấu kính phân kì có mấy tiêu điểm?
Gv làm lại TN H.44.1 nhưng chiếu chùm tia tới tới từ mặt đối diện của thấu kính
Gv giới thiệu khái niệm tiêu điểm F/
*Cho một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính phân kì cho chùm tia ló cắt nhau tại một điểm F (hoặc F/) nằm trên trục chính.
* Vậy mỗi thấu kính có mấy tiêu điểm? Vị trí của chúng có gì đặc biệt ?
Gv giới thiệu khái niệm tiêu cự
Hoạt động 5: Vận dụng
Gv yêu cầu Hs làm vào vở câu C7
Gv mời Hs trả lời câu C8
Gv mời Hs trả lời tình huống đầu bài
5/
1/
7/
5/
5/
5/
5/
7/
Hai Hs lên bảng trả lời
HS1 trả lời yêu cầu 1 
HS 2 hoàn thành yêu cầu 2
Hs khác nhận xét, bổ xung 
Hs lắng nghe
Hs suy nghĩ, trả lời
i-đặc điểm của thấu kính phân kì.
1. Quan sát cách nhận biết 
Các nhóm nhận dụng cụ và quan sát
Hs trả lời C1
Hs lắng nghe
Hs các nhóm làm theo yêu cầu và trả lời C2
2.Thí nghiệm.
Hs quan sát 
Hs trả lời
Hs có thể nghiên cứu tài liệu và H.44.2
Hs lắng nghe và có thể ghi chép
ii-trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của Thấu Kính phân kì
1.trục chính.
Hs quan sát
Hs trả lời
Hs tiến hành kiểm tra
HS đọc phần thông báo về trục chính.
Hs lắng nghe và có thể ghi chép 
2. Quang tâm
Hs đọc tài liệu
Hs lắng nghe và có thể ghi chép
Hs trả lời và ghi chép 
3. Tiêu điểm.
Hs quan sát lại TN H.44.1 
Hs trả lời
Hs biểu diễn chùm tia tới và tia ló trong TN H.44.1
Hs lắng nghe và có thể ghi chép
Hs trả lời và ghi chép
Hs dự đoán 
Hs quan sát 
Hs lắng nghe và có thể ghi chép
Hs trả lời
4.Tiêu cự.
Hs lắng nghe và có thể ghi chép
iii- Vận dụng
Hs làm vào vở câu C7
Hs trả lời câu C8: Kính cận là TKPK. Có thể nhận ra TKPK bằng 2 cách:
- Dùng tay nhận dạng độ dày phần rìa và phần giữa.
- Dùng TK quan sát hình ảnh của dòng chữ trong sách.
Cá nhân Hs trả lời tình huống đầu bài
Iv – củng cố – dặn dò:(5/)
1.Củng cố:
- Phân biệt thấu kính hội tụ và thấu kính phân kì ?
- Vẽ đường truyền của ánh sáng xuất phát từ một điểm sáng nằm ngoài trục chính đến thấu kính phân kì?
2. Dặn dò:
- VN Học thuộc “ghi nhớ”- Đọc phần "Có thể em chưa biết”- Làm các bài tập trong SBT. 
- Vn Đọc trước bài 45