BẾN QUÊ
Nguyễn Minh Châu
A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
1. Kiến thức
- Những tình huống nghịch lí, những hình ảnh giàu ý nghĩa biểu tượng trong truyện.
- Những bài học mang tính triết lí về con người và cuộc đời, những vẻ đẹp bình dị và quý giá từ những điều gần gũi xung quanh ta.
2. Kỹ năng:
- Đọc – hiểu một văn bản tự sự có nội dung mang tính triết lí sâu sắc.
- Nhận biết và phân tích những đặc sắc của nghệ thuật tạo tình huống, miêu tả tâm lí nhân vật, hình ảnh biểu tượng .trong truyện.
3.Thái độ.
-Biết quí trọng vẻ đẹp bình dị, quí giá từ những diều gần gũi xung quanh ta.
-Đồng cảm với nỗi đau của nhân vật
B.CHUẨN BỊ
1. Giáo viên: - Tư liệu về tác giả, tác phẩm
- Tranh minh hoạ cho nội dung bài dạy
2. Học sinh: - Soạn bài
Tuần : 29, Tiết : 136 NS: 23/03/2013 ; ND 25/03/2013 Hướng dẫn đọc thêm: BẾN QUÊ Nguyễn Minh Châu A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT 1. Kiến thức - Những tình huống nghịch lí, những hình ảnh giàu ý nghĩa biểu tượng trong truyện. - Những bài học mang tính triết lí về con người và cuộc đời, những vẻ đẹp bình dị và quý giá từ những điều gần gũi xung quanh ta. 2. Kỹ năng: - Đọc – hiểu một văn bản tự sự có nội dung mang tính triết lí sâu sắc. - Nhận biết và phân tích những đặc sắc của nghệ thuật tạo tình huống, miêu tả tâm lí nhân vật, hình ảnh biểu tượng .trong truyện. 3.Thái độ. -Biết quí trọng vẻ đẹp bình dị, quí giá từ những diều gần gũi xung quanh ta. -Đồng cảm với nỗi đau của nhân vật B.CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: - Tư liệu về tác giả, tác phẩm - Tranh minh hoạ cho nội dung bài dạy 2. Học sinh: - Soạn bài C. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY –HỌC. 1. Kiểm tra bài - Đọc thuộc lòng bài thơ Nói với con của Y Phương. - Nêu nội dung chính của văn bản “ nói với con”. 2. Bài mới: (Gtb)Bến quê là một trong những truyện ngắn xuất sắc của Nguyễn Minh Châu.Qua một cốt truyện giản dị,một tình huống nghịch lí nhưng cũng rất đời thường,nhà văn đã phát hiện ra những chiều sâu mới của đời sống với bao quy luật và nghịch lí,vượt ra khỏi giới hạn chật hẹp của những cách nhìn,cách nghĩ trước đó của xã hội và của chính tác giả.Triết lí trong Bến quê muốn góp phần cái cuộc đời đa sự,con người thường đã đoan và có ý nghĩa tổng kết cuộc đời một con người.(Cho hs xem chân dung tác giả). Hoaït ñoäng cuûa Thaày Hoaït ñoäng cuûa troø Kieán thöùc caàn ñaït * Hoaït ñoäng 1: Hướng dẫn hs tìm hieåu chung vaên baûn - GV ñoïc maãu moät ñoaïn, höôùng daãn HS ñoïc tieáp. - Yeâu caàu HS giôùi thieäu vaøi neùt chính veà taùc giaû Nguyeãn Minh Chaâu vaø truyeän ngaén “Beán queâ”. - GV giôùi thieäu theâm veà taùc giaû vaø taùc phaåm döïa vaøo phaàn “Nhöõng ñieàu caàn löu yù” trong SGV. - Yeâu caàu HS giaûi nghóa moät soá töø khoù (VD: baèng laêng, laäp thu, chôi phaù cô cheá, khoaùt khoaùt...). - Neâu xuaát xöù, ñaïi yù? - Yeâu caàu HS toùm taét ngaén goïn truyeän. - Ñoïc vaên baûn. - HS traû lôøi theo chuù thích SGK. - HS traû lôøi theo suy nghó caù nhaân. - HS toùm taét (ñaõ chuaån bò ôû nhaø). I.Tìm hiểu chung. 1. Taùc giaû: Nguyeãn Minh Chaâu (1930 – 1989) queâ ôû Ngheä An. - Laø nhaø vaên coù nhieàu tìm toøi, ñoåi môùi veà tö töôûng, ngheä thuaät. - Laø caây buùt xuaát saéc cuûa vaên hoïc Vieät Nam hieän ñaïi, ñöôïc Nhaø nöôùc truy taëng Giaûi thöôûng Hoà Chí Minh. 2. Taùc phaåm: a. Theå loaïi:: truyeän ngaén b. Xuaát xöù: “Beán queâ” in trong taäp truyeän ngaén cuøng teân, 1985. c. Ñaïi yù: Nhöõng caûm nhaän, suy ngaãm cuûa nhaân vaät Nhó vaøo luùc cuoái ñôøi treân giöôøng beänh veà gia ñình, veà cuoäc ñôøi, veà queâ höông. d. Toùm taét: (vôû soaïn) * Hoaït ñoäng 2:Hướng dẫn hs t ìm hiểu văn bản - Truyeän ñöôïc traàn thuaät theo caùi nhìn vaø taâm traïng cuûa nhaân vaät naøo? - Nhaân vaät chính cuûa truyeän laø ai? Nhaân vaät Nhó ôû vaøo hoaøn caûnh nhö theá naøo? - Khai thaùc tình huoáng nhaèm theå hieän ñieàu gì? - Söï khai thaùc tình huoáng cuûa Nguyeãn Minh Chaâu coù gì khaùc vôùi caùc nhaø vaên khaùc? - HS suy nghó phaùt bieåu. Theo caùi nhìn vaø taâm traïng cuûa nhaân vaät Nhó. - Nhó laø nhaân vaät chính. - ÔÛ hoaøn caûnh ñaëc bieät: caên beänh hieåm ngheøo khieán Nhó haàu nhö bò lieät toaøn thaân, moïi sinh hoaït cuûa anh ñeàu phaûi nhôø vaøo söï giuùp ñôõ cuûa ngöôøi khaùc, nhaát laø Lieân, vôï anh. Ñeå cho nhaân vaät nhìn ñoaïn ñôøi mình ñaõ ñi qua ñeå suy nghó veà cuoäc soáng, töø ñoù neâu leân nhöõng trieát lí veà cuoäc soáng II. Tìm hieåu vaên baûn: 1. Hoaøn caûnh cuûa Nhó: - Tröôùc kia töøng ñi ñaây ñoù khaép nôi treân theá giôùi. - Bò beänh hieåm ngheøo g lieät toaøn thaân g moïi sinh hoaït nhôø vaøo vôï vaø gia ñình. º Taïo tình huoáng nghòch lí ñeå chieâm nghieäm moät trieát lí veà ñôøi ngöôøi. - Trong hoaøn caûnh ñaëc bieät aáy, Nhó coù nhöõng caûm nhaän môùi meû naøo veà cuoäc soáng? v Gôïi yù: - Ñaàu tieân laø caûm nhaän môùi meû veà thieân nhieân. Caûnh thieân nhieân ñöôïc mieâu taû qua caùi nhìn vaø caûm xuùc cuûa nhaân vaät Nhó nhö theá naøo? - Em coù nhaän xeùt gì veà caûnh vaät thieân nhieân ôû ñaây? - Haõy neâu caûm nhaän cuûa em veà caùi nhìn vaø caûm xuùc cuûa nhaân vaät Nhó ñoái vôùi caûnh vaät thieân nhieân voán raát gaàn guõi, quen thuoäc ngay tröôùc cöûa soå nhaø mình? v Gôïi yù: - Caûnh ñöôïc mieâu taû theo trình töï naøo? - Nhó ñaõ bao giôø caûm nhaän vaø quan taâm ñeán caûnh vaät naøy chöa? v Dieãn giaûng sô keát vaø chuyeån yù. Ngoaøi thieân nhieân, Nhó coøn coù nhöõng caûm nhaän khaùc veà Lieân, veà maùi aám gia ñình mình. Haõy tìm vaø ñoïc nhöõng caâu vaên theå hieän ñieàu ñoù? - Töø ñoù, Nhó ñaõ coù caûm xuùc nhö theá naøo veà vôï, veà gia ñình? - Choát laïi nhöõng yù tieâu bieåu vaø ghi baûng. v Caâu hoûi thaûo luaän: - Töø nhöõng caûm nhaän môùi meû cuûa Nhó veà caûnh ñeïp cuûa thieân nhieân, veà vai troø quan troïng cuûa ngöôøi vôï vaø gia ñình, em haõy lí giaûi taïi sao Nhó laïi coù ñöôïc nhöõng caûm nhaän, caûm xuùc ñoù? - HS tìm chi tieát trong vaên baûn g traû lôøi. Ruùt ra caùc yù: + Thôøi tieát. + Hoa baèng laêng. + Soâng Hoàng + Voøm trôøi. + Nhöõng tia naéng + Vuøng phuø sa Caûnh ñeïp, ñaày maøu saéc... - HS phaùt bieåu töï do theo caûm nhaän. Caûnh ñöôïc mieâu taû theo taàm nhìn cuûa Nhó töø gaàn ñeán xa taïo thaønh 1 khoâng gian coù chieàu roäng lôùn. - Khoâng gian vaø caûnh saéc aáy voán raát quen thuoäc, gaàn guõi nhöng laïi nhö raát môùi meû, xa laéc vôùi Nhó, töôûng chöøng nhö laàn ñaàu tieân anh môùi ñeå yù vaø caûm nhaän ñöôïc taát caû veû ñeïp cuûa noù. - Laàn löôït phaùt hieän vaø ñoïc. - “Suoát ñôøi anh chæ laøm khoå em...maø em vaãn nín thinh” - Thaûo luaän 3’ Caûm nhaän tinh teá, nhaïy caûm cuûa ngöôøi saép töø giaõ coõi ñôøi ñoái vôùi nhöõng gì quen thuoäc, gaàn guõi, thieâng lieâng ngay tröôùc maët maø tröôùc ñaây coù theå mình ñaõ voâ tình hôø höõng, khoâng ñeå yù. 2 Caûm nhaän cuûa Nhó veà thieân nhieân, con ngöôøi vaø cuoäc ñôøi: a. Veà thieân nhieân: - Trôøi saép laäp thu, hoa baèng laêng ñaäm saéc hôn. - Soâng Hoàng ñoû nhaït, maët soâng nhö roäng theâm ra. - Voøm trôøi nhö cao hôn. - Nhöõng tia naéng sôùm töø töø di chuyeån... - Vuøng phuø sa phoâ ra moät maøu vaøng thau xen maøu xanh non. º Caûnh thieân nhieân gaàn guõi, quen thuoäc, ñeïp, ñaày maøu saéc, caêng traøn söùc soáng. b. Veà gia ñình. - Laàn ñaàu tieân thaáy Lieân maëc aùo vaù. - Lieân vaãn giöõ nguyeân veïn nhöõng neùt taàn taûo vaø chòu ñöïng hi sinh. - Nhó ñaõ tìm ñöôïc nôi nöông töïa laø gia ñình trong nhöõng ngaøy naøy. º Bieát ôn saâu saéc. - Nhö treân ñaõ noùi, caên beänh hieåm ngheøo cuûa Nhó laø moät tình huoáng maø töø ñoù ñaõ daãn ñeán nhöõng ñieàu raát trôù treâu nhö moät nghòch lí. Em coù phaùt hieän ra ñoù laø nhöõng nghòch lyù naøo khoâng? * Gôïi yù: -Tröôùc khi beänh, Nhó ñaõ töøng laø moät ngöôøi nhö theá naøo? - Vaäy maø luùc cuoái ñôøi, caên beänh quaùi aùc laïi buoäc chaët anh vaøo giöôøng beänh. Ngay vaøo buoåi saùng hoâm aáy, khi Nhó chæ muoán nhích ngöôøi ñeán beân cöûa soå ñeå ngaém nhìn caûnh vaät beân kia soâng thì tình theá laïi ra sao? - Roài khi phaùt hieän thaáy veû ñeïp laï luøng cuûa caùi baõi boài beân kia soâng, Nhó ñaõ coù nieàm khaùt khao gì? - Taïi sao Nhó laïi coù khaùt khao aáy? Ñieàu ñoù coù yù nghóa gì? - Khoâng theå thöïc hieän ñieàu mình muoán, Nhó ñaõ troâng caäy vaøo ñöùa con. Nhöng roài Nhó coù thöïc hieän ñöôïc öôùc muoán cuûa mình khoâng? Vì sao? - Töø troø chôi phaù côø theá cuûa con, vaø chính baûn thaân mình cuõng ñaõ töøng traûi qua, ñaõ cho Nhó moät suy ngaãm gì veà con ngöôøi trong ñöôøng ñôøi? * Thaûo luaän: - Töø nhöõng tình huoáng nghòch lyù, trôù treâu cuûa hoaøn caûnh nhaân vaät Nhó trong truyeän, em coù nhöõng suy ngaãm nhö theá naøo veà nghòch lí cuûa cuoäc ñôøi. - Nhaän xeùt, khaùi quaùt laïi yù chính vaø ghi baûng. - ÔÛ cuoái truyeän, taùc giaû mieâu taû chaân dung vaø cöû chæ cuûa Nhó khaùc thöôøng nhö theá naøo? -Haõy giaûi thích yù nghóa cuûa caùc chi tieát aáy? (Caâu hoûi naøy töông ñoái khoù, daønh cho HS khaù gioûi vaø coù söï gôïi yù cuûa GV). - Choát yù . - Qua ñaây, em coù nhaän xeùt gì veà ngoøi buùt mieâu taû taâm lyù cuûa Nguyeãn Minh Chaâu? - Tìm nhöõng chi tieát, hoaøn caûnh vöøa mang yù nghóa thöïc, vöøa mang yù nghóa bieåu töôïng trong baøi? (Ñaây laø caâu hoûi töông ñoái khoù, GV coù theå ñöa ra caùc chi tieát, hoaøn caûnh ñeå HS neâu yù nghóa töôïng tröng) - Nhó laøm moät coâng vieäc coù ñieàu kieän ñi ñeán haàu khaép moïi nôi treân theá giôùi, “ñaõ töøng ñi tôùi khoâng soùt moät xoù xænh naøo treân traùi ñaát”. - Nhó phaõi “thu heát taøn löïc leát daàn, leát daàn treân chieác phaûn goã. Nhaác mình ra ñöôïc beân ngoaøi phieán neäm naèm, anh töôûng nhö mình vöøa bay ñöôïc nöa voøng traùi ñaát”, roài anh “meät löû, ñau nhöùc”.khi muoán naèm xuoáng taám phaûn laïi phaûi nhôø vaøo söï trôï giuùp cuûa ñaùm treû con haøng xoùm: - Khaùt khao ñöôïc ñaët chaân leân baõi boài beân kia soâng. - Vì Nhó bieát mình saép phaûi töø giaõ coõi ñôøi böøng daäy nieàm khaùt khao voâ voïng. - Khoâng, vì ñöùa con trai khoâng hieåu ñöôïc öôùc muoán thieâng lieâng cuûa cha neân laøm moät caùch mieãn cöôõng vaø sau ñoù laïi bò cuoán huùt vaøo troø chôi phaù côø theá Lôõ chuyeán ñoø. - Ñoïc ñoaïn vaên trang 105 ñeå tìm yù traû lôøi. - Thaûo luaän nhoùm 3 phuùt. - Ñaïi dieän moãi nhoùm trình baøy yù kieán. Cuoäc soáng vaø soá phaän con ngöôøi chöùa ñaày nhöõng ñieàu baát thöôøng, nhöõng nghòch lyù, ngaãu nhieân, vöôït ra ngoaøi nhöõng döï ñònh vaø öôùc muoán cuûa con ngöôøi. - Döïa vaøo ñoaïn cuoái SGK trang 106 “maët muõi Nhó...moät ngöôøi naøo ñoù”. - Suy nghó, traû lôøi - Taùc giaû raát tinh teá khi mieâu taû ñôøi soáng noäi taâm nhaân vaät vôùi dieãn bieán taâm traïng saâu saéc. - Suy nghó, traû lôøi: + Hình aûnh baõi boài, beán soâng, khung caûnh thieân nhieân veû ñeïp cuûa ñôøi soáng bình dò, gaàn guõi, thaân thuoäc. c. Veà cuoäc ñôøi: - Ñieàu ham muoán cuoái cuøng sang beân kia soâng. - Nhôø con trai thöïc hieän öôùc muoán con trai mieãn cöôõng môùi ñi ñöôïc beân kia ñöôøng saø vaøo ñaùm ngöôøi chôi côø theá lôõ chuyeán ñoø. g Con ngöôøi ta treân ñöôøng ñôøi thaät khoù traùnh khoûi nhöõng caùi ñieàu voøng veøo hoaëc chuøng chình. - Maët muõi ñoû khaùc thöôøng Hai maét long lanh möôøi ñaàu ngoùn tay bíu chaët run laåy baåy thu moïi söùc löïc giô caùnh tay gaày guoäc khoaùt khoaùt khaån thieát º YÙ muoán thöùc tænh moïi ngöôøi veà nhöõng caùi voøng veøo, chuøng chình maø chuùng ta ñang sa vaøo treân ñöôøng ñôøi, ñeå döùt ra khoûi noù, ñeå höôùng tôùi nhöõng giaù trò ñích thöïc, giaûn gò, gaàn guõi vaø beàn vöõng... * ... cho HS laøm baøi taäp 2/111 (a) “YÙ ñoà cuûa Tuaán hoûi Nam laø gì -Nam coù traû lôøi theo yù ñoà ñoù khoâng? Vaäy chöõ in ñaäm, haøm yù ñöôïc taïo ra baèng caùch coá yù vi phaïm phöông chaâm hoäi thoaïi naøo? - GV höôùng daãn HS laøm baøi taäp 2(b)/111 - Caâu in ñaäm haøm yù gì? Coù ñaùp ñuùng caâu hoûi cuûa Lan khoâng? - Leõ ra Hueä phaûi ñaùp nhö theá naøo môùi ñuû ? - HS ñoïc. - HS traû lôøi: - HS ñoïc baøi taäp 2/111 (a) -Tuaán muoán hoûi ñoäi boùng chôi hay, (dôû) ? -Nam coá yù noùi mô hoà traùnh baøn luaän veà vieäc naøy (haøm yù laø ñoäi boùng chôi khoâng hay) - HS ñoïc BT 2b. Haøm yù laø “Tôù chöa baùo cho Nam vaø Tuaán” Coá yù vi phaïm phöông chaâm veà löôïng (noäi dung ñaùp coøn thieáu). III. Nghóa töôøng minh vaø haøm yù: · BT 1/111. Trong caâu in ñaäm ôû cuoái truyeän, ngöôøi aên maøy muoán noùi vôùi ngöôøi nhaø giaøu raèng “Ñòa nguïc laø choã cuûa caùc oâng” Bài tập 2: a. Từ, câu in đậm có thể hiểu là - "Đội bóng luyện chơi không hay" - "Tôi không muốn bình luận về việc này Người nói cố ý vi phạm phương châm qua hệ b. Hàm ý của câu in đậm là "Tớ chưa báo cho Nam và Tuấn" ® Người nói cố ý vi phạm phương châm về lượng. (noäi dung ñaùp coøn thieáu). D. Củng cố- Dặn dò : -Nắm chắc lại nội dung đã ôn tập. -Xem lại cách làm bài Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. -Tìm hiểu kĩ các đề bài tập làm văn trang 79-80, chuẩn bị làm bài Tập làm văn số 7: nghị luận về đoạn thơ, bài thơ. * Rút kinh nghiệm . ========================================================== Tuần 29; Tiết 139 NS: 24/3/2013; 26/3/2013 LUYỆN NÓI : NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT 1. Kiến thức - Nắm vững hơn những kiến thức cơ bản của bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. - Những yêu cầu đối với luyện nói khi bàn luận về một đoạn thơ, bài thơ trước tập thể. 2. Kỹ năng: - Lập ý và cách dẫn dắt vấn đề khi nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. - Trình bày miệng một cách mạch lạc những cảm nhận, đánh giá của mình về một đoạn thơ, bài thơ. B.CHUẨN BỊ Gv:giáo án. Hs:Trả lời các câu hỏi trong Sgk. C. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY –HỌC. 1. Kiểm tra bài (không) 2. Bài mới: Hoạt động của thầy Hoạt động của trò. Nội dung Hoạt động 1 Hướng dẫn HS chuẩn bị dàn ý . - Hãy nhắc lại yêu cầu của bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. - Bố cục bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ gồm mấy phần? Nêu nội dung từng phần. - Gọi HS đọc đề bài SGK/112. - Vấn đề nghị luận trong đề bài trên là gì. -> Hình ảnh bếp lửa trong bài thơ Bếp lửa của Bằng Việt - Để giải quyết được vấn đề đặt ra, người viết cần phải có những kiến thức gì. - Bài thơ Bếp lửa được sáng tác vào thời gian nào? Em có nhận xét gì về khoảng thời gian đó của nước ta. - Trong bài thơ, hình ảnh nào được nói nhiều nhất? Vì sao. -> Hình ảnh người bà : tần tảo, yêu thương cháu, dạy dỗ,, lo lắng cho cháu - Bà không chỉ là người nhóm lửa, giữ lửa mà còn là người truyền lửa - ngọn lửa của sự sống, niềm tin cho các thế hệ nối tiếp. - Hình ảnh ấy gợi lên cho nhà thơ những tình cảm gì (tuổi thơ vất vả nhưng thấm đượm tình bà). - Ý nghĩa nhiều mặt của bài thơ. - Thành công về nghệ thuật của bài thơ là gì. - Yêu cầu HS khái quát thành dàn ý. Hoạt động 2: Hướng dẫn HS luyện nói trên lớp. - GV nêu yêu cầu của phần Luyện nói. - Hướng dẫn HS nhận xét, bổ sung cho bạn. - Nhận xét, chỉ ra những ưu, khuyết điểm và uốn nắn cách trình bày của các em. GV đọc mẫu một đoạn văn phần mở bài để HS tham khảo. - HS nhắc lại yêu cầu về nội dung và hình thức. + Về nội dung: phân tích nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ, bài thơ được thể hiện qua ngôn từ, hình ảnh, giọng điệu để có những nhận xét, đánh giá cụ thể, xác đáng. + Về hình thức: cần có bố cục mạch lạc, rõ ràng, lời văn gợi cảm, thể hiện rung động chân thành của người viết. - Mở bài: giới thiệu đoạn thơ, bài thơ và bước đầu nêu nhận xét, đánh giá của mình. - Thân bài: lần lượt trình bày những suy nghĩ, đánh giá về nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ, bài thơ. - Kết bài: khái quát giá trị, ý nghĩa của của đoạn thơ, bài thơ. - Đề trên yêu cầu người viết điều gì. -> Trình bày cảm nhận hoặc phân tích. -> Hình ảnh bếp lửa vì nó gắn liền với bà.. Mỗi khi bà nhóm lửa là nhóm lên ngọn lửa của sức sống, lòng yêu thương, niềm tin => Bếp lửa gợi đến ngọn lửa với ý nghĩa khái quát : “Rồi sớm rồi chiều . niềm tin dai dẳng” -> Sáng tạo hình ảnh bếp lửa vừa thực vừa mang ý nghĩa biểu tượng. Kết hợp miêu tả, biểu cảm, tự sự và bình luận. Giọng điều và thể thơ tám chữ phù hợp với cảm xúc hồi tưởng và suy ngẫm. - Gọi đại diện nhóm lên trình bày kết quả. - HS nhận xét, bổ sung cho bạn. -HS nhận xét, bổ sung cho bạn. I. Chuẩn bị: 1. Yêu cầu đối với bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ: 2. Đề bài: Bếp lửa sưởi ấm một đời – Bàn về bài thơ “Bếp lửa” của Bằng Việt. * Lập dàn bài: a/ Mở bài : Giới thiệu khái quát bài thơ Bếp lửa. Nêu được nội dung và nghệ thuật của bài thơ. b/ Thân bài : cần làm nổi bật các ý sau: + Hình ảnh bếp lửa và ý nghĩa tượng trưng của bếp lửa. + Hình ảnh người bà được gợi lên qua hình ảnh bếp lửa và trong tâm tưởng của người cháu. + Tình cảm của tác giả được thể hiện trong bài thơ. + Ý nghĩa triết lí của bài thơ. + Nghệ thuật đặc sắc của bài thơ. c/ Kết bài: + Khẳng định lại ý nghĩa của bài thơ và tình cảm chân thành của tác giả. + Khẳng định sức sống của bài thơ trong lòng người đọc. II. Hướng dẫn HS luyện nói trên lớp D . Hướng dẫn tự học: - Hoàn chỉnh dàn bài vào vở. - Tập trình bày một bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ trước mặt bạn bè hoặc người thân. * Rút kinh nghiệm . ================================================================== Tuần 29; Tiết 140 NS: 25/3/2013; 27/3/2013 LUYỆN NÓI: NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT 1. Kiến thức: (Tiếp tục công việc của tiết 139) - Nắm vững hơn những kiến thức cơ bản của bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. - Những yêu cầu đối với luyện nói khi bàn luận về một đoạn thơ, bài thơ trước tập thể. 2. Kỹ năng: - Có kỹ năng trình bầy miệng một cách mạch lạc, hấp dẫn những cảm nhận đánh giá của mình về một đoạn thơ, bài thơ. - Luyện cách lập ý, lập dàn bài và cách dẫn dắt vấn đề khi nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. B.CHUẨN BỊ Gv:giáo án. Hs: Viết thành bài hoàn chỉnh C. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY –HỌC. 1. Kiểm tra bài (không) 2. Bài mới: Đề bài: Suy nghĩ về bài thơ tiếp "Bếp lửa" của Bằng Việt Hoạt động 1: Kiểm tra phần viết hoàn chỉnh của các em ở nhà Hoạt động2: Hướng dẫn luyện nói trước lớp - GV nêu yêu cầu nói : + Bài nói cần bám sát đề bài. + Trình bày theo dàn ý đã chuẩn bị - bổ sung : chú ý liên kết giữa các phần : mở bài - thân bài - kết luận. + Tìm cách nói sao cho truyền cảm, thu hút được sự chú ý của người nghe, không đọc bài viết. -> Để tạo nên tính truyền cảm, hấp dẫn của bài nói cùng với nội dung cần chú ý đến ngữ điệu, tốc độ nhanh chậm, cách lên xuống giọng, cách nhấn mạnh phải linh hoạt phù hợp với nội dung đang nói và thể hiện được tình cảm của mình. - Gọi học sinh trình bày : Mỗi học sinh trình bày một phần, một luận điểm - Gọi 1 học sinh trình bày toàn bài. - Học sinh nhận xét - giáo viên nhận xét - Sửa lỗi. Dàn ý chi tiết A. Mở bài: - Giới thiệu nhà thơ Bằng Việt và bài thơ "Bếp lửa" B. Thân bài: 1. Những hồi tưởng về bà và tình bà cháu - Hình ảnh một bếp nửa ở làng quê Việt Nam thời thơ ấu Một bếp lửa chờn vờn sương sớm Một bếp lửa ấp iu nồng đượm Cháu thương bà biết mấy nắng mưa + Giải thích nghĩa hai từ "Chờn vờn, ấp iu" - Từ hình ảnh bếp lửa, liên tưởng tự nhiên đến người nhóm lửa, nhóm bếp - đến nỗi nhớ, tình thương với bà của đứa cháu đang ở xa: "Cháu thương bà biết mấy nắng mưa" - Những dòng cảm xúc hồi tưởng của cháu về bà: + Cả một thời thơ ấu bỗng sống lại: "Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói . Nghĩ lại đến giờ sống mũi hãy còn cay" + ấn tượng nhất là mùi khói bếp: vừa tả thực vừa tả hình ảnh tượng trưng. + Nhớ nhất vẫn là hình ảnh người bà bên bếp lửa. Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen. Bên bếp lửa "bà hay kể chuyện những ngày ở Huế", "bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học", bà dặn cháu đinh ninh: "Bố ở chiến khu bố còn việc bố Mày có viết thư chớ kể ngày nọ Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!" - Bếp lửa lại thức thêm một kỷ niệm tuổi thơ: những kỷ niệm đầy ắp âm thanh, ánh sáng và những tình cảm sâu sắc xung quanh cái bếp lửa quê hương: "Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa Tu hú kêu trên những cánh đồng xa" .......+ âm điệu tha thiết của câu thơ còn gợi ra tình cảm vắng vẻ, côi cút, vời vợi nhớ thương của hai bà cháu. Tu hú ơi chẳng đến ở cung bà Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa. => Bếp lửa đánh thức kỷ niệm tuổi thơ, ở đó lung linh hình ảnh người bà và có cả hình ảnh quê hương. 2. Những suy ngẫm về bà và hình ảnh bếp lửa - Từ những kỷ niệm hồi tưởng về tuổi thơ và bà, người cháu suy ngẫm về cuộc đời và lẽ sống của bà. Hình ảnh luôn gắn liền với hình ảnh bếp lửa, ngọn lửa. Có thể nói bà là "người nhóm lửa", lại cũng là người giữ cho ngọn lửa luôn ấm nóng và toả sáng trong mỗi gia đình. Hình ảnh bà càng hiện rõ nét cụ thể với những phẩm chất cao quý. + Bà tần tảo, chịu thương chịu khó, lặng lẽ hi sinh cả một đời: Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa . Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ" + Phân tích điệp từ nhóm trong câu thơ - Hình ảnh bà luôn gắn với hình ảnh bếp lửa - Nhưng tác giả còn nhận ra một điều sâu xa nữa: Bếp lửa được bà nhen lên không phải chỉ bằng nhiên liệu ở bên ngoài, mà còn chính là được nhen nhóm lên từ ngọn lửa trong lòng bà - ngọn lửa của sức sống, của lòng yêu thương, niềm tin thầm lặng mà mãnh liệt. Bởi vậy, từ "Bếp lửa", bài thơ đã gợi đến "ngọn lửa" với ý nghĩ trừu tượng và khái quát: Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng........ => Như vậy, từ ngọn lửa của bà, cháu nhận ra cả một "niềm tin dai dẳng" về ngày mai, cháu hiểu được linh hồn của một dân tộc vất vả, gian lao mà tình nghĩa. Bà không chỉ là người nhóm lửa mà còn là người truyền lửa – ngọn lửa của sự sống, niềm tin cho các thế hệ nối tiếp. 3. Niềm thương nhớ của cháu - Đứa cháu năm xưa giờ đã trưởng thành "Giờ cháu đã đi xa. có ngọn khói trăm tàu .....Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa" Điệp từ "trăm" mở ra một thế giới rộng lớn với những điều mới mẻ. C. Kết bài: - "Bếp lửa" của Bằng Việt đã gợi lên một tình cảm đẹp: Tình bà cháu - Còn gợi ra những ý nghĩa sâu xa - gắn liền với tình cảm đất nước. D. Củng cố- Dặn dò - Về nhà tiếp tục luyện nói theo đề bài và dàn ý trên. - Chuẩn bị bài mới * Rút kinh nghiệm ..... ...........................................................................................................................................................
Tài liệu đính kèm: