Giáo án Ngữ văn 9 - Tuần 25 Tiết 118: Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)

NS: 22.2.2011 tuần 25 
Ng: A2, A3: 25.2 Tiết 118 
nghị luận về tác phẩm truyện 
(hoặc đoạn trích)
A/ Mục tiêu cần đạt:
1. Mức độ cần đạt: Hiểu rõ khái niệm và y/c về bài văn nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích), biết cách làm những bài văn NL này.
2. Trọng tâm kiến thức, kĩ năng:
+ Kiến thức: 
Những y/c đối với bài văn NL về TP truyện (hoặc đoạn trích).
Cách tạo lập VB nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích).
+ Kĩ năng: 
- Nhận diện đợc bài văn nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) và kĩ năng làm bài văn NL thuộc dạng này.
- Đa ra đợc những nhận xét đánh giá về TP truyện (đoạn trích) đã học trong chơng trình.
B/ Chuẩn bị: 
 G: Soạn bài, 
 H: Đọc VD, trả lời câu hỏi.
C/ Phơng pháp: Vấn đáp, Nêu và giải quyết v/đ.
D/ Tiến trình bài dạy:
I/ ổn định tổ chức:1'
II/ Kiếm tra bài cũ:5'
? Trong chơng trình TLV lớp 9, chúng ta đã học những kiểu bài nghịuận nào.
- NL về 1 sự việc, hiện tợng đời sống và NL.
-NL về 1 vấn đề t tởng đạo lí.
III/ Bài mới: 
	Các tiết học trớc, chúng ta đã làm quen với kiểu bài NL về 1 sự việc, hiện tợng đời sống và NL về 1 vấn đề t tởng đạo lí (thuộc loại NL xã hội). Hôm nay, chúng ta cùng tìm hiểu kiểu bài NL mới đó là NL về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) – thuộc loại NL văn chơng.
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
ND ghi bảng
G: Nghị luận về tp truyện (hoặc đoạn trích) có thể đề cập nhiều vấn đề khác nhau trong TP đó. SGK tập trung vào nghị luận về nhân vật văn học.
G đọc Đ1
? VB trên thuộc kiểu VB nào, vì sao em biết.
? Chỉ ra đối tợng NL trong bài viết.
G: Trong bài văn NL, vấn đề NL là t tởng cốt lõi, là chủ đề của bài văn NL. Chính nó là mạch ngầm làm nên tính thống nhất về chủ đề của VB.
? Vậy v/đ nghị luận của VB là gì?
Chiếu
? Từ đó hãy đặt 1 nhan đề thích hợp cho văn bản.
Chiếu
? Để làm sáng tỏ vấn đề NL, t/g đã đa ra những nhận xét, đánh giá nào về n/v anh thanh niên.
Chiếu 
? Những nhận xét đánh giá này xuất phát từ đâu.
G: Đây chính là những nhận xét, đánh giá về ND của truyện. Chiếu
? Ngời viết đánh giá ntn về nghệ thuật của TP.
G: Nh vậy VB đã trình bày những nhận xét, đánh giá của ngời viết về ND, NT của Lặng lẽ SP, cụ thể là n/v anh thanh niên.
- VB trên đợc gọi là NL về TP truyện, đoạn trích.
? Từ đó em hiểu thế nào là bài NL về TP truyện (hoặc đoạn trích).
? Xác định bố cục của bài văn NL trên và nhiệm vụ từng phần.
Chiếu: 
- MB, TB, KB.
? ở đoạn MB, câu văn nào nêu vấn đề NL.
? Phần TB đợc triển khai bằng những luận điểm nào.
? Phần KB, câu văn nào làm nhiệm vụ cô đúc LĐ.
Chiếu: Các câu nêu LĐ MB, TB, KB.
Chiếu ĐV 2.
? Tìm câu mang luận điểm của Đ2. Chiếu
? Để làm sáng tỏ LĐ trên, ngời viết đa ra hệ thống luận cứ ntn.
Chiếu
? Nhìn vào LĐ và các luận cứ, theo em, ĐV sử dụng phép lập luận và trình tự lập luận ntn.
G: Tơng tự nh vậy, các em tìm Tìm câu mang luận điểm và hệ thống luận cứ, phơng pháp lập luận, trình tự lập luận trong ĐV 3 và 4.
Chiếu.
G: Các em thảo luận theo dãy, mỗi bàn là 1 nhóm : (5’)
- Dãy 1 và 1 nửa dãy 2: đoạn 3 và N 3 và nửa còn lại dãy 2 thảo luận đoạn 4.
H trả lời
G chiếu đoạn 3.
H trả lời.
G chiếu đoạn 4.
G: Mỗi ĐV, trình bày theo cách diễn dịch. 
? Vậy các ý trong toàn bài triển khai theo trình tự nào.
G: Tổng-Phân-Hợp là nêu vấn đề, phân tích diễn giải v/đ và khẳng định, nâng cao v/đ.
G: Những điều chúng ta vừa tìm hiểu, cô trình bày trong bảng tổng hợp sau:
Chiếu toàn bảng hệ thống.
? Nhận xét cách trình bày luận điểm của ngời viết.
? Cơ sở để hình thành luận điểm ấy.
? Để làm sáng tỏ luận điểm của mình, ngời viết lấy dẫn chứng từ đâu.
? Nhận xét cách trình bày luận cứ trong bài văn.
? Em có nhận xét ntn về bố cục và lời văn trong bài viết.
? Từ việc tìm hiểu VB trên, hãy nêu yêu cầu của bài NL về TP truyện (đoạn trích).
 ? Cơ sở để hình thành những nhận xét đánh giá..
 ? Những nhận xét, đánh giá ấy phải đạt yêu cầu gì.
 ? Y/c về bố cục và lời văn trong bài văn NL ntn. 
G : Đây chính là ND của phần ghi nhớ/ 63.
Chiếu ĐV.
? Hãy tóm tắt y/c của BT.
? Phần VB trên thuộc kiểu VB nào, vì sao em biết.
? Vấn đề NL của ĐV là gì.
Chiếu
? Tìm câu văn mang luận điểm của ĐV. 
? Để làm sáng tỏ LĐ trên, ngời viết đa ra hệ thống luận cứ ntn.
 ? Cuộc đấu tranh nội tâm của lão Hạc diễn ra ntn.
Chiếu
 ? Lão Hạc đã có những hành động chuẩn bị cho cái chết ntn.
Chiếu
? Ngời viết nhận xét đánh giá ntn trớc những suy nghĩ và hành động của lão Hạc.
Chiếu
? Các ý kiến ấy giúp ta hiểu thêm gì về nhân vật lão Hạc.
Chiếu
- H1 đọc Đ2,3,4
- H2 đọc Đ5.
- VBNL vì trong bài viết, t/g trình bày nhận xét, đánh giá của mình về nhân vật trong TP cụ thể.
- Đối tợng NL: nhân vật anh TN trong Lặng lẽ SP của NTL.
* Vấn đề NL: Những phẩm chất, đức tính tốt đẹp, đáng yêu của nhân vật anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa của NTL.
- H/ả anh thanh niên làm công tác khí tợng kiêm vật lí địa cầu trong “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long.
- Một vẻ đẹp nơi Sa Pa lặng lẽ.
*Nhận xét, đánh giá: Anh thanh niên là n/v có phẩm chất cao quí, đáng khâm phục:
- Yêu đời, yêu nghề, có tinh thần trách nhiệm cao với công việc.
- Hiếu khách, quan tâm đến ngời khác.
- Rất khiêm tốn.
- Từ ND TP.
-> Đánh giá ND của truyện.
- Cốt truyện nhẹ nhàng, chi tiết chân thực, tinh tế, ngôn ngữ đối thoại sinh động.
-> Đánh giá về NT truyện.
a. MB: Đ1: Nêu vấn đề nghị luận: Dù đợc miêu tả......khó phai mờ -> 2 câu cuối. 
b. TB: Đ2,3,4 : Giải quyết v/đ : Nhận xét đánh giá về nhân vật anh thanh niên :
- LĐ1: Yêu đời, yêu nghề, có tinh thần trách nhiệm cao với công việc.
- LĐ 2: Hiếu khách, quan tâm đến ngời khác.
- LĐ 3: Rất khiêm tốn.
c. KB: Đ 5: Khẳng định luận điểm: Cuộc sống của chúng ta....tin yêu (2 câu cuối) .
- H đọc.
- ĐV2 : Câu chủ đề nêu LĐ: C1: Trớc tiên....của mình.
+ Luận cứ :
 - Sống 1 mình, công việc lặng thầm, thời tiết khắc nghiệt...
 - Say mê, yêu thích công việc.
 - Biết tổ chức sắp xếp cuộc sống nền nếp, ngăn nắp.
+ PP lập luận : PT+CM.
+ Trình tự lập luận: diễn dịch.
- ĐV3 : Câu chủ đề nêu LĐ.
Câu 2: nhng anh thanh niên....chu đáo.
+ Luận cứ:
 - Đón khách nồng nhiệt
 - Biếu bác lái xe tam thất..
 - Tặng hoa, quà cho mọi ngời.
+ PP lập luận : PT + CM.
+ Trình tự lập luận: diễn dịch.
- Đ4 : Câu chủ đề nêu LĐ: Câu1 : Công việc vất vả...khiêm tốn.
 - Thấy đóng góp của mình là nhỏ bé
 - Ngợng khi hoạ sĩ vẽ chân dung
- Giới thiệu cho ngời khác
+ PP lập luận : PT + CM.
+ Trình tự lập luận: diễn dịch.
- Toàn VB: trình tự lập luận là Tổng-Phân-Hợp.
+ LĐ ngắn gọn, rõ ràng, gợi ở ngời đọc sự chú ý.
- Xuất phát từ ý nghĩa của cốt truyện, tính cách số phận nhân vật, nghệ thuật của TP.
- Dẫn chứng cụ thể trong TP.
+ Luận cứ chính xác, sinh động bởi đó là những chi tiết, h/ả đặc sắc của TP.
- Lập luận thuyết phục bằng phép lập luận chứng minh, phân tích.
+ Bố cục: mạch lạc, chặt chẽ.
+ Lời văn chính xác, gợi cảm.
- 2 H đọc.
- H đọc.
- SGK.
- NL về TP truyện (đoạn trích) vì đối tợng NL là nhân vật lão Hạc trong truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao.
* Vấn đề nghị luận: Tình thế lựa chọn nghiệt ngã và nét đẹp tâm hồn của nhân vật Lão Hạc.
- Câu mang LĐ: Câu 1.
+ Cuộc đấu tranh nội tâm lựa chọn giữa cái sống và cái chết.
- Cuối cùng lão Hạc chọn cái chết.
- nếu chết thì sẽ chết ntn, chuẩn bị nó ra sao.
+ Hành động: 
- Âm thầm chuẩn bị cho cái chết.
- để cậu Vàng chết trớc, chuẩn bị cho mình.
* đánh giá: chọn chết trong còn hơn sống khổ, sống nhục.
- Chết cao ngạo, thảm khốc.
- Chết để bảo toàn nhân cách.
- Chết để cấy cái sống cho con.
-> Cái chết của lão Hạc khiến ta đau đớn nhận ra 1 tình phụ tử thiêng liêng, sâu nặng.
- Lão Hạc có 1 tấm lòng hy sinh cao cả, 1 nhân cách đáng trọng.
A/ Lý thuyết:
I. Tìm hiểu bài:
1. PT ngữ liệu: 
- Văn bản / 61. 20’
- NL về TP truyện (đoạn trích) là trình bày những nhận xét, đánh giá của mình về n/v, sự kiện, chủ đề hay NT của 1 TP cụ thể.
* Yâu cầu:
- Những nhận xét, đánh giá về truyện phải xuất phát từ y/n của cốt truyện, tính cách, số phận của nhân vật và NT trong TP.
- Các nhận xét, đánh giá phải rõ ràng, đúng đắn, luận cứ và lập luận thuyết phục.
- Bố cục mạch lạc, lời văn chuẩn xác, gợi cảm.
2.Ghi nhớ/63.
B/Luyện tập:
IV/ Củng cố: 1'
G : Phần luyện tập 1 lần nữa giúp chúng ta lại hiểu kĩ hơn kiểu bài NL về TP truyện (đoạn trích) và những yêu cầu của kiểu bài này.
? Hãy nhắc lại k/n kiểu bài về TP truyện (đoạn trích).
? Các yêu cầu của kiểu bài nghị luận này.
V/ Hớng dẫn về nhà:2'
- Học ghi nhớ, hoàn chỉnh bài tập.
- Soạn bài: Cách làm bài nghị luận..... : đọc bài, tìm hiểu các nhận diện đề, các bớc làm bài so với 2 kiểu bài NL đã học. 
E/ Rút kinh nghiệm:
..................................................................................................................................... 
..................................................................................................................................... 
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................